λαζίου (ὀξυπυριτίου, δι’ οὗ κατασκευάζεται ἡ ὕελος), ὁμοίου ἐντελῶς πρὸς τὴν θαλασσίαν καὶ ποταμίαν ἄμμον, καὶ ἐκ μαρμαρυγίου, ἑνὸς χημικῶς συνθέτου ὀρυκτοῦ, ὅπερ συνήθως σχίζεται εἰς λεπτότατα πέταλα, διειδέστατα πολλάκις καὶ ἐλαστικά. Τὸ ὀρυκτὸν τοῦτο οἱ τοῦ Ἁγ. Ὄρους μοναχοὶ γινώσκουσι, διότι διὰ λεπτῶν τούτου πετάλων καλύπτουσιν ὡς δι’ ὑελωμάτων τὰς ἐπὶ ξυλίνων μικρῶν σταυρῶν γλυφάς. Τέλος ὁ γνεύσιος εἶνε συσσωμάτωμα τριῶν ὀρυκτῶν, χαλαζίου καὶ μαρμαρυγίου καὶ ἑτέρου τρίτου, ἀστρίου καλουμένου, σκληροῦ καὶ χημικῶς λίαν πολυσυνθέτου· ἐκ τοῦ ὀρυκτοῦ τούτου ἀποσαθρουμένου καὶ χημικὴν πάσχοντος ἀλλοίωσιν παράγεται ὁ γνωστὸς πηλὸς τῶν κεραμέων καὶ οἰκοδόμων. Ὁ γνεύσιος δὲ καὶ ὁ μαρμαρυγιακὸς σχιστόλιθος σχίζονται εἰς πλάκας, καὶ ὡς ἐκ τούτου γίνεται αὐτῶν χρῆσις εἰς τὴν οἰκοδομικήν. Ὁ γρανίτης συνίσταται ἐκ τῶν αὐτῶν ὀρυκτῶν ἐξ ὧν καὶ ὁ γνεύσιος, δὲν εἶναι ὅμως σχιστοφυὴς, οὐδὲ ἀνήκει κατὰ τὸ πλεῖστον εἰς τὰ ἀζῳϊκά, ἀλλ’ εἶνε πυριγενής, ἀνεξελθὼν ἐκ τῶν σπλάγχνων τῆς γῆς εἰς ἀρχαιοτάτους γεωλογικοὺς χρόνους τετηκὼς καὶ διάπυρος.
Τὸ δυτικὸν δὲ τμῆμα, ὅπερ περιλαμβάνει τὴν Βοσνίαν, τὸ Μαυροβούνιον, τὴν Ἀλβανίαν καὶ Ἤπειρον καὶ τὸ πλεῖστον τοῦ Ἑλλ. κράτους, συνίσταται ἐκ μεσοζῳϊκῶν καὶ καινοζῳϊκῶν πετρωμάτων, ἅτινα ἐσχηματίσθησαν ἐπίσης ἐν θαλάσσῃ, ἀλλ’ εἰς χρόνους καθ’ οὓς ἡ ἐνόργανος δημιουργία εἶχεν ἤδη ἀρκούντως προαχθῇ. Τὰ πετρώματα δὲ ἐξ ὧν τὸ τμῆμα τοῦτο συνίσταται εἶνε κυρίως ἀσβεστόλιθοι, λίθοι γνωστοὶ τοῖς Ἕλλησι, ἐξ ὧν παράγεται ἡ ἄσβεστος καὶ ἐξ ὧν συνίσταται ὁ Λυκαβητὸς καὶ πλεῖστα ἄλλα ὄρη τῆς Ἑλλάδος, ἐκ ψαμμίτου, ἄμμου δηλ. ἀποπετρωθείσης, ἐξ’ οὗ συνίστανται π. χ. πολλὰ ὄρη τῆς Αἰτωλίας, ἐξ ἀργιλικοῦ
