Νεοελληνική Φιλολογία/Κωνσταντίνος Λάσκαρις
| ←Ἰωάννης Ἀργυρόπουλος | Νεοελληνική Φιλολογία: Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων από της καταλύσεως της βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι της ελληνικής εθνεγερσίας (1453-1821) Συγγραφέας: Κωνσταντῖνος Λάσκαρις |
Λαόνικος Χαλκοκονδύλης→ |
Καταγόμενος ἐκ περιφανοῦς οἴκου τοῦ Βυζαντίου, μετὰ τὴν ἅλωσιν ἐζήτησεν οἰκογενειακῶς ἄσυλον εἰς Ἰταλίαν, ὅπου εὐμενῶς ἐδεξιώθη ὑπὸ Φραγκίσκου Σφόρτζα, δουκὸς τοῦ Μιλάνου, ἀναθεμένου αὐτῷ τὴν ἐκπαίδευσιν τῆς θυγατρός του Ἱππολύτης, συζευχθείσης ὕστερον (1465) τῷ βασιλεῖ τῆς Νεαπόλεως. Μετὰ ἑξαετῆ ἐν Μιλάνῳ γόνιμον διδασκαλίαν μετέβη εἰς Ῥώμην[1], καὶ διετέλεσεν ἐπί τινα χρόνον οἰκεῖος τῷ καρδιναλίῳ Βησσαρίωνι. Ἐκεῖθεν ἦλθεν εἰς Νεάπολιν, προσκλήσει τοῦ βασιλέως Φερδινάνδου Αʹ ἵνα διδάξῃ τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν, καὶ τὴν Ῥητορικήν[2]. Δυσχεραίνων δ’ ὡς φαίνεται, ἐπὶ τῇ μετὰ φανατικῶν ἑτεροδόξων ἐπικοινωνίᾳ, ἀπεφάσισεν ἵνα μεταβῇ καὶ τελειώσῃ τὰς ἡμέρας του εἴς τινα Ἑλληνικὴν νῆσον· ἀλλ’ ἐπειδὴ τὸ πλοῖον προσέπλευσεν εἰς Μεσσήνην, οἱ προὔχοντες παρεκάλεσαν αὐτὸν θερμῶς ἵνα διδάξῃ ἐκεῖσε τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν (1465). Ἡ φήμη τοῦ μεγάλου τούτου διδασκάλου προσείλκυσε πανταχόθεν πολλοὺς μαθητὰς, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἠριθμοῦντο Πέτρος Βέμβος ὁ ὕστερον καρδινάλιος, Μαυρόλυκος, Ἄγγελος Γαβριὴλ, Βολζάνιος καὶ ἄλλοι τῶν ὕστερον ἐπιφανῶν. Ἐκεῖ δὲ καὶ ἀπεβίωσε περὶ τὸ 1493, δωρησάμενος διὰ διαθήκης εἰς τὴν κοινότητα τὴν βιβλιοθήκην αὑτοῦ συνισταμένην ἐκ πολυτίμων χειρογράφων, μετενεχθέντων ὕστερον εἰς Ἱσπανίαν καὶ κατατεθέντων ἐν Ἐσκουριάλῃ.
Μαρμάρινος τάφος ἀνηγέρθη αὐτῷ ὑπὸ τῆς πόλεως, ὅστις καταστραφεὶς ὕστερον δὲν ἀνεκαινίσθη.
Ὁ Λάσκαρις ἀναντιῤῥήτως ὑπῆρξεν εἷς τῶν περιφανεστέρων γραμματικῶν, καὶ πολυμαθεστέρων Ἑλληνιστῶν τοῦ ΙΕʹ, αἰῶνος. Ἡ Μεσσήνη ἐκλήθη, ὡς λέγει Ἄλδος, ἕνεκα τῆς διδασκαλίας αὐτοῦ Νέας Ἀθῆναι· ὑπῆρξε δὲ ἀνὴρ ἁγνῶν ἠθῶν, λιτοῦ βίου, ὡς λέγει ὁ Βέμβος, « omnino nihil illo sene humanius, nihil sanctius », ταὐτὰ καὶ τοῦ Μαυρολύκου ἐπιλέγοντος[3].
γενομένη, κατὰ τὴν μαρτυρίαν Μαρτίνου τοῦ Κρουσίου, ἐπιστασίᾳ καὶ διορθώσει αὐτοῦ τοῦ Λασκάρεως. Εἶναι δὲ τὸ πρῶτον βιβλίον τὸ ἐκ τῶν πιεστηρίων τοῦ περιφανοῦς Ἄλδου Μανουτίου ἐκδοθὲν, καὶ ἐτυπώθη κατὰ Φεβρουάριον τοῦ 1494, ὡς ἐν τέλει ἀναγινὡσκεται: «Impressum est Venetiis sumo studio· litteris ac impensis Aldi Manucii Romani anno ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi MCCCCLXXXXIIII, Vltimo Februarii»· περιέχει δύο προλόγους λατινιστὶ τοῦ σοφοῦ τυπογράφου, καὶ περιγράφεται λεπτομερέστερα ὑπὸ Ῥενουάρδου (Annales de l' Imprimerie des Aide· tom. I). —Ἀνετυπώθη τῷ 1509 ἐν Ῥώμῃ, ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ Ἄλδου 1515, ἐν Λοβανίᾳ 1516, Παρισίοις 1535, Βενετίᾳ 1521, 1540, καὶ 1557· μετὰ νέας δὲ λατινικῆς μεταφράσεως τοῦ Τρικαιλλίου ἐν Φεῤῥάρᾳ 1510, καὶ πολλάκις μετέπειτα ἐν Βενετίᾳ καὶ ἀλλαχοῦ).
—Περὶ τῶν ὀκτὼ τοῦ λόγου μερῶν, (συνεκδοθὲν τῇ γραμματικῇ ἐτυπώθη ἰδίᾳ παρ’ Ἄλδῳ ἄνευ ἔτους, ἐν Βασιλείᾳ 1547, ἐν Βενετίᾳ 1539, 1555, καὶ ὑπὸ Ἰω. Πατούσα 1711).
—Vitæ illustrium philosophorum Siculorum et Calabrorum. MCCCC XCIX. (προσφωνοῦνται ὑπὸ Λασκάρεως τῷ δὸν Φερδινάνδῳ δὲ Κουνίῳ· ἀνετυπώθησαν τῷ 1562 ὑπὸ Μαυρολύκου· ὑπὸ τοῦ Ἀββᾶ Ζαχαρία (Bibliotheca di storia litteraria), καὶ Φαβρικίου (Bibliotheca Græca)· ἰδίᾳ δ’ ἐξεδόθησαν οἱ βίοι τῶν Σικελῶν ὑπὸ Ῥαγούζα (Elogia Siculorum. Avignon. 1690), καὶ ὑπὸ Ἀμίκου (Memor. Letter. di Sicilia, 1756).
—Παρεκβολὴ περὶ Ὀρφέως. (ἐτυπώθη εἰς τὸν Αʹ. τόμον τῶν Ταυρινιανῶν Μαρμάρων).
—Ἐπισημειώσεις εἰς τὴν γραμματικήν.
—Περὶ προσῳδίας ῥημάτων.
—Ἐπιτομὴ Ἡρωδιανοῦ μεγάλης προσῳδίας.
—Σημειώματα ἐκ τοῦ πρώτου τοῦ Μοσχοπούλου.
—Περὶ βαρυτόνων καὶ περισπωμένων.
—Προλεγόμενα ῥητορικῆς.
—Ἐπιτομὴ ῥητορικῆς Ἑρμογένους.
—Περὶ τόνων τῶν ὀνομάτων.
—Μῆνες Ἀθηναίων, Βιθυνῶν, Κυπρίων, Καππαδόκων, μετὰ λεξικοῦ καὶ σημειώσεων.
—Τί ὀρθογραφία καὶ πόσα μέρη αὐτῆς.
—Ἐτυμολογίαι.
—Περὶ ὑπογραφομένων φωνηέντων, καὶ ἀντωνυμιῶν. ( Συνεξεδόθησαν τῇ Γραμματικῇ ἐν Βενετίᾳ 1550).
—Ὀρθογραφικά.
—Προοίμιον εἰς Γραμματικήν.
—Περὶ τόνων εἰδικῶς τῶν ὀκτὼ τοῦ λόγου μερῶν.
—Περὶ προσγεγραμμένων φωνηέντων.
— Περὶ σχηματισμοῦ ῥημάτων.
—Βίος Ἁγίου Δημητρίου.
—Προλεγόμενα εἰς 'Oρφικὰ καὶ περὶ ποιητοῦ.
—Σύνοψις ἐκ Πλουτάρχου, Σουίδα, Ἀθηναίου, Διογένους Λαερτίου, Ἀνθολογίας, κλπ.
—Περὶ ὀφφικίου καὶ ὀφφικιαλίου.
—Περὶ εἰδῶν καὶ νοννῶν καὶ καλενδῶν.
—Σύνοψις ἱστοριῶν.
—Ἐπίτομος ἔκθεσις αὐτοκρατόρων ἀπὸ Θεοδώρου τοῦ Λασκάρεως μέχρι Κωνσταντίνου τοῦ Παλαιολόγου.
—Ἐπιγράμματα ἐπικήδεια εἰς Φανούριον Ἱέρακα Ῥόδιον, Γεώργιον Ῥάλην, Ἰωάννην ἰνφάντην Ἱσπανίας, Φερδινάνδον Κούνιον, καὶ Θεόδωρον Γαζήν.
—Ἔκθεσις Χοσρόη τοῦ Περσῶν βασιλέως περὶ τοῦ Ῥωμαϊκοῦ κράτους.
—Τρία ἐπιγράμματα εἰς Καλλίμαχον.
—Ἐπιστολαὶ πρὸς Βησσαρίωνα, Γαζὴν, Ἰάνον Λάσκαρην, Ἰωάννην Πάρδον, Ἀνδρέαν Κρεμονέα, Ἀθανάσιον ἐπίσκοπον Λοκρῶν, Γεώργιον Βάλλαν, Γάτον ἐπίσκοπον Κατάνης[5].
Μετέφρασε δ’ ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ εἰς τὸ λατινικόν. —B. V. Mariæ ad Messinensses epistola.
—Acta SS. Apostolorum Petri et Pauli, (ἐδημοσιεύθη ὑπὸ Φαβρικίου).
—Vita S. Agathae Virginis et martyris.
—Sergii Patriarchæ hymni in laudem Β. V. Mariæ.
Σημ. Ἔγραψε δὲ πρὸ τῆς εἰς Ἰταλίαν ἐλεύσεώς του—Πρακτικὰ τῆς ἐν Ἁγίᾳ Σοφίᾳ ὑστάτης συνόδου, μετὰ τὴν τελευτὴν Ἰωάννου Παλαιολόγου, δημοσιευθέντα ὑπὸ Δοσιθέου ἐν τόμῳ Καταλλαγῆς.
- ↑ Ὁ Ῥεΰνας λέγει, ὅτι προσκλήσει Λαυρεντίου τοῦ ἐκ Μεδίκων μεταβὰς ἐδίδαξεν εἰς Φλωρεντίαν· ὁ δὲ Ῥαγούζης καὶ ἄλλοι, ὡς πιθανώτερον, εἰς ‘Ρώμην.
- ↑ Τὰς ἐπιστολὰς τοῦ Φερδινάνδου, δι’ ὧν προσεκλήθη ὁ Λάσκαρις εἰς Νεάπολιν, ἐδημοσίευσεν ὁ Ῥεΰνας.
- ↑ Πηγαί. Hieronymi Ragusæ, Lascaris—Placidi Reynæ, Urbis Messanæ notitia historica— Hodii de Græcis illustribus—Bœrnerus, σελ. 170—80—Fabricii, Biblioth. græc. XI—Weiss (Biographie Universelle).
- ↑ Ἀνετυπώθη αὐτόθι τῷ 1480 ὑπὸ τὴν ἐπιγραφὴν—Compendium de octo partium orationis cum versionis Ioanni Crestoni· καὶ. ἐν Βικεντία τῷ 1489.
- ↑ Iriarte, Codices Græci MS. Bibliotheca Matritensis tom. I. Ἐν τῷ τόμῳ τούτῳ ἀπαριθμοῦνται καὶ τὰ ἐν Μαδρίτῃ περισωζόμενα χειρόγραφα τοῦ Λασκάρεως.