Ο αρχοντοχωριάτης/Α
| Ο αρχοντοχωριάτης Συγγραφέας: Μεταφραστής: Ιωάννης Πολέμης ΠΡΑΞΙΣ ΠΡΩΤΗ |
Β→ |
ΣΚΗΝΗ Α'.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ, — Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΤΟΥ, — Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ (στον μαθητήν του).
Ετέλειωσε;
Ο ΜΑΘΗΤΗΣ
Μάλιστα.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Για να το 'δώ... Α! πολύ καλό.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Είναι κανένα καινούργιο κομμάτι;
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Ναι· είνε μια σερενάτα, που τον έβαλα εδώ να τη συνθέση ως που
ναρθή ο καλός μας.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Μπορώ να την ακούσω;
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θα την ακούσης με το διάλογο μαζί όταν θαρθή.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Η αλήθεια είνε πως βρήκαμε αρκετή δουλειά και συ κ' εγώ τώρα —
τώρα.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Και βέβαια· βρήκαμε δηλαδή τον άνθρωπό μας. Μας έρχεται κάμποσο
εισόδημα απ' αυτόν τον κύριο Ζουρνταίν με την ευγενομανία που του
κόλλησε. Και θα ήταν ευχής έργον και για το χορό σου και για τη
μουσική μου αν τούμοιαζε όλος ο κόσμος.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Όχι σε όλα. Θα επιθυμούσα να τα καταλάβαινε κάπως καλύτερα αυτά που
του μαθαίνομε.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Η αλήθεια είνε πως λίγο τα καταλαβαίνει, μα πολύ τα πληρώνει· και
αυτό ακριβώς έχουν ανάγκη οι τέχνες μας.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Εγώ — τ' ομολογώ — με ικανοποιεί περισσότερο η δόξα. Οι έπαινοι με
συγκινούν και φρονώ ότι για όλους τους καλλιτέχνας είνε φοβερό
βασανιστήριο να έχουν να κάνουν με βλάκες. Δεν μπορείτε να μου
αρνηθήτε ότι είνε μεγάλη απόλαυσις να εργάζεται κανείς για κείνους
που είναι ικανοί να νοιώσουν κάθε λεπτότητα της τέχνης, που ξαίρουν
να εγκολπωθούν τις ωμορφιές ενός καλλιτεχνικού έργου και ν'
ανταμείψουν την εργασία με γαργαλιστικούς επαίνους. Ναι, η
μεγαλυτέρα αμοιβή που περιμένει κανείς από τα έργα του είνε να τα
βλέπη να διαδίδωνται και να χειροκροτούνται. Τίποτε, κατά τη γνώμη
μου δεν αμοίβει καλύτερα τους κόπους μας.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Είμαι σύμφωνος μαζί σας. Πράγματι, τίποτε δεν συγκινεί περισσότερο
την ψυχή του καλλιτέχνου από τους επαίνους που λέτε. Μα αυτά τα
λιβανίσματα δεν αρκούν για να ζήση κανείς· χρειάζεται και λίγο
χρήμα. Οι καλύτεροι έπαινοι είν' εκείνοι που γίνονται με το χέρι.
Ο άνθρωπός μας, που λέτε, δεν καταλαβαίνει σχεδόν τίποτα και έχει
τη μανία να μιλή για όλα και να χειροκροτή χωρίς να ξαίρη τι του
γίνεται· το χρήμα του όμως αναπληρώνει την αμάθεια του· το πουγγί
του ανοίγει εύκολα και πληρώνει τους επαίνους του· και ο αμόρφωτος
αυτός χωριάτης μας είνε πολύ χρησιμότερος καθώς βλέπετε, από το
μορφωμένον άρχοντα που μας εσύστησε εδώ.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Είνε μια κάποια αλήθεια σ' αυτά που μου λέτε· μα βρίσκω πως δίνετε
πάρα πολύ μεγάλη σημασία στο χρήμα. Ένας τίμιος άνθρωπος δεν πρέπει
ν' αφοσιώνεται στο συμφέρον. Είνε ταπεινό πράγμα το συμφέρον.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αυτό δεν σας εμποδίζει να τα παίρνετε με μεγάλη ευχαρίστησι τα
χρήματα που σας δίνει ο άνθρωπός μας.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Βεβαιότατα· μα δεν το θεωρώ και μεγάλη μου τιμή. Θα ήθελα να
καταλάβαινε τέλος πάντων κ' εκείνος κάτι τι.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Κ' εγώ θα το ήθελα· και γι' αυτό ακριβώς εργαζόμαστε κ' εμείς όσο
μπορούμε. Εν πάση όμως περιπτώσει μας παρέχει τα μέσα να γινώμαστε
γνωστοί στον κόσμο και θα πληρώνη για τους άλλους εκείνο που οι
άλλοι επαινούν γι' αυτόν.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Νά τον· έρχεται.
ΣΚΗΝΗ Β'.
(Οι ανωτέρω. ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ en robe de chambre και με νυκτικόν σκούφον).
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Λοιπόν, κύριοι, πώς τα πάτε; θα μου δείξετε και μένα την αγγάρεια
σας;
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Πώς! ποια αγγάρεια μας;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αι! πώς το λέτε αυτό... τον πρόλογο... το διάλογο ξαίρω κ' εγώ;
αυτό με τα τραγούδια και με το χορό.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Α!...
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Είμαστε έτοιμοι.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Σας έκανα να περιμένετε λίγο, μα έπρεπε, ξαίρετε, να ντυθώ όπως
ντύνονται οι άνθρωποι της ανωτέρας τάξεως· έπειτα, ο ράφτης μου μού
έστειλε κάτι μεταξωτές κάλτσες, που το συλλογίζομαι πολύ αν πρέπη
να τις φορέσω ποτέ μου.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Εμείς δεν κάνομε τίποτ' άλλο εδώ παρά να περιμένωμε τας διαταγάς
σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Σας παρακαλώ και τους δύο σας να μη φύγετε πριν μου φέρουν το
καινούργιο φόρεμα. Θέλω να με δήτε.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Όπως επιθυμείτε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Θα με δήτε καθώς πρέπει ντυμένο, από την κορφή ως τα νύχια.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Δεν έχομε καμμιά αμφιβολία.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Έκανα τούτο το τσίτινο, που...
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Έξοχο!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ο ράφτης μου μού είπε πως οι κύριοι της ανωτέρας τάξεως έτσι
παρουσιάζονται το πρωί.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Σας πηγαίνει θαυμάσια.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Υπηρέται μου! δύο υπηρέται μου!
Α’. ΥΠΗΡΕΤΗΣ
Τι θέλετε, κύριε;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τίποτα. ήθελα να 'δώ αν μ' ακούτε (στον μουσικοδιδάσκαλον και
χοροδιδάσκαλον)· Πώς σας φαίνονται οι στολές των;
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Υπέροχες!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (υπανοίγει τη ρόμπα του και φαίνεται η στενή του περισκελίς
από κόκκινο βελούδο και η καμιζόλα του από βελούδο πράσινο).
Κυττάξτε κι' αυτή τη στολή για τα πρωινά μου γυμνάσια.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αριστοκρατικωτάτη!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Υπηρέται μου!
Α’. ΥΠΗΡΕΤΗΣ
Διατάξετε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ο άλλος υπηρέτης μου.
Β’. ΥΠΗΡΕΤΗΣ
Διατάξετε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (βγάζει τη ρόμπα του)
Βάστα τη ρόμπα μου (προς τον μουσικοδ. και χοροδ.) Πώς σας φαίνομαι
έτσι; καλός είμαι;
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Πολύ καλός· αδύνατον να είσθε καλύτερος.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Για να δούμε τώρα τι εκάνατε.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Ήθελα προηγουμένως ν' ακούσετε μια μελωδία (δείχνει το μαθητή του)
που έγραψε προ ολίγου για τη σερενάτα που μου ζητήσατε. Είνε από
τους μαθητάς μου, που για τέτοιου είδους συνθέσεις έχει πρώτης
τάξεως τάλαντον.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι· μα δεν έπρεπε ν' αφήσετε να τη γράψη ένας μαθητής· δε θα
ξεπέφτατε, μου φαίνεται, αν την εγράφατε μόνος σας.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Δεν πρέπει, κύριε, να σας πειράζη η λέξις μαθητής. Κάτι τέτοιοι
μαθηταί ξαίρουν όσο και οι καλύτεροι μαέστροι. Είνε αδύνατον να
γίνη πειο χαριτωμένη μελωδία απ' αυτήν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Περιττόν· εγώ δεν ξέρω μουσική.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θα έπρεπε να μάθετε, κύριε, όπως μαθαίνετε και χορό. Αυτές οι δυο
τέχνες είνε στενώτατα συνδεδεμένες.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Και καθοδηγούν το πνεύμα του ανθρώπου προς τα ωραία πράγματα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Η αριστοκρατία, μαθαίνει μουσική;
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Μάλιστα, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Θα μάθω λοιπόν. Δεν ξαίρω όμως αν θα μου μένη καιρός· γιατί, εκτός
από τον καθηγητή της ξιφομαχίας, επήρα κ' ένα καθηγητή της
φιλοσοφίας και θ' αρχίσωμε μάθημα σήμερα το πρωί.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Η φιλοσοφία είνε κι' αυτή κάτι τι· μα η μουσική, κύριε η μουσική...
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Η μουσική κι' ο χορός... Η μουσική κι' ο χορός είνε το παν.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Τίποτα δεν είνε ωφελιμώτερο για ένα κράτος από τη μουσική.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Τίποτα δεν είνε αναγκαιότερο σ' έναν άνθρωπο από το χορό.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Χωρίς τη μουσική δεν μπορεί να υφίσταται ένα κράτος.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Χωρίς το χορό ο άνθρωπος δεν είνε ικανός να κάνη τίποτα.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Όλες οι ανωμαλίες, όλοι οι πόλεμοι που βλέπομε στον κόσμο,
προέρχονται από την άγνοια της μουσικής.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Όλες οι δυστυχίες των ανθρώπων, όλες οι αθλιότητες που αναφέρει η
ιστορία, όλα τα σφάλματα των πολιτικών και όλα τα λάθη των μεγάλων
στρατηγών, όλα αυτά προέρχονται από άγνοια του χορού.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πώς δηλαδή;
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Οι πόλεμοι δεν προέρχονται από έλλειψιν συμφωνίας μεταξύ των
ανθρώπων;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αυτό είν' αλήθεια.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αν όλοι οι άνθρωποι εμάθαιναν μουσική, δεν θα κατώρθωναν να
ομοφωνήσουν και να βλέπουν την παγκόσμιον ειρήνην;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Έχετε δίκηο.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Όταν ένας άνθρωπος σφάλλη στας οικογενειακάς του υποθέσεις ή στη
διοίκησι του κράτους ή στην αρχηγία του στρατεύματος, δε λέμε
πάντοτε: ο δείνα επαραστράτησε στην τάδε υπόθεσι;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι, έτσι λένε.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Και το παραστράτημα τι άλλο σημαίνει παρά ότι δεν ξαίρη να χορεύη;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αυτό είν' αλήθεια κ' έχετε δίκηο κ' οι δύο σας.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Σας τα είπαμ' αυτά για να εννοήσετε την υπεροχή και την χρησιμότητα
του χορού και της μουσικής.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Εννοώ τώρα.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θέλετε τώρα να δήτε τα δύο έργα μας; Ή μάλλον αφήστε να τ' ακούσετε
όταν ενώσωμε το χορό με τη μουσική. Θα δήτε τι κομψό που είνε το
μπαλλέτο που κάναμε εν συνεργασία για σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Να το κάνετε γρήγορα όμως, γιατί, ξαίρετε, σας το παρήγγειλα για
κάποιο πρόσωπο, που θα μου κάνη την τιμή νάρθη να γευματίση εδώ.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Είνε εντελώς έτοιμο.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Άλλως τε, κύριε, δεν αρκεί αυτό. Ένας κύριος σαν εσάς, που είσθε
τόσο μεγαλοπρεπής και που έχετε κλίσι σε όλα τα καλλιτεχνικά πράγματα,
πρέπει να δίνη μια συναυλία στο σπίτι του κάθε Τετάρτη ή κάθε
Πέμπτη.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Η αριστοκρατία δίνει συναυλίες;
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Μάλιστα, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Θα δίνω λοιπόν. Θα είνε ωραίο πράγμα;
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Και υπάρχει αμφιβολία; Θα σας χρειαστούν τρεις φωνές: Ένας τενόρος,
ένας βαρύτονος και ένας μπάσσος· οι φωνές αυτές θα συνοδευώνται από
μια μπασσαβιόλα, ένα ζεόρμπ, κ' ένα πιάνο για χαμηλές κοντινούτες
και δυο βιολιά για να παίξουν τις ριτουρνέλ.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Καλό θα ήταν, μαζί μ' αυτά, να βάζαμε και καμμιά τρόμπα μαρίνα. Η
τρόμπα μαρίνα είνε αρμονικό όργανο και μ' αρέσει πολύ.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αφήστε να τις διοργανώσωμε εμείς.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Οπωσδήποτε όμως μην ξεχάσετε να στείλετε σε λίγο μουσικούς για να
τραγουδήσουν στο γεύμα.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θα τους έχετε ωρισμένως.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Μα προ πάντων να είνε ωραίο το μπαλλέτο.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θα μείνετε ευχαριστημένος· και μάλιστα από μερικά μενουέτα που θα
δήτε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Α! το μενουέτο είνε ο χορός μου, και θα ήθελα να με βλέπατε να το
χορεύω. Ελάτε, δάσκαλε μου.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Πάρετε, κύριε, ένα καπέλλο. (Ο ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ παίρνει το καπέλλο του
υπηρέτου και το φορεί απάνω από το νυχτικό του σκούφο. Ο Χοροδ. τον
κρατεί από τα χέρια και τον οδηγεί να χορεύση άδων ένα μενουέτο).
Λα, λα, λα, λα, λα, λα λα, λα, λα, λα, λα, λα, λα· λα, λα, λα, λα,
λα, λα· λα, λα, λα, λα, λα, λα· λα, λα, λα, λα, λα, λα. Με το ρυθμό
σας παρακαλώ. Λα, λα, λα, λα, λα. Το δεξί πόδι, λα, λα, λα. Μην
κουνάτε τόσο πολύ τους ώμους. Λα, λα, λα, λα, λα, λα, λα, λα, λα, λα.
Τα χέρια σας είνε σαν κουλά. Λα, λα, λα, λα, λα. Ψηλά το κεφάλι. Οι
μύτες των ποδιών σας απ' έξω. Λα, λα, λα. Ίσιο το κορμί σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αι!
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θαυμάσια!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αλήθεια! μάθετέ μου τις ρεβεράνς που πρέπει να κάνω όταν πρόκειται
να χαιρετήσω μια μαρκησία. Θα μου χρειασθή ύστερ' από λίγο.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Τη ρεβεράνς για να χαιρετήσετε μια μαρκησία;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι, μια μαρκησία που τη λένε Δοριμένη.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Δώστε μου το χέρι σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, κάνετέ την μόνος σας· θα την καταλάβω αμέσως.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αν θέλετε να τη χαιρετήσετε με πολύ σεβασμό, πρέπει να κάνετε πρώτα
μια ρεβεράνς προς τα πίσω, έπειτα να βαδίσετε προς την μαρκησία με
τρεις ρεβεράνς προς τα εμπρός και στην τελευταία ρεβεράνς να
σκύψετε ως τα γόνατά της.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Δείξετέ μου την! (Αφού ο Χοροδ. έκανε τη ρεβεράνς). Καλά.
ΣΚΗΝΗ Γ’.
(Εισέρχεται ένας ΥΠΗΡΕΤΗΣ).
Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ
Κύριε, ήρθε ο καθηγητής της ξιφομαχίας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πες του νάρθη εδώ να μου κάνη το μάθημα (εις τον ΜΟΥΣΙΚΟΔ. και
ΧΟΡΟΔ.) θέλω να με δήτε που θα γυμνάζωμαι.
(Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ εξέρχεται).
ΣΚΗΝΗ Δ'.
(Οι ανωτέρω — ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΧΙΑΣ — είς ΥΠΗΡΕΤΗΣ φέρων δύο
ξίφη).
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΧΙΑΣ
(Αφού επήρε τα δύο ξίφη και έδωκε το έν εις τον ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ).
Εμπρός, κύριε· τη ρεβεράνς. Ίσιο το κορμί. Να κλίνη λίγο επί του
αριστερού μηρού. Μην ανοίγετε τόσο τις κνήμες σας. Τα πόδια σε ίσια
γραμμή. Ο καρπός της χειρός έναντι του ισχίου. Η αιχμή του ξίφους
ν' αντικρύζη τον ώμον. Όχι τόσον προτεταμένον τον βραχίονα. Το
αριστερό σας χέρι εις το ύψος του οφθαλμού. Ο αριστερός ώμος πλέον
τεταμένος. Το κεφάλι ίσιο. Το βλέμμα προσηλωμένον. Προχωρήσετε. Το
σώμα ευθυτενές. Εγγίσετε το σπαθί με την τετάρτη. Έν — δυο: Εις
στάσιν! Επαναλάβετε! Έν άλμα όπισθεν. Όταν πρόκειται να κτυπήσετε,
πρέπει το ξίφος να βγαίνη εμπρός και το σώμα να είνε πολύ
προφυλαγμένο. Έν — δυο! Εγγίσατε το σπαθί μου με την τρίτην. Εμπρός!
το σώμα ευθυτενές. Εμπρός! Έν — δυο! Εις στάσιν! επαναλάβετε. Έν άλμα
όπισθεν. Προφυλαχθήτε, κύριε, προφυλαχθήτε! (Ο καθηγητής της ξιφομαχίας
τον κτυπά επανειλημμένως και του λέγει: Προφυλαχθήτε, προφυλαχθήτε!)
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αι!
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Κάνετε θαύματα.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΑΣΚΙΑΣ
Σας το είπα· το μυστικόν της ξιφομαχίας έγκειται εις δύο: εις το να
κτυπά κανείς και εις το να μη τον κτυπούν· και όπως σας το απέδειξα
μια μέρα, είνε αδύνατον να δέχεται κανείς κτυπήματα, όταν ξαίρη ν'
απωθή το ξίφος του αντιπάλου του από τη γραμμή του σώματός του.
Αυτό εξαρτάται μόνον από μίαν μικράν κίνησιν του καρπού της χειρός ή
προς τα έσω ή προς τα έξω.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κατ' αυτόν τον τρόπον λοιπόν, ένας άνθρωπος, χωρίς να είνε ανδρείος
είνε βέβαιος πως θα φονεύση τον αντίπαλό του και πως δεν θα τον
φονεύση εκείνος;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Βεβαίως· δεν σας το απέδειξα;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Και εξ αυτού εμφαίνεται πόσο πρέπει να μας υπολήπτεται εμάς το
κράτος, και κατά πόσον η γνώσις της ξιφομαχίας υπερέχει από όλας
τας άλλας ανωφελείς γνώσεις, καθώς, παραδείγματος χάριν, από το
χορό, από τη μουσική, από...
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Σας παρακαλώ, κύριε ξιφομάχε! πρέπει να μιλήτε με σεβασμό για το
χορό.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Μάθετε να μιλήτε καλύτερα για τη μουσική.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Είσθε πολύ αστείοι, αν θέλετε να συγκρίνετε την τέχνη σας με τη
δική μου.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Τι ιδέα που έχει για τον εαυτό του!
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Πολύ κωμικός μου φαίνεσθε με τον ψευτοθώρακά σας.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Φίλε μου χοροδιδάσκαλε, θα σας κάνω εγώ να χορέψετε όπως πρέπει.
Και σας, φίλε μου μουσικοδιδάσκαλε, θα σας κάνω εγώ να τραγουδήσετε
τέλεια.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Κύριε ξιφομάχε, θα σας μάθω εγώ το επάγγελμά σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στον χοροδιδάσκαλον)
Τρελλαθήκατε να τα βάλετε μ' αυτόν που ξαίρει την τρίτη και την
τετάρτη και ξαίρει ακόμα να σκοτώση έναν άνθρωπο με απαλή κίνησι;
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Δε δίνω έναν παρά για την απαλή του κίνησι και για την τρίτη του
και για την τετάρτη του.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στο χοροδιδάσκαλο)
Μην παραφέρεσθε, σας είπα.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ (στο χοροδιδάσκαλο)
Πώς είπατε, αυθαδέστατε;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αι! κύριε καθηγητά της ξιφομαχίας!
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ (στον ξιφομάχο)
Πώς; χοντράνθρωπε!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Α! κύριε χοροδιδάσκαλε!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Αν ορμήσω κατ' επάνω σου...
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στον καθητητή της ξιφομαχίας)
Μην εξάπτεστε.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αν σηκώσω το χέρι μου...
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στο χοροδιδάσκαλο)
Ησυχάσετε, παρακαλώ.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Θα σε σπάσω στο ξύλο!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στον καθηγητή της ξιφομαχίας)
Σας παρακαλώ!
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Θα σε κάνω τούμπανο!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στο χοροδιδάσκαλο)
Μα σας παρακαλώ!
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Αφήσετέ μας να τον μάθωμε να μιλάη.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (στον μουσικοδιδάσκαλο)
Μα ησυχάσετε επί τέλους!
ΣΚΗΝΗ Ε'.
ΟΙ ΑΝΩΤΕΡΩ — Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ — ΕΝΑΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣ
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ω! κύριε καθηγητά της φιλοσοφίας, ήρθατε απάνω στην ώρα με τη
φιλοσοφία σας. Ελάτε να τους ειρηνεύσετε αυτούς τους κυρίους.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Τι τρέχει; τι συμβαίνει, κύριοι;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Επιάστηκαν, ποιανού το επάγγελμα είναι ανώτερο. Άρχισαν τις βριξιές
και κοντεύουν ναρθούν στα χέρια.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αι! πώς, κύριοι! είνε σωστό πράγμα να παραφέρεται κανείς έτσι; Δεν
αναγνώσατε την σοφήν πραγματείαν που συνέθεσεν ο Σενέκας περί της
οργής; Και υπάρχει ταπεινότερον και πλέον επονείδιστον πάθος από
τον θυμόν, που καθιστά τον άνθρωπον άγριον θηρίον; Δεν ξαίρετε ότι
η λογική πρέπει να κυριαρχή όλων των πράξεών μας;
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Πώς, κύριε! Μας έβρισε και τους δύο μας. Επεριφρόνησε το χορό που
διδάσκω εγώ και τη μουσική που διδάσκει ο κύριος απ' εκεί.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Ο σοφός άνθρωπος είνε ανώτερος από όλας τας ύβρεις που του
απευθύνουν· και η μόνη απάντηση που επιβάλλεται στας ύβρεις είνε η
μετριοπάθεια και η υπομονή.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Έχουν και οι δυο των την αναίδεια να θέλουν να συγκρίνουν την τέχνη
τους με τη δική μου τέχνη.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αυτό σας ταράττει; δεν πρέπει να φιλονεικώμεν διά ματαίας δόξας και
δόξας επαγγελμάτων. Εκείνο που διακρίνει ακριβώς τους ανθρώπους,
τους μεν από τους δε, είναι η φρόνησις και η αρετή.
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Ήθελα να του αποδείξω ότι ο χορός είνε επιστήμη υπερτέρα πάσης
τιμής.
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Και εγώ, ότι η μουσική είναι επιστήμη που την εσεβάστηκαν όλοι οι
αιώνες.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Κ' εγώ, ήθελα ν' αποδείξω και στους δύο των ότι η επιστήμη των
όπλων είνε η ωραιοτέρα και η αναγκαιοτέρα από όλας τας επιστήμας.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Τότε, τι θα πήτε για τη φιλοσοφία; Βρίσκω, κύριοι, ότι και οι τρεις
σας είσθε αυθαδέστατοι, να τολμάτε να μιλήτε ενώπιόν μου με τόσην
έπαρσιν και να ονομάζετε αναιδέστατα επιστήμας πράγματα, που ούτε
με τη λέξι τέχνη μπορεί κανείς να τα τιμήση· πράγματα, που μόλις
δύνανται να κατανοηθούν υπό τον τίτλον ταπεινόν επάγγελμα·
επάγγελμα ξιφομάχου, επάγγελμα αοιδού, επάγγελμα χορευτού.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Άε από 'κεί, βρωμοφιλόσοφε!
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Άε από 'κεί σχολαστικέ!
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Άε από 'κεί, ψευτοδάσκαλε!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πώς! καθάρματα!
(Ο Φιλόσοφος ορμά κατ' επάνω των και εκείνοι τον ξυλοκοπούν)
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριε φιλόσοφε!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Άτιμοι! αχρείοι! μωροί!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριε φιλόσοφε!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΞΙΦΟΜΑΣΚΙΑΣ
Ζώον!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριοι!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αναιδέστατοι!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριε φιλόσοφε!
Ο ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Άε στο διάβολο, κτήνος σαμαρωμένο!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριοι!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Μπερμπάτες!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριε φιλόσοφε!
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ
Άε στο διάβολο, ηλίθιε!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριοι!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Απατεώνες, αγύρτες, αχρείοι, λαοπλάνοι!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Κύριε φιλόσοφε! Κύριοι Κύριε φιλόσοφε! Κύριοι! Κύριε φιλόσοφε!
(Εξέρχονται δερόμενοι).
ΣΚΗΝΗ ΣΤ'.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ — ΕΝΑΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣ
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Α! δαρθήτε όσο θέλετε· δε δίνω έναν παρά. Δεν εννοώ εγώ να
τσαλακώσω τη ρόμπα μου για να σας χωρίσω. Θάμουν τρελλός αν πήγαινα
ν' ανακατωθώ μαζί τους για να μούρθη στο τέλος και καμμιά
κατακεφαλιά.
ΣΚΗΝΗ Ζ'.
Οι ανωτέρω. Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (διορθώνων το κολλάρο του)
Ας αρχίσωμε το μάθημά μας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Αχ! κύριε, πάρα πολύ λυπούμαι για το ξύλο που φάγατε.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Δε σημαίνει τίποτα. Ένας φιλόσοφος ξαίρει να παίρνη τα πράγματα
όπως έρχονται. Έννοια σας· θα γράψω εγώ γι' αυτούς μια σάτυρα κατά
το ύφος του Ιουβενάλη, που θα τους στολίσω όπως τους πρέπει. Ας τ'
αφήσωμε τώρα αυτά. Τι θέλετε να μάθετε;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ό,τι μπορέσω· γιατί έχω πολύ μεγάλη επιθυμία να γίνω σοφός. Και
μούρχεται λύσσα από το θυμό μου όταν συλλογίζωμαι πως ο πατέρας μου
και η μητέρα μου δε μ' εσπούδασαν όλες τις επιστήμες όταν ήμουν
νέος.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Ο θυμός σας αυτός είνε λογικώτατος· nam sine doctrina, vita est
quasi mortis imago. Τα εννοείτε αυτά; θα ξαίρετε βέβαια λατινικά.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι· μα υποθέσετε πως δεν ξαίρω και εξηγήσατέ μου τι πάει να πουν
αυτά που μου είπατε.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αυτά θα πουν ότι, χωρίς την επιστήμην, η ζωή είνε σχεδόν μία εικών
του θανάτου.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τα λατινικά αυτά έχουν δίκηο.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Δεν έχετε οπωσδήποτε μερικάς αρχάς της επιστήμης;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ω! ναι, ξαίρω να διαβάζω και να γράφω.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Από πού θέλετε ναρχίσωμε· θέλετε να μάθετε την Λογικήν;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τι είνε αυτή η Λογική;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Λογική είνε η επιστήμη εκείνη, η οποία μας διδάσκει τας τρεις
ενεργείας του πνεύματος.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ποιές είν' αυτές οι τρεις ενέργειες του πνεύματος;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Η πρώτη, η δευτέρα και η τρίτη. Η πρώτη είνε ο συλλογισμός,
συντελούμενος διά των αφηρημένων εννοιών· η δευτέρα είνε η κρίσις,
συντελουμένη διά των κατηγοριών· και η τρίτη είναι η σκέψις,
συντελουμένη διά των εικόνων: Barbara, Celarent, Darii, Ferio,
Baratipton, κ.τ.λ.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πολύ τραχειά λόγια είν' αυτά. Η λογική δε μ' αρέσει. Ας μάθωμε
τίποτ' άλλο ωμορφότερο.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Θέλετε να μάθετε την ηθικήν;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ηθικήν;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Ναι.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τι λέει αυτή η ηθική;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πραγματεύεται περί ευδαιμονίας, διδάσκει τους ανθρώπους να δαμάζουν
τα πάθη των, και...
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, ας την αφήσωμε κι' αυτή. Είμαι θυμώδης όσο παίρνει και η ηθική
δεν μπορεί να μου κάνη τίποτα· θέλω να θυμώνω μέχρι τρέλλας όταν
μου έρχεται όρεξι να θυμώσω.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Μήπως θέλετε να μάθετε την φυσικήν;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τι λέει αυτή η φυσική;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Η φυσική ερμηνεύει τας αρχάς των φυσικών πραγμάτων και τας
ιδιότητας του σώματος· ομιλεί περί της φύσεως των στοιχείων, των
μετάλλων, των ορυκτών, των λίθων, των φυτών και των ζώων, και μας
διδάσκει τας αιτίας όλων των μετεώρων, της ίριδος, των κομητών, των
αστραπών, του κεραυνού, της βροχής, της χιόνος, της χαλάζης, των
ανέμων και των ανεμοστροβίλων.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πάρα πολύ μπερδεμένα και ανακατωμένα είν' όλα αυτά.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Τι θέλετε να σας μάθω;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Μάθετέ με ορθογραφία.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πολύ ευχαρίστως.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Έπειτα να μου μάθετε τον Καζαμία, για να ξαίρω πότε είνε σελήνη και
πότε δεν είνε.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Μάλιστα. Διά να πληρώσω την επιθυμίαν σας και διά να διεξέλθω την
ύλην αυτήν ως φιλόσοφος, πρέπει ν' αρχίσω, σύμφωνα με την τάξιν των
πραγμάτων, εκ της ακριβούς γνώσεως της φύσεως των γραμμάτων του
αλφαβήτου και του διαφόρου τρόπου της προφοράς αυτών. Και απ' αυτού
του ζητήματος έχω να σας είπω ότι τα γράμματα του αλφαβήτου
διαιρούνται εις φωνήεντα, διότι εκφράζουν τας φωνάς, και εις
σύμφωνα, καλούμενα ούτω σύμφωνα, διότι ηχούσι μετά των φωνηέντων και
επισημειούσι την ενάρθρωσιν των φωνών. Έχομεν επτά φωνήεντα: α, ε,
η, ι, ο, υ, ω.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ενόησα.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Το φωνήεν α προφέρεται αν ανοίξωμε πολύ το στόμα: α.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Α — α. Ναι.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Το φωνήεν ε προφέρεται αν πλησιάσουμε την κάτω σιαγόνα προς την
άνω: α, ε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Α — ε, α — ε. Αλήθεια... Α! τι ωραίο που είνε!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Τα φωνήεντα η, ι, υ, κοινώς ι, αν πλησιάσωμεν ακόμη περισσότερον
τας σιαγόνας την μίαν προς την άλλην, τείνοντες τας δύο γωνίας του
στόματος προς τα ώτα: α, ε, ι.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
α, ε, ι, ι, ι, ι. Αλήθεια. Ζήτω η επιστήμη!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Τα φωνήεντα ο και ω, κοινώς ο, προφέρονται αν ανοίξωμεν τας
σιαγόνας και πλησιάσωμεν τας δύο γωνίας των χειλέων: ο.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ο, ο. Ορθότατα: α, ε, ι, ο, ι, ο. θαυμάσιο πράγμα! ι, ο, ι,
ο.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Το άνοιγμα του στόματος σχηματίζει ακριβώς ένα μικρόν κύκλον, ο
οποίος παριστά ένα ο.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ο, ο, ο. Έχετε δίκηο. Ω. Α! τι ωραίο πράγμα που είνε να ξαίρη
κανείς κάτι τι. Αχ! να μην έχω σπουδάσει από δω και τόσα χρόνια. Θα
τα ήξαιρα όλα αυτά.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αύριο θα μάθωμε τα άλλα γράμματα του αλφαβήτου, δηλαδή τα σύμφωνα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Και αυτά είνε έτσι περίεργα όπως τούτα;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αναμφιβόλως. Το σύμφωνον δ, παραδείγματος χάριν, προφέρεται αν
εγγίσωμεν με το άκρον της γλώσσης τους άνω οδόντας: δα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Δα, δα. Ναι. Τι ωραία πράγματα, τι ωραία πράγματα!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Το φ αν ακουμπήσωμεν τους άνω οδόντας εις το κάτω χείλος: φα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Φα, φα. Αλήθεια. Αχ! πατέρα μου, αχ! μητέρα μου! τι κακό που μου
κάνατε!
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Το ρ, αν φέρωμεν το άκρον της γλώσσης μέχρι του ύψους του
ουρανίσκου· ούτως ώστε, ωθουμένη η γλώσσα υπό του αέρος, ο οποίος
εξέρχεται με δύναμιν, υποχωρεί και επανέρχεται πάντοτε εις το αυτό
σημείον με τρομώδη κίνησιν: ρ ρα.
ΖΟΥΡΤΑΙΝ
Ρ, ρ, ρα, ρ, ρ, ρ, ρ, ρ, ρα.. Αλήθεια! Α! τι έξοχος άνθρωπος που
είστε και τι καιρό που έχασα! ρ, ρ, ρ, ρα.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Θα σας τα εξηγήσω κατά βάθος όλα αυτά τα περίεργα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Σας παρακαλώ. Άλλως τε, πρέπει να σας εκμυστηρευθώ και κάτι. Είμαι
ερωτευμένος με μια κυρία της ανωτέρας κοινωνικής τάξεως και θα
επιθυμούσα να με βοηθούσατε να της γράψω κάτι σ' ένα μπιλλιέτο που
θα τ' αφήσω να πέση στα πόδια της.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πολύ ευχαρίστως.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Θα είναι χαριτωμένο, ε;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Και βέβαια. Θέλετε να της γράψετε στίχους;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, όχι· όχι στίχους.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Θέλετε να της γράψετε εις το πεζόν;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, δε θέλω· ούτε πεζό ούτε στίχους.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Μα πρέπει ή το ένα ή το άλλο.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Γιατί;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Διά τον απλούστατον λόγον, κύριε, ότι, για να εκφρασθή κανείς
πρέπει να μεταχειρισθή ή πεζόν ή στίχους.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Μόνον το πεζόν και οι στίχοι υπάρχουν;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Μάλιστα, κύριε. Ό,τι δεν είνε πεζόν είνε στίχοι και ό,τι δεν είνε
στίχοι είνε πεζόν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Και όπως μιλούμε, τι είνε αυτό το όπως μιλούμε;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πεζόν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πώς! όταν λέω: Νικολέτα, φέρε μου τις παντούφλες μου δώσε μου το
νυχτικό μου σκούφο, είνε πεζό;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Μάλιστα, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τι διάβολο! απάνω από σαράντα χρόνια μιλώ πεζό χωρίς να το ξαίρω.
Σας είμαι καταϋποχρεωμένος που μου το μάθατε αυτό. Ήθελα λοιπόν να
της γράψω: Ωραία μαρκησία, τα ωραία σας μάτια με κάνουν να πεθάνω
από έρωτα· μα ήθελα να της το γράψω με τρόπο έτσι ευγενικό,
χαριτωμένο.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Γράψετε ότι το πυρ των οφθαλμών της κατακαίει μέχρι τέφρας την
καρδίαν σας· ότι υφίστασθε νύκτα και ημέραν δι' αυτήν την τυραννίαν
ενός...
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, όχι, όχι· δεν τα θέλω καθόλου αυτά θέλω μόνο αυτά που σας
είπα: «ωραία μαρκησία, τα ωραία σας μάτια με κάνουν να πεθαίνω από
έρωτα».
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πρέπει να το επεκτείνετε λίγο.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, σας είπα· θέλω μόνο αυτά τα λίγα λόγια, αλλά να είνε γραμμένα
της μόδας, αραδιασμένα καθώς πρέπει. Σας παρακαλώ να μου πήτε τους
διαφόρους τρόπους που μπορώ να τα γράψω.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Πρώτον, μπορείτε να τα γράψετε έτσι όπως τα είπατε: Ωραία
μαρκησία, τα ωραία σας μάτια με κάνουν να πεθαίνω από έρωτα. Ή:
από έρωτα με κάνουν να πεθαίνω, ωραία μαρκησία, τα ωραία σας
μάτια. Ή: τα ωραία σας μάτια από έρωτα με κάνουν, ωραία μαρκησία,
να πεθαίνω. Ή: να πεθαίνω τα ωραία σας μάτια, ωραία μαρκησία, από
έρωτα με κάνουν. ή: με κάνουν τα ωραία σας μάτια να πεθαίνω, ωραία
μαρκησία, από έρωτα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Μα απ' όλους αυτούς τους τρόπους ποιος είνε ο καλύτερος;
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Αυτός που είπατε: ωραία μαρκησία, τα ωραία σας μάτια με κάνουν να
πεθαίνω από έρωτα.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Και όμως εγώ δεν εσπούδασα καθόλου και την έκανα αυτή τη φράσι
μονομιάς. Σας ευχαριστώ με όλη μου την καρδιά και σας παρακαλώ
ναρθήτε αύριο νωρίς.
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Δε θα λείψω, (φεύγει).
ΣΚΗΝΗ Η'.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ — ΕΝΑΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣ
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πώς! το καινούργιο μου φόρεμα δε μου τώφεραν ακόμη;
Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ
Όχι, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ο καταραμένος αυτός ο ράφτης με κάνει να περιμένω σήμερα που έχω
ένα σωρό δουλειές. Μούρχεται να σκάσω από το θυμό μου. Να τον πιάση
τεταρταίος πυρετός, να πάη στο διάβολο! Να τον θερίση η πανούκλα!
Αν τον είχα στα χέρια μου αυτό το σκυλορράφτη, αυτό τον
μπερμπαντορράφτη θα τον..
ΣΚΗΝΗ Θ'.
(Οι ανωτέρω. Ο ΡΑΠΤΗΣ, ΕΝΑΣ ΚΑΛΦΑΣ ΤΟΥ κομίζων το καινούργιο φόρεμα).
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Α! ήρθες επί τέλους! ήμουν πολύ θυμωμένος μαζί σου.
ΡΑΦΤΗΣ
Ήταν αδύνατο νάρθω γρηγορώτερα, είχα βάλει είκοσι καλφάδες για το
φόρεμά σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Μου' στειλες κάτι μεταξωτές κάλτσες τόσο στενές, που κατακουράστηκα
για να τις βάλω, αφού, εννοείται, σχίστηκαν και σε δυο μεριές.
ΡΑΦΤΗΣ
Δε θ' αργήσουν ν' ανοίξουν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι, αν τις σχίζω διαρκώς. Μου παρήγγειλες ακόμη κάτι παπούτσια,
που μ' αφανίζουν τα πόδια.
ΡΑΦΤΗΣ
Καθόλου, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πώς καθόλου;
ΡΑΦΤΗΣ
Όχι, δε σας αφανίζουν τα πόδια.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Εγώ σου λέω πως μου τ' αφανίζουν.
ΡΑΦΤΗΣ
Το φαντάζεσθε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Το φαντάζομαι γιατί το αισθάνομαι. Ωραία λογική!
ΡΑΦΤΗΣ
Ιδού, κύριε, το ωμορφότερο φόρεμα της αυλής και το πλέον ταιριαστό.
Είνε μεγάλο κατόρθωμα να εφεύρω ένα φόρεμα ταιριαστό χωρίς να είνε
μαύρο. Ας έρθουν όλοι οι μεγαλύτεροι τεχνίται να δοκιμάσουν.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τι σημαίνει πάλι αυτό; τα λουλούδια τάβαλες από κάτω;
ΡΑΦΤΗΣ
Δε μου είπατε πως τα θέλατε από πάνω!
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Έπρεπε να σου το πω αυτό;
ΡΑΦΤΗΣ
Ναι. Όλα τα επίσημα πρόσωπα τα βάζουν από κάτω.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Τα επίσημα πρόσωπα βάζουν τα λουλούδια από κάτω;
ΡΑΦΤΗΣ
Μάλιστα, κύριε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πολύ καλά λοιπόν.
ΡΑΦΤΗΣ
Θέλετε να τα βάλω από πάνω;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, όχι.
ΡΑΦΤΗΣ
Αρκεί να μου πήτε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Όχι, σου είπα· πολύ καλά τα έβαλες. Λες να μούρχεται καλά;
ΡΑΦΤΗΣ
Ωραία ερώτησις! Φέρετε όποιο ζωγράφο θέλετε να δούμε αν θα μπορέση
με το πινέλο του να σας το φέρη πειο καλά στο σώμα σας. Έχω στο
κατάστημα έναν εργάτη που για τέτοιου είδους φορέματα είνε η
μεγαλυτέρα μεγαλοφυία του κόσμου.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Η περούκα και τα φτερά είνε καθώς πρέπει;
ΡΑΦΤΗΣ
Όλα είνε τέλεια.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (κυττάζων τον ράπτην)
Α! α! κύριε ράφτη· το ύφασμα αυτό είνε από το τελευταίο φόρεμα που
μούκανες. Το γνωρίζω πολύ καλά.
ΡΑΦΤΗΣ
Το βρήκα τόσο ωραίο που σκέφθηκα να κάνω και για μένα μια φορεσιά.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι· μα δεν έπρεπε να την κάνης με το δικό μου ύφασμα.
ΡΑΦΤΗΣ
Θέλετε να φορέσετε το δικό σας;
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ναι. Δώσε μου το.
ΡΑΦΤΗΣ
Σταθήτε μια στιγμή. Δεν γίνονται έτσι αυτά τα πράγματα. Έφερα εδώ
ανθρώπους μου για να σας το φορέσουν ρυθμικά. Αυτού του είδους τα
φορέματα φοριούνται με επισημότητα. Εμπρός, ελάτε μέσα.
(Εισέρχονται τέσσαρες ραπτεργάται).
ΡΑΦΤΗΣ (στους εργάτας του).
Φορέσατε στον κύριο το φόρεμα αυτό, απαράλλακτα όπως τα φορούν στα
επίσημα πρόσωπα.
(Οι τέσσαρες ραπτεργάται με βήμα χορευτικόν πλησιάζουν τον ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ.
Οι δύο του εκβάλλουν τας ξιφομαχικάς αναξυρίδας· οι άλλοι δύο του
εκβάλλουν την καμηζόλαν του· κατόπιν πάντοτε εν ρυθμώ, του φορούν
το καινούργιο του φόρεμα Ο ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ περιπατεί εν μέσω αυτών και
τους δεικνύει το φόρεμά του διά να ίδουν αν του έρχεται καλά).
ΚΑΛΦΑΣ
Ευγενέστατέ μου κύριε, δόσετε, σας παρακαλώ, στα παιδιά κάποιο pour
boire.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Πώς με είπες;
ΚΑΛΦΑΣ
Ευγενέστατέ μου
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Ευγενέστατέ μου! να τι θα πη να ντύνεται κανείς αριστοκρατικά. Ας
έμενα ντυμένος σαν τους πρόστυχους και θάβλεπα αν μούλεγαν:
ευγενέστατέ μου. (Δίνει χρήματα). Να, πάρτε τα αυτά για το
ευγενέστατέ μου.
ΚΑΛΦΑΣ
Άρχοντά μου, μας καθυποχρεώνετε.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Άρχοντά μου! ω! ω! άρχοντά μου! Στάσου μια στιγμή, φίλε μου· αυτό
το άρχοντά μου αξίζει κάτι τι· δεν είνε μικρός λόγος το άρχοντά
μου. Να τι σας δίνει ο άρχοντάς σας.
ΚΑΛΦΑΣ
Άρχοντά μου, θα πάμε να πιούμε όλοι στην υγειά της υψηλότητός σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ
Της υψηλότητός σας! ω! ω! ω! σταθήτε, μη φύγετε. Της υψηλότητός σας
(καθ' εαυτόν) Μα να σου πω, αν φθάση μέχρι μεγαλειότητος θα μου
πάρη και την τελευταία πεντάρα (προς όλους) Να, πάρετε αυτά για το
Υψηλότητός σας.
ΚΑΛΦΑΣ
Υψηλότατε, σας ευχαριστούμε ταπεινώς για τη γενναιοδωρία σας.
ΖΟΥΡΝΤΑΙΝ (καθ' εαυτόν)
Έκανε καλά να σταματήση στο υψηλότητός σας. Θα μου τάπαιρνε όλα.
(Οι ραπτεργάται εξέρχονται με βήμα χορευτικόν).