Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1890/Σπάνιον φαινόμενον της παρ' ημίν γυναικείας εκπαιδεύσεως
| ←Ἡ Μαρουσώ | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1890 Συγγραφέας: Σπάνιον φαινόμενον τῆς παρ’ ἡμῖν γυναικείας ἐκπαιδεύσεως |
Ὁ Τριβουλέτος ἐν τῇ Ἱστορίᾳ→ |
.jpg)
Ιωαννετα Στεφανοπολι
- Φίλτατε κ. Σκόκε,
ΕΝ θὰ μοῦ ἀρνηθῇς βεβαίως δύο ἢ τρεῖς σελίδας τοῦ Ἡμερολογίου σου καὶ μικράν τινα γωνίαν ἐν τῇ κομψῇ αὐτοῦ πινακοθήκῃ. Ἔσο βέβαιος ὅτι δὲν θὰ τὰς ἀπασχολήσω μάτην. Ἄλλως τε τὸ Ἡμερολόγιόν σου, συνεπὲς πρὸς τὸν χρονογραφικὸν αὑτοῦ χαρακτῆρα, σκοπεῖ κυρίως νὰ ἐξεικονίζῃ ἐν σμικρῷ, ἀλλ’ ὡς ἔνεστι πιστότερον, τὴν φιλολογικὴν καὶ κοινωνιολογικὴν φυσιογνωμίαν τοῦ ἔτους, γνωρίζον εἰς τοὺς ἐν ταῖς Ἐπαρχίαις καὶ τῇ Ἀλλοδαπῇ ἰδίως πολυπληθεῖς ἀναγνώστας αὐτοῦ πᾶν ὅ,τι συμβάλλει ἢ χαρακτηρίζει τὴν ἐν Ἀθήναις ἀτυχῶς μόνον συρρέουσαν ὁσημέραι πνευματικὴν δρᾶσιν καὶ παραγωγήν. Νομίζω λοιπὸν ὅτι αἱ ὀλίγαι ᾧδε γραμμαὶ οὐδόλως παρέλκουσι, προκειμένου ἐν αὐταῖς νὰ γνωρίσωσιν αἱ λόγιαι ἀναγνώστριαι τοῦ Ἡμερολογίου τὴν νοήμονα καὶ γλυκεῖαν φυσιογνωμίαν δεκαπενταετοῦς κόρης, ἥτις χθὲς—προχθὲς ἀκόμα ἐτίμησε τὸ ὡραῖον φῦλον, εἰς ὃ ἀνήκει, καὶ κατέδειξεν ἐναργῶς εἰς οἷον σημεῖον πραγματικῆς μορφώσεως καὶ παιδείας δύναται ν’ ἀνυψωθῇ καὶ παρ’ ἡμῖν ἡ ἑλληνίς, ἐὰν ἐλειτούργει λογικώτερον καὶ πληρέστερον σύστημα ἐκπαιδεύσεως ἐπὶ ὑγιῶν ἀρχῶν κατὰ τὰς ἀξιώσεις τῆς νεωτέρας παιδαγωγικῆς ἐπιστήμης.
Ἐνθυμεῖσαι ὁποίαν ἔκπληξιν καὶ συμπάθειαν γενικὴν διήγειρεν ἡ μοναδικὴ παρ’ ἡμῖν εἴδησις, ἣν ἅπας ὁ ἀθηναϊκὸς τύπος ἀνέγραψε κατ’ αὐτὰς ἐν ὑψηλῷ τόνῳ ἐνθουσιασμοῦ, ὅτι δηλαδὴ ἁβρὰ κόρη, μήπω συμπληρώσασα τὸ δέκατον πέμπτον ἔτος τῆς ἡλικίας της, κατώρθωσεν ἐν τούτοις νὰ καταρτισθῇ κάλλιστα εἰς τὴν ἐγκυκλοπαιδικὴν μόρφωσιν καὶ ὑποστᾶσα αὐστηρὰν τὴν δοκιμασίαν τῶν ἐξετάσεων, νὰ τύχῃ πανηγυρικῶς ἀπολυτηρίου τοῦ Γυμνασίου, δικαιουμένη ἤδη νὰ πατήσῃ ὑπερήφανος τὴν φλιὰν τῆς ἀκαδημαϊκῆς εἰσόδου καὶ νὰ χωρήσῃ εἰς εὐρύτερον ἐπιστημονικὸν ἔδαφος, καθ’ ὃν χρόνον χιλιάδες ἴσως ἄλλων συνομηλίκων αὐτῇ καταδαπανῶνται εἰς θεατρικὴν ἐκστήθισιν τῶν μύθων τοῦ Αἰσώπου, τῶν ἐξαμβλωματικῶν ὑπερσυντελικῶν τῆς γραμματικῆς, καὶ τῶν ξηρῶν παραγράφων τῆς ἱερᾶς ἱστορίας.
Τὸ γεγονὸς εἶναι ἄξιον ἀναγραφῆς καὶ δίδει νύξιν εἰς γενικωτέρας κοινωνικὰς σκέψεις, οὐ μόνον διότι ἀποτελεῖ μοναδικὸν φαινόμενον εἰς τὰ χρονικὰ τῶν ἐν Ἑλλάδι γυμνασίων, ἀλλὰ καὶ διότι πρὸ πάντων σπανίως προσῆλθεν εἰς ἐξετάσεις ὁμοίας τελειοδίδακτος τοῦ Γυμνασίου πληρέστερον κατηρτισμένος ἢ ὅσον ἡ ἐν λόγῳ νεαρὰ δεσποινὶς, ἥτις δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν ὅτι ἐπῆρε μὲ τὸ σπαθί της τὸ ἀπολυτήριον, τὸ ὁποῖον ἐνίοτε ἀρειμάνιοι ἄρρενες μαθηταὶ ἀποσπῶσι διὰ τοῦ ῥεβόλβερ καὶ τῆς μαχαίρας ἀπὸ τοὺς ἀρνουμένους Γυμνασιάρχας των. Οἱ καθηγηταὶ ἐξεπλάγησαν, καὶ δικαίως, διὰ τὴν εὐρύτητα τῶν γνώσεων, τὴν σπινθηρίζουσαν εὐφυΐαν, τὴν ἀναλυτικὴν κρίσιν καὶ τὴν γλωσσομάθειαν τῆς κόρης, προσόντα, δι’ ἃ φοβοῦμαι ὅτι πλεῖστοι ἀκαδημαϊκοὶ πολῖται τοῦ Πανεπιστημίου θὰ ἔδηξαν τὰ χείλη ἐκ φθόνου.
Ἡ περὶ ἧς ὁ λόγος δεσποινὶς εἶνε κόρη τοῦ παρ’ ἡμῖν ἐγκρίτου δημοσιογράφου κ. Α. Ζ. Στεφανόπολι, ὃν δὲν ἀμφιβάλλω ὅτι πολλοὶ γονεῖς θὰ ζηλεύσωσι διὰ τὸν πολύτιμον τοῦτον θησαυρὸν τῆς πατρικῆς του στοργῆς καὶ μερίμνης. Καὶ δὲν ἀρνοῦμαι βεβαἱως ὅτι ἡ φύσις ἐπεδαψίλευσεν εἰς τὸ ἐκλεκτὸν αὐτὸ πλᾶσμά της ἄφθονα χαρίσματα νοὸς καὶ καρδίας. Ἀναντιρρήτως ὅμως τὸ συντελεσθὲν θαῦμα ὀφείλεται εἰς τὴν πρόσφορον παιδαγωγικὴν μέθοδον, ἥτις, ὑπὸ ἄγρυπνον οἰκογενειακὴν ἐπαγρύπνησιν καὶ ἀνατροφήν, ἑπόμενον ἦν τὰ παραγάγῃ τοσοῦτον ἀγλαοὺς καρπούς. Δὲν ὁμιλῶ ἐνταῦθα περὶ τῆς σπανίας μορφώσεως τῆς ψυχῆς, τοῦ ἤθους καὶ τοῦ χαρακτῆρος τῆς κόρης, ἅπερ εἰσὶν ἀναπόδραστα ἀποτελέσματα ἐπιμεμελημένης ἐν τῷ οἴκῳ παιδαγωγίας. Ἀλλ’ ὁ καταρτισμὸς τῆς δεσποινίδος Ἰωαννέτας ὡς μαθητρίας ἀληθῶς καταπλήττει. Ἐσπούδασε κάλλιστα τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν γλῶσσαν, ἐμελέτησε καὶ κατενόησεν ἱκανοὺς ἕλληνας συγγραφεῖς· γνωρίζει ἄριστα τὴν λατινικὴν καὶ γαλλικὴν ἣν λαλεῖ καὶ γράφει ἀπταίστως· ἐδιδάχθη οὐχ ἧττον καλῶς τὴν ἀγγλικὴν καὶ γερμανικήν· κέκτηται ἀσφαλεῖς καὶ ποικίλας γνώσεις τῆς φυσικῆς, χημείας, μαθηματικῶν, ἱστορίας, κλπ. Ἰχνογραφεῖ ἐξαίρετα καὶ εἶνε πρὸς τούτοις καλλιτέχνις εἰς το κλειδοκύμβαλον.
Φρονῶ ὅτι ὑπὸ τοιαύτας συνθήκας ἡ δεσποινὶς Ἰωαννέτα Στεφανόπολι δύναται νὰ χρησιμεύσῃ ὡς ἀπαράμιλλον ὑπόδειγμα γυναικείας ἀναπτύξεως καὶ διαμορφώσεως εἴς τε τους γονεῖς καὶ τοὺς ἐπιτετραμμένους τὴν παρ’ ἡμῖν ἐκπαίδευσιν τοῦ ὡραίου φύλου, πρὸς δὲ καὶ εἰς ὅλους ἐκείνους οἵτινες ὑπολαμβάνουσιν ὅτι ὅλη ἡ ἀνάπτυξις καὶ μόρφωσις τῆς ἑλληνίδος ἔγκειται εἰς τὸ νὰ ψιττακίζῃ τεμάχιά τινα ἐκ τοῦ Θουκυδίδου καὶ στίχους φρικωδῶς ἠκρωτηριασμένους ἐκ τῆς Ἰλιάδος, τραυλίζουσα ὀλίγας ἐξηρθρωμένας γαλλικὰς φράσεις καὶ πλειοτέρας ὀνομαστικὰς ἀπολύτους, κἄποτε ἐφοδιαζομένη μὲ περισσοτέρας ἀνορθογραφίας ἢ γράμματα πραγματικά, μὲ τὴν κεφαλὴν πλήρη καπνῶν καὶ μυθιστορημάτων καὶ φαντασιοσκοπιών, καὶ ὄχι μὲ γνώσεις ἀσφαλεῖς, θετικάς, ἀληθεῖς. χρησίμους. Καὶ ὅλην αὐτὴν τὴν ἡμιμάθειαν, τὴν ἐπιπολαιότητα, τὴν κενοφροσύνην, ἥτις ἀξιοῖ ὅτι ἔμαθε τὰ πάντα, χωρὶς νὰ γνωρίζῃ οὐδὲν ὡρισμένον, ὅλην αὐτὴν τὴν σύγχυσιν τοῦ ἐγκεφάλου καὶ τῆς ψυχῆς τὴν ἐξαγοράζουν αἱ δύσμοιροι ἑλληνίδες κόραι μας μὲ τὰ δροσερώτερα καὶ εὐωδέστερα ἔτη τῆς ἁβρᾶς των νεότητος, κατὰ τὰ ὁποῖα μεταβάλλονται εἰς ὄντα ἀναιμικά, μαρασματώδη, κύπτοντα πρὸ τῶν ἀγόνων τετραδίων των ὑπὸ τὸ ὑελῶδες βλέμμα τοῦ διδασκάλου μόνον καὶ μόνον διὰ νὰ μάθωσι πλειοτέρας ἀνωρθογραφημένας ἀνοησίας ἢ γράμματα καὶ γνώσεις βιοφελεῖς!!
Οἱ γονεῖς ἂς σκεφθῶσι καλῶς. Οἱ διδάσκαλοι ἂς ἐξετάσωσιν εὐρύτερον τὸ ζήτημα. Καὶ ἡ Κυβέρνησις ἂς μετέλθῃ καταλληλότερα μέτρα ἀναδιοργανίζουσα τὰς βάσεις καὶ τοὺς ὅρους τῆς γυναικείας ἀγωγῆς καὶ παιδεύσεως. Κατὰ τὰ ἐννέα δέκατα ἡ τύχη τῆς οἰκογενείας, τῆς κοινωνίας, τῆς πατρίδος, ἤρτηται ἐκ τῆς τοιαύτης ἢ τοιαύτης ἠθικῆς καὶ πνευματικῆς διαπλάσεως τῆς γυναικός. Εἶνε κρῖμα, μὰ τὴν ἀλήθειαν, νὰ στρεβλοῦται καὶ σήπεται ἡ καλαισθησία καὶ ἡ εὐφυΐα τόσων νεαρῶν ἑλληνίδων εἰς τὰ νοσογόνα τέλματα τῶν ξηρῶν τύπων τῆς γραμματικῆς καὶ τῆς ἀσυνειδήτου ἐκστηθίσεως ἀσυναρτήτων καὶ ἀνωφελῶν πραγμάτων κληροδοτηθέντων μέχρι σήμερον ἀπὸ τῆς μακαρίας ἐποχῆς τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος τοῦ 1831! Πόσαι εὐφυΐαι πνίγονται εἰς τὸν λαβύρινθον τοῦτον. Καὶ ὅμως ἡ ἑλληνὶς ὑπὸ τὸν ζωογόνον ἥλιον τῆς Ἑλλάδος, ἐν μέσῳ τῶν περικυκλουσῶν αὐτὴν ἀναλλοιώτων καλλονῶν φύσεως πλουσίας, μὲ τὰς λαμπρὰς ἐθνικὰς παραδόσεις καὶ τὴν πλήρη διδαγμάτων μεγάλην ἱστορίαν τῆς πατρίδος ἠδύνατο νὰ ᾗ ἐνάμιλλος κατὰ τὴν ἀνάπτυξιν πρὸς τὰς κόρας τῆς Εὐρώπης, ἐὰν ηὐμοίρει μείζονος οἰκιακῆς μερίμνης, κυρίως ὅμως καλλιτέρας καὶ σκοπιμωτέρας ἐκπαιδευτικῆς ἀγωγῆς. Παράδειγμα ἡ δεσποινὶς Ἰωαννέττα Στεφανόπολι.
Τὸ ἐπ’ ἐμοὶ ἐὰν αἱ ὀλίγαι ᾧδε γραμμαὶ ὠθήσωσιν εἰς εὐγενῆ ἅμιλλαν ἔστω καὶ μίαν ἐκ τῶν ἀπειροπληθῶν ἀναγνωστριῶν τοῦ Ἡμερολογίου σου, φίλτατε κ. Σκόκε, θέλω θεωρήσει ἐμαυτὸν εὐτυχῆ ὅτι δὲν ἐσπατάλησα ἀσκόπως τὸν μικρὸν ἐνταῦθα χῶρον.
- Ἀθῆναι, Ἰούνιος 1889.
Ἀνέστης Κωνσταντινίδης
