Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1890/Ο Τριβουλέτος εν τη Ιστορία
| ←Σπάνιον φαινόμενον τῆς παρ’ ἡμῖν γυναικείας ἐκπαιδεύσεως | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1890 Συγγραφέας: Ὁ Τριβουλέτος ἐν τῇ Ἱστορίᾳ |
Ἡ φτωχοῦλα→ |
| Δείτε και το λήμμα στη Βικιπαίδεια |
ΙΣ ἀγνοεῖ τὸν Τριβουλέτον τοῦ Βίκτωρος Οὑγκώ, τὸν ἥρωα τοῦ θαυμασίου δράματος «Ὁ βασιλεὺς εὐθυμεῖ»; Τίς δὲν συνεκινήθη σφοδρῶς ἀκούων ἀπὸ τῆς σκηνῆς ἢ ἀναγινώσκων τοὺς ἠχηροὺς καὶ ἐντόνους στίχους, δι’ ὧν ὁ ὑβὸς ἐκεῖνος καὶ ῥαιβὸς καὶ δυσειδὴς γελωτοποιὸς διεκδικεῖ εὐθαρσῶς τὰ ἑαυτοῦ δικαιώματα ὡς πατρὸς ἀδικουμένου, πατάσσει τὴν ἀναίσχυντον τῶν αὐλικῶν κακοήθειαν καὶ ἀντιπαρατάσσεται αὐτὸς ὁ ταπεινὸς καὶ ἀνίσχυρος κατ’ αὐτῆς τῆς βασιλικῆς μεγαλειότητος καταβαλλόμενος μόνον ὑπὸ τῆς ἀμειλίκτου ἀποφάσεως τοῦ πεπρωμένου;
Ἡ εἰκὼν παραμένει ὡς ἀγλάϊσμα ἐν τῇ πινακοθήκῃ τῆς καθόλου τέχνης, ὡς δημιούργημα ἐξόχου ποιητικῆς δυνάμεως καὶ εὐφυΐας.
Ἀλλὰ μεταξὺ τῆς εἰκόνος καὶ τοῦ πρωτοτύπου μεγάλη ὑπάρχει καὶ τερατώδης μάλιστα διαφορά. Διότι τὸ πρωτότυπον ὑπάρχει· ὁ Τριβουλέτος δὲν εἶνε ἰδανικὸς τύπος, ἀλλὰ πρόσωπον ἱστορικόν. Ὁ ποιητὴς τὸν παρέλαβε καὶ τὸν διέπλασε κατ’ ἰδίαν βούλησιν καὶ ἔμπνευσιν· διεμόρφωοεν ὡς ἤθελε τὸν χαρακτῆρά του, ὤξυνε τὴν γλῶσσάν του, ἐνέπνευσεν αὐτῷ τὰς πολιτικὰς καὶ κοινωνικὰς ἰδέας τὰς ἐπικρατούσας κατὰ τὴν θερμὴν ἐκείνην ἐποχήν, ὅτε ὑπὸ τὸν καυστικὸν ἥλιον τοῦ Ἰουλίου ἐτήκετο καὶ κατέρρεεν ἡ παλαιὰ γαλλικὴ μοναρχία, ἡ μοναρχία τῶν Βουρβώνων, τῶν κρίνων καὶ τῆς λευκῆς σημαίας. Πλὴν ἐν τῇ ἱστορίᾳ ὁ Τριβουλέτος εἶνε ἀλλοῖος· εἶνε τόσον διάφορος, ὥστε σχεδὸν δὲν ἀναγνωρίζεται.
Ἐν πρώτοις καὶ κατὰ τὸ ἐξωτερικὸν διέφερε πολὺ ἀφ’ ὅ,τι τὸν φανταζόμεθα. Ἡ εἰκὼν αὐτοῦ κεχαραγμένη ἐπὶ ἰταλικοῦ μεταλλίου, δὲν τὸν παριστᾷ ἀσθενικόν, καχεκτικόν, πρεσβύτην, ὡς ἤθελέ τις ὑποθέσει, ἀλλὰ εὐτραφῆ, ἀκμαῖον, φυσιογνωμίαν ἔχοντα μοναχοῦ καπουκίνου, τὴν ὁποίαν καθιστᾷ παραδοξοτέραν τὸ γένειον ἔχον κλίσιν ὁριζοντείαν μᾶλλον ἢ κάθετον, κρατοῦντα δὲ διὰ τῆς δεξιᾶς τὴν λεγομένην marotte, ἤτοι τὸ σκῆπτρον τῆς μωρίας, ξύλον ἔγγλυφον ἀπολῆγον εἰς κεφαλὴν εἰκονίζουσαν τὴν παραφροσύνην. Βεβαιοῖ ἐν τούτοις ὁ Ἰωάννης Μαρώ, πατὴρ τοῦ γνωστοῦ ποιητοῦ Κλήμεντος, θαλαμηπόλος χρηματίσας τοῦ βασιλέως Λουδοβίκου τοῦ ΙΒ′ καὶ διὰ στίχων ἐξιστορήσας τὰς κυριωτέρας αὐτοῦ ἐκστρατείας, ὅτι ὁ Τριβουλέτος εἶχε μικρὸν τὸ μέτωπον, χονδροὺς τοὺς ὀφθαλμοὺς, μεγάλην τὴν ῥῖνα, εὑρὼν καὶ μακρὸν τὸν θώρακα καὶ τὴν ῥάχιν ὑβήν.
Ὁ Τριβουλέτος ἐγεννήθη εἰς τὰ περίχωρα τῆς πόλεως Βλοά, τὸ δὲ ἀληθὲς ὄνομα του ἦτο Φεβριὰλ ἢ Φεριάλ, καθὰ ἐξάγεται ἐκ τῶν βιβλίων τῶν βασιλικῶν ἐξόδων τοῦ ἔτους 1593, ἐν οἷς ἀναφέρεται εἷς «Νικόλαος Φεβριὰλ ἀδελφὸς τοῦ Τριβουλέτου» ὡς παραμάγειρος τῶν βασιλικῶν μαγειρείων, ὀφείλων ἀναμφιβόλως τὴν θέσιν ταύτην εἰς τὴν εὔνοιαν τοῦ περιωνύμου ἀδελφοῦ του, ὅστις μὲ ὅλην τὴν μωρίαν του ἐμερίμνα καὶ περὶ τῶν οἰκογενειακῶν συμφερόντων. Τὸ δὲ Triboulet ἦτο παρωνύμιον, προερχόμενον ἐκ τοῦ παλαιοῦ ῥήματος tribouler, συνήθους εἰς τὴν γαλλικὴν γλῶσσαν τοῦ ΙΔ′ καὶ ΙΕ′ αἰῶνος καὶ σημαίνοντος ἐνοχλεῖν, θλίβειν, βασανίζειν, ἐξ οὗ εἰς τὴν νεωτέραν γλῶσσαν ἀπέμεινε μόνον τὸ ἀφῃρημένον οὐσιαστικὸν tribulation. Περὶ τῆς νοημοσύνης του ὑπάρχουσιν ἀντίθετοι πληροφορίαι. Ὁ ἱστοριογράφος τῆς πόλεως Βλοὰ Βερνιὲ τὸν παριστᾷ ὡς «ἐντελῶς εὐήθη, μὴ ὄντα κἂν ἐκ τῶν πνευματωδῶν ἐκείνων τρελῶν οἵτινες φαιδρύνουσι διὰ τῶν εὐφυολογιῶν των καὶ λεγόντων ἐνίοτε ὀρθὰ καὶ φρόνιμα· διαβεβαιοῖ δὲ ὅτι ἡ φήμη του παρέμενε τοιαύτη πολὺ μετὰ τὸν θάνατόν του ἐν Βλοά, ἔνθα οἱ συμπολῖταί του ἐμνημόνευον παροιμιωδῶς τοῦ ὀνόματός του μετὰ τῆς ἐσχάτης περιφρονήσεως. Καὶ αὐτὸς ὁ ἀνωτέρω μνημονευόμενος Μαρὼ ὡς εὐήθη ἐπίσης τὸν χαρακτηρίζει λέγων εἰς ἕνα τῶν στίχων του ὅτι ἦτο
Ἐν τούτοις παρακατιὼν προσθέτει ὅτι
Chacun contrefaisoit, chanta, dansa, prescha
Et du tout si plaisant gu’ one homme ne fascha
Τὰ πλεονεκτήματα δὲ ταῦτα καὶ ἰδίως τὸ τελευταῖον, τοῦ νὰ κατορθώνῃ δηλαδὴ ὥστε νὰ μὴ δυσαρεστῇ κανένα διὰ τῶν ἀστειοτήτων του, δὲν συμβιβάζεται ποσῶς μὲ τὴν εὐήθειαν ἣν ἀποδίδουσιν αὐτῷ. Ἄλλως τε εἰς τὸν Τριβουλέτον ἀποδίδονται καὶ πολλοὶ λόγοι εὐφυεῖς καὶ πνευματωδέσταται παρατηρήσεις, ἅτινα βεβαίως δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ προέρχωνται ἐξ ἀνδρὸς τόσον ἠλιθίου. Παρεκτὸς τούτου, δὲν εἶνε δυνατὸν νὰ παραδεχθῶμεν ὅτι ἀνὴρ χρηματίσας γελωτοποιὸς δύο βασιλέων ἐστερεῖτο παντελῶς πνεύματος καὶ εὐφυΐας, διότι ἄλλως ἡ διαρκὴς εὐήθεια θ’ ἀπέβαινεν ἐπὶ τέλους ὀχληρὰ καὶ ἀνιαρὰ εἰς τοὺς κυρίους του. Ὥστε τὴν ἀλήθειαν δέον ν’ ἀναζητήσωμεν εἰς τὸν μέσον ὅρον καὶ νὰ παραδεχθῶμεν ὅτι, ὡς συνηθέστατα συμβαίνει, ὁ Τριβουλέτος ἦτο μὲν μωρὸς καὶ εὐήθης, ἀλλ’ εἶχε καὶ ἐκλάμψεις εὐφυΐας
Αὗται μάλιστα ἐνίοτε εἶνε τόσον συχναὶ καὶ ζωηραί, ὥστε ἀποτελεῖται κρᾶμά τι ὀξύμωρον περιεργότατον εὐφυΐας καὶ μωρίας, ἐπὶ τῇ βάσει δὲ τοιούτων ὑποδειγμάτων ἐκκέντρων συνενούντων ἐν ἑαυτοῖς παντοίας ἀντιθέτους ἰδιότητας ἐδημιουργήθησαν τὰ πρωτεύοντα πρόσωπα τῶν διαφόρων δημωδῶν θεάτρων. Ἀξιοσημείωτον εἶνε ἐν τούτοις ὅτι ὁ Ῥαβελαὶ ἀποκαλεῖ μὲν τὸν Τριβουλέτον μωρόσοφον, χαρακτηρίζει ὅμως αὐτὸν ἐν τῷ Πανταγρουὲλ ὡς ἐντελῶς παράφρονα «proprement et totalement fol» ὡς λέγει.
Ἐνωρὶς φαίνεται ὅτι προσῆλθεν εἰς τὴν ἐν Βλοὰ λαμπρὰν αὐλὴν τῶν Βαλοὰ ὁ δύσμορφος χωρικὸς καὶ προσληφθεὶς ὡς γελωτοποιὸς τῆς αὐλῆς παρεδόθη εἰς τὸν εἰδικὸν διδάσκαλον Μιχαὴλ Λεβερνοὰ ὅπως διδαχθῇ τὴν τέχνην τοῦ γελωτοποιοῦ καταλλήλως καὶ ἐπιτυχῶς ἵνα τέρπῃ τὸν μονάρχην. Ἔχει ὡς βλέπετε καὶ αὕτη προσέτι ἡ τέχνη τοὺς κόπους καὶ τὴν διδασκαλίαν της! Ὁ Λεβερνοὰ ἐξεπλήρωσεν εὐσυνειδήτως τὸ καθῆκόν του καὶ ἐμόρφωσεν ὡς ἔπρεπε τὸν μαθητήν του, καθὰ δὲ διηγοῦνται τὰ χρονικὰ τῆς ἐποχῆς, φαίνεται ὅτι μετεχειρίζετο πρὸς τοῦτο καὶ μέτρα δραστηριώτατα μὲ τα ὁποῖα ἔλαβε στενὴν γνωριμίαν ἡ ἀνώμαλος ῥάχις τοῦ Τριβουλέτου.
Ὁ γελωτοποιὸς κατέστη σὺν τῷ χρόνῳ οἰκειότατος τοῦ βασιλέως Λουδοβίκου τοῦ ΙΒ′ ἐπὶ τοσοῦτον ὥστε καὶ συνώδευσεν αὐτὸν εἰς Ἰταλίαν, ὅτε κατὰ τὸ 1509 ἑξεστράτευσε κατὰ τῶν Ἐνετῶν. Κατὰ τὴν ἅλωσιν τοῦ φρουρίου τῆς Πεσκιέρας τοσοῦτον ἐφοβήθη, ὥστε δραμὼν ἐκρύβη ὑπὸ στρατιωτικὴν κλίνην καὶ μόλις μετὰ πολλὰς ἐρεύνας ἀνευρέθη.
Μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Λουδοβίκου ὁ Τριβουλέτος περιῆλθεν εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ βασιλέως Φραγκίσκου τοῦ Α′ καὶ εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ περιφήμου ἐκείνου φιλέρωτος καὶ ἱπποτικοῦ ἡγεμόνος διέπρεψεν ἔτι μᾶλλον, πολλῆς ἀπολαύων εὐνοίας μέχρι τοῦ θανάτου του συμβάντος πιθανῶς κατὰ τὸ 1536. Περιεφέρετο ἐλευθέρως εἰς τ’ ἀνάκτορα, οἰκειότατα ὁμιλῶν ἐνίοτε δὲ καὶ αὐθαδῶς οὐ μόνον πρὸς τοὺς εὐπατρίδας αὐλικοὺς ἀλλὰ καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν ἡγεμόνα, ὃν ἀπεκάλει ἐξάδελφον. Ἡ ἐλευθερία του δὲ περὶ τὸ πράττειν ἦτο ἀπεριόριστος. Σύγχρονος αὐτοῦ χρονογράφος διηγεῖται ὅτι εἰσῆλθέ ποτε εἰς τὸν ναὸν ὁ βασιλεὺς Φραγκῖσκος ὅπως ἀκούσῃ τὸν ἑσπερινόν. Ἄκρα σιγὴ ἐπεκράτει κατ’ ἀρχάς, ὅτε κατ’ ὀλίγον ὁ ἱερουργῶν ἐπίσκοπος ἐτόνισεν ἐμμελῶς τὸν ψαλμὸν καὶ ἀπήντησεν ἀμέσως ἠχηρότατα ὁ χορὸς καὶ ὁ ναὸς ἐπλήσθη θορύβου. Ὁ συνοδεύων τὸν βασιλέα Τριβουλέτος ὁρμήσας τότε κατὰ τοῦ ἐπισκόπου ἤρχισε νὰ τὸν τύπτῃ, ὅτε δὲ ὁ βασιλεὺς ἔκπληκτος διὰ τὸ τόλμημα τὸν ἀνεκάλεσε καὶ τὸν ἠρώτησε τὴν αἰτίαν ὁ γελωτοποιὸς ἀπήντησεν: «Ὅτε εἰσήλθομεν ἐδώ, ἐξάδελφε, ἦτο μεγάλη ἡσυχία· αὐτὸς πρῶτος ἤρχισε νὰ φωνάζῃ καὶ ἔγεινε τοιοῦτος θόρυβος, ὥστε αὐτὸς πρέπει νὰ τιμωρηθῇ!»
Ἄλλοτε πάλιν ἐνῷ διήρχετο γέφυραν μετά τινος εὐπατρίδου ὑψηλῆς περιωπῆς, ὁ συνοδοιπόρος του παρετήρησεν ὅτι ἡ γέφυρα δὲν εἶχε θωρακεῖα ἑκατέρωθεν πρὸς ἀσφάλειαν, τὰ γαλλιστὶ λεγόμενα garde-fous — Ἴσως, ἀπήντησε πονηρῶς ὁ Τριβουλέτος, διότι δὲν ἦτο γνωστὸν ὅτι ἐμέλλομεν νὰ διέλθωμεν ἡμεῖς ἀπ’ ἐδῶ.
Πλεῖσται ὅσαι εὐφυλογίαι καὶ εὔστοχοι ἀπαντήσεις μνημονεύονται ἀποδιδόμεναι εἰς τὸν Τριβουλέτον. Εὐφυεστάτη εἶνε ἡ ἑξῆς ἀπάντησις. Εὐπατρίδης τις ἠπείλησε τὸν θρασὺν γελωτοποιὸν ὅτι θὰ τὸν θανατώσῃ διὰ ῥαβδισμῶν, καὶ ὁ Τριβουλέτος προσέδραμε καὶ παρεπονήθη πρὸς τὸν βασιλέα. — Μὴ φοβῆσαι, εἶπεν αὐτῷ ὁ Φραγκῖσκος, ἐὰν τολμήσῃ νὰ σοῦ κάμῃ τοιοῦτο τι, θὰ διατάξω νὰ τὸν ἀπαγχονίσωσιν ἓν τέταρτον τῆς ὥρας μετὰ τὴν πρᾶξίν του. — Ὦ ἐξάδελφέ μου, ἀπήντησεν ὁ γελωτοποιός, θὰ σοῦ ἤμουν πολὺ εὐγνώμων ἂν διέτασσες αὐτὸ ἕν τέταρτον τῆς ὥρας πρὸ τῆς πράξεώς του!
Τὸ ἑπόμενον ἀνέκδοτον δεικνύει ὅτι ὁ Τριβουλέτος ἐκέκτητο ὄχι μόνον εὐφυΐαν, ἀλλὰ καὶ σύνεσιν καὶ πολιτικὴν περίνοιαν. Ὅτε ὁ Φραγκῖσκος Α′ ἔμελλε νὰ ἐπιχειρήσῃ κατὰ τὸ 1524 τὴν ἀτυχῆ εἰς τὸ δουκάτον τοῦ Μιλάνου ἐκστρατείαν, τὴν ἀπολήξασαν εἰς τὴν αἰχμαλωσίαν αὐτοῦ, ὁ γελωτοποιός του παρευρίσκετο εἴς τι πολεμικὸν συμβούλιον εἰς ὃ συνεζητοῦντο τὰ μέσα καὶ ὁ τρόπος δι’ ὧν ὁ στρατὸς ἔμελλε νὰ εἰσχωρήσῃ εἰς τὴν Ἰταλίαν. Ὁ Τριβουλέτος ἤκουε σιγῶν πάσας τὰς ἐκφερομένας γνώμας, ὅτε ἐπὶ τέλους ἀποτεινόμενος πρὸς τὸν βασιλέα: — Ἐξάδελφε, εἶπεν αὐτῷ, σκοπεύεις λοιπὸν διαρκῶς νὰ μείνῃς εἰς τὴν Ἰταλίαν; — Ὄχι, ἀπήντησεν ὁ βασιλεὺς. — Τότε δὲν μοῦ ἀρέσουν καθόλου τὰ σχέδιά σας. — Διατί; — Διότι ὅλοι ὁμιλοῦν περὶ τοῦ πῶς θὰ εἰσέλθῃς εἰς τὴν Ἰταλίαν ἐνῷ τὸ σπουδαιότερον εἶνε τὸ πῶς θὰ ἐξέλθῃς!..
Εἰς τὸν Τριβουλέτον ἀποδίδεται καὶ ἑτέρα δριμυτάτη ἀπάντησις πρὸς τὸν ἡγεμόνα του, κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς ἐκ Γαλλίας διαβάσεως τοῦ ἐπιφανοῦς τοῦ Φραγκίσκου ἀντιζήλου, Καρόλου τοῦ Ε′. — Ὅταν ἔλθῃ εἰς Παρισίους ὁ αυτοκράτωρ, εἶπε πρὸς τὸν Φραγκῖσκον, θὰ τοῦ προσφέρω καὶ ἐγὼ ἓν δῶρον, θὰ τοῦ χαρίσω τὸν σκοῦφόν μου νὰ τὸν φορέσῃ αὐτὸς ὡς ἀρχιτρελός, ἀφοῦ ἠθέλησε μόνος νὰ περιπέσῃ εἰς τὰς χεῖρας τοῦ ἐχθροῦ του. — Σιώπα! εἶπε θυμωθεὶς ὁ ἱπποτικὸς ἡγεμών, ὑπεσχέθην καὶ οὐδέποτε θὰ παραβῶ τὸν βασιλικὸν μου λόγον. — Τότε, ἀπήντησεν ὁ γελωτοποιός, θὰ φυλάξω τὸν σκοῦφόν μου ἕως νὰ ἰδῶ εἰς ποῖον πρέπει νὰ τὸν προσφέρω, εἰς ἐκεῖνον ἢ εἰς τὴν Μεγαλειότητά σου!
Ἀλλὰ τὸ ἀνέκδοτον ἀποδίδεται μετὰ διαφόρων παραλλαγῶν καὶ εἰς τὸν γελωτοποιὸν ἑνὸς Σουλτάνου, καὶ εἰς εὐφυᾶ τινα θεράποντα τῆς αὐλῆς ἑνὸς τῶν βασιλέων τῆς Πολωνίας καὶ εἰς διαφόρους ἄλλους· τὸ βέβαιον δὲ εἶνε ὅτι ὁ Τριβουλέτος ἔχει ἐπ’ αὐτοῦ ὀλιγώτερα παντὸς ἄλλου δικαιώματα, διὰ τὸν ἁπλούστατον λόγον ὅτι ὅτε ὁ αὐτοκράτωρ Κάρολος ἐπεχείρησε τὴν ἐκ Γαλλίας διάβασιν ἤτοι κατὰ τὸ 1539, αὐτὸς εἶχεν ἤδη ἀποθάνει.
Ταῦτα εἶνε ὅσα ἡ ἱστορία μνημονεύει περὶ τοῦ παραδόξου τούτου προσώπου, ὅπερ κατέστησε πασίγνωστον εἰς τοὺς νεωτέρους χρόνους ἡ μεγαλοφυΐα ἑνὸς ποιητοῦ. Τὰ λοιπὰ ἀνήκουσιν εἰς τὴν δικαιοδοσίαν τῆς φαντασίας· πλὴν δὲν ἕπεται ἐκ τούτου ὅτι ὁ ποιητὴς δέν εἶχε τὸ δικαίωμα νὰ διαπλάσῃ κατὰ τὸ δοκοῦν τὸν χαρακτῆρα τοῦ προσώπου ὅπερ ἐξελέξατο συμφώνως πρὸς τὰ αἰώνια καὶ ἀναλλοίωτα αἰσθήματα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ἠδύνατο κάλλιστα ὑπὸ τὸν κέντρωνα τὸν καλύπτοντα τὸ παραμεμορφωμένον σῶμα τοῦ ταλαιπώρου γελωτοποιοῦ νὰ φωλεύῃ ἰσχυρὸν φίλτρον πατρός· ἠδύνατο ὑπὸ τὸ προσωπεῖον τοῦ διηνεκοῦς γέλωτος νὰ ὑποκρύπτηται σπαρακτικὴ ὀδύνη. Μάλιστα κατὰ μοιραίαν εἴρωνα σύμπτωσιν, αὐτοὶ οἱ ὡς ἐπάγγελμα ἔχοντες τὸν γέλωτα, καὶ ὡς ἀποστολὴν τὸ φαιδρύνειν τοὺς ἄλλους, ὑπόκεινται πολλάκις εἰς ἀφορήτους λύπας καὶ καρδιοβόρον μελαγχολίαν. Εἰς ἔξοχον ἐπιστήμονα τῆς Γαλλίας παρουσιάσθη ἄλλοτε κατὰ τὸν παρελθόντα αἰῶνα κύριος τις πάσχων ἐκ μαρασμοῦ προερχομένου ἐξ ἀνιάτου μελαγχολίας. Ὁ ἰατρὸς προέτεινεν εἰς τὸν ἀσθενῆ διάφορα μέσα τέρψεως καὶ ψυχαγωγίας, ἀλλ’ ὁ ἀσθενὴς ἀκούων ἓν ἕκαστον ἔσειε θλιβερῶς τὴν κεφαλήν. — Ὅλα αὐτὰ τὰ μετεχειρίσθην, εἶπεν. — Τότε, ἀπήντησεν ὁ ἰατρός, ἓν μόνον σοῦ ἀπομένει· νὰ μεταβαίνῃς καθ’ ἑσπέραν εἰς τὸ θέατρον καὶ ν’ ἀκούῃς τὸν δεῖνα. Καὶ ὠνόμασεν αὐτῷ πασίγνωστον κωμικὸν τοῦ δημώδους θεάτρου, χάρμα ἀληθὲς τῆς συγχρόνου κοινωνίας, ὅστις ἤρκει μόνον νὰ ἐμφανισθῇ ἐπὶ τῆς σκηνῆς ὅπως φαιδρύνῃ τὸ παμπληθὲς ἀκροατήριον. — Φεῦ! ἀνεβόησεν ὁ ἄγνωστος πελάτης, τότε εἶμαι χαμένος ἄνθρωπος! — Διατί; ἠρώτησε μετ’ ἀπορίας ὁ ἰατρός. — Διότι ἐγὼ εἶμαι ὁ κωμικὸς τὸν ὁποῖον λέγετε!
Χαραλάμπης Ἄννινος.