Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/74

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
58
ΣΤΟΙΧ. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

ψανα ζωϊκὰ καὶ φυτικὰ, καὶ μάλιστα θαλάσσια ὄστρεα, τὰ ὁποῖα μαρτυροῦσιν ὅτι ἡ θάλασσα κατεκάλυψέ ποτε καὶ τὰ ὑψηλότατα ὄρη· αὐτὰ δὲ τὰ στρώματα εὑρίσκονται κείμενα ἐπὶ τῶν πρωτογενῶν· γ′). Εἰς τὰ τριτογενῆ, τὰ ὁποῖα ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ εὑρίσκονται πρὸς τὰς ὑπωρείας τῶν ὀρέων τῶν δευτερογενῶν, καὶ σύγκεινται ἀπὸ τρίμματα τῶν δύο ἄλλων εἰδῶν τεταγμένα κατὰ στιβάδας· δ′). Εἰς στρώματα ἡφαιστείων ὑλῶν (148). Αὐτὰ σύγκεινται ἀπὸ τὰς ἀποπτυομένας ὕλας ὑπὸ τῶν ἡφαιστείων ὀρέων, αἱ ὁποῖαι εἶναι ὑδαραὶ κατὰ πρῶτον καὶ ἀναλελυμέναι, καλούμεναι λάβαι· ἔπειτα δὲ ψυχραινόμεναι πήγνυνται καὶ σκληρύνονται, λαμβάνουσαι διάφορα σχήματα. Ὅλα δὲ τὰ ἄνω εἰρημένα εἴδη τῶν γηΐνων στρωμάτων ἐπικαλύπτει ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἡ λεγομένη φυτικὴβλαστητικὴ γῆ, ἡ ἐπιτηδεία δηλ: εἰς τῶν φυτῶν τὴν βλάστησιν.

156. Τὰ τρίμματα τῶν ζωϊκῶν οὐσιῶν ἡ φυτικῶν, ἡ τῶν ἀπολιθωμάτων, τῶν εὑρισκομένων εἰς τὰ δευτερογενῆ καὶ τριτογενῆ στρώματα, μᾶς δεικνύουσι πράγματα πολλὰ περίεργα. Εὑρίσκονται ὀστρέων καὶ ἰχθύων στιβάδες ἐπάνω εἰς ὄρη δισχιλίων ὀργυιῶν ὑψηλά· καὶ τοῦτο ἀποδεικνύει, ὅτι ἔφθασαν ἕως εἰς αὐτὸ τὸ ὕψος τὰ θαλάσσια ὕδατα. Τινὰ δ’ ἐξ αὐτῶν τῶν ζώων τὴν σήμερον ζῶσιν εἰς θαλάσσας πολὺ μακρὰν ἀπεχούσας τοῦ τόπου, ὅπου εὑρίσκονται χωσμένα. Τὸ αὐτὸ παρατηρεῖται καὶ περὶ τῶν φυτῶν. Ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον αὐτὰ ὑπάγονται εἰς γένη ἢ εἰς εἴδη, τὰ ὁποῖα ἠφανίσθησαν, ἢ δὲν εὑρίσκονται πλέον εἰ μὴ εἰς ἄλλο μέρος τοῦ κόσμου. Τὰ ζῶα τέλος, οἷον ὁ ὀρυκτὸς Ἐλέφας ὁ ἐπιλεγόμενος μάμμουθος, καὶ πολλὰ ἄλλα ἠφανίσθησαν ἐξ ὁλοκλήρου ἀπὸ τὸ πρόσωπον τῆς Γῆς· ὅλα δὲ ταῦτα μαρτυροῦσιν ὅτι ἡ γήϊνος σφαῖρα ἔπαθε πολλὰς μεταβολάς.


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ′.
Περὶ τῶν ὑδάτων

157. Καὶ τοιαύτη μὲν εἶναι ἡ σύνταξις ἐν γένει τοῦ στεῤῥοῦ μέρους τῆς γηΐνου σφαίρας· τὸ δὲ μὴ στεῤῥὸν τῆς ἐπιφανείας αὐτῆς κατέχεται ὑπὸ τῶν ὑδάτων. Τὸ ὕδωρ εἶναι οὐσία ῥευστὴ, διαφανὴς, ἔχον ὡς ἴδιον μίαν μεγίστην κινητικότητα, καὶ παρουσιαζόμενον ὑπὸ τρεῖς μορφάς· ά.) ὡς στερεὸν σῶμα, ὅταν τῷ ἀφαιρεθῇ ἡ θερμότης, καὶ τότε εἶναι πάγος· β′.) ὡς ὑγρὸν, ὅταν ἔχῃ ἱκανὴν θερμότητα, ὥστε νὰ διατηρῶνται τὰ μόριά του διαχωρισμένα, καὶ τότε εἶναι τὸ λεγόμενον ὕδωρ