σχοκαρυαί. Πρὸς Δ: τῆς Γιλόλου ὑπάρχει ἡ νῆσος Τερνάτη, ἕδρα ἑνὸς Σουλτάνου ὑποτελοῦς εἰς τοὺς Ὁλλανδούς, καὶ ἐξουσιάζοντος μέρη τῆς Κελέβης καὶ τῆς Γιλόλου· ἄλλοτε (κατὰ τὸν 15 αἰῶνα) ὁ Σουλτάνος τῆς Τερνάτης ἦτο ὁ ἐξουσιαστὴς ὅλων τῶν Μολούκων.
555. — γ′.) Αἰ Φιλιππῖναι, σωρεία ἐκ χιλίων περίπου νήσων κειμένων παρὰ τὴν Σινικὴν Θάλασσαν πρὸς Β: τῶν Μολούκων, καὶ ὑποκειμένων τῶν πλειοτέρων εἰς τὴν κυριότητα τῶν Ἱσπανῶν. Δέκα ἕως δώδεκα ἐξ αὐτῶν εἶναι ἀξιοσημείωτοι διὰ τὸ μέγεθος, καὶ αἱ μεγαλήτεραι ὀνομάζονται Μανίλλη ἢ Λυσόνη, καὶ Μινδάναος.
Ἡ Μανίλλη, (πληθ: 2,300,000) χωρίζεται εἰς δύο χερσοννήσους ὑπὸ ἑνὸς στενοῦ ἰσθμοῦ, μία δὲ σειρὰ ἡφαιστείων βουνῶν διαπερῶσα αὐτὴν ἐπιφέρει συχνάκις τρομερωτάτους σεισμούς. Οἱ Ἱσπανοὶ μετεφύτευσαν ἐκεῖ ὅλα τὰ εὔχρηστα φυτὰ τῆς Εὐρώπης, ἀποκαταστήσαντες πρωτεύουσαν τῶν ἐκεῖ καταστημάτων αὐτῶν τὴν Μανίλλην, μεγάλην, πλουσίαν καὶ ἐμπορικὴν πόλιν (κάτ: 60 — 80 χιλ:) ἐπὶ πλευστοῦ ποτ: καὶ πλησίον τῆς θαλάσσης κειμένην. Πολὺ μέρος τῆς νήσου κατοικεῖται ὑπὸ ἀνεξαρτήτων λαῶν, ἐξ ὧν τινες εἰσὶ θηριωδέστατοι καὶ παντάπασιν ἄγριοι. Ἡ δὲ Μινδάναος εἶναι εὐφορωτάτη νῆσος (πληθ: 1,200,000) ἐπὶ τῆς ὁποίας πρωτεύουσαν ἔχουσιν οἱ Ἱσπανοὶ τὴν Σαμβοάγγαν εἰς τὰ Δ: τῆς νήσου κειμένην· ἡ δὲ Σαλαγγάνη εἶναι πρωτ: βασιλείου ἀνεξαρτήτου. Μία σειρὰ νησιδίων συνδέει τὴν Μινδάναον μὲ τὴν Βόρνεον· ὀνομάζονται δὲ αὗται νῆσοι Σουλοῦαι, τῶν ὁποίων οἱ κάτοικοι ζῶσιν ἀπὸ τῆς πειρατείας. Ὁ Σουλτάνος αὐτῶν ἐξουσιάζει μέρος τῆς Βορνέου καὶ τῆς Παλουανῆς, ἄλλης μεγάλης νήσου τῶν Φιλιππινῶν, εἰς τῆς ὁποίας τὸ Β-Ἀν: μέρος οἱ Ἱσπανοὶ ἔχουσιν ἓν κατάστημα.
556. Ὅλαι αἱ τῆς Νοτασίας νῆσοι κατοικοῦνται κυρίως ὑπὸ ἀνθρώπων τῆς Μαλαίας φυλῆς (182), ὑπὸ Εὐρωπαίων ἀποκαταστημένων εἰς τὰς παραλίας, καὶ ὑπὸ τῶν Ἰθαγενῶν εἰς τὰ μεσόγεια διατριβόντων. Οἱ Μαλαῖοι φαίνεται ὅτι κατάγονται ἀπὸ τὴν Σουμάτραν καὶ Μαλάκαν, ὅπου πιθανὸν νὰ εἶχόν ποτε μέγα καὶ δυνατὸν βασίλειον, ἐπεκταθέντες εἰς ὅλην τὴν Νοτασίαν, ἥτις ἀπ’ αὐτῶν ὠνομάσθη καὶ Μαλαισία· ἔχουσι δὲ τὴν Μωαμεθανικὴν θρησκείαν. Τὴν δὲ θρησκείαν ταύτην εἰσήγαγον οἱ Ἄραβες κατὰ τὸν ιβ′: καὶ ιγ′: αἰῶνα συστήσαντες καὶ πολλὰς οἰκήσεις, κατακτηθείσας ἔπειτα κατὰ τὸν ιστ′. αἰῶνα ὑπὸ τῶν Πορτογάλλων καὶ Ἱσπανῶν· ὅθεν καὶ ὅλοι οἱ Ἰθαγενεῖς ἡγεμόνες λέγονται Σουλτάνοι διοικοῦντες δεσποτικώτατα. Οἱ δὲ ἀπολίτευτοι εἰσέτι λαοὶ πρεσβεύουσι τὸν πολυθεϊσμὸν τὸν πλέον κτηνώδη. Οἱ Πορτογάλλοι περιορίζονται νῦν εἰς μικρὰς κατακτήσεις ἐπὶ τῆς Τιμόρης νῆσον (532). Οἱ δὲ Ὁλλανδοὶ καὶ οἱ Ἱσπανοὶ, κατεξουσιάζοντες τῶν πλείστων τῆς Νοτασίας νήσων, καρποῦνται θησαυρῶν ἀνεξαντλήτων, οὐ μόνον ἐκ τῶν βαρυτίμων προϊόντων τοῦ τόπου, ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ σημαντικοῦ ἐμπορίου, τὸ ὁποῖον αὐταὶ αἰ νῆσοι ἔχουσι κυρίως μετὰ τῆς Σινικῆς.
Αὕτη σύγκειται ἀπὸ τὴν Ἤπειρον τῆς Νέας Ὁλλανδίας καὶ ἀπὸ πολλὰς ἄλλας μεγάλας νήσους.
