τησεν «ἢ Ρωσικὸν πόλεμον κατὰ τῆς Τουρκίας ἢ ἐπανάστασιν τῆς Σλαυϊκῆς φυλῆς, ὑποβοηθούσης τῆς Ρωσίας» τοῦθ’ ὅπερ δείκνυσιν ὅτι δὲν ἦτο τοσοῦτον φίλαγγλος ὅσον κατηγοροῦσιν αὐτοῦ, οὐδὲ ὑπέρμαχος τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὡς λέγει παρακατιών: «ἠμελήσαμεν τὴν μετὰ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀδελφικὴν συνενόησιν τῆς ἀνεξαρτήτου Συνόδου τῆς Ἑλλάδος, ἥτις ἐνῷ δὲν ἤθελε φέρει καμμίαν προσβολὴν εἰς τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας, δὲν ἤθελεν ἀφήσει ἀνοικτὸν τὸ στάδιον εἰς τὴν πολιτικὴν ραδιουργίαν, ἥτις ἐκ συστήματος προσπαθεῖ νὰ πείσῃ τοὺς ἁπλουστέρους τῶν ὁμοφίλων ἡμῶν ὅτι εἰσέφρησε σχίσμα θρησκευτικὸν μεταξὺ ὑμῶν καὶ αὐτῶν.»
Δυστυχῶς ὅμως τὸ κόμμα αὐτοῦ ἦτο ἀχαλινώτως φιλαγγλικὸν καὶ ἐπειδὴ αὐτοὶ ἦσαν οἱ αὐτοδικαίως τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ζητήσαντες, αὐτῷ ἀπεδόθη ἡ κατάκρισις τῶν ἀντιπολιτευομένων.
Εἶναι δὲ βέβαιον, ὅτι ἐὰν ὁ Μαυροκορδάτος ἐν τοῖς δυσὶ τούτοις ζητήμασι περιέστελλε τὸ κόμμα αὐτοῦ, βεβαίως ἐπὶ πλειότερον χρόνον θὰ διετηρεῖτο ἐν τῇ ἐξουσίᾳ καὶ μείζονα δύναμιν ἤθελεν ἐξασκήσει ἐπὶ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.
Τότε δὲ καὶ θὰ ἠδύνατο νὰ ἐφαρμόσῃ ἀνέτως τὸ ἐσωτερικὸν αὐτοῦ πρόγραμμα, ὅπερ ὁμολογουμένως ἦτο τὸ ἄριστον· διότι ἦτο ὁ μόνος, ὅστις ἠδύνατο νὰ εἰσαγάγῃ τὴν πιστὴν διοίκησιν τῆς χώρας, τὴν ἀπροσωπόληπτον δικαιοσύνην, τὴν εὐνομίαν καὶ τὴν τάξιν· διότι μεθ’ ὅλα τὰ κατηγορηθέντα αὐτῷ ὡς φατριαστικῶς ἐνεργήσαντι τὰς ἐκλογάς, δύναταί τις νὰ εἴπῃ ἀσφαλῶς, ὅτι οὐδέποτε ἴσως, ἄλλοτε ἐκλογαὶ ἐνεργήθησαν μετὰ μείζονος ἐλευθερίας καὶ ἀμεροληψίας, ἄνευ συναλλαγῶν καὶ ὑποσχέσεων, ὡς ἐπ’ αὐτοῦ.
Ἀλλ’ ὡς εἴπομεν, τὴν μεγίστην ζημίαν τῷ Μαυροκορδάτῳ προὐξένησαν οἱ ὀπαδοὶ καὶ φίλοι αὐτοῦ· οὗτοι ἐνεπνέοντο ἐξ ἄκρου τινὸς φιλαγγλισμοῦ καὶ τυφλοῦ κατὰ τῆς Ρωσίας μίσους, ὅπερ ἐπὶ μᾶλλον καθίστα σφοδρότερον ὁ κομματικὸς ἀνταγωνισμὸς, πᾶσαι δ’ αὐτῶν αἱ πράξεις καὶ οἱ λόγοι ἀπεδίδοντο εἰς τὸν ἀρχηγὸν οὗ ἡ δημοτικότης ὁσημέραι θανάσιμα ὑφίστατο τραύματα.
Φαίνεται δ’ ὅτι κακός τις δαίμων διεῖπε τὰ τῆς Ἑλλάδος· διότι
