Πανδώρα/Τόμος 12/Τεύχος 265/Νεκρολογία
| ←Γρηγόριος Ε΄, Οικουμενικός Πατριάρχης | Πανδώρα, Τέυχος 265 Συγγραφέας: Νεκρολογία Νικολάου Κωστή |
Βιβλιογραφική αντεπίκρισις→ |
Κατεχόμενοι ὑπὸ ἀμυθήτου λύπης ὅτι ἀπωλέσαμεν φίλον μεθ’ οὗ συνέδεον ἡμᾶς εἴκοσι καὶ ἑπτὰ ὁλοκλήρων ἐτῶν σχέσεις, φίλον ἀγαθόν, ἐπιστήμονα, φιλάνθρωπον, γινώσκοντα πρὸ πάντων καὶ ἐκπληροῦντα τὰ ἑαυτοῦ καθήκοντα πρός τε τὴν οἰκογένειαν, τὴν κοινωνίαν καὶ τὴν πατρίδα, αἰσθανόμεθα παραλυομένην τὴν δεξιάν, καὶ διὰ τοῦτο δημοσιεύομεν ἁπλῶς τὸν ἐπικήδειον ὃ, ἀπήγγειλεν ὁ ἡμέτερος κύριος Α. Ρ. Ῥαγκαβῆς. Ἐν αὐτῷ παριστάνονται ἄλλως μετὰ συντομίας μὲν ἀλλὰ μετὰ πολλῆς ἀληθείας καὶ εὐφραδείας αἱ ἀρεταὶ τοῦ ἀειμνήστου Νικολάου Κωστῆ, οὗ τοσούτῳ προώρως ἐστερήθη ἡ πατρίς.
« Ἀφοῦ ἡ θρησκεία συνώδευσε τὸν πρὸ ἡμῶν κείμενον νεκρὸν διὰ τῶν ἁγίων εὐχῶν της, ἀφοῦ τὸ Πανεπιστήμιον, οὗ αὐτὸς ἓν ἦν τῶν ἐγκαυχημάτων, τὸν προέπεμψε διὰ περιπαθῶν λόγων, ἂς ἐπιτραπῇ εἰς φωνὴν συγγενοῦς διακοπτομένην ὑπὸ συγκινήσεως νὰ προσφέρῃ ἐπίσης αὐτῷ διὰ δύω λέξεων ἔσχατον καὶ πένθιμον ἀγάπης φόρον.
» Καθ’ ἑκάστην ὁ ἀμείλικτος φορολόγος δεκατίζει τὴν νεαρὰν ἡμῶν κοινωνίαν, ὅ, τι ἐξαίρετον ἐν αὐτῇ καὶ ὅ, τι ἔξοχον σταχυολογῶν. Καὶ νῦν μέν ἀναρπάζει τὸν πρόμαχον τῆς ἐλευθερίας δάφνας αἱματηρὰς ἐστεμμένον, νῦν δὲ τὸν ἐν βουλαῖς βαθὺν, ἢ τὸν ἔμπειρον ἐν ἀρχαῖς, καὶ ἄλλοτε τὸν εὔγλωττον ῥήτορα, τὸν σοφὸν θεσμοθέτην, ἢ τῆς ἐπιστήμης τὸν πολυμαθῆ μύστην. Πρὸ πάντων ἐπέπεσε τὸ δρέπανον αὐτοῦ βαρὺ ἐπὶ τὸ Πανεπιστήμιον, ἐξερημοῦν τὸν ναὸν τῶν Μουσῶν, καὶ τοὺς ἰκανωτέρους αὐτῶν λειτουργοὺς ἀναρπάζον· πεντεκαίδεκα τάφοι ἠνεῴχθησαν πέριξ ἡμῶν ἀφ’ ὅτου ὑπάρχει τὸ μόλις πρὸ εἰκοσιτεσσάρων ἐτῶν ἰδρυθὲν ἀνώτατον παιδευτήριον, καὶ εἰς αὐτοὺς προηγήθησαν ἡμῶν φίλοι συνάδελφοι ἐν μέσῳ τῶν ἐνδελεχῶν αὐτῶν ἀγώνων ὑπὲρ τῆς τοῦ ἔθνους προαγωγῆς, ἐν τῇ ἀκμῇ τῆς τὴν Ἑλλάδα τιμώσης ἐπιστημονικῆς αὐτῶν δραστηριότητος.
»Ἑκάστου τῶν διασήμων τούτων ἀνδρῶν ὁ θάνατος ἦν χηρεία ἐπαισθητὴ εἰς τὴν ἔτι λειψανδροῦσαν πατρίδα ἡμῶν, καὶ οὐχ ἧττον ὁ τοῦ προκειμένου νεκροῦ ὃν θρηνοῦσι μὲν φίλοι καὶ συγγενεῖς, ποθεῖ δὲ ἡ ἐπιστήμη, καὶ εὐλογεῖ ἡ κοινωνία ἐν ᾖ ἔζη, καὶ ἥτις ἠγάπα καὶ ἐξετίμα τὰς ἀρετάς του.
»Ἐξ εὐπόρων καὶ ἐν ἐμπόροις τιμωμένων γονέων γενόμενος, δεκαπενταετὴς ἦν ὁ Νικόλ. Κωστῆς, ὅταν ἐξεῤῥάγη ἡ τῶν Ἑλλήνων ἔνδοξος ἐπανάστασις. Τότε πᾶς Ἕλλην, πᾶς μὴ ἀνάξιος τοῦ ὀνόματος Ἕλληνος, ᾐσθάνθη διαφλεγομένην ὑπὸ πατριωτικοῦ ἐνθουσιασμοῦ τὴν καρδίαν τοὺ. Εὐτυχεῖς ὅσοι εἰς τῶν ὅπλων τὸ εὐγενὲς στάδιον ἠσκημένοι, ἢ κἂν ἐν ἡλικίᾳ ὅντες νὰ ὁπλίσωσιν ἔστω καὶ ἀγύμναστον τὸν βραχίονά των, ἐῤῥίφθησαν εἰς τὸν μέγαν ἀγῶνα, διὰ τοῦ αἵματος των ἐξαγοράζοντες τῆς πατρίδος των τὴν ἐλευθερίαν! Εἰς αὐτοὺς πᾶς στέφανος καὶ πᾶσα ἀμοιβὴ, εἰς αὐτοὺς ἀείδιος τοῦ ἔθνους εὐγνωμοσύνη! Ἀλλ' ἡ ἐλευθερία δὲν ἤρκει νὰ φυτευθῇ ἐν ἀγῶσι, καὶ νὰ ποτισθῇ διὰ τοῦ αἵματος τῶν πρωταθλητῶν. Ἔπρεπεν ἔτι καὶ νὰ στερεωθῇ καλλιεργουμένη. Ἂν τῶν ἀρχαιοτέρων τὸ ἐπίφθονον δικαίωμα ὑπῆρξε νὰ ἰδρύσωσι τοῦ ἔθνους τὴν πολιτικὴν ὕπαρξιν, ἀθάνατον ὄνομα ἀντὶ τῶν θυσιῶν των ἀράμενοι, εἰς τοὺς νεωτέρους ἔλαχε τὸ καθῆκον νὰ διατηρήσωσιν αὐτὴν καὶ νὰ τὴν ἀναπτύξωσι, καὶ νὰ ἀναδειχθῶσιν ἄξιοι ἐλευθέρας πολιτείας πολῖται. Διὰ τοῦτο στίφη ὅλα νέων Ἑλλήνων, ἀπολέμων ἔτι τὴν ἡλικίαν, καὶ εἴτε ἐν τῇ ἀλλοδαπῇ εὑρεθέντα, εἴτε ἐκ τῆς ἀγωνιζομένης προελθόντα Ἑλλάδος, ὥρμησαν πρὸς τὰς πηγὰς τῶν φώτων καθ' ἅπασαν τὴν Εὐρώπην, καὶ διψαλέως ἐξ αὐτῆς ἠρύσαννο γνώσεις μετὰ διακαοῦς ζήλου, ὅστις ἀκεδείκνυε συναίσθησιν καθήκοντος ἱεροῦ, διότι ἐν ταῖς κονίστραις ἐκείναις τῆς παιδείας ἠλείφοντο ὅπως χρησιμεύσωσί ποτε τῷ πατρίδι, ὅπως λαμπρύνωσι τὴν αὐτονομίαν της, ἢν κατεκτήσατο αὐτῇ τῶν ἀρχαιοτέρων ὁ ἡρωϊσμός. Οὕτω διεμορφώθησαν οἱ λογάδες ἐκεῖνοι ἐν παντὶ κλάδῳ τῆς ἐπιστήμης, οἵτινες ἐξηκολούθησαν τὸν εἰρηνικὸν ἀγῶνα τῆς προόδου καὶ τοῦ πολιτισμοῦ, οἱ τῆς Θέμιδος ὑπηρέται, οἱ υἱοὶ τοῦ Ἀσκληπιοῦ, οἱ τὴν δᾷδα τῆς παιδείας διὰ τῆς διδασκαλίας ἀπὸ γενεὰς εἰς γενεᾶν μεταβιβάζοντες. Μεταξὺ δὲ τούτων οὐδεὶς προθυμώτερος, οὐδεὶς χρησιμώτερος ἀνεδείχθη τοῦ Νικολάου Κωστῆ, ὅςτις, μόλις συστάντος τοῦ Πανεπιστημίου, εἷς τῶν πρωτίστων κατετάχθη εἰς τῶν διδασκόντων τὴν φάλαγγα. Ἔκτοτε ἤρξατο τῆς σειρᾶς τῶν ἀξιολόγων καὶ σοφῶν αὐτοῦ παραδόσεων, ἂς ἐναύλως ἔχουσιν ἔτι, καὶ ἀφ’ ὧν μεγίστην ἠρύσαντο τὴν ὠφέλειαν τοσαῦται εὐγνωμόνων φοιτητῶν γενεαί.
» Ὄ,τι δ’ ἀνεδείκνυε τὸν μακάριον νεκρὸν ἐκ τῶν πολυτιμοτάτων μελῶν τοῦ ἀνωτάτου τῆς Ἑλλάδος σπουδαστηρίου, ἐν ᾧ δυσαναπλήρωτον καταλείπει κενὸν, εἶναι ὅτε πρὸς τῇ θεωρητικῇ ἣν ἐκέκτητο, καὶ ἧς καὶ τὸ σύγγραμμά του διαμενεῖ ἐσαεὶ ἐξαίρετον μνημόσυνον καὶ ἐπίδειξις, εἶχε προσέτι θησαυρὸν μακρᾶς πείρας, ὃν μόνος ὁ χρόνος ταμιεύει, καὶ ὅστις γονιμοποιεῖ μόνος τὴν θεωρίαν. Διότι οὔτε ἡ κούφη καὶ ἀνερμάτιστος θεωρία καθ’ ἑαυτὴν, οὔτε ἡ χαμαιβάτις καὶ ὑπὸ θεωρητικῶν γνώσεων μὴ στερεουμένη βάναυσος πεῖρα, δύναται μόνη νὰ ὀρθοπλοήσῃ καὶ νὰ φέρῃ εἰς τέρμα σπουδαῖον, ἀλλ' ὁ ἀμφοτέρων ἐναρμόνιος συνδυασμὸς, ἡ γνῶσις μετὰ τῆς ἕξεως, τὸ καλὸν σπέρμα εἰς ἀκμὴν ὡριμάνσεως, παράγει τὸ ἐντελὲς καὶ τὸ ἄρτιον. Καὶ πανταχοῦ μὲν, ἀλλὰ πρὸ πάντων παρ' ἡμῖν τοῖς χθὲς καὶ πρώην μόλις ἀναβιώσασιν, ἀνυπολόγιστος εἶναι ζημία ἡ ἀπώλεια ἀνδρὸς πεπαιδευμένου ἐνταυτῷ καὶ ἐμπείρου, ἐκ τῶν εὐσυνειδήτων μάλιστα ἐκείνων ἀνδρῶν οἵτινες τὴν ἐμβρίθειαν ἐν τῷ βάθει ἐπιζητοῦντες θυσιάζουσι τὴν ἐπίδειξιν τῆς ἐπιφανείας, καὶ μετὰ ζήλου ἐπιδίδονται εἰς τὴν αὐτοῖς μέν ἀγνώμονα, εἰς τὴν προαγωγὴν ὅμως τῶν ἀνθρωπίνων γνώσεων ὠφελιμωτάτην καλλιέργειαν τῶν εἰδικοτήτων. Ὡς τοιοῦτος δ’ ὁ προκείμενος ἡμῶν συνάδελφος δυσκόλως θέλει εὕρει τὸν ἀντικατάστην του.
»Ἀλλ' οὐ μόνον ὡς πεπαιδευμένον καθηγητὴν, ὡς σπάνιον τῆς μαιευτικῆς χειρουργίας ἐμπειροτέχνην κλαίουσι τὸν Ν. Κωστῆν οἱ ὁμότεχνοι, οἱ συνάδελφοι καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ ὡς φιλάνθρωπον ἰατρὸν καὶ ώς ἄνδρα χρηστὸν, φιλόφρονα, μειλίχιον τοὺς τρόπους, ώς μειλίχιος ἦν τὴν μορφὴν, πρόθυμον τὴν διάθεσιν, σπουδαῖον τὴν κρίσιν, καὶ ὑπὸ πλείστων κοσμούμενον ἀρετῶν‧ τὸν θρηνεῖ ἐν γένει ἡ κοινωνία καὶ ὡς Ἕλληνα, ὑπὸ πατριωτικωτάτων διακείμενον αἰσθημάτων, τὸν θρηνεῖ πᾶν τὸ Ἑλληνικὸν. Τίς ἡμῶν δὲν γνωρίζει τί ἦν τὸ διακαὲς μέλημα, τὸ φωτεινὸν ὄνειρον πάσης του τῆς ζωῆς, τὸ παραγαγὸν αὐτὸν μέχρι πράξεων νεάζοντος ἐνθουσιασμοῦ, ὅταν ἦλθον καιροὶ οὓς ἐξετίμησεν ὡς καιροὺς πράξεων μᾶλλον ἢ στοχασμῶν;
»Ἐπὶ τῆς ζωῆς του ὑπὸ τῆς κοινῆς ἀγάπης καὶ ὑπολήψεως περιστοιχισθεὶς, τῆς εὐνοίας τοῦ ἡγεμόνος ἀπολαμβάνων, καὶ τὴν τιμὴν λαχὼν θέσεως ἰδιαιτέρου παρὰ τῷ Ἄνακτι ἰατροῦ, ἐν συναισθήσει βιώσας ὅτι δι’ ἐκπληρώσεως παντὸς καθήκοντος διήνυσε βίον ὠφέλιμον, τὰ κατὰ τὸν οἶκόν του καλῶς διαθεὶς, καὶ. υἱοὺς ἐκθρέψας χρηστοὺς κατ' εἰκόνα του, δικαίως ἐδύνατο νὰ κληθῇ μακάριος, καὶ τὸ τέλος αὐτοῦ ἑκάστῳ ἡμῶν νὰ φανῇ ζηλωτὸν, ἂν πρὸς τὴν πλήρη εὐδαιμονίαν του, ἓν μόνον δὲν ἔλειπε κατὰ τὴν ἐσχάτην στιγμήν του, ὅτι πρὶν ἢ κλεισθῶσιν οἱ ὀφθαλμοί του εἰς τὸ σκότος τοῦ τάφου, δὲν εἶδον ἀνατείλασαν τὴν αὐγὴν ἣν ἡ καρδία του περιέμενε, καὶ πραγματοποιηθεῖσαν τὴν ἐλπίδα πάσης του τῆς ζωῆς. Αὕτη, εἰμὶ βέβαιος γνωρίζων τὰ αἰσθήματα ἔτρεφεν, αὕτη ἦν ἡ τελευταῖα ἰδέα καὶ θλίψις του, ἡ ἐμπλεκομένη. εἰς τὸν ἀποχσιρετισμὸν ὃν νοερῶς ἀπηύθυνε τοῖς οἰκείοις του, ὅταν ἐν μέσῳ ἀνθούσης ὑγείας ἐνσκήψας κεραυνοβόλος ὁ θάνατος τὸν ἐστέρησε λογισμοῦ καὶ αἰσθήσεως. Ἀλλὰ δὲν πρέπει τοῦτο ἐν τῷ τελευταίῳ ἡσυχαστηρίῳ νὰ ταράττῃ τὴν ἠρεμίαν του. Ἐξεπλήρωσε πᾶν τὸ ἐφ’ ἑαυτῷ. Μετὰ τῶν ἄλλων ἔσπειρεν εὐγενὲς σπέρμα παιδείας εἰς τὸ γόνιμον ἔδαφος τῆς Ἑλληνικῆς νεολαίας, καὶ συνετέλεσεν εἰς προπαρασκευὴν τοῦ μέλλοντος ὃ ἐπόθει. Ἂς ἀναπαύηται ἐν πεποιθήσει ὅτι τὸ σπέρμα θέλει φυῆ, ὅτι ἡ ἐθνικὴ δόξα ἔσται μέχρι τέλους ὁ ὡραῖος αὐτῆς καρπὸς, καὶ ὅτι βέβαιον παρασκευάζουσι τῆς πατρίδος τὸ μεγαλεῖον οἱ ἐργαζόμενοι εἰς τὸ νὰ καταστήσωσιν αὐτὴν μεγαλείου ἀξίαν.
» Ἀπὸ τοιούτου ἀνδρὸς χωριζόμενοι σήμερον, ὅστις μέχρι χθὲς καὶ πρῴην ἦν χαρὰ τῶν πλείστων ἐξ ἡμῶν, καὶ τῆς κοινωνίας ἡμῶν ἀγλάϊσμα, ἂς σπείσωμεν τελευταίαν ἐπὶ τοῦ τάφου του δακρύων σπονδὴν οἱ συγγενεῖς, οἱ φίλοι, οἱ ἀγαπῶντες αὐτὸν συνάδελφοι, οἱ εὐγνωμονοῦντες ὁμιληταὶ, οἱ συνδημόται, ὧν ἐπὶ τοσαῦτα ἔτη πατριωτικῶς καὶ ἐμφρόνως ἐπροστάτευσε τὰ συμφέροντα ὢν μέλος καὶ πρόεδρος τοῦ δημοτικοῦ συμβουλίου, τὸ ἔθνος ὅλον, ὃ ὠφέλει ἐνταυτῷ καὶ ἐτίμα, καὶ ἐγκάρδιον καὶ ἔσχατον διδόντες αὐτῷ ἀσπασμὸν, ἀνευξώμεθα ὁμοθυμαδόν‧ «Αἰωνία σου ἡ μνήμη, ἄνερ χρηστὲ καὶ ἐνάρετε! Γαίαν ἔχοις ἐλαφράν! »