Νεοελληνική Φιλολογία/Ισίδωρος

←Βησσαρίων

Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων
από της καταλύσεως της βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι της ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821)
Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Σάθας
Ἰσίδωρος

Θεόδωρος Γαζής→

Ἰσίδωρος.

Ἐγεννήθη κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ ΙΕʹ. αἰῶνος ἐν Πελοποννήσῳ^[1]· περὶ τὸ 1435 ἐλθὼν εἰς Ῥώμην ἐδέχθη εὐμενῶς ὑπὸ τοῦ πάπα Εὐγενίου καὶ ὑπ’ αὐτοῦ συστηθεὶς πρὸς τὸν αὐτοκράτορα Ἰωάννην Παλαιολόγον, καὶ Ἰωσὴφ πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως, ἐχειροτονήθη ἀρχιεπίσκοπος Κιέβου, καὶ μητροπολίτης τῆς Ῥωσσικῆς ἐκκλησίας. Ὁ αὐτοκράτωρ διατεθειμένος ἵνα λάβῃ μέρος εἰς τὴν ὑπὸ τοῦ πάπα προτεινομένην σύνοδον ἔστειλε τὸν Ἰσίδωρον εἰς Μόσχαν ὅπως συνοδεύσῃ τὸν μέγαν δοῦκα τῆς Ῥωσσίας, καὶ διαθέσῃ τὸν κλῆρον εἰς παραδοχὴν τῆς μελετωμένης ἑνώσεως. Δεχθεὶς εὐμενέστατα ὑπὸ Βασιλείου Δʹ. ἀνεχώρησε τὴν 8 Σεπτεμβρίου 1437 μετὰ πολλῶν Ῥώσσων δι’ Ἰταλίαν, καὶ τὴν 18 Αὐγούστου 1438 ἔφθασεν εἰς Φεῤῥάραν, ὅπου τόσον ἀνυπομόνως περιεμένετο ὑπὸ τοῦ πάπα καὶ τοῦ αὐτοκράτορος. Κατὰ τὰς ἐν τῇ ἀπουσίᾳ του γενομένας συνεδριάσεις εἶχεν ἀφεθῆ ἕδρα κενὴ δι’ αὐτόν. Ὁ Ἰσίδωρος καὶ ὁ Βησσαρίων εἰργάσθησαν ἐνζήλως πρὸς ἕνωσιν τῶν δύο ἐκκλησιῶν· καὶ ἅμα ὑπεγράφη τὸ τῆς ἑνώσεως ψήφισμα, ὁ Ἰσίδωρος ἔλαβεν εἰς ἀμοιβὴν τῶν πρὸς τὴν Ῥωμαϊκὴν αὐλὴν ἐκδουλεύσεών του πῖλον καρδιναλίου (6 Σεπτεμβρίου 1439). Μὲ τίτλον ἀποστολικοῦ Λεγάτου ἀπῆλθεν ἐκ Φλωρεντίας ὁ Ἰσίδωρος, καὶ διελθὼν τὴν Δαλματίαν, Κροατίαν, ἔγραψεν ἐκ Βούδας πρὸς τοὺς ἐν Λιθουανίᾳ καὶ ἀλλαχοῦ ὀρθοδόξους ἀγγέλλων τὴν ἕνωσιν· σπεύδων μετέβη εἰς Κίεβον, καὶ τῷ 1440 φθὰς εἰς Μόσχαν ἐνεχείρισε τῷ μεγάλῳ δουκὶ τῆς Ῥωσσίας τὰς ἐπιστολὰς τοῦ πάπα· ἀλλ’ ὁ Βασίλειος μετὰ τοῦ Ῥωσσικοῦ κλήρου κατεδίκασε τὸ νόθον ἐκεῖνο ψήφισμα, καὶ ὁ Ἰσίδωρος συλληφθεὶς ἐγκαθείρχθη εἰς μοναστήριον, μέχρις οὗ μετανοήσας ἀποκηρύξῃ τὴν Ῥωμαϊκὴν αὐλήν· δραπετεύσας δ’ ἐκεῖθεν κατέφυγεν εἰς Ῥώμην, καὶ ὁ Βασίλειος μετὰ τῶν Ῥώσσων ἐπισκόπων ὠνόμασε τὸν Ἰωνὰν μητροπολίτην τῆς Ῥωσσικῆς ἐκκλησίας, πέμψας καὶ πρέσβυν εἰς Κωνσταντινούπολιν ἵνα παραπονεθῇ εἰς τὸν αὐτοκράτορα διὰ τὸν διορισμὸν τοῦ λατινόφρονος Ἰσιδώρου.

Ἐπειδὴ δὲ μεγάλαι δυσχέρειαι ἀνεφάνησαν ἐν Βυζαντίῳ πρὸς ἐπιτέλεσιν τῆς ἑνώσεως, ὁ Ἰσίδωρος, φημιζόμενος τότε διὰ τὴν μάθησιν καὶ τὴν εὐγλωττίαν του, ἅμα φθὰς εἰς Ῥώμην ἐστάλη εἰς Κωνσταντινούπολιν (1451), ἵνα παραπείσῃ τὸν ἐξαναστάντα κλῆρον πρὸς παραδοχὴν τῆς ψευδοσυνόδου. Ἐλθὼν ὑπεδέχθη καλῶς ὑπὸ τοῦ ἀτυχοῦς Κωνσταντίνου Παλαιολόγου· οὐδὲν δὲ κατορθώσας διέμεινεν ἐκεῖ μέχρι τῆς ἁλώσεως, ὅτ’ ἐνδυθεὶς πενιχρὰ ἐνδύματα μετέβη εἰς Πέραν· ἀλλ’ αἰχμαλωτισθεὶς ὑπὸ τῶν Τούρκων ἐπωλήθη ὡς δοῦλος, ἀντὶ πεντήκοντα δουκάτων· ὕστερον μετέβη εἰς Ἀσίαν ἐπὶ τουρκικῆς γαλέρας, προσποιούμενος ὅτι ἐζήτει πρὸς ἐξαγορὰν τὰ κατὰ τὴν ἅλωσιν αἰχμαλωτισθέντα τέκνα του· ἐκεῖθεν δ’ ἦλθεν εἰς Χίον, Πελοπόννησον, καὶ Κρήτην, ὅθεν μετὰ πολλὰς κακουχίας ἔφθασεν αἰσίως εἰς Ῥώμην^[2]. Πρὸς ἀμοιβὴν τῶν βασάνων, καὶ τῶν εἰς τὴν Ῥωμαϊκὴν αὐλὴν ὑπηρεσιῶν του ὠνομάσθη ὑπὸ τοῦ πάπα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ἀποβιώσας ἐς ἀποπληξίας τῷ 1464 εἰς Ῥώμην, ἐτάφη ἐν τῇ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Πέτρου, «ἀφοῦ, ὡς λέγει ὁ Καραμζῖνος, καθ’ ὅλον τὸν βίον του ἔκλαυσε τὴν καταστροφὴν τῆς Ἑλληνικῆς αὐτοκρατορίας, τῆς προσφιλοῦς πατρίδος του, πρὸς σωτηρίαν τῆς ὁποίας ἐθυσίασε τὴν ἁγνότητα τῆς πίστεως τῶν πατέρων του»^[3].

Ὁ Ἰσίδωρος ἔγραψε λατινιστὶ περιπαθεστάτην ἐγκύκλιον πρὸς ὅλους τοὺς ἡγεμόνας τῆς Δύσεως, ἐξορκίζων ἵνα ἐξοπλισθῶσι κατὰ τοῦ Μωάμεθ, προδρόμου τοῦ ἀντιχρίστου, καὶ υἱοῦ τοῦ Σατανᾶ^[4].

↑ Τινὲς λέγουσιν ὅτι ὁ Ἰσίδωρος ἦτο Θεσσαλονικεὺς, καὶ ἄλλοι Βυζάντιος. Ὁ Ὅδιος ὅμως, ἐπὶ τῇ βάσει συγχρόνων μαρτυριῶν ἰσχυρίζεται, ὅτι ἐγεννήθη ἐν Πελοποννήσῳ καὶ ἐμαθήτευσε μετὰ Βησσαρίωνος παρὰ τῷ κλεινῷ Πλήθωνι. «Fuisse Græum ex Peloponneso, fidem facit certissimam Io. Gobellinus, ejusdem ævi scriptor, in Commentariis Pii II, nec dubium, quim æque ac Bessarione Pléthonis schola Peloponnesia prodierit». Hodii, De Græcis illustribus. Londini 1742, σελ. 178.
↑ Ὁ Αἰνείας Σίλβιος λέγει, ὅτι ὁ Ἰσίδωρος μετὰ τὴν ἅλωσιν, εὑρὼν μεταξὺ τῶν νεκρῶν ἄνθρωπον τοῦ αὑτοῦ ἀναστήματος ἐνέδυσεν αὐτὸν τὴν στολὴν τοῦ καρδιναλίου· τούτου δὲ οἱ Τοῦρκοι ἀποκόψαντες τὴν κεφαλὴν ἤγαγον ἐν θριάμβῳ κεκαλυμμένην διὰ τοῦ ἐρυθροῦ πίλου.
↑ Hodii, De Græcis illustribus, —Gregory, Vie d’ Isidore (Supplèment da la Biographie Universelle, Tom. 67. σελ. 876). —Karamsin, Histoire de l’Empire de Russie, trad. par Thomas. Paris, 1820. Tom. V. σελ. 438, καὶ 502.
↑ Ἐδημοσιεύθη ὑπὸ Rainald (Annales Eccles. Tom. XVIII N^o 3)· ἄρχεται δ’ ὡς ἑξῆς· «Audite omnes gentes; auribus percipite, qui habitatis orbem... universi quoque reges et principes christocolæ ac universus domini populus cum religionis cunctis, audite!.

[1] Τινὲς λέγουσιν ὅτι ὁ Ἰσίδωρος ἦτο Θεσσαλονικεὺς, καὶ ἄλλοι Βυζάντιος. Ὁ Ὅδιος ὅμως, ἐπὶ τῇ βάσει συγχρόνων μαρτυριῶν ἰσχυρίζεται, ὅτι ἐγεννήθη ἐν Πελοποννήσῳ καὶ ἐμαθήτευσε μετὰ Βησσαρίωνος παρὰ τῷ κλεινῷ Πλήθωνι. «Fuisse Græum ex Peloponneso, fidem facit certissimam Io. Gobellinus, ejusdem ævi scriptor, in Commentariis Pii II, nec dubium, quim æque ac Bessarione Pléthonis schola Peloponnesia prodierit». Hodii, De Græcis illustribus. Londini 1742, σελ. 178.

[2] Ὁ Αἰνείας Σίλβιος λέγει, ὅτι ὁ Ἰσίδωρος μετὰ τὴν ἅλωσιν, εὑρὼν μεταξὺ τῶν νεκρῶν ἄνθρωπον τοῦ αὑτοῦ ἀναστήματος ἐνέδυσεν αὐτὸν τὴν στολὴν τοῦ καρδιναλίου· τούτου δὲ οἱ Τοῦρκοι ἀποκόψαντες τὴν κεφαλὴν ἤγαγον ἐν θριάμβῳ κεκαλυμμένην διὰ τοῦ ἐρυθροῦ πίλου.

[3] Hodii, De Græcis illustribus, —Gregory, Vie d’ Isidore (Supplèment da la Biographie Universelle, Tom. 67. σελ. 876). —Karamsin, Histoire de l’Empire de Russie, trad. par Thomas. Paris, 1820. Tom. V. σελ. 438, καὶ 502.

[4] Ἐδημοσιεύθη ὑπὸ Rainald (Annales Eccles. Tom. XVIII N^o 3)· ἄρχεται δ’ ὡς ἑξῆς· «Audite omnes gentes; auribus percipite, qui habitatis orbem... universi quoque reges et principes christocolæ ac universus domini populus cum religionis cunctis, audite!.

[1]

[2]

[3]

[4]