εἰρήνην καὶ τὴν ὁριστικὴν προσάρτησιν τῆς νήσου εἰς τὸ ἑλληνικὸν κράτος. Καὶ νομικῶς ὅμως τὸ δικαίωμα τοῦ Χεδίβου δὲν στηρίζεται, καθὼς ἤκουσα, ἐπὶ ἀσφαλοῦς βάσεως, διότι καὶ αὐτὸς ὁ τουρκικὸς νόμος δὲν ἀναγνωρίζει ὡς περιουσίαν ἀναφαίρετον τὴν τοιούτου εἴδους περιουσίαν βακουφίων. Διότι πρὸς κανένα σκοπόν, οὔτε πρὸς εὐαγῆ, δὲν δύναται νὰ χαρισθῇ κτῆμα ἢ εἰσόδημα τοῦ Κράτους. Μόνον ἰδιωτικαὶ δωρεαὶ δύνανται ν’ ἀποτελέσουν ἀναφαίρετον βακουφικὴν περιουσίαν.
Καλῶς κατηρτισμένον μέγα ἐλαιουργεῖον ἐκτίσθη εἰς τὸν Λιμένα ὑπὸ τοῦ Χεδίβου. Τὸ δέκατον λαμβάνεται εἰς ἐλαίας καὶ ἐκεῖ παρασκευάζεται τὸ ἔλαιον. Φέτος τὸ ἐξ αὐτοῦ εἰσόδημα τοῦ χεδιβικοῦ βακουφίου ἦτο ἴσον πρὸς τὸ μηδέν. Ἡ παραγωγὴ τῶν ἐλαιῶν ἦτο μικρὰ καὶ μετὰ τὴν ἔκρηξιν τοῦ πολέμου ἀφέθη τὸ πρᾶγμα εἰς τοὺς ἐλαιῶνας, παρασυρθὲν ὑπὸ τῶν ῥαγδαίων ἀδιακόπων βροχῶν.
Δὲν ὑπῆρχον ὅμως καὶ χεῖρες νὰ τὸ συνάξουν. Ἡ ἐπιβληθεῖσα καὶ εἰς τοὺς χριστιανοὺς στρατολογία ἠνάγκασεν ὅλους σχεδὸν τοὺς ἐνηλίκους, νέους καὶ ἄνδρας, ἢ νὰ φύγωσιν ἐκ τῆς νήσου ἢ νὰ καταφύγωσιν εἰς τὰ ἀπρόσιτα μέρη τῶν δασῶν καὶ βουνῶν. Τὸ μέγεθος τῆς συμφορᾶς τῶν Ἑλλήνων τῆς Τουρκίας ἕνεκα τῆς στρατολογίας τῶν χριστιανῶν ἀμυδρότατα μόνον ἀντιλαμβανόμεθα μακρόθεν. Ἐφαρμοζόμενον τελείως τὸ διαβολικὸν σχέδιον τῶν Νεοτούρκων, θὰ ἔφερεν ἀσφαλῶς εἰς δεινὴν μείωσιν τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ, εἰς ἐρήμωσιν πολλῶν τόπων. Εἶχον ἀρχίσῃ ἤδη πολὺ πρὸ τοῦ πολέμου τὰ δεινὰ ἀποτελέσματα τῆς καταστάσεως ταύτης νὰ γίνωνται πολλαχῶς αἰσθητὰ καὶ θ’ ἀπεδεικνύοντο τελείως ὀλέθρια, ἂν ἤθελε δοθῇ ἀκόμη ὀλίγος καιρὸς εἰς τοὺς Τούρκους νὰ ἐξακολουθήσουν ἀνενόχλητοι τὸ ἔργον των. Χάριτι Θεοῦ ὁ πόλεμος ἦλθεν εἰς τὴν καταλληλοτάτην στιγμὴν διὰ νὰ σωθῶμεν ἐκ τοῦ ὀλέθρου. Ὅστις θέλει νὰ κρίνῃ περὶ τῆς ἀπολύτως ἐπιβεβλημένης ἀνάγκης τοῦ πολέμου μας, ἂς λάβῃ ὑπ’ ὄψει καὶ τὴν παρατήρησιν ταύτην.
Πόσον θλιβερά, ἀγωνιώδης καὶ οἰκτρὰ ἦτο ἡ κατάστασις τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ πρὶν τόσον ἀπροσδοκήτως δι’ αὐτὸν καὶ τοὺς Τούρκους ἐκραγῇ ὁ πόλεμος, βαθύτατα ᾐσθάνθην ἐκ
