Γεωγραφία Στοιχειώδης/Μέρος Α΄/Βιβλίον Β΄/Κεφάλαιον Α΄
| ←Βιβλίον Α΄/Κεφάλαιον Β΄ | Γεωγραφία στοιχειώδης μαθηματικὴ, φυσικὴ καὶ πολιτικὴ, ἀρχαία καὶ νεωτέρα, περιόδου Β′ Μέρος Α΄, Βιβλίον Β΄, Κεφάλαιον Α΄ |
Κεφάλαιον Β΄→ |
102. Ῥίπτων τις τὰ βλέμματά του ἐπί τινος γηΐνου ἐπιπεδοσφαιρίου βλέπει ἄνισα διῃρημένην τὴν Γῆν εἰς ξηρὰς καὶ εἰς ὕδατα. Αἱ ξηραὶ κατέχουσιν ἓν τρίτον περίπου τῆς γηΐνου ἐπιφανείας· τὰ δὲ ὕδατα, τὰ λοιπὰ δύο τρίτα. Ἀπὸ τὰ δύο ἡμισφαίρια τὸ βόρειον μόνον καθ’ ἑαυτὸ περιέχει τὰ 4/5 τῆς ξηρᾶς· τὸ δὲ νότιον, σκεπαζόμενον σχεδὸν ὁλοκλήρως ὑπὸ τῶν ὑδάτων, περιέχει τὸ λοιπὸν 1/5.
103. Αἱ ξηραὶ συστήνουσι μεγαλωτάτας ἐκτάσεις γαιῶν μὴ διακοπτομένων ὑπὸ τῶν θαλασσῶν· αὐταὶ ὀνομάζονται τότε Στερεαί ἢ Ἤπειροι· ἢ πάλιν εἶναι μέρη ξηρᾶς περιτριγυριζόμενα πανταχόθεν ὑπὸ τῶν ὑδάτων, καὶ τότε λέγονται Νῆσοι. Ἓν ἄθροισμα Νήσων κειμένων εἰς μίαν θάλασσαν λέγεται Ἀρχιπέλαγος ὑπὸ τῶν νεωτέρων.
Εἰς τὴν μέσην τῶν θαλασσῶν εἶναι ἐνίοτε τόποι ἀβαθεῖς, τοὺς ὁποίους ὀνομάζουσιν ἀμμώδη καθίσματα ἢ ῥηχά. Πέτραι, μόλις ἕως εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ νεροῦ φθάνουσαι, ὀνομάζονται ὕφαλοι· καὶ σκόπελοι, ὅταν φαίνωνται ἔξω αὐτοῦ. Οἱ βράχοι οἱ πλησίον τῶν παραλίων, ὅπου ἡ θάλασσα συντρίβεται μὲ ὁρμὴν, ὀνομάζονται Σπιλάδες.
104. Κατὰ τὸ σχῆμα, τὸ ὁποῖον λαμβάνουσί τινα μέρη τῆς χέρσου ἢ τῶν ὑδάτων, κατὰ τοῦτο καὶ ὀνομάζονται. Λέγεται Ἀκρωτήριον ἓν μέρος Γῆς εἰσχωρούσης μέσα εἰς τὴν θάλασσαν, τὸ ὁποῖον, ἂν μέν ἦναι χαμηλὸν καὶ τελειόνῃ εἰς ὀξὺ, λέγεται Ἄκρα· ἢ Γλῶσσα, ἂν ἦναι ἐπίπεδον· ἂν δὲ ὑψηλὸν, ὀνομάζεται κυρίως Ἀκρωτήριον (κάβος). Μία νῆσος, ἥτις ἑνόνεται μὲ τὴν Στερεὰν διά τινος γλώσσης ἢ λαιμοῦ γῆς, ὀνομάζεται Χερσόνησος· αὕτη δὲ ἡ γλῶσσα ἢ ὁ λαιμὸς λέγεται Ἰσθμός.
105. Ὅταν νερὰ, ἔχοντα πολλὴν ἔκτασιν, εἰσχωρῶσιν εἰς τὸ μέσον τῶν Στερεῶν, λέγεται αὕτη ἡ ἔκτασις τοῦ νεροῦ Θάλασσα Ἐσωτερικὴ ἢ Μεσόγειος. Ὅταν ἡ ἔκτασίς του αὕτη ἦναι μικροτέρα, λέγεται Κόλπος μεγάλος· ἂν ἔτι μικροτέρα Κόλπος μικρὸς, ἔπειτα Ὅρμος, Λιμὴν, Ἐπίνειον κτλ. ὅταν δύνανται νὰ ἀράζωσιν εἰς αὐτὸν ἀσφαλῶς τὰ πλοῖα. Ἓν δὲ μέρος θαλάσσης συστελλομένης μεταξὺ δύο γαιῶν λέγεται Πορθμός· καὶ Πόρος, ὅταν ἦναι πολλὰ στενός.
106. Ἀριθμοῦσι τρεῖς Ἠπείρους κυριωτέρας, τὴν τοῦ Παλαιοῦ Κόσμου, τὴν τοῦ Νέου, καὶ τὴν Ὠκεανίαν.
107. Ἡ τοῦ Παλαιοῦ Κόσμου Ἤπειρος ὀνομάζεται οὕτω, διότι αὐτὴ ἐχρημάτισεν ὁ τόπος τῆς καταγωγῆς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καὶ ἦτο ἐγνωσμένη παλαιόθεν. Περιέχει δὲ τρεῖς Ἠπείρους διακεκριμένας· τὴν Εὐρώπην, τὴν Ἀσίαν ἑνονομένην μὲ τὴν πρώτην πρὸς Ἀνατολὰς, καὶ τὴν Ἀφρικὴν πρὸ Μεσημ: ἡ ὁποία ἐνόνεται καὶ αὐτὴ μὲ τὴν δευτέραν διὰ τοῦ Ἰσθμοῦ τοῦ Σουέζου.
108. Ἡ Εὐρώπη, μικροτέρα οὖσα ἀπὸ τὰς δύο ἄλλας, περιέχει 16 τμήματα — 4 κείμενα πρὸς Ἄρκτ. ά) τὰς Βρεττανικὰς νήσους, περιεχούσας τὴν Ἀγγλίαν, τὴν Σκωτίαν καὶ τὴν Ἰρλανδίαν· β′.) τὸ βασίλειον τῆς Δανιμαρκίας· γ′.) τὸ βασίλειον τῆς Σουηκίας ἢ τῆς Σβεκίας μετὰ τῆς Νορβηγίας. δ′.) τὴν Εὐρωπαϊκὴν Ῥωσσίαν ἐκτεινομένην ἀπ’ ἄρκτου πρὸς μεσημ: καθ’ ὅλον τὸ πλάτος τῆς Εὐρώπης. — Ἑπτὰ εἰς τὸ μέσον· ά.) τὴν Γαλλίαν· β′.) τὸ βασίλειον τῆς Ὁλλανδίας· γ′.) τὸ τοῦ Βελγίου· δ′.) τὴν Ἑλβετίαν· έ.) τὴν Πρωσσίαν. ς′) τὴν Γερμανίαν· καὶ ζ′.) τὴν Αὐστρίαν. — Πέντε πρὸς Μεσημ: ά.) τὴν Ἱσπανίαν· β′.) τὴν Πορτογαλλίαν· γ′.) τὴν Ἰταλίαν· δ′.) τὴν Εὐρωπαϊκὴν Τουρκίαν, ὅπου εἶναι χωρισμένον τὴν σήμερον ἀπ’ αὐτῆς καὶ τὸ βασίλειον τῆς Ἑλλάδος. Πολιτικῶς δὲ διαιρεῖται ἡ Εὐρώπη εἰς 61 κράτη διάφορα· οἷον Αὐτοκρατορίας, Βασίλεια, Πριγγιπάτα κτλ. ὡς θέλομεν λαλήσει ἀλλαχοῦ (328). Κράτος δὲ ἢ ἐπικράτεια ὀνομάζεται περιοχὴ τόπων κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον ἐκτεταμένη, περιλαμβανομένη ὑπὸ ἓν ὄνομα, καὶ ἔχουσα ἓν κοινὸν πολίτευμα καὶ τὴν αὐτὴν Κυβέρνησιν.
109. Ἡ δὲ Ἀσία περιέχει εἰς τὰ δυτικὰ αὐτῆς μέρη τήν Ἀσιατικὴν Τουρκίαν καὶ εἰς τὰ μεσημβρινὰ τὴν Ἀραβίαν, β′.) τὴν Περσίαν, γ’.) τὰς χώρας τῶν Ἀφγάνων καὶ Βουλούχων, δ′.) τὰς Ἰνδίας (Ἰνδοστάνην καὶ Ἰνδοσινικήν). Ἐν τῷ μέσῳ· ά.) τὴν Σινικὴν ἢ Κίναν (πρός Β. τῶν Ἰνδιῶν), καὶ β′.) τὴν Μεγάλην ἢ Σινικὴν Ταταρίαν· γ′.) τὴν Τουρκεστανὴν ἢ Ταταρίαν ἀνεξάρτητον. Πρὸς Ἀν. τὰς Ἰαπονικὰς νήσους. Πρὸς Β. δὲ τὴν Ἀσιατικὴν Ῥωσσίαν ἐκτεινομένην καθ’ ὅλον τὸ βόρειον μέρος τῆς Ἀσίας.
110. Ἡ Ἀφρική διατέμνεται διὰ τοῦ Ἰσημερινοῦ εἰς 2 μεγάλα τμήματα, τὸ ἓν Ἀρκτικὸν καὶ τὸ ἄλλο Νότιον. Τὸ Ἀρκτικὸν τμῆμα περιέχει πρὸς Β τὴν Αἴγυπτον, τὸν τόπον τῆς Βάρκας καὶ τὴν Βαρβαρίαν (τὴν Τρίπολιν, Τύνιδα, Ἀλγερίαν, καὶ τοῦ Μαρόκου τὴν Αὐτοκρατορίαν)· ὄπισθεν δὲ τούτων εἰς τὰ μεσόγεια κεῖται ἡ ἀπέραντος ἔρημος Σαχάρα. Πρὸς Μ. αὐτῆς ἡ Σενεγαμβία, ἄνω ἢ Βορεία Γουϊνέα καὶ ἡ Νιγρητία. Πρὸς Ἀν: τούτων καὶ πρὸς Μ. τῆς Αἰγύπτου κεῖνται ἡ Νουβία, ἡ Ἀβυσσινία καὶ ἡ χώρα τῶν Σομαύλων, ἀποπερατουμένη εἰς τὸ Γαρδεφούϊον τὸ Β. Ἀν: ἀκρωτήριον τῆς Ἀφρικῆς ἐν τῷ Ἰνδικῷ Ὠκεανῷ.—Τὸ Νότιον τμῆμα, ἐκτεινόμενον ὡς τρίγωνον πέραν τοῦ Ἰσημερινοῦ, περιέχει, κατὰ τὴν δυτικὴν παραλίαν, τὴν Κάτω Γουϊνέαν, τὴν χώραν τῶν Ὀτεντότων ἐκτεινομένην καὶ εἰς τὰ Μεσόγεια, καὶ τὸ Κάπον, ὅπου κεῖται καὶ τὸ Εὔελπι ἀκρωτήριον, τὸ μεσημβρινώτατον τῶν τῆς Ἀφρικῆς. Κατὰ δὲ τὴν Ἀνατ. παραλίαν παρὰ τὸν Ἰνδικὸν Ὠκεανὸν κεῖνται ἡ Καφρερία, ἡ παραλία τῆς Σοφάλας, ἢ Μονομόταπα, ἡ Μοζαμβίκη καὶ ἡ Ζαγγουεβαρία. Τὰ Μεσόγεια τοῦ εἰρημένου τριγώνου εἶναι τόποι εἰσέτι ἄγνωστοι.
111. Ἡ Νέα Ἤπειρος, ὀνομασθεῖσα οὕτως, ἐπειδὴ ἔμεινεν ἄγνωστος ἕως τὸ 1492, περιέχει τὴν Ἀμερικὴν, διαιρουμένην εἰς δύο· εἰς βορείαν καὶ εἰς μεσημβρινὴν αἱ ὁποῖαι ἐνόνονται διὰ τοῦ Ἰσθμοῦ τῆς Πανάμης. Ἔλαβε δὲ τὴν ἐπίκλησιν ἀπὸ τὸν Ἀμέρικον Βεσπούσιον ἀνακαλύψαντά τινα παράλια· ἀλλ’ ἐπειδὴ ὁ Χριστόφορος Κολόμβος ὁ Γενουήνσιος πρῶτος κατέπλευσεν εἰς αὐτὴν, ἦτο δίκαιον νὰ ἐπονομασθῇ ἀπ’ αὐτοῦ Κολομβιανή.
112. Εἰς τὴν Βορείαν Ἀμερικὴν κεῖνται ἡ Ῥωσσικὴ Ἀμερικὴ, ἡ Γροελλανδία, ἡ Νέα Βρεττανία, αἱ Ὁμόσπονδοι Πολιτεῖαι, ἡ Μεξικανική· ἡ Κεντρικὴ Ἀμερικὴ (ἢ Τεξικὴ καὶ ἡ Γουατημαλία) ἐπὶ τοῦ ἰσθμοῦ· τὸ δὲ λοιπὸν μέρος κατοικεῖται ὑπὸ ἀγρίων λαῶν. Ἡ Μεσημβρινὴ Ἀμερικὴ περιέχει δέκα ἐπικρατείας τὴν λεγομένην Κολομβίαν, τὴν Γουϊάνην, τὴν Βρασιλίαν, τὴν Περουβίαν, τὴν Βολιβίαν, τὴν Παραγγουάην, καὶ Οὐρουγουάην, τὴν Λαπλατίαν, τὴν Χιλὴν καὶ τὴν Παταγονίαν.
113. Εἰς δὲ τὴν Ὠκεανίαν ἀνήκει ἡ Νέα Ὁλλανδία, ἥτις εἶναι νῆσος ἴση κατὰ τό μέγεθος μὲ τὴν Εὐρώπην, ὅθεν διὰ τὴν ἔκτασίν της τὴν πολλὴν ὠνομάσθη καὶ Ἤπειρος. Αὕτη δὲ μὲ τὰς κειμένας νήσους πρὸς Μεσημβρίαν τῆς Ἀσίας, καὶ μὲ τὰς εἰς τὸν μέγαν Ὠκεανὸν, συστήνει ἓν πέμπτον μέρος τοῦ κόσμου, τὸ ὁποῖον ὑπό τινων ὀνομάζεται Ὠκεανία· ὑπὸ ἄλλων δὲ ἐνθάλασσος ἢ ἐνάλιος κόσμος, ὑποδιαιρούμενος εἰς Νοτασίαν, Αὐστραλίαν καὶ Πολυνησίαν.
114. Ἀπό τινας ἀκτὰς τῶν Ἠπείρων προβάλλονται μέσα εἰς τὴν θάλασσαν ἄκραι ἢ ἀκρωτήρια, τῶν ὁποίων τὰ κυριώτερα εἶναι τὰ ἑξῆς.115. Τῆς Εὐρώπης. Καπνόρδον (ἢ Ἀκρωτήριον βόρειον, Cap Nord) εἰς τὴν Νορβηγίαν κείμενον. Λιζάρδον, εἰς τὴν Ἀγγλίαν· Φινιστέρον, εἰς τὴν Ἱσπανίαν· τοῦ Ἁγίου Βικεντίου, εἰς τὴν Πορτογαλλίαν· Πάσσαρον, εἰς τὰ μεσημβρινὰ τῆς Σικελίας. Τὸ Ταίναρον καὶ ὁ Μαλέας εἰς τὸ μεσημβρινὸν μέρος τῆς Πελοποννήσου.
116. Τῆς Ἀσίας ὁ Ῥαζαλγάτης, κείμενον εἰς τὴν Ἀραβίαν· τὸ Κομορῖνον, εἰς τὰς Ἰνδίας· Λοπατηκὰ εἰς τὴν Ἀσιατικὴν Ῥωσσίαν.
117. Τῆς Ἀφρικῆς· Τὸ Καλὸν Ἀκρωτήριον, εἰς τὴν Βαρβαρίαν· τὸ Βοϊαδόρον, τὸ Βλάγκον ἢ Λευκὸν, εἰς τὴν Σαχάραν· τὸ Βέρδον ἢ Πράσινον, εἰς τὴν Σενεγάλην· τὸ τῶν Φοινίκων, τὸ Τρίμυτον (Trois-Pointes), τὸ τοῦ Λοπέσου Γονζάλβου, εἰς τὴν Γουϊνέαν· τὸ Εὔελπι Ἀκρωτήριον, καὶ τὸ τῶν Βελονῶν εἶναι τὸ μεσημβρινώτατον· τὸ δὲ Ἀκρωτήριον Γαρδαφούϊον εἶναι τὸ ἀνατολικώτατον.
118. Τῆς Ἀμερικῆς· Ἀκρωτήριον Φαρεούελλον, εἰς τὴν Γροελλανδίαν· ἡ Τάγχη, ἀκρ. Φλορίδος· Κάτοχον, εἰς τὸ Μεξικόν· Νόρδον ἢ Βόρειον, εἰς τὴν Γουϊάνην· Ὅρνον τὸ μεσημβρινώτατον ἐπὶ τῆς Μ. Ἀμερικῆς. — Σαιντλούκαρον, εἰς τὴν Καλλιφορνίαν, καὶ τὸ Δυτικὸν Ἀκρωτήριον εἰς τὴν Ῥωσ. Ἀμερικήν.
119. Αἰ τρεῖς ἄνω εἰρημέναι Ἤπειροι εἶναι ὡς μεγάλαι νῆσοι περιβρεχόμεναι ὁλόγυρα ἀπὸ μίαν ἐξωτερικὴν θάλασσαν ὀνομαζομένην Ὠκεανὸν, τὴν ὁποίαν διαιροῦσιν εἰς πέντε Ὠκεανοὺς ἢ θαλάσσας ἐξωτερικάς. Κατὰ πρῶτον εἶναι ὁ Ἀτλαντικὸς ὠκεανὸς, ἔχων τὴν Εὐρώπην καὶ Ἀφρικὴν πρὸς Ἀνατ. καὶ τὴν Ἀμερικὴν πρὸς Δ.—Ὁ μέγας ὠκεανὸς, μεταξὺ τῆς Ἀμερικῆς ἀπ’ Ἀν. καὶ τῆς Ἀσίας ἀπὸ Δ. εἶναι ἡ μεγαλητέρα θάλασσα τῆς Ὑδρογείου σφαίρας, ὀνομαζομένη προσέτι Εἰρηνικὸς ὠκεανὸς καὶ θάλασσα Νοτία — Ὁ Ἰνδικὸς ὠκεανὸς, ὅς τις ὡς μέγιστος λάκκος περικλείεται μεταξὺ τῆς Ἀσίας πρὸς Β: τῆς Ἀφρικῆς πρὸς Δ: καὶ τῆς Νέας Ὁλλανδίας πρὸς Ἀνατ. — Αἱ δύο παγωμέναι θάλασσαι (λεγόμεναι καί Παγωμένοι Ὠκεανοί) περὶ τοὺς δύω πόλους κείμεναι· ἡ βορεία παγωμένη θάλασσα κοινωνεῖ μὲ τὸν Ἀτλαντικὸν ὠκεανὸν πρὸς Δ: τῆς Νορβηγίας· καὶ μὲ τὸν μέγαν ὠκεανὸν διὰ τοῦ πορθμοῦ τοῦ Βεῤῥιγγίου, τοῦ διαχωρίζοντος τὴν Ἀμερικὴν ἀπὸ τὴν Ἀσίαν. Καθεμία δὲ τῶν ἐξωτερικῶν τούτων θαλασσῶν συστήνει, εἰσχωροῦσα εἰς καθεμίαν τῶν ἠπείρων πολλὰς θαλάσσας ἐσωτερικὰς ἢ μεγάλους κόλπους.
120. ά) Εἰς τὴν Εὐρώπην: Ὁ Ἀτλαντικὸς Ὠκεανός σχηματίζει διὰ τοῦ πορθμοῦ τοῦ Σούνδου τὴν λεγομένην Βαλτικὴν θάλασσαν, περιέχουσαν τὸν Βοθνικὸν κόλπον, τὸν Φιλλανδικὸν, καὶ τὸν Ζουϊδερζέην εἰς τὴν Ὁλλανδίαν· τὴν Γερμανικὴν ἢ βορείαν θάλασσαν, μεταξὺ Ἀγγλίας, Ὁλλανδίας καὶ Γερμανίας· τὴν τῆς Μάγχης, περιστελλομένην μεταξὺ τῆς Ἀγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας, χωριζομένης ἀπὸ ἐκείνην διὰ τοῦ Πορθμοῦ ἢ πόρου τοῦ Καλαίσου.—β′.) Μεταξὺ Εὐρώπης καὶ Ἀφρικῆς εἰσχωρῶν διὰ τοῦ Πορθμοῦ τοῦ Γιβραλτάρου, ἢ τῶν Ἡρακλείων στηλῶν, σχηματίζει τὴν Μεσόγειον θάλασσαν, ἥτις περιέχει πολλοὺς μεγάλους κόλπους, οἷον τὸν τῆς Βενετίας ἢ τὸν Ἀδριατικὸν κόλπον, τὸν τῆς Σίδρας καὶ Γαβῆς εἰς τὴν Ἀφρ. καὶ τὸ ἑλληνικὸν Ἀρχιπέλαγος· ἔπειτα ἐκτεινομένη πρὸς βοῤῥᾶν κοινωνεῖ διὰ τοῦ Πορθμοῦ τῶν Δαρδανελίων (Ἑλλησπόντου) μὲ τὴν θάλασσαν τοῦ Μαρμαρᾶ (Προποντίδα), καὶ μὲ τὴν Μαύρην θάλασσαν (Εὔξεινον Πόντον) διὰ τοῦ Πορθμοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως (Βοσπόρου), καὶ διὰ τοῦ Πορθμοῦ τοῦ Καφᾶ (Κιμερίου Βοσπόρου) μὲ τὴν θάλασσαν τοῦ Ἀζόφ — γ′.) εἰς τὴν Ἀμερικὴν σχηματίζει τὸν κόλπον τοῦ Μεξικοῦ ἢ θάλασσαν τῶν Ἀντιλλῶν, καὶ τὸν κόλπον τοῦ ἁγίου Λαυρεντίου, τὰς θαλάσσας τοῦ Βαφίνου καὶ Οὐδσῶνος πρὸς Ἄρκτον. Ὁ δὲ Μέγας Ὠκεανὸς σχηματίζει εἰς τὴν Ἀμερικὴν τὴν ῥοδόχροον θάλασσαν, μεταξὺ τῆς Καλλιφρονίας καὶ τῆς Μεξικανικῆς· ἔπειτα τὸν κόλπον τῆς Πανάμης· εἰς δὲ τὴν Ἀσίαν, τὴν θάλασσαν τῆς Καμισάτικας, τὴν τῆς Κορέας καὶ τὸν κόλπον τοῦ Τογκίνου.
121. Ὁ Ἰνδικὸς Ὠκεανὸς σχηματίζει διὰ τοῦ πορθμοῦ τοῦ Βαβελμανδέλου τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν ἢ τὸν Ἀραβικὸν κόλπον, μεταξὺ Ἀραβίας καὶ Ἀφρικῆς· τὴν θάλασσαν τοῦ Ὀμάνου εἰς τὰς ἀκτὰς τῆς Ἀραβίας· τὸν Περσικὸν κόλπον διὰ τοῦ πορθμοῦ τοῦ Ὁρμούσου· καὶ τέλος τὸν κόλπον τῆς Βεγγάλης, μεταξὺ τῶν δύο Ἰνδικῶν Χερσονήσων. Ὁ δὲ βόρειος παγωμένος Ὠκεανὸς σχηματίζει εἰς τὴν Εὐρώπην τὴν Λευκὴν θάλασσαν, καὶ εἰς τὴν Ἀσίαν, τὸν κόλπον τοῦ Ὀβῆ.
Εἰς τὸ μέσον τῶν θαλασσῶν τούτων ὑπερέχουσιν ἄπειροι νῆσοι, αἱ μὲν μεμονωμέναι, αἱ δὲ πλησιάζουσαι ἀλλήλων κατὰ χορείας, τὰς ὁποίας ὀνομάζουσιν Ἀρχιπελάγη.
122. Εἰς τὸν Ἀτλαντικὸν Ὠκεανὸν, ἀπ’ Ἄρκτου ἀρχίζοντες, ἀπαντῶμεν τὰς νήσους Φαιροέρας ὑποκειμένας εἰς τὴν Δανιμαρκίαν· τὰς Σχετλάνδας, τὰς Ὀρκάδας, τὴν Ἀγγλίαν, Ἰρλανδίαν κτλ. τὰς ὀνομαζομένας Βρετανικὰς νήσους. Τὰς Ἀσόρας πρὸς Δ. τῆς Ἱσπανίας, τὰς Καναρίας, τὰς τοῦ Πρασίνου ἀκρωτηρίου, τὴν τῆς Ἀναλήψεως, καὶ τὴν τῆς Ἁγίας Ἑλένης. Πρὸς Δ: καὶ πλησίον τῆς Ἀμερικῆς τὴν Τεῤῥανόβαν, τὴν Ῥεγάλην (Βασιλικὴν) νῆσον, τὰς Λουκάϋας, τὸν Σαινδομίγκον, Κούβαν, Ἰαμαΐκαν, καὶ τὰς Ἀντίλλας εἰς τὸν κόλπον τοῦ Μεξικοῦ, καὶ τὰς Βερμούδας.
123. Ὁ Μέγας Ὠκεανὸς εἶναι κατεσπαρμένος ἀπὸ χορείας ἢ ἀρχιπελάγη νήσων. Αἰ κυριώτεραι ἐξ αὐτῶν εἶναι, τὸ κινδυνῶδες Ἀρχιπέλαγος, αἱ νῆσοι τῆς Ἑταιρείας, αἱ τῶν Θαλασσοπόρων, αἱ τῶν Φίλων, ἡ Νέα Ζελάνδα, ἡ Νέα Καληδονία, αἱ Μυλγραῦαι, αἱ Μαριᾶναι, αἱ Καρολῖναι, αἱ Σανδβῖχαι, αἱ Ἀλουτιαναὶ, πλησίον τῶν Β-Δ: παραλίων τῆς Ἀμερικῆς, αἱ Κουρίλαι καὶ αἱ νῆσοι τῆς Ἰαπονίας πλησίον τῆς Ἀσίας.
124. Εἰς τὸν Ἰνδικὸν Ὠκεανὸν κεῖται ἡ Μαδαγασκάρη, αἱ Κομόραι, ἡ νῆσος Βουρβώνη καὶ ἡ τῆς Φράντσας παρὰ τὰς ἀκτὰς τῆς Ἀφρικῆς· αἱ Λακεδίβαι, αἱ Μαλεδίβαι, ἢ Κεϋλάνη πλησίον τῆς Ἀσίας.
125. Μεταξὺ τοῦ Ἰνδικοῦ καὶ τοῦ Μεγάλου Ὠκεανοῦ ὑπάρχουσι παρομοίως νῆσοι, τῶν ὁποίων μεγίστη εἶναι ἡ Νέα Ὁλλανδία. Χωρίζεται δὲ ἀπὸ τὴν Γῆν τοῦ Οὐανδιεμήνου πρὸς Μ: διὰ τοῦ πορθμοῦ τοῦ Βάσσου. Πρὸς Ἄρ. κεῖνται αἱ νῆσοι Μολοῦκαι, αἱ τῆς Σόνδας καὶ αἱ Φιλιππίναι· ἡ χώρα τῶν Παπούων, ἢ ἡ Νέα Γουϊνέα, ἡ Νέα Ἰρλανδία, καὶ αἱ νῆσοι τοῦ Σαλομῶντος.
126. Εἰς τὴν Β: Παγωμένην θάλασσαν εὑρίσκεται ἡ Ἰσλανδία, ἡ Σπιτσεβέργη εἰς τὰς 80° τοῦ πλάτους, καὶ ἡ Νέα Ζέμβλα πρὸς Ἄρ: τῆς Ἀσίας.
Τοιουτοτρόπως ἡ γήϊνος σφαῖρα σύγκειται ἐκ δύο κυρίων μερῶν: τὸ ἓν εἶναι στερεὸν, ἤγουν ἡ ξηρά· τὸ δὲ ἕτερον, ὑγρὸν, συστημένον ὑπὸ τῶν θαλασσῶν. Ἀλλὰ πρὶν διαλάβωμεν περὶ ἑκάστου τούτων, πρέπει πρῶτον νὰ εἴπωμεν ὀλίγα τινὰ περὶ τῆς ἀτμοσφαίρας τῆς περικυκλούσης ἀμφότερα τὰ εἰρημένα μέρη.