λανδῶν. — Ἡ Βαταυΐα, ἐπὶ τῆς ἀρκτῴας παραλίας κειμένη, εἶναι μὲν τὸ κέντρον τοῦ ἐμπορίου τῶν ἐν τῇ Ἀνατολῇ Ὁλλανδικῶν καταστημάτων μὲ τὰς Ἰνδίας, τὴν Σινικὴν καὶ τὴν Ἱαπονίαν, ἀλλὰ καὶ ἡ νοσωδεστάτη πόλις τοῦ κόσμου. Ὅθεν οἱ Εὐρωπαῖοι νῦν κατοικοῦσιν εἰς τὴν λεγομένην νέαν πόλιν, ἔχουσαν εὐθείας καὶ πλατείας ὁδούς, καὶ οἰκίας εὐρυχώρους, χωριζομένας ἀπ’ ἀλλήλων δι’ ἐκτεταμένων περιβόλων καὶ ὡραίων κήπων (κάτ: 55 χιλ:). Ἄλλαι πόλεις αὐτῶν ἀξιοσημείωτοι εἶναι ἡ Κεράμη πρὸς Δ: Χεριβώνη, Σαμαράγγη, καὶ Σουραβαΐα ἐπὶ τῆς Β: παραλίας. Ὑπάρχουσι δ’ εἰς αὐτὸν τὸν τόπον καὶ πολλὰ Ἰθαγενῶν βασίλεια ὑποτελῆ εἰς τοὺς Ὁλλανδούς. Εἰς αὐτοὺς ὑπόκεινται καὶ αἱ πλησίον νῆσοι, Βάγγα, Βαλλῆ, Σούμβουα, Τιμόρη καὶ Βιλιτόνη.
553. Ἡ Βόρνεος, πρὸς Β: τῆς Ἰαύας, εἶναι μετὰ τὴν Νέαν Ὁλλανδίαν ἡ μεγίστη τῶν λοιπῶν νήσων (πληθ: 4 ἑκατομμ:). Ἔχει δὲ καὶ αὐτὴ τὰ παράλια νοσώδη, καὶ κατοίκους εἰς τὰ μεσόγεια θηριωδεστάτους, διὰ ταῦτα καὶ οἱ Εὐρωπαῖοι πολλὰ ὀλίγον τὴν γνωρίζουσιν. Οἱ Ὁλλανδοὶ ἔχουσιν εἰς αὐτὴν ὀλίγα τινὰ καταστήματα, ὑποτάξαντές τινας τῶν Ἰθαγενῶν ἡγεμόνων· τὸ κυριώτερον δὲ αὐτῆς προϊὸν εἶναι οἱ ἀδάμαντες, εὑρισκόμενοι μόνον ἐκεῖ, καὶ εἰς τὴν Ἰνδικὴν (441) καὶ εἰς τὴν Βρασιλίαν (537), καὶ μεταλλεῖα χρυσοῦ. — Βόρνεος (κάτ: 10 χιλ:) πρωτ: ἑνὸς Σουλτάνου κατεξουσιάζοντος ἄλλοτε τοὺς πλείστους λαοὺς τῆς νήσου.
554. — β′.) Πρὸς Ἀν: τῆς Βορνέου κεῖνται αἱ Μολοῦκαι ἢ Κινναμωμοφόροι νῆσοι (πληθ: 3 ἑκατομ:), μεταξὺ τῶν ὁποίων ὡς ἐπισημότεραι διακρίνονται ἡ Κελέβη, ἡ μεγίστη μετὰ τὴν Σουμάτραν καὶ τὴν Βόρνεον, ἥτις φέρει κινναμωμώδη (Βαχαρικὰ), οἷον μοσχοκάρφια, πεπέριον, γεγγίβερι κλ. ὀρύζιον, καμφοράν, παμβάκιον. Αὐτοῦ φύεται καί ὁ Ὕπασος (upas), δένδρον ὀνομαστὸν διὰ τὸ ἐξ αὐτοῦ ἐξαγόμενον δηλητήριον, μὲ τὸ ὁποῖον ἀλείφοντες φαρμακεύουσι τὰ βέλη των οἱ ἄγριοι. — Ἡ Μακασάρη, ἐπὶ τῆς Μ-Ἀν: παραλίας, εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ Ὁλλανδικοῦ διοικητοῦ, καὶ ἄλλοτε πρωτ: ἰσχυροῦ βασιλείου.
Πρὸς Ἀν: κεῖνται αἱ κυρίως λεγόμεναι Κινναμωμοφόροι νῆσοι, αἱ χρηματίσασαί ποτε εἰς τοὺς Ὁλλανδοὺς πηγὴ ἀφθόνου πλούτου. Αἱ σημαντικώτεραι αὐτῶν εἶναι Γίλοος, Κεράμη, Ἀμβοΐνη, Βάνδα κλπ. φέρουσαι μοσχοκάρυα, γεγγίβερι, πεπέριον, κιννάμωμον καὶ μοσχοκάρφια. Εἰς τὴν Ἁμβοΐνην ἑδρεύει ὁ Ὀλλανδὸς διοικητὴς τῶν Μολούκων· εἰς αὐτὴν δὲ τὴν νῆσον καλλιεργοῦνται κυρίως αἱ μοσχοκαρφιαὶ, καθὼς καὶ εἰς τὴν Βάνδα αἱ μο-
