τὸ ἔδαφος ἀποκατέστη λασπωδέστατον διὰ τὰς συνεχεῖς βροχὰς καὶ διὰ τὸ πλῆθος τῶν ζώων, τὰ ὁποῖα ἦσαν κλεισμένα ὁμοῦ μὲ αὐτούς, δὲν ἠδύναντο νὰ ἔχωσι κἀνὲν εἶδος ἀναπαύσεως, οὐδὲ κἂν νὰ καθίσωσι καὶ νὰ ἐξαπλωθῶσι· στερημένοι τροφῶν, ποτῶν καὶ ξύλων, δὲν εἶχον κἀνὲν μέσον τοῦ νὰ ἀποφύγωσι τὴν ὑπερβολὴν τῆς ψύχρας, ἡ ὁποία ἀπὸ στιγμὴν εἰς στιγμὴν ἀπέβαινε σημαντικωτέρα καὶ ἐπαισθητοτέρα. Πολλῶν εἶχον ἤδη βλαφθῆ οἱ πόδες ἀπὸ τὸν παγετὸν καὶ τὴν ὑγρασίαν καὶ ὁ θάνατος, ὁ ὁποῖος εἶχεν ἤδη ἀρχίσει νὰ ὀλιγοστεύῃ τὸν ἀριθμόν των, παρουσιαζόμενος ὡς ἀπαραίτητος εἰς τὰ ὄμματα ἑκάστου, ἐνέπνεε τρομερὰν ἀθυμίαν. Ὅ,τι ὅμως ἐκορύφωσε τὰς δυστυχίας των ἦτον ἡ ὑπερβολικὴ χιών, ἡ ὁποία ἄρχισε νὰ πίπτῃ τὴν 24 τοῦ Νοεμβρίου καὶ τοὺς ἐπαπειλοῦσε νὰ τοὺς ἐνταφιάσῃ ζωντανούς. Τοιαῦτα δεινὰ μὴν ἠμποροῦντες πλέον νὰ ὑπομείνωσιν, ὥρμησαν εἰς φυγὴν πρὸς τὸ μοναστήριον τῆς Ἱερουσαλήμ. Ἔγεινε δὲ ἡ ἀρχὴ ἀπὸ τοὺς Γκέκηδες.
Ἡ ὑπερβολὴ τοῦ χειμῶνος, ἡ ὁποία ἠνάγκασε τοὺς ἐχθροὺς νὰ ἀποφασίσωσι τὴν φυγήν, ἔκαμε καὶ τοὺς Ἕλληνας νὰ παραιτήσωσι τὰς περὶ τὸ Τουρκικὸν στρατόπεδον θέσεις των καὶ νὰ συνέλθωσιν εἰς τὰς οἰκίας τῆς Ἀράχωβας· ὀλίγοι δὲ μόνον διέμεινον ὡς φυλακή. Συνέβη δὲ πρὶν τῆς ἐξόδου τῶν ἐχθρῶν νὰ κοινοποιηθῇ ψευδῶς ὅτι ἔφυγον οἱ πολιορκούμενοι. Οἱ Ἕλληνες ἔδραμον ἀμέσως πρὸς τὸ ἐχθρικὸν στρατόπεδον, ἀλλ’ ἰδόντες ὅτι οἱ ἐχθροὶ διέμεινον εἰς τὰς θέσεις των, ἐπέστρεψαν ὀπίσω εἰς τὰς κατοικίας των. Ὅταν δὲ συνέβη ἀληθῶς ἡ φυγή, πολλοὶ μὴ δίδοντες πίστιν δὲν ἐξῆλθον εἰς καταδίωξιν, μ’ ὅλον ὅτι ὁ ἴδιος Καραϊσκάκης ἐφώναξεν ἀναγγέλλων τὴν φυγὴν καὶ παρακινῶν ὀνομαστὶ τοὺς σημαντικωτέρους τοῦ στρατεύματος διὰ νὰ ἐξέλθωσιν εἰς καταδίωξιν. Ὁ Γαρδικιώτης Γρίβας καὶ ὁ Χριστόδουλος Χατζῆ Πέτρου, οἱ ὁποῖοι ἦσαν φυλακὴ κατ’ ἐκείνην τὴν ἡμέραν εἰς τὸ μέρος ὅπου ἔκαμαν τὸ κίνημα οἱ ἐχθροί, μὴ ἔχοντες περισσοτέρους τῶν τριάκοντα στρατιωτῶν, δὲν ἠδυνήθησαν ν’ ἀπαντήσωσι τὴν ὁρμήν των. Ὑποχωρήσαντες λοιπὸν ὀλίγον κατώτερον τῆς ὁδοῦ καὶ ἀναγγείλαντες εἰς τὸν Καραϊσκάκην τὸ πρᾶγμα, ἔμειναν οὕτως, ἕως οὗ διέβη τὸ πλειότερον μέρος τῶν ἐχθρῶν. Ἔπειτα δὲ ἀφ’ οὗ συνῆλθον καὶ ἄλλοι πολλοὶ ὁμοῦ μὲ αὐτούς, ὥρμησαν εἰς τὸ μέσον τῶν ἐχθρῶν καὶ διεχώρισαν τοὺς ὄπισθεν ἐρχομένους. Καταδιώκοντες δὲ τοὺς φεύγοντας, ἐφόνευον ὄχι κατὰ σειρὰν τὸν πρῶτον ἀπαντώμενον, ἀλλ’ ὅποιον ἔβλεπον ἱκανώτερον νὰ διασωθῇ· τοὺς δὲ λοιπούς τοὺς ἄφινον θύματα τῶν ὄπισθεν ἀκολουθοῦτων Ἑλλήνων. Δὲν μετεχειρίσθησαν πυροβόλα διόλου εἰς ταύτην τὴν συμπλοκήν, διότι ἀποκατέστησαν ἄχρηστα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χιόνος. Δύο ὥρας πρὸ τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου ἔκαμαν ἀρχὴν τῆς φονικω-
