Πανδώρα/Τόμος 1/Τεύχος 3/Δανηλίς: η μεγάλη των Πατρών Δέσποινα
| ←Ἴδε ὁ ἄνθρωπος | Πανδώρα, Τέυχος 3 Συγγραφέας: Δανηλίς: ἡ μεγάλη τῶν Πατρῶν Δέσποινα |
Οἱ δελφίνες→ |
Μίαν ἡμέραν τοῦ 850 ἔτους, εἰσῆλθεν εἰς τὴν πόλιν τῶν Πατρῶν ἄρχων τις Βυζαντινὸς, καλούμενος Θεόφιλος, σταλεὶς δὲ εὶς Πελοπόννησον, ἕνεκα δημοσίου ὑπηρεσίας, ὑπὸ τοῦ βασιλεύοντος τότε Μηχαὴλ Γου, ἢ μᾶλλον ὑπὸ τοῦ θείου αὐτοῦ καὶ Καίσαρος Βάρδα, διότι ὁ βασιλεὺς, ἀσχολούμενος εἰς ἱπποδρομίας καὶ ἄλλας ὀλιγώτερον ἀθώας διασκεδάσεις, δὲν εἶχε καιρὸν νὰ φροντίζῃ περὶ τῶν κοινῶν πραγμάτων. Ἡ ἄφιξις ἀνθρώπου τοσοῦτον ἐπισήμου, ἔτι δὲ καὶ συγγενοῦς τοῦ βασιλέως, δὲν ἦτο πρᾶγμα σύνηθες· ὅθεν πλῆθος πολὺ συνέῤῥευσε διὰ νὰ ἴδῃ εἰσερχόμενον τὸν ἐπίτροπον τῆς κυβερνήσεως. Ἀλλὰ τὸ πλῆθος τοῦτο ἐπέστησε τὴν προσοχὴν εἰς τὴν λαμπρὰν τοῦ ἄρχοντος συνοδίαν μᾶλλον ἢ εὶς τὸν ἄρχοντα αὐτόν· καὶ τοῦτο διότι ὁ Θεόφιλος δὲν διέπρεπε πολὺ διὰ τὸ ἐξωτερικὸν αὑτοῦ· ἐξεναντίας ἦτο τοσοῦτον μικρὸς τὸ ἀνάστημα, ὥστε συνήθως ὠνομάζετο ὑπὸ τῶν Βυζαντινῶν Θεοφιλίτζης. Ἠγάπα ὅμως νὰ ἔχῃ περὶ ἐαυτὸν θεράποντας ὑψηλοὺς καὶ ῥωμαλέους, μεταξὺ τῶν ὁποίων μάλιστα διεκρίνετο νέος τις ἀθλητικὸς καὶ εὐειδὴς, καλούμενος Βασίλειος. Ὁ ὄχλος ἐθαύμαζεν ἔτι τὴν εὐκολίαν μὲ τὴν ὁποίαν ὁ Βασίλειος ἐχαλιναγώγει τον ἀγέρωχον αὑτοῦ ἵππον, καὶ την κομψότητα μὲ τὴν ὁποίαν ἐφόρει τὴν πολυτελῆ αὑτοῦ στολὴν, ὅτε ὁ Θεόφιλος ἔφθασεν εὶς τὴν μητρόπολιν τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, διὰ νὰ προσκυνήσῃ τὴν θαυματουργὸν αὐτοῦ εἰκόνα, πρὶν ἣ άναπαυθῆ εἰς τὸ ἐπὶ τούτῳ παρασκευασθὲν κατάλυμα. Ὁ πρωτόκλητος τῶν Ἀποστόλων ἐτιμᾶτο ἀείποτε ὡς ἰδιαίτερος προστάτης καὶ φύλαξ τῆς πόλεως τῶν Πατρῶν, ἀλλὰ, κατὰ τοὺς χρόνους τούτους, ἡ πρὸς αὐτὸν εὐλάβεια εἶχεν ἀναζωπυρηθῆ, οὕτως εἰπεῖν, ὡς ἐκ τοῦ προσφάτου θαύματος, δι' οὗ, πρὸ τεσσαράκοντα περίπου ἐτῶν, εἶχε διασώσει τὴν πόλιν ἐκείνην ἀπὸ ἐπικινδυνοτάτης ἐπιδρομῆς τῶν Σλαύων καὶ τῶν Σαρακηνῶν. Τὸν Θεόφιλον δεν συνώδευσαν εἰς τὴν ἐκκλησίαν εἰμὴ τινὲς τῶν ἀκολούθων· οἱ δὲ λοιποὶ, ἐν οἷς ὁ Βασίλειος, ὅστις ἦτο ἰδίως ἐπιτετραμμένος τὴν τῶν ἵππων ἐπιστασίαν, ἀπῆλθον ἀμέσως εἰς τὸ ὡρισμένον κατάλυμα, διὰ νὰ προδιαθέσωσι τὰ κατὰ τὴν ἀποσκευήν. Μόνον δὲ ἀφοῦ ἐτελείωσεν ἡ ὑπηρεσία αὕτη, προσῆλθε καὶ ὁ Βασίλειος εἰς τὸν ναὸν, διὰ νὰ ἀποδώσῃ τὸ ὀφειλόμενον τῷ Ἀποστόλῳ σέβας.
Τότε συνέβη ἐνταῦθα γεγονὸς περίεργον καὶ βεβαίως δυσεξήγητον. Εἰς τὸν ναὸν τοῦτον διέτριβε τὸν πλείονα χρόνον μοναχός τις, μέγα ὄνομα ἔχων εἰς Πάτρας ὡς κατηξιωμένος προορατικοῦ χαρίσματος. Ὁ μοναχὸς οὗτος, ἰδὼν εἰσελθόντα τὸν Θεόφιλον, οὔτε διανέστη, οὔτε ἐπηυχήθη, οὔτε λέξεώς τινος ἠξίωσε τὸν ἄνθρωπον, παντάπασι μὴ σεβασθεὶς τὴν περὶ αὐτὸν δορυφορίαν καὶ λαμπρότητα· ὕστερον δὲ, εἰσερχομένου τοῦ Βασιλείου, ὄχι μόνον ὑπεξανέστη, ὡς ἂν ὑπεδέχετο ἄνδρα ἐπίσημον, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐξ ἔθους εἰς τοὺς βασιλεῖς γινόμενον χαιρετισμὸν ἀνεφώνησεν. Ὁ νέος τοῦ Βυζαντινοῦ ἄρχοντος θεράπων, περισπώμενος, φαίνεται, ὑπὸ τῆς εὐλαβείας αὑτοῦ, δὲν ἐπρόσεξεν εἰς τὴν παράδοξον ἐκείνην δεξίωσιν· καὶ, προσκυνήσας τὴν ἁγίαν εἰκόνα, ἀσπασθεὶς δὲ τὴν δεξιὰν τοῦ μοναχοῦ, ἀπῆλθεν εὐλαβῶς. Ἀλλὰ τὸ πρᾶγμα διεβοήθη τάχιστα καθ' ὅλην τὴν πόλιν, καθότι ὁ ὄχλος, ἅμα ἰδὼν τὸν φίλον του προσερχόμενον εἰς τὴν ἐκκλησίαν, εἶχε συῤῥεύσει ἐνταῦθα πολύς. Καὶ ποίαν μὲν ἐντύπωσιν ἡ εἴδησις αὕτη ἐπροξένησεν εἰς τὸν Θεόφιλον, τὸ χρονικὸν ἀπὸ τοῦ ὁποίου ἐρανιζόμεθα τὴν παροῦσαν διήγησιν δὲν τὸ λέγει· βεβαιοῖ ὅμως, ὅτι ἡ διαγωγὴ τοῦ μοναχοῦ ἐσκανδάλισε πολὺ τὴν ἐπίσημον δέσποιναν τῶν Πατρῶν Δανηλίδα.
Ἡ Δανηλὶς, ἢ Δανιηλὶς, ἐκαλεῖτο οὕτως ἀπὸ τοῦ συζύγου αὑτῆς Δανιὴλ, ὅστις. ὅμιως εἶχε πρὸ καιροῦ ἀποθάνει. Ὁ πλοῦτος τὸν ὁποῖον ἐκληρονόμησε καὶ ἀπὸ τοῦ γάμου προσέλαβεν, ἦτον ὑπέρογκος· διότι ἀξιόλογον τῆς Πελοποννήσου μέρος ἀνῆκεν εἰς αὐτὴν· καὶ, ἐκτὸς τούτου, εἶχε πολλὰς δούλων μυριάδας, ἄπειρα βιομηχανικὰ καταστὴματα, ἄμετρον χρυσὸν καὶ ἄργυρον εὶς σκεύη καὶ εἰς χρήματα. Τὸ δὲ τιμιώτατον τοῦ πολλοῦ ἐκείνου πλούτου κόσμημα. τὸ ὁποῖον ἅπαντες οἱ θησαυροὶ τὴς γῆς δὲν ἠδύναντο νὰ ἀγοράσωσιν, ἦτον ἡ καλλονή. Ἡ Δανηλὶς (ἀνάγκη νὰ τὸ ὁμολογήσωμεν μὲ θλίψιν μας) ἐπλησίαζε πολὺ εἰς τὸ τεσσαρακοστὸν τῆς ἡλικίας αύτῆς ἔτος^ διότι ὄχι μόνον υἱὸν εἶχεν, ἀλλὰ καὶ ἔγγονον, ἂν καὶ ὁ τελευταῖος οὗτος, θείᾳ χάριτι, ἐνηπίαζεν ἔτι. Ὁσάκις ὅμως συνέπιπτε νὰ μὴ ᾖναι παροῦσα ἡ διπλῆ ἐκείνη τῶν ἀπογόνων κλίμαξ, ἐνόμιζες, ὅτι ἡ νεάζουσα γυνὴ μόλις ἀναβαίνει τὰς πρώτας βαθμίδας τῆς τρίτης τοῦ βίου δεκαετηρίδος. Ἡ φαιδρότης τῆς λευκῆς αὐτῆς χροιᾶς, ἡ στιλπνότης τοῦ λειοτάτου καὶ ὑποκύρτου μετώπου, ἡ λαμπρότης τῶν καστανείων ὀφθαλμῶν, εἶχον ἐξέλθει μέχρι τοῦδε νικηφόροι ἀπὸ τοῦ μακροῦ ὁπωσοῦν πρὸς τὸν χρόνον ἀγῶνος. Μόνη ἡ συνήθης τοῦ προσώπου ἐμβρίθεια προέδιδε τὴν πάροδον τῆς πρώτης νεότητος· ἀλλὰ τὴν ἐμβρίθειαν αὐτὴν ἠδύναντο νὰ δικαιολογήσωσιν αἱ πολλαὶ φροντίδες μεγάλου κοινωνικοῦ ἀξιώματος, διεσκέδαζε δὲ ἐκ διαλειμμάτων μειδίαμα χάριεν, τὸ ὁποῖον, ὅσῳ προσωρινῶς καὶ ἂν ἐφώτιζε τὰ σκιερὰ ἐκεῖνα χείλη, βαθέως ἦτον ἐντετυπωμένον εἰς πολλὰς καρδίας. Τῳόντι ἡ Δανηλὶς ἡγαπᾶτο εἰς Πάτρας. ἠγαπᾶτο ὑπὸ πολλῶν εἰλικρινῶς, ὄχι διὰ τὸν πλοῦτον αὑτῆς, ἡ τὴν εὐγένειαν, ἡ τὴν δύναμιν, ἀλλὰ διὰ τὴν χάριν, ἥτις, δωρηθεῖσα ἅπαξ ὑπὸ τῆς προνοίας. καθιστᾷ καὶ τὴν ταπεινοτέραν τῶν γυναικῶν ἀκαταμάχητον. Οὐδεὶς ὅμως ἡδύνατο νὰ καυχηθῆ ὅτι εἰσῆλθεν εἰς τὰ ἄδυτα τῆς ψυχῆς αὐτῆς· διότι φύσις καὶ τέχνη δύνανται ἐπὶ πολὺ νὰ διασώσωσι τοῦ σώματος τὴν φαιδρότητα, ἀλλ' ὄχι καὶ τὴν φαιδρότητα τῆς καρδίας, ἐπέρχεται δὲ εἰς προθεσμίαν ἀνυπέρθετον ἡλικία τις, καθ' ἣν ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται μὲν ἔτι τὴν ἁνάγκην τῆς ἀγάπης, καὶ σφοδρότερον ἴσως ἢ ἐν τῇ νεότητι αὐτοῦ, δειλιᾷ δὲ καὶ δυσπιστεῖ, διὰ τὴν ἐπελθοῦσαν πεῖραν· ἡλικὶα θλιβερἀ, καθ' ἣν οἱ φθίνοντες τῆς καρδίας προυνοὶ δὲν δύνανται πλέον νὰ κορέσωσι τὴν ἄσβεστον αυτὴς δίψαν!
Ἡ Δανηλὶς λοιπὸν ἠπόρησε διὰ τὴν διαγωγὴν ἐκείνην τοῦ μοναχοῦ, καὶ, προσκαλέσασα αὐτόν,
— Τοσοῦτον χρόνον μὲ γνωρίζεις, εἶπε, πἄτερ πνευματικὲ, καὶ ἠξεύρεις βέβαια, ὅτι διαφέρω ὁπωσοῦν τῶν πολλῶν, ἔχουσα δύναμιν τινα καὶ ἐπιῤῥοὴν εἰς τὸν τόπον τοῦτον. Οὐδέποτε ὅμως ἐπηγέρθης βλέπων μὲ προσερχομένην, οὐδὲ μὲ ἐπηυχὴθης, ἀλλ' οὐδὲ εἰς τὸν υἱὸν ἡ εἰς τὸν ἔγγονόν μου ἀπένειμας τοιαύτην τιμήν. Πῶς λοιπὸν σήμερον, ἰδὼν ἄνθρωπον εὐτελῆ καὶ ξένον, καὶ ὑπεξανέστης, καὶ ὡς βασιλέα ἐτίμησας;
— Ἀδίκως λέγεις, ἀπεκρίθη ὁ εὐλαβὴς μοναχὸς, ὅτι εἶδον ἕνα τῶν τυχόντων ἀνδρῶν ἐγώ. Καὶ εἰς ἄλλον μὲν οὐδένα ἤθελον εἰπεῖ τίνα ἐχαιρέτησα· εἰς σὲ ὅμως, τὴν ἀγαθὴν καὶ φιλάνθρωπον προστάτιν τῆς χώρας ταύτης, λέγω, ὅτι εἶδον τὸν ὑπὸ χριστοῦ κεχρισμένον ὡς μέγαν βασιλέα τῶν Ῥωμαίων, τὸν προωρισμένον νὰ ἄρξῃ μετ' οὐ πολὺ ἐν Βυζαντίῳ. Διὰ τοῦτο ἐξανέστην καὶ ἐπευφήμησα, διότι, εἰς τοὺς ὑπὸ θεοῦ τετιμημένους, ὀφειλομένη βεβαίως εἶναι καὶ ἡ ἐξ ἀνθρώπων τιμή.
Ἆράγε ἡ πρόῤῥησις αὕτη τοῦ μοναχοῦ παρήγαγεν εἰς τὴν Δανηλίδα τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ νὰ γνωρίσῃ ἐκ τοῦ σύνεγγυς τὸν Βασίλειον, ἢ εἶχε θαυμὰσει καὶ αὐτὴ, ὁμοῦ μὲ τὸ πλῆθος τῶν Πατρέων, τὴν κομψότητα καὶ τὸ κάλλος τοῦ νέου ἀρχιιπποκόμου τοῦ Θεοφίλου; Ἆραγε ἡ περὶ τῶν πολιτικῶν συμφερόντων πρόνοια ἔλεγεν εἰς αὐτὴν, ὅτι πρέπει νὰ οἰκειωθῇ μὲ τὸν μέλλοντα αὐτοκράτορα ἢ μὲ ἄνθρωπον τοὐλάχιστον μέλλοντα νὰ ἰσχύσῃ ἐν τῇ βασιλευούσῃ διὰ τὴν ἱκανότητα αὑτοῦ καὶ τὴν εὐφυΐαν, ἢ ἡ γυνὴ ἐκείνη ᾐσθάνθη ὅτι ἔκρουσεν ἤδη ἡ ὥρα τοῦ τελευταίου καὶ κρισίμου τῆς ζωῆς αὑτῆς δράματος; Τὸ χρονικὸν λέγει τὸ πρῶτον, ὁ δὲ Γίββων, τὸ δεύτερον, ἐγὼ δὲ δὲν ἀναλαμβὰνω νὰ λύσω τὸ περιπεπλεγμένον τοῦτο ζήτημα, διότι τῶν μὲν ἱερογλυφικῶν ἡ ἀνάγνωσις κατωρθώθη μέχρι τινὸς, ἴσως δὲ κατορθωθῆ ποτε καὶ τῆς Φοινικικῆς καὶ τῆς Βαβυλωνιακῆς γραφῆς ἡ ἀνάγνωσις, ἀλλὰ τὰ μυστήρια τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας, καὶ μάλιστα τῆς γυναικείας, οὐδέποτε θέλουν ἐξηγηθῆ ἀποχρώντως.
Τὸ βέβαιον εἶναι, ὅτι ἡ Δανηλὶς παρὴγγειλε τὸν υἱὸν αὑτῆς Ἰωάννην νὰ σχετισθῇ μὲ τὸν Βασίλειον καὶ νὰ καλέσῃ αὐτὸν εἰς τὴν μεγαλοπρεπῆ ἐκείνην κατοικίαν, ἐν ᾗ ὁ ξένος οὗτος ἐθεωρήθη μετ' ὀλίγον ὡς φίλος καὶ οἰκεῖος. Ἡ Δανηλὶς δὲν ἠδύνατο νὰ μὴ θαυμάσῃ τὸ ἡρωϊκὸν τοῦ νέου τούτου ἀνάστημα, τὴν χάριν τῆς ὁμιλίας του, την σύνεσιν τῶν διανοημάτων καὶ τὴν εὐγένειαν τοῦ φρονήματος, ἥτις πολυειδῶς ἐμαρτύρει, ὅτι τύχη δυσμενὴς κατεβίβασεν αὐτὸν εἰς τάξιν πολὺ ὑποδεεστέραν τῆς προγονικῆς εὐκλείας. Ὁ Βασίλειος, ἐνθαῤῥυνόμενος ὑπὸ τῆς εὐεργέτιδος ταύτης φιλίας, διηγήθη πολλάκις τὰς μεγάλας τοῦ οἴκου αὑτοῦ περιπετείας καὶ συμφοράς· διότι εἷλκε τὸ γένος ἀπὸ τῶν Ἀρσακιδῶν, οἵτινες, ἄρξαντες τῶν Πάρθων, ἐπὶ πολλὰς ἑκατονταετηρίδας, μόνοι τῶν Ἀσιανῶν ἀντέστησαν εἰς τὰ νικηφόρα ὅπλα τῆς κοσμοκράτορος Ῥώμης. Κλάδος δέ τις τοῦ οἴκου τούτου ἐβασίλευσεν εἰς τὴν Ἀρμενίαν, καὶ οἱ ἀπόγονοι αὐτοῦ ἐπέζησαν εἰς τὴν διανομήν καὶ εἰς τὴν δοὺλωσιν τῆς ἀρχαίας ταύτης μοναρχίας. Δύο ἐξ αὐτῶν εἶχον καταφύγει εἰς τὴν αὐλὴν τοῦ Βυζαντινοῦ βασιλέως Λέοντος τοῦ Αου, πρὸ τετρακοσίων περίπου ἐτῶν, καὶ εὗρον παρ' αὐτῷ εὐμενῆ δεξίωσιν, κατασταθέντες κατ' ἀρχὰς εἰς τὴν Μακεδονίαν, ἔπειτα εἰς τὴν Ἀδριανούπολιν. Ἐπὶ πολλὰς δὲ γενεὰς διεφύλαξαν τὸ προσῆκον εἰς τὸ γένος αὑτῶν ἀξίωμα, καὶ, ἀναδειχθέντες ἔνθερμοι ζηλωταὶ τοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους, ἀπέῤῥιψαν τὰς περὶ ἐπανόδου εἰς τὴν πατρίδα αὑτῶν ἐπαγωγοὺς προτάσεις τῶν Περσῶν καὶ τῶν Ἀράβων. Ἀλλὰ ὁ χρόνος καὶ ἡ πενία ἠμαύρωσαν κατὰ μικρὸν τὸ μεγαλεῖον ἐκεῖνο, ὁ δὲ πατὴρ τοῦ Βασιλείου κατήντησε νὰ μὴ ἔχῃ εἰμή μικρόν τι κτημάτιον, τὸ ὁποῖον ἰδίαις χερσὶν ἐγεώργει. Οὐδὲν ἧττον δὲν κατεδέχθη νὰ νοθεύσῃ τὸ αἷμα τῶν Ἀρσακιδῶν, ἀναμιγνύων αὐτὸ μετὰ ἀγενῶν, καὶ ἔλαβε σύζυγον χήραν τινὰ, ἥτις ἐθεωρεῖτο καταγομένη ἀπὸ Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου. Ὁ ἀπὸ τοῦ γάμου τούτου γεννηθεὶς Βασίλειος, αἰχμαλωτευθεὶς ὑπὸ τῶν λεηλατησάντων τὴν Ἀδριανούπολιν Βουλγάρων, ἀνετράφη εἰς τὴν δουλείαν καὶ εἰς χώραν ξένην. Ἔφηβος δὲ γενόμενος, ἡνώθη μετὰ πολλῶν ἄλλων Ῥωμαίων αἰχμαλώτων, οἵτινες, θραύσαντες τὰ δεσμὰ αὑτῶν, διελθόντες τὴν Βουλγαρίαν καὶ δύο στρατοὺς βαρβάρων νικήσαντες, ἔφθασαν εἰς τὴν παραλίαν τοῦ Εὐξείνου καὶ ἐπανῆλθον, διὰ θαλάσσης, εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἐκεῖθεν δὲ ἕκαστος εἰς τὰ ἴδια. Ὁ Βαοίλειος, ἀνακτήσας τὴν ἐλευθερίαν, περιῆλθεν εἰς πενίαν ἐσχάτην. Αἱ συμφοραὶ τοῦ πολέμου εἶχον ἐπιφέρει τὴν καταστροφὴν τοῦ κτήματός του· ὁ πατήρ του ἀπέθανε μετ' ὀλίγον· καὶ αὐτὸς, ἠναγκασμένος νὰ συντηρῇ τοὺς ὀρφανοὺς ἀδελφοὺς, δὲν ἠδύνατο νὰ ἐπαρκέσῃ εἰς τοῦτο διὰ τῆς ἰδίας ἐργασίας. Ὅθεν ἀπεφάσισε νὰ ζητήσῃ θέατρον βίου μεγαλῄτερον καὶ ἦλθεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Φθάσας εἰς τὴν πρωτεύουσαν ταύτην χωρὶς φίλων καὶ χρημάτων, διῆλθε τὴν πρώτην νύκτα ἐπὶ τῶν βαθμίδων τῆς ἐκκλησίας τοῦ ἁγίου Διομήδους καὶ ἐτράφη ὑπὸ ἐλεήμονος μοναχοῦ. Ἀλλὰ μετ' οὐ πολὺ, εἰσελθὼν εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ ἄρχοντος Θεοφίλου, εὗρεν ἄνεσίν τινα τοῦ βίου, ἂν ὄχι εὐπορίαν.
Ἡ Δανηλὶς ἤκουε μετὰ κατανύξεως τὴν παράδοξον αὐτὴν τῆς τύχης ἀδικίαν, κατὰ τῆς ὁποίας εὐγλώττως διεμαρτύροντο τοσαῦτα προτερήματα· καὶ ἠγάπησε πιθανώτατα τὸν νέον ἐκεῖνον, ὅστις ὑπερεῖχε πολὺ ὅλων τῶν ἐν Πάτραις λατρευτῶν της καὶ ἠδύνατο νὰ θεραπεύσῃ ἐξίσου τήν τε καρδίαν καὶ τὴν φιλοδοξίαν της· διότι ἡ προνοητικὴ αὕτη φιλοδοξία δέν εἶχε χρείαν τοῦ προορατικοῦ πνεύματος τοῦ μοναχοῦ διὰ νὰ καταπεισθῇ, ὅτι ὁ Βασίλειος εἶναι προωρισμένος νὰ διατρέξῃ στάδιον λαμπρόν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν. Μετὰ δύο μῆνας, ὁ Θεόφιλος, τελειώσας τὴν ὑπόθεσιν δι' ἣν εἶχε σταλῆ εἰς τὴν Πελοποννήσου ἡτοιμάσθη νὰ ἐπανέλθῃ οἴκαδε. Ἀλλὰ τότε νόσημά τι, ἐγκαίρως ἐπελθὸν, δὲν ἐπέτρεψεν εἰς τὸν Βασίλειον νὰ παρακολουθήσῃ τὸν κύριόν του· ὅθεν ὁ Θεόφιλος ἀνεχώρησε χωρὶς τοῦ ἀρχιιπποκόμου του, ὅστις διέτριψεν ὁλόκληρον τὸν ἀκόλουθον χειμῶνα παρὰ τῇ φίλῃ ἐκείνῃ.
Ἐπανελθούσης ὅμως τῆς ἀνοίξεως, ᾐσθάνθη, ὅτι ἦτο ἀνάγκη νὰ μεταβῇ εἰς τὴν πρωτεύουσαν, ἐν ᾗ ἐκάλει αὐτὸν ἡ μυστηριώδης φωνὴ τῆς εἱμαρμένης Καὶ ἡ Δανηλὶς, εἰς τὴν καρδίαν τῆς ὁποίας ὁ ἔρως καὶ τὸ πολιττκὸν συμφέρον δεινῶς ἀντεπάλαιον, ἐν δίδουσα τελευταῖον εἰς τὸ συμφέρον τοῦτο, συνῄνεσεν εἰς τὸν χωρισμόν. Δὲν ἐπέτρεψεν ὅμως νὰ ἀναχωρήσῃ ὁ Βασίλειος πένης ὡς ἦλθεν εἰς τὴν οἰκίαν αὑτῆς, ἀλλ' ἔδωκεν αὐτῷ καὶ χρυσὸν ἱκανὸν, καὶ ἀνδράποδα πρὸς ὑπηρεσίαν τριάκοντα, καὶ εἰς ἱματισμὸν καὶ διάφορα εἶδη πλοῦτον πολύν. Περὶ δὲ τὰ ἔσχατα διεκοίνωσε μέχρι τινὸς καὶ τὴν παράδοξον ἐκείνην πρόῤῥησιν, εἰποῦσα εἰς αὐτὸν, ὅτι προώρισται νὰ ἀνυψωθῇ, ὑπὸ τῆς θείας προνοίας, ἐπὶ ἀξίωμα ὕπατον, παρακαλέσασα νὰ μὴ τὴν λησμονήσῃ ἐν τῷ μέσῳ τῶν μεγαλείων τὰ ὁποῖα τὸν περιέμενον καὶ ἀπαιτήσασα, ὡς ἐνέχυρον τῆς μνήμης ταύτης, νὰ συνδεθῇ, διὰ τοῦ δεσμοῦ τῆς πνευματικῆς ἀδελφότητος, μετὰ τοῦ υἱοῦ της Ἰωάννου. Ὁ Βασίλειος συνῆψε προθύμως τὸν δεσμὸν τοῦτον, ἂν καὶ δυσπιστῶν εἰς τὰ ὄνειρα τῆς ἀγαθῆς Δανηλίδος· προσέθηκε δὲ γελῶν, ὅτι, ἂν τυχὸν ἐπαληθεύσωσί ποτε, θέλει βεβαίως καταστήσει αὐτὴν κυρίαν ἁπάσης Πελοποννήσου.
Παρῆλθον ἔκτοτε δεκαὲξ ἔτη· καὶ, ἐν τῷ μεταξὺ τούτῳ, ἡ τύχη τοῦ Βασιλείου ἠλλοιώθη τῳόντι θαυμασίως. Ὁ νέος οὗτος, ὅς τις ἤξευρε νὰ στέργῃ εἰς τὰ παρόντα μέτρια τῆς τύχης δωρήματα, προσδοκῶν ἐν ὑπομονῇ τὰ μεγαλῄτερα, ἠγόρασεν, ἅμα μετὰ τὴν ἐπάνοδόν του εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἀπὸ τῶν χρημάτων τὰ ὁποῖα ἔδωκεν εἰς αὐτὸν ἡ Δανηλὶς, πολλὰ κατὰ τὴν Μακεδονίαν κτήματα, δι' ὧν καὶ εἰς τὴν ἀποκατάστασιν τῶν συγγενῶν αὑτοῦ ἐπήρκεσε, καὶ εἰς τὴν ἰδίαν εὐπορίαν. Παρέμεινεν ὅμως ἐπί τινα ἔτι χρόνον εἰς τὴν ύπηρεσίαν τοῦ Θεοφίλου, μέχρις οὗ εὐτυχὴς συνδρομὴ περιστάσεων κατέστησε γνωστὸν αὐτὸν εἰς τὴν αὐλήν. Ἐν τῇ συνοδίᾳ τῶν πρέσβεων τῆς Βουλγαρίας, εὑρίσκετο περίφημός τις μονομάχος, ὅστις, ἐπὶ συμποσίου βασιλικοῦ, προεκάλεσε τὸν γενναιότερον τῶν Ἑλλὴνων· ὁ δὲ Βασίλειος, τοῦ ὁποίου μέγα ἦτο τὸ ἐπὶ τῇ ῥώμῃ τοῦ σώματος ὄνομα, ἐδέχθη τὴν πρόκλησιν καὶ κατέβαλε τὸν βάρβαρον ἐκ πρώτης προσβολῆς. Δαμάσας δὲ μετ' ὀλίγον, διὰ τῆς δεξιότητος καὶ τῆς γενναιοψυχίας αὑτοῦ, ἵππον ὅστις οὐδένα ἐδέχετο ἀναβάτην, ἔλαβεν ἀξιόλογον, ἐν τῷ βασιλικῷ ἱπποστασίῳ, ἀξίωμα, καὶ ἐντεῦθεν εὐκόλως ἤδη προήχθη εἰς τὸν βαθμὸν τοῦ ἀρχικοιτωνίτου τῶν ἀνακτόρων. Ἀλλὰ, κατὰ δυστυχίαν, οὐδεὶς ἠδύνατο νὰ πλησιάσῃ τὸν Μιχαὴλ Γον χωρὶς νὰ μεταλάβῃ τῶν κακιῶν αὐτοῦ. Ὁ βασιλεὺς ἀπῄτησεν ἀπὸ τὸν νέον ἐκεῖνον φίλον νὰ συζευχθῇ μίαν ἀπὸ τὰς παλλακάς του· καὶ οὐδὲ τοῦτο ἤρκεσεν, ἀλλ' ὁ Βασίλειος ἠναγκάσθη νὰ συναινέσῃ εἰς τὴν ἀτίμωσιν τῆς ἰδίας ἀδελφῆς, ἥτις ἔλαβε τὴν ἀτυχίαν νὰ ἐλκύσῃ τὴν κτηνώδη εὐμένειαν τοῦ Μιχαήλ Γου. Ἔπειτα αἱ ἐρωμέναι τοῦ βασιλέως παρέστησαν τὸν Καίσαρα Βάρδαν ὡς ἄνθρωπον ἐπικίνδυνον καὶ μισητὸν, ὁ δὲ Βασίλειος, κατὰ παραγγελίαν καὶ ἐνώπιον τοῦ Μιχαὴλ, φονεύει τὸν θεῖον ἐκεῖνον καὶ συνάρχοντα τούτου καὶ ἀνταμείβεται λαβὼν τὸν τίτλον τοῦ Αὐγούστου καὶ τοῦ Καίσαρος. Ἡ τύχη λοιπὸν δἐν ἐφαίνετο ἐξευμενισθεῖσα πρὸς τὸν τοσοῦτον ἄλλοτε ἐκπεπτωκότα ἀπόγονον τῶν Ἀρσακιδῶν εἰμὴ ἐπὶ τῶ ὅρῳ, ὅτι ἕκαστον αὐτῆς δώρημα θέλει ἐξαγοράζεται δι' ἑνὸς κακουργήματος. Καὶ πρὸς συμπλήρωσιν τοῦ καταχθονίου τούτου συμβολαίου, ἀπήτησεν ἀπὸ αὐτὸν ἕτερον μέγιστον θῦμα· διότι ὁ νέος Καῖσαρ, κινδυνεύσας ἐπίσης ἀπὸ τῆς ἀστασίας τοῦ Μιχαὴλ καὶ ὑβρισθεὶς ὑπὸ τούτου δεινῶς, περιέστη εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ καταστήσῃ ἐκποδὼν τὸν ὀλέθριον ἐκεῖνον εὐεργέτην, ἂν αἱ δύο αὗται λέξεις δύνανται νὰ συμβιβασθῶσι, καὶ νὰ καταλάβῃ τὸ ὑπέρτατον ἀξίωμα.
Ὅτι ὁ Βασίλειος, ὁ ἐπικαλούμενος Μακεδὼν, γενόμενος ἅπαξ ἐγκρατὴς τῆς ἀρχῆς, ἀνέδειξεν ἀρετὴν, δικαιοσύνην, φρόνησιν καὶ ἐπιτηδειότητα, αἵτινες ἀρκοῦσι βεβαίως διὰ νὰ ἐκπλύνωσι τὸν ῥύπον ἅπαντα τῶν προηγουμένων ἀνομημάτων, τοῦτο εἶναι γνωστόν· ἀλλὰ δἐν πρόκειται περὶ τούτου ἐνταῦθα. Οἱ ἀναγνῶσταί μας προτιμῶσιν ἀναμφιβόλως νὰ μάθωσι τί ἀπέγινεν ἡ Δανηλίς.
Ὁ Βασίλειος δὲν τὴν ἐλησμόνησεν. Ἅμα στεφθεὶς, ἐκάλεσεν εἰς Κωνσταντινούπολιν τὸν υἱόν της Ἰωάννην, ἀνηγόρευσεν αὐτὸν Πρωτοσπαθάριον καὶ ἐτίμησεν ὡς φίλον μᾶλλον ἢ ὡς θεράποντα αὐλικόν. Εννοεῖται ὅμως, ὅτι τοῦτο δὲν ἠδύνατο νὰ εὐχαριστήσῃ τὰς ἀξιώσεις τῆς μητρός. Ναί μὲν ἡ ἡλικία εἶχεν ἀποξηράνει ἤδη καὶ τὰς τελευταίας ῥανίδας τῆς αὐχμηρᾶς ἐκείνης καρδίας^ ἀλλ' ὅσῳ ἐμαραίνετο παρ' αὐτῇ ὁ χαρίεις τοῦ ἔρωτος θάμνος, τόσῳ μᾶλλον ἔθαλλε τὸ ἀγέρωχον δένδρον τῆς φιλοδοξίας^ ἡ Δανηλὶς ἀπῄτει πλείονά τινα μερίδα εἰς τὰ κέρδη τῆς θαυμασίας ἐκείνης τύχης καὶ ἴσως εἰς τὸν ἀπώτατον ὁρίζοντα τῆς ἀχανοῦς αὐτῆς φαντασίας διέβλεπε τὴν πορφύραν τῆς βασιλίδος ἀνταμείβουσαν δαψιλῶς τὴν πάλαι πρὸς τὸν ἀκατονόμαστον ἀρχιιπποκόμον εὐεργεσίαν.
Ὅθεν ἐζήτησε τὴν ἄδειαν νὰ ἔλθῃ εἰς τὴν βασιλεύουσαν· καὶ, ἐπινεύσαντος τοῦ αὐτοκράτορος, ἐπεχείρησε τὴν ὁδοιπορίαν εἰς τρόπον μαρτυροῦντα. ὅτι, ἂν τὸ Βυζαντινὸν κράτος, καί τοι ὄν τότε τὸ μᾶλλον πεπολιτισμένον μέρος τοῦ κόσμου, δὲν εἶχεν οὔτε ἀτμοκίνητα, οὔτε σιδηροῦς ἢ ἄλλους ἀναπαυτικοὺς δρόμους, ὁ πλοῦτος ὅμως ἤξευρε πάντοτε νὰ ὑπερνικᾷ τὰς κοινὰς τοῦ βίου δυσχερείας. Διότι μετέβη μὲν ἀπὸ Πατρῶν εἰς Κωνσταντινούπολιν διὰ ξηρᾶς· ἀλλὰ διήλασεν ἅπασαν τὴν μακρὰν ταύτην ὁδὸν, κατακεκλιμένη ἐπὶ σκίμποδος μαλακοῦ, τὸν ὁποῖον ἔφερον τριακόσιοι λογάδες ὑπηρέται, ἀνὰ δέκα ἀλληλοδιαδόχως αἴροντες τὴν κλίνην ἐκείνην. Συνωδεύετο δὲ ὑπὸ δορυφόρων πολλῶν, σταλέντων ἐπὶ τούτῳ ὑπὸ τοῦ βασιλέως, καὶ συνεπήγετο δῶρα, ^ οἷα, λέγει τὸ » χρονικὸν, τῶν ἐθνικῶν βασιλέων οὐδεὶς σχεδὸν μέ» χρι καὶ τότε πρὸς βασιλέα Ῥωμαίων εἰσήγαγε» καὶ ἐξ ὧν τὰ πλεῖστα ἀποδεικνύουσι τὴν ἐξαισίαν βιομηχανικὴν ἀκμὴν ἥτις τότε ἐπεκράτει εἰς τὴν Πελοπόννησον. Ἦσαν δὲ τὰ δῶρα ταῦτα·
πεντακόσιοι δοῦλοι, ἐξ ὧν ἑκατὸν εὐειδεῖς εὐνοῦχοι, τοὺς ὁποίους ἤλπιζεν, εἰς πᾶσαν περίστασιν, νὰ ἔχῃ, διὰ τὴν πάλαι οἰκειότητα, προθύμους ὑπηρέτας, ὁσάκις ἔμελλε νὰ προσέρχεται εἰς τὰ βασίλεια.
ἑκατὸν ποικίλτριαι (κεντήτριαι) γυναῖκες.
ἑκατὸν ποικιλόχροες πορφύραι.
τριακόσια λινᾶ ὑφάσματα διαφόρων εἰδῶν.
ἑκατὸν μεταξωτὰ ἱμάτια, τοσοῦτον λεπτῶς ἐξειργασμένα ὥστε ὑφὴ αὐτῶν ὡμοίαζε τὴν ὑφὴν τῆς ἀράχνης, ἕκαστον δὲ ἠδύνατο νὰ περιληφθῇ εἰς τὸν σωλῆνα ἑνὸς καλάμου.
Ἡ Δανηλὶς, φθάσασα εἰς Κωνσταντινούπολιν, ἔτυχε δεξιώσεως λαμπρᾶς· ὁ Βασίλειος ὑπεδέχθη αὐτὴν ἐν τῇ Μαγναύρᾳ, εἰς τὸ μεγαλοπρεπὲς, δηλαδὴ, οἰκημα, ὅπου οἱ βασιλεῖς τῶν Ῥωμαίων συνείθιζον νὰ ὑποδέχωνται τοὺς ξένους πρέσβεις καὶ ἡγεμόνας, ἀπέδωκεν αὐτῇ τιμὰς ἐξαιρέτους καὶ ἐνόμισεν, ὅτι ὑπερεκπληροῖ τὴν ὀφειλομένην εὐγνωμοσύνην, ἀπονείμας εἰς αὐτὴν τὸ τιμιώτατον τῆς βασιλεομήτορος ὄνομα.
Ἂν τὸ ἀξίωμα τοῦτο ἐθεράπευσε τὰς κρυφιωτέρας τῆς Δανηλίδος εὐχὰς, ἢ ἂν ἔκοψεν ἄλλας ἐλπίδας τας ὁποίας ἠδύνατο νὰ ἔχῃ, δὲν ἠξεύρομεν. Φαίνεται ὅμως, ὅτι αὕτη ἐθεώρησε πρέπον νὰ ὁμολογήσῃ πολλὰς εἰς τὸν βασιλέα χάριτας καὶ ὅτι, ἐκτὸς τῶν προειρημένων δώρων, ἐχάρισε τότε εἰς αὐτὸν, υἱὸν ἤδη θεωρούμενον, οὐ μικρὸν τῆς Πελοποννήσου μέρος ἐκ τῶν ἰδίων κτημάτων. Διατρίψασα δὲ ὄχι ὀλίγους μῆνας κατὰ τὴν μεγαλόπολιν ταύτην, ἐπέστρεψεν ἔπειτα εἰς Πάτρας, ὡς δέσποινά τις Βασίλισσα τῶν χωρῶν ἐκείνων θεωρουμένη καὶ καρπουμένη τιμὰς πολὺ πλείονας καὶ μείζονας τῶν προτέρων. Ὅπως δὲ ὡδοιπόρησεν ἀναβαίνουσα εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον πάλιν ἐπανῆλθεν ἐκεῖθεν.
Καὶ ἐπειδὴ τότε συνέπεσε νὰ κατασκευάζεται ἐν Βυζαντίῳ περικαλλὴς τις καὶ περίοπτος ναὸς ἐπ' ὀνόματι τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ Μιχαὴλ τοῦ πρώτου τῶν ἀγγέλων, καὶ Ἠλιοῦ τοῦ Θεσβίτου, ἅπαν δὲ τὸ ἔδαφος αὐτοῦ συνέκειτο, ἐὰν πιστεύσωμεν τὸν χρονογράφον, ἐκ λίθων πολυτίμων, μιμουμένων, διὰ συναρμογῆς ἐντέχνου, τὴν ποικιλίαν καὶ τὸ κάλλος ταώνων, ἡ Δανηλὶς, λαβοῦσα τὸ μέτρον τοῦ ἐμβαδοῦ, κατεσκεύασεν ἐν Πελοποννήσῳ τάπητας μεγάλους καὶ λαμπροτάτους διὰ νὰ καλύψωσι τὸ θαυμαστὸν ἐκεῖνο ἔδαφος. Καὶ οὐδ' εἰς ταῦτα ἠρκέσθη· ἀλλὰ κατ' ἔτος, ἐνόσῳ ἔζη ὁ βασιλεὺς, ἀπέστελλεν αὐτῷ δῶρα ὄχι μικρότερα τῶν ἐξ ἀρχῆς εἰσαχθέντων. Διότι ἡ Δανηλὶς ἐπέζησεν εἰς τὸν Βασίλειον, ἀποθανόντα, ὡς γνωστὸν, ἐν ἔτει 885. Τότε, λαβόντος τὸ αὐτοκρατορικὸν ἀξίωμα τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Λέοντος τοῦ σοφοῦ, ἐπεθύμησεν αὕτη νὰ ἴδῃ καὶ τοῦτον, καὶ ἐπεχείρησε πάλιν, ἐβδομηκοντούτης ἤδη, τὴν μακρὰν ἀπὸ Πατρῶν εἰς Κωνσταντινούπολιν ὁδοιπορίαν, κατὰ τὸν αὐτὸν, ὡς πρότερον, τρόπον. Ἔφερε δἐ εὶς τὸν Λέοντα ἐπίσης θαυμαστὰ δῶρα καὶ διώρισεν αὐτὸν γενικὸν κληρονόμον τῆς περιουσίας της, καθότι ὁ μἐν υἱὸς αὐτῆς Ἰωάννης εἶχεν ἀποθάνει, εἰς δὲ τὸν ἔγγονον Δανιὴλ δὲν ἐνόμισε πρέπον νὰ καταλίπῃ εἰμὴ μικρὸν τοῦ πλούτου ἐκείνου μέρος. Προστούτοις, παρεκάλεσε ν' ἀποσταλῇ βασιλικὸς ἐπίτροπος διὰ νὰ ἀπογράψῃ καὶ νὰ παραλάβῃ τὴν περιουσίαν, καὶ, ἐπανελθοῦσα τὸ δεύτερον εἰς Πάτρας, ἐτελεύτησε μετὰ μικρόν.
Ὁ πρωτοσπαθάριος Ζηνόβιος, ὁ διορισθεὶς ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἐκτελεστὴς τῆς διαθήκης, ἔμαθε τὸν θάνατον τοῦτον ὅτε ἔφθασεν εἰς Ναύπακτον. Διαπεραιωθεὶς δὲ εἰς Πάτρας, ἐπεχείρησε τὴν ἐκτέλεσιν τῶν τελευταίων τῆς Δανηλίδος βουλήσεων. Οἱ εὑρεθέντες θησαυροὶ ὑπερέβαλον ἁπάσας τὰς προσδοκίας. Μόνα τὰ τῆς κινητῆς περιουσίας, ἥτοι τὰ χρήματα, τὰ χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ σκεύη, τὰ πολύτιμα ἐνδύματα καὶ ὑφάσματα, τὸ πλῆθος τῶν δούλων καὶ τῶν κτηνῶν, ἦσαν ἄξια βασιλέως μᾶλλον ἠ ἰδιώτου. Οἱ δοῦλοι λ. χ. ἦσαν τοσοῦτον πολυάριθμοι, ὥστε ὁ Λέων ἠναγκάσθη νὰ ἀπελευθερώσῃ τρισχίλιους ἐξ αὐτῶν καὶ νὰ πέμψῃ αὐτοὺς ὡς ἀποίκους εἰς τὸ κατὰ τὴν Ἰταλίαν θέμα τῆς Λογγοβαρδίας. Διενεμήθησαν δὲ πάντα ταῦτα, πρὸς δὲ τούτοις καὶ τὰ ἀκίνητα κτήματα, κατὰ τοὺς ὁρισμοὺς τῆς διαθήκης· ὁ βασιλεὺς, ὡς γενικὸς κληρονόμος, ἔλαβεν εἰς τὸν ἴδιον κλῆρον, πλὴν τῶν ἄλλων, ὀγδοήκοντα κτήματα.
Τὸ πραγματικώτερον λοιπὸν ἀποτέλεσμα ὅλης ἐκείνης τῆς μεταξὺ Βασιλείου καὶ Δανηλίδος φιλίας ὑπῆρξεν, ὅτι ἅπασα σχεδὸν ἡ μεγάλη αὕτη περιουσία περιῆλθεν εἰς τὸν Μακεδονικὸν οἶκον. Πῶς ὅμως ἐσωρεύθη ὁ κολοσσιαῖος οὗτος θησαυρός; Πῶς συμβιβάζεται ἡ συγκρότησις αὐτοῦ μὲ τὴν δόξαν τοῦ Γερμανοῦ Φαλλμεραϋέρου, ὅστις, θελήσας νὰ θάψῃ ζῶσαν τὴν Ἑλληνικὴν φυλὴν, ἐθεώρησε συντελεστικώτατον εἰς τοῦτο νὰ πρεσβεύσῃ, ὅτι ἡ Πελοπόννησος, καθ' ἅπασαν τὴν ὀγδόην καὶ ἐν ἀρχῇ ἔτι τῆς ἐννάτης ἑκατονταετηρίδος, διετέλει δουλωμένη καὶ ἐρημουμένη ὑπὸ βαρβάρων Σλαυικῶν φυλῶν; Πῶς συμβιβάζεται πρὸ πάντων μὲ τὴν δόξαν ταύτην ἡ ὕπαρξις τῶν λαμπρῶν βιομηχανικῶν καταστημάτων ἐν οἷς κατεσκευάζοντο ὑφάσματα καὶ τάπητες, περὶ ὧν μετὰ τοσούτου θαυμασμοῦ ὁμιλεῖ ἄνθρωπος συνειθισμένος βεβαίως νὰ βλέπῃ τὰ πολυτιμότερα τῆς τέχνης ἔργα, οἷος ὁ συγγραφεὺς τοῦ χρονικοῦ ἀπὸ τὸ ὁποῖον παρελάβομεν τὴν παροῦσαν διήγησιν,[1] ὁ ἔγγονος τοῦ Βασιλείου καὶ μετὰ τὸν Λέοντα διάδοχος αὐτοῦ, Κωνσταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος; Τὰ ζητήματα ταῦτα εἶναι ἀναμφιβόλως σπουδαιότατα· ἀλλ' ἴσως δὲν ἁρμόζει νὰ ὁμιλήσωμεν περὶ αὐτῶν σήμερον, ἱστάμενοι ἔτι ἐπὶ τοῦ τάφου τῆς ἀγαθῆς Δανηλίδος.
- ↑ Τὸ χρονικόν τοῦτο ἐπιγράφεται. «Ἱστορικὴ διήγησις τοῦ βίου καὶ τῶν πράξεων Βασιλείου τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως, ἣν Κωνσταντῖνος, βασιλεὺς ἐν θεῷ Ῥωμαίων, ὁ τούτου υἱωνὸς, φιλοπόνως ἀπὸ διαφόρων ἀθροίσας διηγημάτων, τῷ γράφοντι προσανέθετο.»