Πανδώρα/Τόμος 1/Τεύχος 3/Ίδε ο άνθρωπος
| ←Ὁ Συμβολαιογράφος | Πανδώρα, Τέυχος 3 Ἴδε ὁ ἄνθρωπος |
Δανηλίς: ἡ μεγάλη τῶν Πατρῶν Δέσποινα→ |
Τὰς λέξεις ταύτας, κατὰ Ἰωάννην, ἐπρόφερεν ὁ Πιλάτος, προσάγων εἰς τὸν λαὸν τῶν Ἰουδαίων τὸν Ἰησοῦν μαστιγωθέντα, κάλαμον ἀντὶ σκήπτρου κρατοῦντα, καὶ φοροῦντα ἀκάνθινον στέφανον. Ἴδε ὁ ἄνθρωπος, ὁ ἄνθρωπος ὃν θέλετε νὰ σταυρώσητε καὶ ὅστις ἐκουσίως ἀποθνήσκει ύπὲρ ὑμῶν, ὑπὲρ τῆς σωτηρίας ὑμῶν^ ἴδε ὁ ἄρχων τὴς γῆς, ὁ ἐκλεκτὸς τοῦ θεοῦ, ὁ σκοπὸς καὶ τὸ κέντρον τῆς πλάσεως. Ἰδέτε τον γυμνὸν, ἐλεεινὸν, τετραχηλισμένον, ἀντικείμενον ἐμπαιγμοῦ, ῥαπίσματα ὑπομένοντα, στέφανον ἐξ ἀκανθῶν ἀναδεδεμένον, καὶ τεθλιμμένον μέχρι θανάτου. Ἴδε τον σὺ ὁ βαρυκάρδιος, ὁ ἀγαπῶν ματαιότητα, ὁ καυχώμενος ἐπὶ τῷ πλούτῳ σου καὶ μέγα φρονῶν ἐπὶ τῇ ἰσχύϊ σου. Ἴδε τον σὺ, ὁ θυσιάζων τὸν πλησίον σου ὑπὲρ σεαυτοῦ, καὶ τὴν ψυχήν σου εἱς φιλαυτίαν, φιλαργυρίαν καὶ κενοδοξίαν παραδιδοὺς· ἴδε ὁ ἄνθρωπος, ὁ σφαγιαζόμενος ὡς ἀμνὸς, ὅπως ἐξαγοράσῃ ἡμᾶς τοῦ αἰωνίου θανάτου, ὁ θρηνῶν ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων διότι τοὺς βλέπει ματαιοφρονοῦντας καὶ ἁμαρτάνοντας! — Τὴν ἁγιωτάτην ταύτην ἀντίληψιν τῆς ὑπερτάτης βαρυθυμίας, προϊόντος τῆς ὑπερτάτης ἀγάπης, διετύπωσε πολλάκις ἡ εὐλαβὴς αἴσθησις τῶν χριστιανῶν ζωγράφων, καὶ ἀριθμοῦνται μέχρι τοῦδε 160 εἰκόνες ἐπισήμων καλλιτεχνῶν, περιέχουσαι τὴν παράστασιν ταύτην, γνωσταὶ δὲ ὑπὸ τὴν ἐπωνυμίαν Ecce Homo, ἥτις περιέχει τὰς λέξεις ἃς ἐπρόφερεν ὁ Πιλάτος, καὶ ἀντιστοιχεῖ εἰς τὸ ἴδε ὁ ἄνθρωπος. Κυρίως ὅμως δίδεται τὸ ὄνομα τοῦτο εἰς τὰς εἰκόνας ἐν αἷς ἡ μορφὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ παρίσταται μονη, εἴτε ὁλόκληρος, εἴτε ἐν προτομῆ, καὶ σπανίως παρ' αὐτὴν καὶ ἡ τοῦ Πιλάτου, κατὰ τρόπον δὲ ἱστορικόν, καὶ ὡς τὸ Εὐαγγέλιον περιγράφει μίαν τῶν σκηνῶν τῶν παθῶν πρὸ τῆς σταυρώσεως.
Πρέπει δὲ ἀπ' αὐτῶν νὰ διακριθῶσιν αἱ εἰκόνες αἱ καλούμεναι Παρουσίασις τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν λαὸν, ἐν αἷς ὁ Ἰησοῦς, ὁμοίως τὴν πορφύραν φορῶν καὶ τὸν στέφανον, παρίσταται ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου καὶ πολλῶν Ἰουδαίων. Διαφέρει δὲ ἀμφοτέρων ὁ λεγόμενος ἄνθρωπος τῶν θλίψεων, ὅστις εἶναι εἰκὼν συμβολικὴ μᾶλλον ἢ αὐτόχρημα ἱστορικὴ, διότι παριστᾷ τὸν Ἰησοῦν ἔχοντα χεῖρας καὶ πόδας ἡλοτρύτους καὶ πλευρὰν κεκεντημένην· τὸν Ἰησοῦν ἐπομένως μετὰ τὴν σταύρωσιν μὲν καὶ τὴν ἀνάσιασιν, οὐχὶ ὅμως ἐν τῇ δόξῃ αὑτοῦ, ἀλλὰ πάσχοντα, μαστιγωθέντα, ἀκανθοστεφῆ. Ζωγραφεῖται δὴ ὁτὲ μὲν ὄρθιος, ὁτὲ δὲ καθήμενος, ἄλλοτε δ' ἐφιστάμενος ἐπὶ τοῦ χείλους τοῦ τάφου αὑτοῦ, συνοδευόμενος ὑφ ἑνὸς ἡ πλειόνων ἀγγέλων, καὶ ἔχων παρ' ἐαυτὸν ὅλα τὰ ἐργαλεῖα τῶν παθῶν, ἐν οἷς καταριθμοῦνται ἡ στήλη, αἱ ῥάβδοι, τὰ εἰς τὸν Ἰούδαν δοθέντα ἀργύρια, ὁ λύχνος ὃν ἐκράτουν οἱ στρατιῶται ὅταν συνέλαβον τὸν Ἰησοῦν εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν, ἡ χεὶρ ἡ ῥαπίσασα αὐτὸν ἐνώπιον τοῦ Καϊάφα, καὶ προσέτι οἱ ἧλοι, ἡ λόγχη, καὶ οἱ κῦβοι δι' ὧν οἱ στρατιῶται ἔθεντο κλῆρον ἐπὶ τὸν ἱματισμόν του.
Τὰ περιφημότερα ἴδε ὁ ἄνθρωπος εἰσὶν ἐν Ἰταλίᾳ μὲν τὰ τοῦ Τιτιανοῦ, τοῦ Κοῤῥηγίου, τοῦ Καῤῥαχίου, τοῦ Γουΐδου, τοῦ Μαζζουόλου, Ῥαφαὴλ τοῦ Ῥηγίνου, καὶ τοῦ Ζουκάρου· ἐν δὲ Γερμανίᾳ καὶ Ὁλλανδίᾳ τοῦ Ἀλβέρτου Δυρέρου, Λουκᾶ τοῦ ἐκ Λουγδούνου, Ἀβραὰμ τοῦ Βρυίου, τοῦ Ῥεμβράνδου, τοῦ Ῥουβηνσίου, τοῦ Δειπεμβήκου καὶ τοῦ Κιλιανοῦ· ἐν Γαλλίᾳ τέλος τοῦ Πουσσίνου, τοῦ Καλότου καὶ ἄλλων. Ἡ παροῦσα εἰκὼν εἶναι τοῦ δευτέρου τῶν καλλιτεχνῶν τούτων.