Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/85

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
69
ΠΕΡ. Β′. ΜΕΡΟΣ Β′. ΓΝΩΣ. ΣΥΝΟΠΤ.

188. Ὁ πολυθεϊσμὸς συνίσταται εἰς τὸ νὰ πρεσβεύῃ ὁ ἄνθρωπος πολλοὺς θεούς· οἷον ὁ Φετισισμὸς, ἤγουν ἡ προσκύνησις τῶν ἐμψύχων καὶ ἀψύχων πραγμάτων, τὰ ὁποῖα νομίζονται ὡς ὄντα μέτοχα θεότητος· οὗτος δ’ εἶναι ὁ παχυλώτατος, οὕτως εἰπεῖν, πάντων, καὶ πρεσβεύεται ὑπὸ ὅλων τῶν ἀγρίων εἰσέτι λαῶν. Ἡ ἀστρολατρεία διασώζεται εἰσέτι εἴς τινας μεμονωμένας φυλὰς ἀνθρώπων, ἐν ᾧ ἄλλοτε ἐπεκράτει εἰς πολλοὺς τόπους. Ὁ δὲ μυθολογικὸς πολυθεϊσμὸς ἐπρεσβεύετο ὑπὸ τῶν Αἰγυπτίων, Ἑλλήνων, Ῥωμαίων καὶ τῶν Κελτῶν. Ὁ Βραμισμὸς ἐπικρατεῖ εἰς τὰς Ἰνδίας. Ὁ Βουδισμὸς (τοῦ Βούδα ἡ θρησκεία) πρεσβεύεται εἰς τὴν Σιάμην, Κεϋλάνην, καὶ μεταξὺ τῶν Βιρμάνων καὶ εἰς τὴν Κίναν· ὁ δὲ Χαμαμισμὸς, ὅστις ἔχει ὡς ἀρχηγὸν τὸν Δαλαϊλάμαν, εἶναι διαδεδομένος εἰς τὴν Ταρταρίαν καὶ εἰς τοὺς μετ’ αὐτῆς συνορεύοντας τόπους τῆς Ἀσιατικῆς Ῥωσσίας.

189. Ὁ μονοθεϊσμὸς, μὴ παραδεχόμενος εἰμὴ ἕνα θεὸν, εἶναι ά, ἡ Ἰουδαϊκὴ θρησκεία βαίνουσα εἰς τὴν παλαιὰν Διαθήκην· Διαιρεῖται δὲ εἰς δύο αἱρέσεις· ἡ μὲν μία εἶναι ἡ τῶν Κοραϊτῶν, οἵτινες δὲν γνωρίζουσιν ἄλλο βιβλίον ὡς κύριον παρὰ τὴν Παλαιὰν Διαθήκην· ἡ δ’ ἄλλη εἶναι ἡ τῶν Ῥαββινιστῶν, οἵτινες ἀποδίδουσι κῦρος καὶ εἰς τὸ Βιβλίον τὸ ὀνομαζόμενον Ταλμούθ. — β′. Ὁ Χριστιανισμὸς ἢ ἡ ἀποκαλυφθεῖσα πίστις παρά τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀγαθοποιὰ ἐνέργεια αὐτῆς ἐξηπλώθη καὶ ἐπικρατεῖ εἰς τοὺς πλέον πολιτισμένους τόπους· ἤγουν εἰς ὅλην τὴν Εὐρώπην (ἐξαιρουμένης τῆς Τουρκίας) καὶ εἰς ὅλα τὰ διάφορα μέρη τῆς οἰκουμένης, ὅπου οἱ Εὐρωπαῖοι ἐσύστησαν ἀποικίας.

190. Διαιρεῖται δὲ ἡ θρησκεία αὕτη εἰς δύο μεγάλους κλάδους, ἐξ ὧν εἶναι πρῶτος ἡ Γραικικὴ ἢ ἡ Ἀνατολικὴ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἐπικρατοῦσα εἰς τὴν Ῥωσσίαν καὶ εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Κράτος, καὶ ἀνεκτὴ οὖσα εἰς τὴν Τουρκιάν. β′, Ἡ Λατινικὴ ἢ Δυτικὴ Ἐκκλησία, ἥτις διῃρέθη εἰς δύο μέρη· εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τὴν λεγομένην Καθολικὴν Ἀποστολικὴν καὶ Ῥωμαϊκὴν, ἐπικρατοῦσαν εἰς τὴν Ἰταλίαν, Γαλλίαν, Ἱσπανίαν, Πορτογαλλίαν, Ἰρλανδίαν, καὶ εἰς τὰς ἀποικίας τὰς Ἱσπανικὰς καὶ Πoρτογαλλικὰς καὶ Γαλλικάς· (ὁ Πάππας εἶναι ὁ κυριάρχης ἢ ὁ πνευματικὸς ἀρχηγὸς αὐτῆς)· καὶ εἰς τὴν τῶν Προντεσταντῶν ἢ Διαμαρτυρουμένων, οἵτινες δὲν γνωρίζουσι τὴν κυριαρχίαν τοῦ Πάππα. Συγκροτοῦσι δὲ καὶ αὐτὴν τρεῖς μεγάλαι αἱρέσεις· ἡ τοῦ Λουθήρου, ἥτις ἐπικρατεῖ εἰς τὴν Πρωσσίαν, Γερμανίαν, Δανιμαρκίαν καὶ Σουηδίαν· ἡ τοῦ Καλβίνου, ἐπικρατοῦσα εἰς τὴν Ἑλβετίαν, Γερμανίαν καὶ Ὁλλανδίαν· καὶ