Περί νομίσματος και της κτητικής δυνάμεως των πολύτιμων μετάλλων κατά τους βυζαντινούς χρόνους

Περὶ νομίσματος καὶ τῆς κτητικῆς δυνάμεως τῶν πολύτιμων μετάλλων κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς χρόνους Συγγραφέας: Ανδρέας Ανδρεάδης

Α. Μ. ΑΝΔΡΕΑΔΟΥ

ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ

ΕΝ Τῼ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚῼ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙῼ

---

ΠΕΡΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

ΚΑΙ ΤΗΣ

ΚΤΗΤΙΚΗΣ ΔΥΝΑΜΕΩΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΤΙΜΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ

ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

[Ἀπόσπασμα ἐκ τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπετηρίδος τοῦ Πανεπιστημίου

τοῦ ἔτους 1916 - 1917].

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ

ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΤΑΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΟΠΙΣΘΕΝ ΘΕΑΤΡΟΥ Ν. ΦΑΛΗΡΟΥ

---

1918

ΠΙΝΑΞ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

---

ΜΕΡΟΣ Α′

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΝ ΣΥΣΤΗΜΑ

---

α′) Τὸ χρυσοῦν νόμισμα. Ὁ ἐν Βυζαντίῳ μονομεταλλισμός· διάφορα ὀνόματα: σόλιδος, χρυσοῦν, νόμισμα, ὑπέρπυρον, τῆς χρυσῆς νομισματικῆς μονάδος. — Τὸ νόμισμα μένει ἐπὶ 800 σχεδὸν ἔτη ἄθικτον· αἱ κιβδηλεῖαι τοῦ Βοτανειάτου, τῶν Κομνηνῶν καὶ τῶν Παλαιολόγων. — β′) Ἀργυρᾶ, χαλκᾶ καὶ λογιστικὰ νομίσματα. Μιλιαρέσιον, κεράτιον, φόλλις, λίτρα χρυσοῦ καὶ ἀργύρου, σελ. 5 - 9.

ΜΕΡΟΣ Β′

Η ΚΤΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

---

Ὅτι ἡ κοινῶς δεκτὴ ἀναλογία 1 πρὸς 5 ἐπισφαλέστατη, καθ’ ὅσον 1^ον) Θεωρεῖται ὡς ἰσχύουσα δι’ ὅλας τὰς περιόδους, ἐν ᾧ κατὰ τὸν χιλιετῆ βίον τῆς αὐτοκρατορίας ἡ κτητικὴ ἀξία τοῦ νομίσματος διακυμαίνεται μεγάλως. 2^ον) Εἶναι ἀπόρροια ἁπλῆς εἰκασίας. — Ποία τις ἔρευνα ἐπιβάλλεται· προσκόμματα ἐκ τῆς ἀλλοιώσεως τοῦ νομίσματος, τοῦ θεσμοῦ τῶν δημοσίων καὶ ἰδιωτικῶν θησαυρῶν κτλ. — Χαρακτὴρ τῆς ἀνὰ χεῖρας μελέτης, σελ. 10 - 16.

ΜΕΡΟΣ Γ′

ΑΙ ΠΕΡΙ ΤΙΜΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΠΗΓΩΝ

---

Α′ – Αἱ περὶ τιμῆς τοῦ σίτου πληροφορίαι.

α′) Εἰσαγωγικαὶ παρατηρήσεις. Ἐπιστημονικὴ σημασία τῆς σιτοτιμῆς· Βυζαντινὰ μέτρα καὶ σταθμά· ἡ τιμὴ τοῦ σίτου ἐν Ἑλλάδι κατ’ Ἰούλιον 1914, σελ. 17 - 18. — β′) Ἡ τιμὴ τοῦ σίτου ἀπὸ τοῦ η′ μέχρι τοῦ ια′ αἰῶνος. Αἱ περὶ τῆς σιτοτιμῆς ἐπὶ Κωνσταντίνου Ε′, Βασιλείου Α′, Ῥωμανοῦ Β′, Νικηφόρου Φωκᾶ καὶ Μιχαὴλ Δούκα Παραπινακίου εἰδήσεις τῶν πηγῶν· βάσανος αὐτῶν. — Συμπέρασμα ὅτι ἡ τιμὴ τοῦ σίτου ἐν Βυζαντίῳ ὡς καὶ ἐν Βαγδάτῃ δὲν διέφερεν οὐσιωδῶς τῆς σημερινῆς, σελ. 18 - 24. — γ′) Οἱ χρόνοι τῶν Παλαιολόγων. Οἱ ὑπολογισμοὶ τοῦ Στογιὰν Νοβάκοβιτζ· ἡ μέση τιμὴ τοῦ σίτου ἐν ὅλῃ τῇ Ἰλλυρικῇ Χερσονήσῳ ἐν ὑπέρπυρον κατὰ μόδιον, σελ. 24 - 26.

Β′ – Ἄλλαι ἑτέρας φύσεως πληροφορίαι.

Ἡ μικρὰ διαφορὰ τῆς σιτοτιμῆς δὲν δηλοῖ ἴσην κτητικὴν δύναμιν τοῦ νομίσματος· ἀπόδειξις τούτου: α′) Τὰ ἐν τῇ λοιπῇ Εὐρώπῃ. Ὑπολογισμοὶ τῶν Sommerland, Leber, ďAvenel καὶ Wiebe. — Τὰ ἐν τῇ Δύσει εἶχον ἔν τινι μέτρῳ ἀντίκτυπον ἐν τῇ Ἀνατολῇ, σελ. 26 - 29. — β′) Ἄλλαι βυζαντιναὶ πηγαί. I. Αἱ περὶ τόκου εἰδήσεις: Τὸ στοιχεῖον τοῦτο ἐπισφαλέστατον. II. Αἱ περὶ τιμημάτων εἰδήσεις: Χωρίον τῆς «Μελέτης περὶ Ψιλῶν Συμφώνων» καὶ δύο χωρία τῆς «Βασιλείου Τάξεως». III. Αἱ περὶ εὐπορίας εἰδήσεις: Ἱστορικαὶ πηγαί: ὁ μέγας συναξαριστής· ὁ Παχυμέρης. Νομικαὶ πηγαί: ἡ περὶ ἀπόρου χήρας καὶ αἱ περὶ προστίμου διατάξεις, σελ. 29 - 37.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

α′) Οὐδὲν συμπέρασμα συνακτέον ἐκ τοῦ ὅτι ἡ τιμὴ τοῦ σίτου καὶ τὸ ποσοστὸν τοῦ τόκου ὀλίγον διέφερον ἐν Βυζαντίῳ τῶν νῦν. — β′) Ἐκ πολλῶν τεκμηρίων κριτέον ὅτι τὸ νόμισμα εἶχε πολὺ μεγαλυτέραν κτητικὴν δύναμιν ἐν Βυζαντίῳ ή σήμερον. — γ′) Ἡ κτητικὴ αὕτη ἀξία ἐκυμαίνετο κατ’ ἐποχὰς καὶ ἔτη ἐλαττουμένη ἀπὸ τοῦ η′ αἰῶνος. — δ′) Πέρᾳ τούτου ουδὲν δύναταί τις νὰ βεβαιώσῃ τῆς αναλογίας τῆς κτητικῆς αξίας τοῦ χρήματος πρὸς τὴν σημερινὴν μὴ δυναμένης νὰ καθορισθῇ μήτε κατὰ προσέγγισιν, σελ. 38 - 39.