γίνονταί τινες βροχαὶ εἴς τινα μέρη τῆς Ἐρήμου· εἰς ἄλλα δὲ πάλιν δὲν πίπτει πώποτε οὐδὲ μία ψεκάς.
Ἡ Σαχάρα εἶναι ἀπέραντον ὀροπέδιον, ὀλίγον ὑψούμενον τῆς ἐπιφανείας τῆς θαλάσσης, ποῦ μὲν περιέχον ξηροὺς καὶ πετρώδεις ἢ καὶ ὅλως ἀμμώδεις κολωνούς· ποῦ δὲ ἐκτεταμένας πεδιάδας ἄμμου κινητῆς, ἐν τῷ μέσῳ τῶν ὁποίων εὑρίσκονται καί τινες εὔφοροι αὐάσεις, ποτιζόμεναι ἀπὸ μικρὰ ποτάμια καὶ ῥυάκια, ἢ καὶ λίμνας ἁλμυρῶν ἢ ποτίμων ὑδάτων. Αἱ αὐάσεις αὗται εἶναι καλλιεργήσιμοι, φέρουσαι σῖτον, κεγχρίον, φοίνικας, καὶ ἐξαίρετα ὀπωρικὰ μεσημβρινά· εἰς δὲ τὴν ἔρημον φύονται ἀγριάκανθα, ἡ λεγομένη μιμόζα, ἡ μάννα, ἄγρια θυμάρια καί τινα ἄλλα ποταπὰ φυτὰ, καὶ πλῆθος ἅλατος ἐξορύσσεται, εἰς τὴν Νιγρητίαν μετακομιζόμενον πρὸς ἐμπορίαν· ἐκ τούτου δέ τινες συμπεραίνουσιν, ὅτι ἦτό ποτε θάλασσα ἡ ἔρημος αὕτη· θηρία δ’ εὑρίσκονται εἰς αὐτὴν πολλὰ καὶ παντοδαπά· οἷον μέγιστοι ὄφεις, λέοντες, πάνθηρες, πίθηκοι, σμήνη στρουθοκαμήλων καί τινες Γαζέλαι, τὰ περισσότερα τῶν ὁποίων δὲν ἀπομακρύνονται πολὺ ἀπὸ τοὺς εὐύδρους τόπους. Τὸ δὲ μέρος τῆς ἐρήμου, τὸ κατάσκεπον ἀπὸ λεπτὴν ἄμμον, φαίνεται ὡς κυμαινομένη θάλασσα, ὅταν πνέωσιν οἱ ἐκεῖ ἐπικρατοῦντες σφοδροὶ ἄνεμοι. Τότε ἡ ἄμμος, μετατοπιζομένη ἀπὸ ἑνὸς εἰς ἄλλον τόπον, συσσωρεύεται εἰς βουνὰ, σκεπάζοντα τὰ ῥυάκια καὶ τὰ λιμνάζοντα ὕδατα, καὶ θάπτοντα συχνάκις καὶ ὁλοκλήρους συνοδίας διαβατῶν, τῶν ἐμπορευομένων μὲ τὰ περὶ αὐτὴν τὴν ἔρημον Βερβερικὰ καὶ Νιγρητικὰ κράτη. Ἐπειδὴ δὲ ὁ τροπικὸς τοῦ Καρκίνον διέρχεται κατὰ τὸ μέσον σχεδὸν αὐτὴν τήν ἔρημον, αἱ ἡλιακαὶ ἀκτῖνες πίπτουσιν ἐπ’ αὐτῆς καθέτως ἐπί τινα χρόνον τοῦ ἔτους, τότε ὁ τόπος οὗτος καθίσταται ἀληθῶς ὡς πεπυρακτωμένη κάμινος. Ἐκτὸς τούτου αἱ ἀκτῖνες ἀντανακλώμεναι ἐπὶ τῆς ἄμμου καὶ ἐπὶ τῶν λευκῶν λιθαρίων, ἀποτελοῦσιν ἀπαύγασμα φωτὸς ἐκθαμβόνοντος καὶ καταπονοῦντος τὴν ὅρασιν. Ὁ δὲ ἀὴρ, ξηρὸς καὶ θερμὸς ὢν, διατηρεῖ τὴν ὄψιν ἀτμίδων ὑποκοκκίνων, ὥστε ὁ ὁδοιπόρος νομίζει ὅτι βλέπει πρὸς τὸν ὁρίζοντα τὰς φλόγας πολλῶν ἡφαιστείων· πολλάκις δὲ ὅτε καὶ πόλεις καὶ δένδρα, καὶ λίμνας κατοπτεύει μακρόθεν, ὅπου πλησιάζων μετ’ ὀλίγον δὲν εὑρίσκει εἰμὴ ξηροὺς βράχους καὶ πεδιάδας ἄμμου ἀνύδρους. Ἡ τοιαύτη δ’ ἐξαπάτησις τῆς ὁράσεως ἀποτελεῖται διὰ τοῦ λεγομένου ἀντικατοπτρισμοῦ (mirage) τῶν ἡλιακῶν ἀκτίνων. Ἐν βραχυλογίᾳ, ἡ ἔρημος αὕτη, διὰ τὴν ἔκτασιν αὐτῆς, διὰ τὴν ἀνυδρίαν καὶ τὴν ὑπερβολικὴν θερμότητα, καθίσταται ἀφόρητος καὶ ἐπικίνδυνος. Πολλάκις οἱ ὁδοιποροῦντες εἰς αὐτὴν διατρέχουσι πλέον τῶν 100 λευγ: διάστημα καὶ δὲν εὑρίσκουσιν ὕδωρ· ἐὰν δ’ ἐκλείψῃ τὸ ὁποῖον φέρουσι μεθ’ ἑαυτῶν εἰς ἀσκοὺς, πολλάκις ἐξατμιζόμενον ἀπὸ τῶν πνεόντων ἀνέμων καὶ τοῦ ὑπερβολικοῦ καύσωνος, ἢ καὶ ἐὰν ἀποπλανηθῶσιν ἀπὸ τὸν δρόμον τῶν αὐάσεων, ἀποθνήσκουσι τῆς δίψης. Οἱ Ἄραβες πολλάκις ἀναγκάζονται νὰ ποτίζωσι τοὺς ὀλίγους ἵππους αὐτῶν μὲ γάλα. Καμήλους δ’ ἔχουσι πολλὰς, καὶ μὲ αὐτὰς ὁδοιποροῦσι, καὶ μάλιστα μὲ τὰς ἐπιλεγομένας Δρομάδας ἢ Γοργοκαμήλους διατρέχουσι τὴν ἔρημον· διότι ἡ κάμηλος, ὀλίγης τροφῆς ἔχουσα χρείαν, ἀντέχει καὶ εἰς τὴν δίψαν. Προτιμῶσι δὲ τὰς νυκτερινὰς ὁδοιπορίας πολλάκις εἰς τὰς ὁποίας ὁδηγοῦνται διὰ τῶν ἀστέρων.
Οἱ κάτοικοι τῆς Σαχάρας, περὶ τὸ ἓν ἑκατομ: ὑπολογιζόμενοι καὶ τὴν Ὀθωμανικὴν θρησκείαν πρεσβεύοντες, εἶναι ἐκ τοῦ γένους τῶν Βερβέρων, τῶν Ἀράβων καὶ τῶν Νέγρων, κατὰ φυλὰς ἢ μικρολαοὺς διοικούμενοι, καὶ ὁμολογούμενοι ὑπὸ τῶν ἐμπορευομένων ὡς βάρβαροι, σκληροὶ καὶ θηριώδεις. Καὶ εἰς μὲν τὸ ἐσωτερικὸν ἐπὶ τῶν Αὐάσεων κατοικοῦσιν, οἱ μὲν ὡς σκηνῆται, ἔχοντες ποίμνια καμήλων καὶ αἰγιδοπροβάτων· οἱ δὲ κατὰ κώ-
