τὰ μικρὸν ἀπὸ ὅλους τοὺς δυτικοὺς Χριστιανούς ([1])· τὸ δὲ ἡμερολόγιον οὕτω διωρθωμένον, ὠνομάσθη Γρηγοριανὸν πρὸς διάκρισιν τούτου ἀπὸ τὸ Ἰουλιανόν, τὸ ὁποῖον τηροῦσιν οἱ τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας Χριστιανοὶ Ἕλληνες, Γραικοὶ καὶ Ῥῶσσοι. Ἐκ τούτου δὲ προέρχεται μεταξὺ τῶν δύο ἡμερολογιῶν δώδεκα ἡμερῶν διαφορὰ εἰς τὴν μηνολογίαν· ὥστε, ἐνῷ ἡμεῖς ἔχομεν τὴν ά. τοῦ μηνός, οἱ δυτικοί ἔχουσι τὴν 13· καὶ ἕνεκα τούτου εἰς πολλὰ μέρη ἐπεκράτησεν ἡ συνήθεια μεταξὺ τῶν συναλλαττομένων νὰ σημειόνηται ἡ διπλῆ μηνολογία οὕτως 1/13 Μαρτίου, ἤτοι πρώτη κατὰ τὸ παλαιὸν καὶ 13 κατὰ τὸ νέον ἡμερολόγιον.
87. Περιφορα. Ἡ Σελήνη εἶναι τῆς Γῆς δορυφόρος περιγράφουσα περὶ αὐτὴν μίαν ἔλλειψιν (38). Τὸ σημεῖον τῆς ἐλλείψεως ταύτης, ὅπου ἡ Σελήνη εὑρίσκεται πλησιέστατα εἰς τὴν Γῆν, λέγεται Περίγειον· ἐκεῖνο δὲ, κατὰ τὸ ὁποῖον εὑρίσκεται ἀπώτατα, λέγεται Ἀπόγειον. Ὁ δορυφόρος οὗτος ἀπέχει ἀπὸ ἡμᾶς 86,000 λεύγας· ἡ δὲ διάμετρός του εἶναι ὀλίγον μεγαλητέρα ἀπὸ τὸ τέταρτον τῆς διαμέτρου τῆς Γῆς, καὶ κατὰ τὸ ὅλον εἶναι 49 φορὰς μικρότερος ἀπὸ τὴν Γῆν, καὶ 65 ἑκατομ. φορὰς μικρότερος τοῦ Ἡλίου. Ἔχει δὲ ἡ Σελήνη καὶ περιστροφικὴν περὶ τὸν ἴδιον της Ἄξονα κίνησιν, τῆς ὁποίας ἡ διάρκεια εἶναι ἴση μὲ τὴν τῆς περιφορᾶς· ὅθεν ἔχει πάντοτε τὸ αὐτὸ μέρος ἐστραμμένον πρὸς τὴν Γῆν, ἂν ἐξαιρεθῇ ἡ μικρὰ αὐτῆς ἀμφιταλαντευτικὴ κίνησις, τὴν ὁποίαν ὀνομάζουσι σταθμικὴν κίνησιν ([2]).
88. Ἡ περιφορὰ τῆς Σελήνης, ὡς πρὸς τὸ σημεῖον πρὸς τὸ ὁποῖον θέλει τις νὰ στοχασθῇ ἀντικρύζοντα τὸν δορυφόρον τοῦτον, εἶναι περιοδικὴ ἢ συνοδική. Καὶ περιοδικὴ μὲν λέγεται, ὅταν ὑπολογίζεται ὁ καιρὸς, τὸν ὁποῖον καταδαπανᾷ ἡ Σελήνη ἕως ν’ ἀποκατασταθῇ εἰς συζυγίαν μὲ ἓν ἄστρον καὶ μὲ τὸν Ἥλιον· ἀφ’ οὗ παρ. χαρ. διατρέξη τὴν τροχιὰν Σ γ ε. (σχ. 14), νὰ ἐπανέλθῃ εἰς συζυγίαν μὲ τὸν Ἥλιον Η καὶ μὲ τὸ ἄστρον Ε″· οὗτος ὁ καιρὸς εἶναι 27 ἡμ. καὶ 7 ὧραι. Ἐπειδὴ δὲ εἰς τὴν διάρκειαν 27 ἡμ. 7 ὡρ. ἡ Γῆ, τρέχουσα τὴν τροχιάν της φθάνει ἀπὸ τὸ Γ εἰς τὸ γ, ἡ Σελήνη ἐρχομένη εἰς τὸ Σ δὲν εἶναι πλέον μεταξὺ τῆς Γῆς καὶ τοῦ Ἡλίου· ἀλλὰ διὰ νὰ ἐξαναευρεθῇ εἰς τοιαύτην θέσιν πρέπει νὰ διατρέξῃ τὸ τόξον Σ σ. δαπανῶσα ἔτι 2 ἡμ. καὶ 5 ὥρας περισσότερον, αἱ ὁποῖαι προσθετόμεναι εἰς τὰς
- ↑ Τὴν διόρθωσιν τοῦ ἡμερολογίου ἀνέθεσεν ο Γρηγόριος εἰς ἕνα τῶν ἐμπειροτέρων τότε Ἀστρονόμων Ἰταλῶν, ὀνομαζόμενον Ἀλοῦσιον Λίλιον, καὶ διέταξε νὰ εἰσαχθῇ κατὰ τὸν Ὀκτώβριον μῆνα τοῦ ἔτους 1581, τὸ ὁποῖον συνεπληρώθη μὲ 355 ἡμέρας μόνον, διότι ἀπεῤῥίφθησαν δέκα ἡμέραι ἀπὸ τὴν 5 μέχρι τῆς 14 Ὀκτωβρ. ἐπειδὴ μετὰ τὴν 4 αὐτοῦ τοῦ μηνὸς, ἀντὶ νὰ εἴπωσιν ὅτι ἔχουσι τὴν 5 ἐλογάριασαν εὐθὺς τὴν 15. Ἴδ. Χρονολ. τοῦ Κούμα § ΙΑ′.—ΙΔ′.
- ↑ Ἴδε τὴν Ἄστρον: τοῦ Κούμα εἰς τόμ. 7: σελ. 244 τῆς ΣΕΙΡ. τῆς Μαθ. καὶ Φυσ. πραγματείας.
