Βίοι Πελοποννησίων ανδρών/Επαρχία Φαναρίου
| ←Ἐπαρχία Ἁγίου Πέτρου | Βίοι Πελοποννησίων ἀνδρῶν Συγγραφέας: Ἐπαρχία Φαναρίου |
Μανιάτικα→ |
Οὗτος ὑπῆρξεν ἕνας τῶν προεστώτων τῆς ἐπαρχίας ταύτης. Συνετέλεσεν ὡς ἔφορος εἰς τὴν πρώτην σύστασιν τῶν ἐφορειῶν διὰ τὴν προμήθειαν τῶν τροφῶν. Ἅμα δὲ διελύθη ἡ πολιορκία τῆς Καρύταινας ὑπὸ τῶν Τούρκων κατὰ τὸ τέλος τοῦ Μαρτίου 1821, ἀμέσως δειλιάσας ἔφυγε μὲ ὅλην τὴν οἰκογένειάν του εἰς τὴν Μάνην, ὁ δὲ ἀδελφός του Νικόλαος, ἀφοῦ ἐπέστρεψεν ἀπὸ τὴν Ζάκυνθον ὅπου καὶ αὐτὸς κατέφυγεν, ἐπῆρε τὰ ὅπλα καὶ ὑπῆγεν εἰς τὸν πόλεμον μετὰ στρατιωτῶν μέχρι τῆς καταστροφῆς τοῦ Δράμαλη. Μετὰ δὲ ταῦτα ἔμεινεν εἰς τὴν πατρίδα του Ἀνδρίτσαιναν ὡς μέλος καὶ αὐτὸς τῶν ἐκεῖ δημογερόντων.
Ἡ οἰκογένεια αὕτη τῶν Ζαρειφαίων ἔδειξε πολὺν φόβον κατὰ τὴν ἐπανάστασιν, καὶ διὰ τοῦτο ἄρχισαν νὰ διαπραγματεύωνται, ὡς τότε ἔλεγον, μετὰ τοῦ Ἄγγλου ἁρμοστοῦ τῆς Ἑπτανήσου διὰ τὴν ἰδίαν σωτηρίαν, καὶ ὅλων τῶν ἄλλων Πελοποννησίων, ζητοῦντες μόνον τὴν φυσικὴν ὕπαρξίν των καὶ ὄχι τὴν πολιτικήν. Τοῦτο δὲ ἐγένετο γνωστόν, ἀλλ᾿ ἡ Γερουσία τῆς Πελοποννήσου διὰ πολλῶν μέσων ἐπρόλαβε καὶ τὸ ἐμπόδισεν. Ἡ ἐνέργεια ὅμως αὕτη ἔδωκεν ἀφορμὴν εἰς τοὺς Ἕλληνας διὰ νὰ προσέχουν εἰς τὸ ἑξῆς εἰς τὰς ἐξωτερικὰς ῥᾳδιουργίας, διότι ἀργότερα μάλιστα ἀνεφάνη καὶ ἡ Γαλλικὴ φατρία, καὶ ἡ Ῥωσσικὴ ἀκόμη, ἥτις ἦτον ἡ μᾶλλον ἀδύνατος. Ἕνεκα δὲ τούτων αἱ δυνάμεις ἔπεσαν εἰς ἀντιζηλίαν μεταξύ των καὶ ἐκ ταύτης ὠφελήθη ἡ Ἑλλάς.
Ὑπῆρξε προεστὼς τῆς ἐπαρχίας καὶ μέλος τῆς πρώτης ἐφορείας αὐτῆς, ἔπειτα δὲ ἔγεινε μέλος τῆς Πελοποννησιακῆς Γερουσίας, πληρεξούσιος εἰς τὴν Συνέλευσιν τοῦ Ἄστρους, βουλευτὴς εἰς τρεῖς περιόδους. Ἐπίσης καὶ ὁ υἱός του Γιαννάκος ἔλαβεν ἐνεργητικὸν μέρος εἰς τοὺς πολέμους ἀπ’ ἀρχῆς μέχρι τέλους, εὑρεθεὶς εἰς διαφόρους μάχας εἰς Καρύταινα, Λάλα, Τρίπολιν, κατὰ τὰ Δραμαλικὰ, καὶ κατὰ τοῦ Ἰμβραήμ.
Ἦτον ἕνας ἐκ τῶν προκρίτων τῆς ἐπαρχίας καὶ ὁ λογιώτερος. Ἔγεινεν ἔφορος εἰς τὴν πρώτην καὶ τὴν δευτέραν περίοδον, καὶ πληρεξούσιος τῆς πρώτης ἐν Ἐπιδαύρῳ Συνελεύσεως· ἐστάλη καὶ εἰς τὸ Ναύπλιον μετὰ τῶν λοιπῶν διορισθέντων διὰ νὰ παραλάβῃ τὸ Ναύπλιον αὐτὸ διότι ἡ τότε Κυβέρνησις ἦλθεν εἰς συνθήκην μὲ τὴν φρουρὰν τοῦ Ναυπλίου διὰ νὰ παραδοθῇ αὕτη, καὶ ἔδωκαν καὶ ἐπῆραν ὁμήρους· ἔδωκαν τὸ ἐπιθαλάσσιον φρούριον (Μποῦρτσι) εἰς χεῖρας τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως, ἡ ὁποία ἔστειλε τὴν εἰρημένην ἐπιτροπὴν ἀπὸ τὰ διάφορα σώματα διὰ νὰ παραλάβουν τὰ ὅπλα καὶ τὰ πράγματα τῶν Τούρκων, τῆς ὁποίας μέλος, ὡς εἴπομεν, ὑπῆρξε καὶ ὁ Π. Τσανέτος. Ἐπειδὴ ὅμως τότε ἦλθεν ὁ Δράμαλης, ἡ γενομένη συνθήκη τῆς παραδόσεως ἐματαιώθη, καὶ ὁ Τσανέτος ἔμεινε κλεισμένος εἰς τὸ Ναύπλιον, μέχρι τῆς μετὰ ταῦτα παραδόσεώς του, ὅτε ἐβγῆκεν ἐκεῖθεν ἀσθενής, ὑπῆγεν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν καὶ ἐκεῖ ἀπέθανεν. Ὁ δὲ υἱὸς αὐτοῦ Τσανέτος ἀπ’ ἀρχῆς τῆς ἐπαναστάσεως ἐπῆρε τὰ ὅπλα καὶ ἐπολέμησεν εἰς διαφόρους μάχας, εἰς Καρύταιναν, Λάλα, Τρίπολιν καὶ ἀλλοῦ μέχρι τέλους τοῦ πολέμου.
Οὗτος γενομένης τῆς ἐπαναστάσεως διωρίσθη εἰς τὴν προμήθειαν τῶν πολεμοφοδίων τοῦ στρατοῦ τῆς ἐπαρχίας ἀπὸ αὐτὴν ταύτην, καὶ ἀπὸ τὸ κοινὸν τῆς Ἀνδρίτσαινας μέχρι τῆς διαλύσεως τοῦ Λάλα. Ἔλαβε δὲ τὸ μπαροῦτι ἀπὸ τὴν Δημιτσάναν καὶ ἀλλαχόθεν, τὸ δὲ μολύβι ἀπὸ τὸ τζαμὶ καὶ τὸ λουτρὸν τοῦ Φαναρίου καὶ ἀπὸ τὰς Καλάμας. Ὁ δὲ υἱός του Δῆμος Κανελόπουλος ἦλθεν ἀπὸ τὴν Μάλταν, ὅπου ἐμπορεύετο κατὰ τὸ τέλος τοῦ 1824, ἔλαβε σύζυγον τὴν θυγατέρα τοῦ Πολυχρόνη Τσανέτου, καὶ λόγῳ τῆς τοιαύτης συγγενείας του παρεχωρήθη ἡ θέσις τοῦ βουλευτοῦ. Κατὰ δὲ τὸ 1825 διωρίσθη καὶ φροντιστὴς ἐπὶ τῆς Κουντουργιωτικῆς Κυβερνήσεως διὰ νὰ προμηθεύσῃ τροφὰς πρὸς χρῆσιν τῆς Κυβερνήσεως ἐξαποστέλλων ταύτας εἰς τὴν ἐκστρατείαν τοῦ στρατάρχου Κ. Σκούρτη Ὑδραίου. Ἡ Κυβέρνησις τοῦ ἔδωσε 50,000 γρόσια ὡς ἔγγιστα διὰ τὴν τοιαύτην προμήθειαν τῶν τροφῶν, αὐτὸς δὲ ὑπῆγε καθ’ ὅλην τὴν ἐπαρχίαν ἀγοράζων τροφὰς ἀπὸ τοὺς κατοίκους, ἀλλὰ καὶ χωρὶς νὰ πληρώσῃ τὴν ἀξίαν εἰς αὐτούς. Μετὰ δὲ ταῦτα διωρίσθη εἰς πολλὰς πολιτικὰς ὑπηρεσίας γενόμενος πληρεξούσιος καὶ βουλευτής. Ὁ δὲ ἀδελφός του Ἀναγνώστης Κανελόπουλος, κατὰ τὴν εἰσβολὴν τοῦ Δράμαλη, ἐμπορευόμενος εἰς Καλάμας, ἀντήλλαξε τὸ μολύβι του μὲ τὴν Γερουσίαν, ἥτις τοῦ παρεχώρησε τὰς προσόδους τῆς ἐπαρχίας Μικρομάνης, καὶ προσέτι καὶ 10,000 γρόσια, τὰ ὁποῖα νὰ λάβῃ ἀπὸ τὰς προσόδους τῆς ἐπαρχίας Φαναρίου, διὰ τὸ μολύβι του, τὰ ὁποῖα καὶ ἔλαβε. Κατὰ δὲ τὸ 1825 ἀκολούθησε τὸν ἀρχηγὸν τῆς ἐπαρχίας εἰς τὴν ἐκστρατείαν τῶν Ναυαρίνων ὅπου καὶ αἰχμαλωτίσθη ἐλευθερωθεὶς ὕστερα.
Κατήγετο ἀπὸ τὴν Ἀνδρίτσαιναν. Κατ’ ἀρχὰς δὲ τῆς ἐπαναστάσεως ἐπῆρε τὰ ὅπλα καὶ ἔτρεχεν εἰς τοὺς πολέμους. Ὑπῆγεν εἰς τὴν Καρύταιναν, καὶ εἰς τοῦ Λάλα τὴν ἐκστρατείαν, πολεμῶν εἰς τὴν ἔνδοξον μάχην τοῦ Πουσίου, ὅπου μαχόμενος ἔπεσε θῦμα τῆς παληκαριᾶς του.
Οἱ δὲ πρῶτοι καπεταναῖοι τῶν χωρίων τῆς ἐπαρχίας ταύτης, οἱ ὁποῖοι ἐπρωτοφάνησαν κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως, ἦσαν οἱ ἑξῆς· Ἀθανάσιος Σιόρης ἀπὸ τοῦ Ἴσαρι, ὅστις εὑρέθη εἰς τὴν μάχην τοῦ Βαλτετζίου καὶ ἀλλοῦ, καὶ ἦτον ἐγνωσμένος ὡς παλαιὸς κλέφτης, καὶ ἐτιμᾶτο καὶ ἠγαπᾶτο πολὺ ἀπὸ τὸν ἀρχηγὸν Θ. Κολοκοτρώνην ὡς παληκάρι. Ὁ Νικολὸς Μποτσικάκης καὶ ὁ Θάνος ἀπὸ τοῦ Σκληροῦ, καὶ κατόπιν ὁ υἱὸς τούτου Ἀθανάσιος, ὁ Μῆτρος Τσαβέλας ἀπὸ τὸ Δραγώγι, ὡς καὶ ὁ υἱός του Δημάκης. Πατροπαραδότως δὲ λέγεται, ὅτι ἀπ’ ἐδῶ κατάγονται καὶ οἱ ἐν Σοῦλι Τσαβελαῖοι, ἡ ἐπίσημος καὶ περίφημος αὕτη οἰκογένεια. Ὁ Γιάννης Δημητρακόπουλος ἀπὸ τὸν Ἀμπελιῶνα, ὁ Παναγιώτης Λιμπερόπουλος ἀπὸ Μάτεση καὶ ὁ Μιχάλης ἀπὸ τοῦ Δραγουμάνου. Μαζὺ μὲ τούτους καὶ ὁ Δημήτριος Καράμπελας ἀπὸ τὸ Κακαλέτρι ὡς καὶ ὁ Θανασούλας ἀπὸ τὴν Κράνα, οἱ ὁποῖοι ἔπεσαν μαχόμενοι εἰς τοῦ Λάλα. Σάβας Χαρτουμπέκας ἀπὸ τὰ Μακρύσια, ὅστις ἀνδραγάθησε πληγωθεὶς, ἀλλὰ φονεύσας τὸν ἐχθρόν του ἐπῆρε καὶ τὰ ὅπλα του, καίτοι πληγωμένος.
Οὗτος ὑπῆρξεν ἐκ τῶν προεστώτων τοῦ Φαναρίου. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως εἰς τὸ σπίτι του ὅλοι ἐσυναθροίζοντο οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐπαρχίας, οἱ ἐπιθυμοῦντες τὴν ἐλευθερίαν τῆς πατρίδος των, καὶ ἐκεῖθεν μυστικῶς διεδίδοντο αἱ ἰδέαι τῆς ἐπαναστάσεως καθ᾿ ὅλην τὴν ἐπαρχίαν. Ἐχρειάζετο ὅμως πολλὴ μυστικότης, διότι ἡ ἐπαρχία τοῦ Φαναρίου εἶχεν εἰς τὰ σπλάγχνά της πολλοὺς Τούρκους, δηλαδὴ εἰς τὸ Φανάρι καὶ τὰ Ζοῦρτσα, οἵτινες μάλιστα ἦσαν καὶ ἐμπειροπόλεμοι. Ἂν καὶ ἦτο τότε γέρων, ὅμως πολὺ συνετέλεσε κατὰ τὴν ἐπανάστασιν, γενόμενος ἔφορος καθ᾿ ὅλον τὸ διάστημα τῶν ἐφορειῶν καὶ ὑπηρετήσας κατὰ τοῦτο μὲ πολὺν ζῆλον, παραιτήσας εἰς τοὺς υἱούς του τοὺς κόπους τῶν ἐκστρατειῶν.
Οὗτος υἱὸς ἦτο τοῦ ἀνωτέρω Χρήστου Ἀναστασίου. Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ἐγνώριζε τὰ τῆς Ἑταιρίας καὶ ἕνεκα τούτου ἡτοίμαζε τὰ τοῦ πολέμου, περιμένων τὴν ὡρισμένην ἡμέραν τῆς 25 Μαρτίου. Ὁ Οἰκονόμος Παπᾶ Ἀλέξης ὅταν ὑπῆγεν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν ἔλαβεν αὐτὸν διὰ συνοδείαν, καὶ ὀλίγον ἔλειψε νὰ μείνῃ μέσα, ἀλλ’ ἀπατήσας τὴν προσοχὴν τῶν Τούρκων ἔφυγε δύω ἡμέρας πρότερον. Τὴν 27 Μαρτίου 1821 οἱ Τοῦρκοι τοῦ Φαναρίου, Τσάχα, Μούντριζας καὶ Ζούρτσας, οἱ λεγόμενοι Μουρτάταις, ἀνεχώρησαν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν, καὶ τὴν αὐτὴν ἡμέραν ἐμαζώχθη ἡ ἐπαρχία εἰς τὴν Ἀνδρίτσαιναν εἰς τὸ σχολεῖον καὶ εἰς τὴν Ἁγίαν Βαρβάραν, καὶ ἀμέσως ὅλοι ἐξέλεξαν ἀρχηγόν των τὸν Τσανέτον Χρηστόπουλον, καὶ τὴν αὐτὴν ὥραν ἐψάλη παράκλησις, καὶ ἁγίασαν τὴν σημαίαν των· ἀμέσως δὲ ἐξεστράτευσαν ἐναντίον τῶν Τούρκων, οἵτινες τὴν νύκτα τῆς ἡμέρας ἐκείνης εἶχον μείνῃ εἰς τὸ χωρίον Λάβδα κατὰ τὴν θέσιν Σουλτίναν, οἱ δὲ Ἕλληνες φθάσαντες ἐστρατοπέδευσαν εἰς τὴν θέσιν Ῥόβια ἀπέχουσαν ἓν τέταρτον τῆς ὥρας ἀπὸ τὴν θέσιν τῶν Τούρκων. Κατὰ δὲ τὴν αὐτὴν νύκτα ἦλθε πεζὸς ἀπὸ τὸν Κολοκοτρώνην, εἰδοποιῶν τοὺς Ἕλληνας, ὅτι ἔφθασαν εἰς τὸν Ἅγιον Ἀθανάσιον μεθόριον τῆς Καρύταινας καὶ τοῦ Φαναρίου, καὶ ὅτι θέλει κτυπήσει ἀπ’ ἐμπρὸς τοὺς Τούρκους, αὐτοὶ δὲ οἱ Φαναρῖται νὰ τοὺς κτυπήσουν ὄπισθεν. Ἀλλ’ οὗτοι μὴ γνωρίζοντες τὴν ὑπογραφὴν τοῦ Κολοκοτρώνη, ὅστις ἔγραφεν πρὸς ἕνα Παναγιωτάκην Γιατράκον ὀνομαζόμενον, χειροῦργον, τὸν ὁποῖον ἐγνώριζεν ἀπὸ τὴν Ζάκυνθον, (κατ’ ἀρχὰς δὲ ἐφάνη αὐτὸς ὁ Γιατράκος), καὶ ὑποπτευόμενοι μήπως τοῦτο εἶναι ἀπάτη ἐκ μέρους τῶν ἐχθρῶν, ἐκράτησαν τὸν πεζὸν καθ’ ὅλην τὴν νύκτα δεμένον ἕως τὸ πρωῒ τῆς 28 Μαρτίου, ὅτε ἄρχισεν ὁ πόλεμος, καὶ οὕτω καὶ αὐτοὶ ἠκολούθησαν νὰ πολεμοῦν ὄπισθεν τοὺς Τούρκους, οἱ ὁποῖοι ἐβιάσθησαν νὰ προχωρήσουν. Ἐπειδὴ ὅμως ἔμπροσθεν ἐμποδίζοντο, πολεμούμενοι ἀπὸ τὸν Κολοκοτρώνην, νὰ προχωρήσουν, ἐβγῆκαν ἀπὸ τὸν δρόμον καὶ ἔπεσαν κατὰ τὸ μέρος τοῦ ποταμοῦ Ἀλφειοῦ (Ροφιὰ) εἰς τὴν θέσιν Χαλούλαγα διὰ νὰ περάσουν, καὶ ὁ ποταμὸς τοὺς ἐπῆρε καὶ ἔπνιξε πολλοὺς ἐξ αὐτῶν. Οἱ δὲ Ἕλληνες τοὺς ἐδίωκαν, τοὺς ἔφθασαν καὶ τοὺς ἐπῆραν πολλὰ λάφυρα, πολλοὺς αἰχμαλώτους, καὶ ὅλα τὰ ζῶά των. Μετὰ δὲ τὴν διάλυσιν τοῦ στρατοῦ ἀπὸ τὴν Καρύταιναν, οἱ Φαναρῖται ὑπῆγαν εἰς τοῦ Λάλα διὰ τὴν ἐκεῖ πολιορκίαν, καὶ πρῶτα μὲν ἐτοποθετήθησαν εἰς τὸ χωρίον Μεμέσια, ἔπειτα δὲ ἐκεῖθεν εἰς τὴν θέσιν Συκιὰ, καὶ ἀκολούθως εἰς τὴν θέσιν Ποῦσι τοῦ Λάλα. Ὕστερα δὲ μετὰ τὴν ἐκεῖθεν διάλυσιν τοῦ στρατοῦ τῶν Ἑλλήνων, καὶ τὴν φυγὴν τῶν Λαλαίων, οἱ Φαναρῖται ὑπὸ τὴν ἀρχηγίαν τοῦ Τσανέτου μετέβησαν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν κατὰ τὸ τέλος τοῦ μηνὸς Ἰουνίου ἔχοντες πάντοτε τὴν θέσιν τοῦ Ἁγίου Βλασίου καὶ κάτωθεν. Κατόπιν δὲ ἔστειλαν τὴν ἀναλογίαν των ἀπὸ τὸν στρατόν των εἰς τὰ Μεγάλα Δερβένια, καὶ ἡ ἐπαρχία τοῦ Φαναρίου ἐτροφοδότει 300 στρατιώτας Μανιάτας ἀπὸ τὸ σῶμα τῶν Μαυρομιχαλαίων. Μετὰ τὴν πτῶσιν δὲ τῆς Τριπολιτσᾶς μετέβησαν εἰς τὸ Ναύπλιον καὶ παρευρέθησαν εἰς τὴν ἀποτυχίαν τῆς ἐφόδου. Ἐκεῖθεν δὲ πάλιν ἀνεχώρησαν εἰς τὴν Κόρινθον ὅπου ἔμειναν μέχρι τῆς παραδόσεως αὐτῆς. Κατόπιν μετέβησαν εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν κατὰ διαταγὴν τοῦ διορισθέντος πρὸς τοῦτο ἀρχηγοῦ Θ. Κολοκοτρώνη, καὶ ἐκεῖ κατέλαβον τὴν θέσιν τὴν ὀνομαζομένην Παλαιόπυργον. Μετὰ δὲ τὴν διάλυσιν τῆς πολιορκίας ταύτης κατὰ τὸν μῆνα Ἰούλιον, ἐλθόντος τοῦ Δράμαλη ἐξεστράτευσαν κατ’ αὐτοῦ ὑπὸ τὸν ἀρχηγόν των Τσανέτον, καὶ ἐτοποθετήθησαν εἰς τὴν θέσιν Σχοινοχῶρι καὶ ὄπισθεν τοῦ Παλαιοκάστρου Ἄργους ἑνωθέντες μὲ τοὺς Καρυτινοὺς καὶ μέρος Τριπολιτσιωτῶν ὑπὸ τὴν γενικὴν ἀρχηγίαν τοῦ Πλαπούτα ἀδιάκοπα πολεμοῦντες. Ἐκεῖθεν δὲ πάλιν οἱ αὐτοὶ περὶ τὸν Τσανέτον Φαναρῖται ὑπῆγον εἰς τὸ Σοῦλι καὶ εἰς τὰ Δερβένια τῆς Κορίνθου, καὶ ἐκεῖ ἐτοποθετήθησαν κατὰ τὴν θέσιν Χρυσοκουμαριαῖς, ἔμπροσθεν τοῦ Χανίου Ἀνέστη λεγομένου, ὅπου εἶναι ἐρείπια ἐκκλησίας καὶ ἐπολέμησαν καὶ αὐτοὶ κατὰ τοῦ Δράμαλη μέχρι τῆς καταστροφῆς του, καὶ ὕστερα ὑπῆγον εἰς τὸ Ναύπλιον καὶ ἔμειναν ἐκεῖ μέχρι τῆς πτώσεώς του, δόντες τὴν ἀναλογίαν τῶν στρατιωτῶν πρὸς φύλαξιν τοῦ φρουρίου. Μετὰ δὲ τὴν ἐν Ἄστρει Συνέλευσιν γενομένης στρατολογίας διὰ τὴν Ἀνατολικὴν Ἑλλάδα, ὁ Τσανέτος Χρηστόπουλος, ἀρχηγοῦντος τοῦ Νικήτα Σταματελοπούλου, ἐξεστράτευσε καὶ μετέβη εἰς Μέγαρα, Κάζαν, Ἅγιον Μελέτιον, ἔπειτα εἰς τὰ Σάλωνα καὶ Γραβιάν. Κατὰ δὲ τὸ 1824 διετάχθη πάλιν ὑπὸ τῆς Κυβερνήσεως τοῦ Γ. Κουντουργιώτη ἄλλη στρατολογία, καὶ ὁ Χρηστόπουλος μὲ τοὺς συνεπαρχιώτας του ἐξεστράτευσε διὰ τὴν νέαν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, τῆς ὁποίας ἀρχηγὸς διωρίσθη ὁ Δ. Πλαπούτας, διότι τότε ὁ Κολοκοτρώνης ἦτο φυλακισμένος εἰς τὴν Ὕδραν, καὶ εἰς ἐκεῖνα τὰ μέρη ἔμεινε πολὺν καιρόν, καὶ αὐτὸς καὶ ἄλλοι ὁπλαρχηγοὶ κατὰ διαταγὴν τῆς Κυβερνήσεως. Ἐλθόντος δὲ τοῦ Ἰμβραὴμ εἰς τὴν Πελοπόννησον, κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 1825 ὁ Τσανέτος ἐξεστράτευσεν εἰς τοὺς Ναυαρίνους, ἡ δὲ τύχη τῆς ἐκστρατείας ταύτης εἶναι γνωστὴ, ὅλοι δὲ τότε οἱ μὴ φονευθέντες ἔπεσαν αἰχμάλωτοι εἰς χεῖρας τοῦ Ἰμβραὴμ, ὁ ὁποῖος τοὺς ἀπέλυσεν ὑπὸ τὸν ὅρον νὰ μὴν ξαναπολεμήσουν πλέον. Οὕτως ἔγεινεν ἡ συνθήκη, ἡ ὁποία εἶχε σκοπὸν πολιτικόν. Μετὰ δὲ ταῦτα, οὔτε αἱ θέσεις, οὔτε αἱ μάχαι εἶναι δυνατὸν νὰ περιγραφῶσι, διότι οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ στρατιῶται ἐδόθησαν εἰς νέον τρόπον τοῦ πολέμου, τῇς χωσιαῖς, καὶ ὅλον ἕνα ἐμάχοντο κατὰ τῶν Ἀράβων ὅπου καὶ ὅπως ἐδύναντο. Τούτων δὲ γινομένων, ἐστάλη διαταγὴ ὕστερα ἀπὸ τὸν Γενικὸν Ἀρχηγὸν Θ. Κολοκοτρώνην ἐκ τῆς Τροιζῆνος πρὸς τὸν Τσανέτον Χρηστόπουλον, ἡ ὁποία ἔλεγε πρὸς αὐτὸν νὰ ὑπάγῃ αὐτοπροσώπως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Ἀθηνῶν. Τοιουτοτρόπως ὁ Τσανέτος ἐξεστράτευσε μὲ τοὺς στρατιώτας τῆς ἐπαρχίας του, εἰς τὰς Ἀθήνας ὅπου μετὰ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐπολέμησαν, ἀλλὰ κατὰ δυστυχίαν τὸ φρούριον ἔπεσεν εἰς τὰς χεῖρας τῶν Τούρκων πολιορκητῶν. Μετὰ δὲ τὴν ἐπιστροφήν των ἐκ τῶν Ἀθηνῶν εἰς τὴν Πελοπόννησον, πολλοὶ τῶν στρατιωτῶν καὶ τῶν καπεταναίων Φαναριτῶν δὲν εὗρον εἰς τὰς γωνίας των, οὔτε τὰ γυναικόπαιδά των, οὔτε τὰ ζῶά των, τὰ ὁποῖα αἰχμαλωτίσθησαν ὅλα ὑπὸ τῶν Ἀράβων, καὶ οὕτως ἔμειναν μόνοι, στερηθέντες ὅλων τῶν συγγενῶν των. Τοιαῦτα κακὰ ἔπαθον διὰ νὰ σώσουν τὰς Ἀθήνας, τὰς ὁποίας δυστυχῶς δὲν ἠδυνήθησαν νὰ τὰς ἐλευθερώσουν, καὶ αὐτοὶ μὲν ἐσώθησαν, ἀλλ’ ἔχασαν τοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς οἰκείους των.
Ἐνταῦθα καταχωρίζομεν δύω ἔγγραφα, τὰ ὁποῖα εὑρέθησαν τῶν τότε καπεταναίων τῆς ἐπαρχίας Φαναρίου, καὶ εἶναι ἄξια περιεργείας διὰ τὴν ἁπλότητά των, καὶ διότι φανερώνουν πῶς τότε αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἔγραφον, καὶ τί ἐπίστευον. Εἶχον τὴν ἰδέαν, ὅτι ἡ Ἑλλὰς θὰ βασιλευθῇ καὶ διὰ τοῦτο ὡρκίζοντο εἰς τὴν Βασιλείαν της, καὶ μάλιστα ἐκαταρῶντο τοὺς παραβάτας τῶν συμφωνιῶν των, καὶ τοὺς προδότας ἀκόμη, λέγοντες νὰ μὴν ἀξιωθοῦν νὰ ζήσουν καὶ νὰ ἴδουν πρόσωπον Βασιλέως. Πόσον σεβασμὸν καὶ ἱερότητα εἶχαν οἱ καϋμένοι εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Βασιλέως! Διὰ δὲ τοὺς προδότας ἔλεγον ὡς κατάραν νὰ κριθῶσι μὲ τὸν Ἰούδαν. Αὕτη ἡ ἁπλότης των ἔφερε τὴν ἐλευθερίαν εἰς τὸ Ἔθνος, ἀλλ’ ἄλλοι χαίρονται τὰ καλά της. Ἰδοὺ καὶ τὰ ἔγγραφα.
«Ὑποσχόμεθα ἡμεῖς οἱ καπεταναῖοι τῆς ἐπαρχίας Φαναρίου πρὸς τὸν ἀρχιστράτηγον Τσανέτον Χρηστόπουλον, ὅτι νὰ ἔχωμεν τοὺς ἀνθρώπους μας ὅλους ἑτοίμους εἰς κάθε καιρὸν ὅπου ἤθελε ζητηθῶμεν, καὶ ὅποιος ταϊφᾶς ἤθελε παρακούσει, κάμνομεν ὅρκον εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα, ὅτι συμφώνως νὰ τὸν παιδεύωμεν μὲ τὴν πλέον δεινὴν τιμωρίαν, χωρὶς κἀμμίαν πρόφασιν. Καὶ ὑποσχόμεθα ὅπου ὅτι ἀταξίαν ἤθελε κάμει κανένας ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους μας ὅπου ἔχομεν κοντά μας ὁ κάθε καπετάνιος, νὰ εἴμεθα σύμφωνοι ὅλοι οἱ καπεταναῖοι καὶ νὰ παιδεύωμεν ἐκεῖνον ὅπου ἀπὸ τὸν ταϊφᾶ του ἤθελε γείνει ἡ παραμικρὰ ἀταξία. Καὶ ἂν ἤθελέ τις ἀπειθήσει καὶ κριθῇ ἀπὸ ὅλους εὔλογον διὰ σκοτωμόν· ὁ τοιοῦτος θέλει σκοτώνεται, καὶ θέλει πηγαίνει ἀμόντε. Οὕτως μὲ ἰδίαν γνώμην ὅλοι ἀποφασίζομεν, καὶ διὰ περισοτέραν ἀσφάλειαν ὑποφαινόμεθα.»
- Τὴν αʹ. Μαΐου Μεμέσια 1821.
| Καπετὰν | Φώτης Μιχόπουλος | στέργω | εἰς | ταῦτα |
| » | Ἀντών. Ἀναστόπουλος | » | » | » |
| » | Ἀποστόλης καὶ Δημήτρης | » | » | » |
| » | Γιάννης Δημητρόπουλος | » | » | » |
| » | Παναγιώτης | » | » | » |
| » | Γιάννης Λινιστιάνος | » | » | » |
| » | Δημάκος | » | » | » |
| » | Νικολὸς Μπουζινάκος | » | » | » |
| » | Θάνος | » | » | » |
| » | Γιάννης Θανασούλας | » | » | » |
| » | Γιάννης Γκούτας | » | » | » |
| » | Δημητράκης Καράμπελας | » | » | » |
| » | Γεραγγελῆς Λαβδιώτης | » | » | » |
| » | Μιχάλης Δραγουμανιώτης | » | » | » |
«Ὑποσχόμεθα εἰς ὅλους τοὺς καπεταναίους καὶ λοιποὺς στρατιώτας τῆς ἐπαρχίας μας, κατὰ τὴν καταγραφὴν ὅπου ἔχομεν εἰς τὰς χεῖράς μας, ὅτι τρίτον νὰ μὴν τοὺς ζητήσωμεν, εἰμὴ μόνον τὴν δεκατιὰν καὶ παρασπόργια. Καὶ ὑποσχόμεθα ἕως τῆς τελευταίας σταλαγματιᾶς τοῦ αἵματός μας νὰ διαυθεντεύσωμεν αὐτὴν τὴν συμφωνίαν. Ὑπόσχονται καὶ οἱ καπεταναῖοι ὅλοι μετὰ τῶν στρατιωτῶν πρὸς τὸν ἀρχιστράτηγον Κύρ. Τσανέτον Χρηστόπουλον διὰ νὰ τὸν ἀκολουθοῦν καὶ τὸν ὑπακούουν εἰς κάθε του προσταγήν. Ὑπόσχονται ἀκόμη, ὅτι ὄχι μόνον δὲν ἔχουν τὴν ἄδειαν νὰ διώξουν αὐτοὺς ὅπου εἶναι κατεγεγραμμένοι, ἀλλὰ νὰ φέρουν καὶ τοὺς λοιποὺς ὅσοι βαστοῦν ἄρματα. Ἐὰν ἰδοῦν κανένα καπετάνιον καὶ διπαρτιστῇ ἀπὸ τὴν συμφωνίαν μας, οἱ ἄλλοι καπεταναῖοι νὰ τὸν παιδεύουν καὶ νὰ τοῦ παίρνουν καὶ τὸ τρίτον καὶ ὅλον του τὸ πρᾶγμα. Ἐπειδὴ ᾑ δεκατιαῖς καὶ τὰ παρασπόρια εἶναι ἀφεντικὰ, τὰ ὁποῖα μέλλον νὰ τὰ φᾶνε οἱ στρατιῶταις, ἐὰν δὲν ἐξαρκέσουν διὰ νὰ φάγουν, σύμφωνοι οἱ καπεταναῖοι μὲ τὸν ἀρχιστράτηγον θέλει ὁμιλοῦν, καὶ θέλει εὕρουν τὸ μονασίπικον διὰ νὰ δώσῃ ἕκαστος κατὰ τὴν δύναμίν του. Ὅποιος δὲ χαριζόμενος ἤθελε δώσει τρίτον νὰ παιδεύεται ἀπὸ τοὺς λοιποὺς καὶ ἀπὸ τὸν ἀρχιστράτηγον. Ὅθεν διὰ ἀσφάλειαν καὶ τῶν δύω μερῶν ἔγειναν δύω ὅμοια, καὶ ἐδόθη ἀπὸ ἕνα εἰς κάθε μέρος. Ὑπόσχονται πρὸς τοῖς ἄλλοις καὶ οἱ καπεταναῖοι διὰ νὰ γράψουν εἰς τὰ χωριά τους νὰ βαστοῦν λογαριασμὸν παστρικὸν τῶν δεκαετιῶν καὶ παρασπορίων, καὶ νὰ τὰ πηγαίνουν ὅπου διοριστοῦν ἀπὸ τὸν ἀρχιστράτηγον, καὶ ὅτι πρέζαις ἤθελον κάμει νὰ τὰς μοιράζουσι ἐξ ἴσου ὅλοι οἱ στρατιῶται μέχρι τῆς ἁλώσεως τοῦ Μωρέως[1], καὶ ὅ,τι πρᾶγμα εὑρίσκεται Τούρκικον εἰς τὴν Ἐπαρχίαν μας, κινητὸν καὶ ἀκίνητον, νὰ τὸ μοιράζουν ὅλοι οἱ στρατιῶται, καὶ ὅποιος παρέβη αὐτὴν τὴν συμφωνίαν νὰ κριθῇ μετὰ τοῦ προδότου Ἰούδα, καὶ πρόσωπον Βασιλέως μας νὰ μὴν ἰδῇ· καὶ οὕτως ὑποφαινόμεθα.
- Ἰουνίου 9 στρατόπεδον Ποῦσι 1821.
- Πρῶτον ἔτος τῆς ἐλευθερίας.
| Καπετὰν | Δημήτριος Πρωτοπαπᾶς | στέργω | εἰς | ταῦτα |
| » | Παναγιώτης Λιμπερόπουλος. | » | » | » |
| » | Ἀγγελῆς. | » | » | » |
| » | Μιχάλης. | » | » | » |
| » | Γιάννης Θανασούλας. | » | » | » |
| » | Ἀδάμης Δημητρακόπουλος. | » | » | » |
| » | Γιάννης Γκούτας. | » | » | » |
| » | Γιάννης Μπιτσιμπαρδιώτης. | » | » | » |
| » | Γεωργάκης Πλατανιώτης. | » | » | » |
| » | Μῆτρος Τσαβέλας. | » | » | » |
| » | Γιάννης Ἀμπελιωνίτης. | » | » | » |
| » | Γιάννης Δρακόπουλος. | » | » | » |
| » | Γεώργης Βεργῆς. | » | » | » |
| » | Δημ. Καράμπελας. | » | » | » |
| » | Χρῆστος Δελγιώτης. | » | » | » |
| » | Ἀναστάσης Τσιάμπρος. | » | » | » |
| » | Λάμπρος Λινιτσιάνος. | » | » | » |
| » | Γεώργιος Σκλάβος καὶ ἐπίλοιποι στρατιῶται ὑποσχόμεθα εἰς τὰ ἄνωθεν». | |||
Ὑπῆρξεν ἕνας τῶν προκρίτων, καὶ συνετέλεσε καὶ αὐτὸς εἰς τὴν πρώτην σύστασιν τῶν ἐφορειῶν, καὶ ἐξηκολούθει ὑπηρετῶν ὡς Ἔφορος διὰ τὴν προμήθειαν τῶν τροφῶν.
Οὗτος κατὰ τὰς ἀρχὰς τῆς ἐπαναστάσεως ἔλαβε τὰ ὅπλα καὶ ἀκολούθησε τὸν ἀδελφόν του Τσανέτον, τὸν ὁποῖον ἀναπληροῦσεν εἰς τὴν ἀπουσίαν του. Εὑρέθη δὲ καὶ αὐτὸς εἰς ὅλας τὰς πολιορκίας καὶ τὰς μάχας ὅπου καὶ ὁ ἀδελφός του· ἰδίως δὲ εὑρέθη εἰς τὴν πρώτην κατὰ τοῦ Δράμαλη μάχην κατὰ τὴν θέσιν Χαρβάτι μετὰ τοῦ Δ. Πλαπούτα, καὶ ἐβοήθησε τοῦτον, τὴν ὥραν κατὰ τὴν ὁποίαν ἐτσακίσθη τὸ σπαθί του. Καὶ ὁ Γεώργιος Χρηστόπουλος ὡσαύτως ὑπηρέτησε στρατιωτικῶς κατὰ διαφόρους μάχας καὶ ἰδίως εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Ἀθηνῶν.
Κατήγετο ἀπὸ τὰ Μακρύσια. Ἔλαβε δὲ μέρος ἐνεργητικὸν εἰς διαφόρους στρατολογίας μὲ στρατιώτας, ἰδίως δὲ εἰς τὴν ἐκστρατείαν κατὰ τοῦ Λάλα, τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς, καὶ ἀλλαχοῦ, ὅπου εὑρέθησαν οἱ στρατιῶται τῆς ὅλης ἐπαρχίας.
Οὗτος ὑπῆρχεν ἀπὸ τὴν Ἀνδρίτσαιναν. Ἐπανελθὼν δὲ ἀπὸ τὴν Τεργέστην μὲ τὴν συνοδείαν τοῦ πρίγκηπος Δ. Ὑψηλάντου, τοῦ ὁποίου ἦτο ταμίας, καὶ σύμβουλός του, ὑπηρέτησε πλησίον του καὶ ὑπῆρξε πάντοτε πληρεξούσιος καὶ βουλευτής.
Ὁ δὲ ἀδελφός του Ἀντώνιος, βαθύπλουτος ὢν ἐν Τεργέστῃ, ἔστειλεν βοηθήματα διὰ τὴν ἐπανάστασιν τῆς πατρίδος του, μάλιστα ἐν ἀρχῇ αὐτῆς, ὅτε ὑπῆρχε μεγάλη ἀνάγκη διὰ τὴν ἔλλειψιν τούτων, τὴν ὁποίαν τότε εἶχαν οἱ Ἕλληνες.
Οὗτος ὁ ἔξοχος καὶ ἐπίσημος ἀπόστολος τῶν Φιλικῶν κατήγετο ἀπὸ τὴν Ἀνδρίτσαιναν. Τὰ πάντα δὲ ἔκαμεν ἄνω κάτω πρὸς ἐπιτυχίαν τοῦ σκοποῦ τῆς Φιλικῆς Ἑταιρίας εἰς τὸ ἐξωτερικόν, αἱ δὲ προσπάθειαί του καὶ αἱ πράξεις του παντοῦ φαίνονται. Ἐπανελθὼν δὲ εἰς τὴν Πελοπόννησον ὁμοῦ μὲ τὸν πρίγκηπα Ὑψηλάντην ἔμεινε πάντοτε μαζύ του ὡς ὑπουργός του καὶ σύμβουλος, ὑπηρετῶν τὴν πατρίδα μὲ ζῆλον καὶ προθυμίαν. Ἡ διαγωγή του εἶναι γνωστὴ εἰς τὸ Ἑλληνικὸν ἔθνος, ἑνωμένη μὲ τὴν ἀκριβῆ τιμιότητά του καὶ τὴν φιλοπατρίαν του. Μετὰ τὸν ἀγῶνα ὑπηρέτησεν ὡς Διοικητὴς καὶ μάλιστα ἐπὶ τοῦ Κυβερνήτου ἔκτακτος ἐπίτροπος, ἐπὶ δὲ τῆς Βασιλείας τοῦ Ὄθωνος νομάρχης. Μᾶς τὸν ἐστέρησε δὲ ἡ ἀναθεματισμένη χολέρα τοῦ 1854. Τὸ μίασμα τοῦτο ἔφερεν εἰς Ἀθήνας ἡ κατοχὴ τῶν δύω μεγάλων δυνάμεων Ἀγγλίας καὶ Γαλλίας, καὶ ἡ νόσος αὕτη κατέστρεψε σχεδὸν τὸ τέταρτον τῶν κατοίκων τῶν Ἀθηνῶν. Τί δὲν ὑπέφερεν ὁ τόπος ἀπὸ τὴν χολέραν καὶ τὴν κατοχήν.
Οἱ Ἀνδριτσᾶνοι διὰ νὰ διώξουν τοὺς συντοπίτας των Τούρκους μίαν ὥραν ἀρχήτερα ἐτεχνεύθησαν τὸ ἑξῆς. Ἔστειλαν μακρὰν τοῦ Φαναρίου ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἔρριψαν μίαν μπαταριὰ τουφέκια καὶ ἀφοῦ ἀκούσθη ἡ βοὴ, εἶπαν εἰς τοὺς Τούρκους νὰ φύγουν γρήγορα διότι ἔρχονται οἱ Μανιᾶταις, διότι οἱ Τοῦρκοι κατ’ ἀρχὰς ἐφοβοῦντο τοὺς Μανιάτας ὡς ἐμπειροπολέμους. Οἱ δὲ Λαβδαῖοι Ἕλληνες τὸ ἑσπέρας ὑπηρέτουν τοὺς Τούρκους ὡς ῥαγιᾶδες, τὴν δὲ ἄλλην ἡμέραν ὡπλίσθησαν καὶ τοὺς ἐπολέμουν, κρυπτόμενοι ἀπὸ πίσω ἀπὸ τὰς πέτρας ἀπὸ τὸν φόβον μὴν τοὺς γνωρίσουν οἱ ἀγᾶδές των.
Ἡ ἐπαρχία τοῦ Φαναρίου ἐφέρθη μὲ πολλὴν πονηρίαν, διότι ἐφαίνετο ὅτι ἐλυπεῖτο διὰ τὴν φυγὴν τῶν συμπατριωτῶν των Τούρκων, καὶ προσέτι ἀπὸ τὸ ἓν μέρος τοὺς ἐφόβιζαν καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τοὺς ἐνεθάρρυναν. Τοὺς ἔλεγαν νὰ πᾶνε εἰς τὸ καλὸν καὶ καλήν τους ἀντάμωσιν, καὶ προσέτι τοὺς ἔδωκαν καὶ ζῶα φορτηγὰ διὰ νὰ τοὺς εὐκολύνουν νὰ ξεκινήσουν, καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν τοὺς τὰ ἔκλεψαν. Τὸ ἴδιον ἔκαμαν καὶ οἱ Μεσολογγῖται, διότι καὶ αὐτοὶ ἅμα ἤρχοντο Τοῦρκοι τοὺς εὐκόλυνον, διότι ἔδιδαν τὰ καΐκια των καὶ ὅλα τὰ ἄλλα μέσα, διὰ νὰ φύγῃ τὸ κακὸν ἀπὸ τὸν τόπον των καὶ νὰ ἔλθῃ εἰς τὸν Μωριάν.
 |
 |
 |
 |
|
|
|
- ↑ Ἀπὸ τὰς διαφόρους ἐπιστολὰς, αἵτινες διέτρεχον εἰς τὰ στρατόπεδα, ὅτι ἡ Βλαχία, ή 'Ανδριανούπολις, ή Ῥούμελη, καὶ σχεδὸν καὶ αὐτὴ ἡ Κωνστατινούπολις ἐκυριεύθησαν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνας, καὶ τὰς ὁποίας εἰδήσεις ἐπεστήριζαν καὶ οἱ ἀρχηγοὶ· διὰ νὰ δίδουν θάρρος εἰς τὸν λαὸν, καὶ ἑπομένως ἔμενε μόνη ἡ Πελοπόννησος νὰ κυριευθῇ, διὰ τοῦτο ἔγεινε μνεία ἐν τῷ ἐγγράφῳ μόνον τοῦ Μωρέως (σημείωσις Τσανέτου Χρηστοπούλου).