διεστώσας, καὶ τεμνομένας καθέτως ὑπὸ τῶν παραλλήλων τοῦ Ἰσημερινοῦ· κυρίως δὲ μεταχειρίζονται αὐτὸ οἱ Ναῦται.
47. Ἀλλ’ ἐπειδὴ εἶναι ἀδύνατον νὰ εἰκονισθῶσιν ἐπὶ τῶν ἐπιπεδοσφαιρίων ὅλαι αἱ τῶν τόπων λεπτομέρειαι, ἔξω μόνον ἂν δώσῃ τις εἰς αὐτὰ ἐκτάσεις ὑπερμεγέθεις καὶ ὀχληρὰς, ἐπενόησαν Χάρτας ἢ Πίνακας μερικοὺς, οἵτινες ἐξεικονίζουσι κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον μεγάλα μέρη τῆς Σφαίρας, ὑποβαλλόμενοι καὶ αὐτοὶ εἰς τοὺς κανόνας τῶν προβολῶν.(45). Ὀνομάζονται δὲ γενικοὶ, ὅταν παραστήνωσι τὸ ὅλον κἀνενὸς μεγάλου τόπου ἢ ἐπικρατείας· καὶ μερικοὶ ἢ εἰδικοὶ, ὅταν δὲν εἰκονίζωσιν εἰμὴ ἓν μέρος. Οὗτοι πάλιν ἐπονομάζονται Πίνακες χωρογραφικοὶ, ἂν παραστήνωσι μίαν ἐπαρχίαν μ’ ὅλους τοὺς ἀξιοσημειώτους τόπους αὐτῆς· καὶ τοπογραφικοὶ, ἢ καὶ γεωμετρικὰ σχεδιογραφήματα, ὅταν ὁ διαγραφεὺς διαγράψῃ καὶ ὅλας τὰς μεμονωμένας κατοικίας καὶ τῶν ἀγρῶν τὴν διαίρεσιν. Εἶναι καὶ ἄλλοι Χάρται προσέτι· οἷον οἱ Ναυτικοὶ ἢ ὑδρογραφικοὶ διὰ τοὺς Ναύτας γινόμενοι, ὅπου μετὰ προσοχῆς σημειόνονται τὰ παράλια καὶ τὰ βάθη τῶν ὑδάτων· οἱ Ὀρυκτολογικοὶ, ἐπὶ τῶν ὁποίων σημειόνεται ἡ φύσις τῶν γηΐνων στρωμάτων, τὰ εἴδη τῶν εἰς αὐτὰ εὑρισκομένων ὀρυκτῶν κτλ.
48. Ἕκαστος δὲ Χάρτης, μέγας ἢ μικρὸς, γίνεται κατά τινα σχέσιν ἢ ὅρον ὡς πρὸς ἀληθινὸν μέγεθος τῆς Γηΐνου Σφαίρας· καὶ ἡ σχέσις αὕτη δεικνύεται διὰ τῆς λεγομένης κλίμακος. Εἶναι δὲ ἡ κλίμαξ γραμμή εἰς τὰ κάτωθεν ἑκάστου πίνακος διῃρημένη ἰσομερῶς, τῆς ὁποίας τὸ μῆκος καὶ τὰ τμήματα δεικνύουσι μὲ πόσον διάστημα, λαμβανόμενον ἐπὶ τοῦ Χάρτου, εἶναι ἶσος ἀριθμός τις μιλίων, λευγῶν ἢ μυριαμέτρων· καὶ τοῦτο μᾶς βοηθεῖ νὰ ἐκτιμῶμεν τὰς ἀποστάσεις τῶν τόπων, καὶ ἐν ταὐτῷ νὰ μανθάνωμεν πόσον ὁ Χάρτης εἶναι μικρότερος τοῦ εἰκονιζομένου τόπου.
49. Ἔστω ἓν παράδειγμα. Ἂς ὑποθέσωμεν ἕνα Χάρτην ἐπὶ τῆς κλίμακος τοῦ ὁποίου ἓν μυριάμετρον ἔχει μῆκος ἑνὸς χιλιοστομέτρου· εἶναι φανερὸν, ὅτι αἱ ἀποστάσεις, λαμβανόμεναι ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ Χάρτου, θέλουν εἶσθαι μικρότεροι ἀπὸ τὰς ἀληθινὰς τῶν εἰκονιζομένων τόπων κατὰ λόγον ἑνὸς χιλιομέτρου πρὸς ἓν μυριάμετρον, τουτἔστι θέλουσιν εἶσθαι δέκα μιλλιόνια φορὰς μικρότεραι.
Τὰ μέτρα τὰ πρὸς τὴν ἐκτίμησιν τῶν ἀποστημάτων ὀνομάζονται μέτρα ὁδοιπορικὰ, καὶ διαφέρουσιν ἀπὸ μίαν Ἐπικράτειαν εἰς ἄλλην. Εἰς τὴν Γαλλίαν πρότερον μετεχειρίζοντο ὡς τοιοῦτον τὴν λεγομένην κοινὴν λεύγαν, 2,300 ὀργυιῶν περίπου, περιεχομένην σχεδὸν εἰκοσιπεντάκις εἰς μίαν μοῖραν, καὶ
