Ὑπάρχουσι δὲ πλησίον τοῦ χκόλπου καὶ ἀγχίαλοι λίμναι ἀβαθεῖς καὶ λίαν ἰχθυοτρόφοι, ὧν τινες ἐκβάλλουσιν εἰς τὴν θάλασσαν διὰ τεχνητῶν στομίων. Ἐκ τῶν Ἑλληνικῶν δὲ πόλεων τῶν παραλίων τούτων ἡ ἀξιολογωτέρα εἶνε ἡ Μεσημβρία, κειμένη ἐπὶ βραχώδους καὶ ἀνύδρου νησυδρίου, συνδεομένου μετὰ τῆς στερεᾶς διὰ βραχώδους βραχίονος 1000 βημάτων μακροῦ.
«Τὰ ἐρείπια, ὡς λέγει ὁ Μόλτκε, 5 Βυζαντιακῶν ἐκκλησιῶν καὶ τὸ τουρκικὸν τέμενος κατὰ τὴν εἴσοδον κατάδηλον ποιοῦσι, τὶ ἦτο τὸ πάλαι ἡ Μεσημβρία καὶ διὰ τίνος κατέστη τοιαύτη οἵα νῦν εἶνε».
Ἀπὸ τοῦ κόλπου τοῦ Πύργου διευθύνεται ἡ παραλία πρὸς τὰ ΝΑ ἐπὶ ἐκτάσεως 200 χιλμ. μέχρι τοῦ Β. στομίου τοῦ Βοσπόρου, ἀπόκρημνος καὶ βραχώδης, ἄνευ λιμένων καὶ ὅρμων. Ὁ Βόσπορος ὁμοιάζει ἐν μέρει πρὸς μέγαν ποταμόν, οὗτινος τὸ ἀνώτερον στρῶμα ἀποτελεῖται ἐξ ὕδατος ἔχοντος 1,9% ἅλας. Ἐπὶ τοῦ πορθμοῦ δὲ τούτου ὑπάρχουσιν ἐπὶ τῶν προεξοχῶν τῆς μιᾶς ἀκτῆς ὅρμοι καὶ κοιλότητες ἐπὶ τῆς ἄλλης, μετὰ ροῆς τοῦ ὕδατος ὁτὲ μὲν ἰσχυροτέρας ὁτὲ δὲ ἀσθενεστέρας.» Ὥσπερ μέγας ποταμὸς (Μόλτκε) ποιεῖ τοὺς ἑλιγμοὺς αὑτοῦ τὸ στενὸν διὰ συνεχομένων χωρίων, μεταξὺ ἀνακτόρων, τεμενῶν, ἐκκλησιῶν καὶ πύργων, συνδέον δύο θαλάσσας καὶ χωρίζον δύο στερεάς, καὶ ἀποτελεῖ τὴν κυρίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὁδόν, ἂν ὑπὸ τὸ ὄνομα τοῦτο περιλάβωμεν ὁλόκληρον τὸ ἄθροισμα τῶν πόλεων, προαστείων καὶ χωρίων, ἐν αἷς ὁμοῦ ζῶσιν 800,000 ἀνθρώπων».
Ὁλόκληρον δὲ τὸ μῆκος τοῦ πορθμοῦ ἀνέρχεται ἐκ 31,700 μέτρα, ἡ εὐθεῖα δὲ ἀπόστασις τῶν στομίων αὐτοῦ κατὰ διεύθυνσιν ἀκριβῶς ΒΒΑ πρὸς τὰ ΝΝΔ εἶνε 28,500 μ. Τὸ πλάτος τοῦ Β. στομίου εἶνε 4,700 μ. τὸ. δὲ τοῦ Ν.
