Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας/Ναβαταίοι

Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας
Συγγραφέας: Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
Ναβαταῖοι

Δείτε στη Βικιπαίδεια: Ναβαταίοι

Ναβαταῖοι, ὁ ἐπισημότατος λαὸς τῆς Πετραίας Ἀραβίας, κατέλαβε τὰς ἀρχαιοτέρας ἕδρας τῶν Μαδιανιτῶν, Ἀμαληκιτῶν, Εδουμιτῶν, καὶ ἐξετάθη μετὰ ταῦτα καὶ ἐπὶ τῆς Εὐδαίμονος Ἀραβίας. Πρωτεύουσα αὐτῶν ἦν ἡ τῆς Πετραίας Ἀραβίας Πέτρα (ν. Σέλα), πόλις σχεδὸν πᾶσα ἐν τῷ βράχῳ λελαξευμένη, 2 μιλίων περιφέρειαν ἔχουσα, πλουσία ποτὲ καὶ ἰσχυρὰ, ἧς ἀξιόλογα ἐρείπια διετηρήθησαν εἰς 11 γεωγρ. μιλίων ἀπόστασιν ΝΑ τῆς Νεκρᾶς θαλάσσης. Ἐπὶ τῶν διαδόχων τοῦ Ἀλεξάνδρου μνημονεύονται οἱ Ναβαταῖοι ὡς λαὸς φιλοπόλεμος καὶ ἰσχυρὸς, καθ' οὗ ἐν ἄλλοις ἐκστρατεύσας τῷ 309 Δημήτριος ὁ Πολιορκητὴς, ἀπέτυχε (Πλούτ. Δημ. Ζ). Πηγὴ τοῦ πλούτου καὶ τῆς εὐημερίας αὐτῶν ἦν ἡ μεγάλη εὐφορία μέρους τῆς γῆς των, ἡ εὐρεῖα κτηνοτροφία των, τὰ πολύτιμα ἀρωματικὰ προϊόντα τῆς εὐδαίμονος Ἀραβίας καὶ τὸ ἐκτεταμένον ἐμπόριόν των. Ἐπεδίωκον δὲ κατακτήσεις πρὸς τὰ μεσημβρινώτερα, καὶ λῃστρικῶς, πολλάκις ἐνέπιπτον εἰς τὰς περικειμένας χώρας (Just. XI, 26. — Ov. Met. I, 61), μέχρις αὐτοῦ πρὸς B τοῦ Εὐφράτου. Πολλοὶ λαοὶ ἦσαν αὐτοῖς ὑποτεταγμένοι· δούλους ὅμως εἶχον ὀλίγους. Θρησκεία αὐτῶν ἦν ἡ μέχρι τοῦ μωαμεθανισμοῦ ἐν Ἀραβίᾳ ἐπικρατοῦσα ἀστρολατρεία. Ἐκυβερνῶντο δ’ ὑπὸ βασιλέων, ὧν ὅμως μικρὰ ἦν ἡ ἰσχύς. Ὁ πρῶτος αὐτῶν φαίνεται ὅτι ἦν Ἀρέτας Α΄, ὁ ἐπὶ Ἀντιόχου Δ΄ μετὰ τῶν Μακκαβαίων εἰς φιλικὰς σχέσεις διατελῶν. Εἷς ὅμως τούτων, ὅ Ἰωναθὰν, ἐπεχείρησεν ἐκστρατείαν κατὰ τῶν Ναβαταίων. Καὶ ἄλλοι δ’ ἡγεμόνες μετὰ ταῦτα, τῷ πρώτῳ ὁμώνυμοι, ἐξηκολούθησαν, πολλάκις ἐπιτυχῶς, τὸν κατὰ τῶν Μακκαβαίων πόλεμον. Αἱ συγκρούσεις δ’ αὗται προὐκάλεσαν μέχρι τέλους τὴν ἐπέμβασιν τῶν Ῥωμαίων, καὶ τῷ 65 π. Χ. ὁ Πομπήϊος (Πλούτ. Πομπ. ΜΑ) προέβη κατ’ αὐτῶν μέχρι τῆς Πέτρας. Διὰ τοῦτο Μάλχας ὁ Β′. ἡγεμονεύων τῷ 47 ὑπεστήριξε τὸν Καίσαρα (Caes. B. Afr. 1). Ἀλλ’ ἔπειτα, μετὰ τῶν Πάρθων ἑνωθεὶς, ἐτιμωρήθη ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων, καὶ συνεμάχησε μετὰ τοῦ Ἀντωνίου (Πλούτ. Ἀντ. ΞΑ). Κατὰ τοῦ ἰσχυροῦ δὲ Ὀκταβίου, κατακτητικὰς ἔχοντος διαθέσεις, ἐξηγέρθη· ἀλλ’ ὁ διάδοχος αὐτοῦ Ὀβόδας, ἡγεμὼν ἀσθενοῦς χαρακτῆρος, ἐβιάσθη νὰ βοηθήσῃ αὖθις τούς Ῥωμαίους εἰς τὴν ὑπὸ τὸν Αἴλιον Γάλλον ἐκστρατείαν των εἰς τὴν μεσημβρινὴν Ἀραβίαν. Εἷς τῶν διαδόχων αὐτοῦ, τὴν θυγατέρα του δοὺς εἰς γάμον εἰς τὸν Ἡρώδην, ὅστις περιύβρισεν αὐτὴν, ἐξεδικήθη νικήσας αὐτὸν καὶ τοὺς συμμάχους αὐτοῦ Ῥωμαίους τῷ 37 μ. Χ. καὶ εἰσήλασεν εἰς τὴν Συρίαν. Ἀλλὰ βαθμηδὸν ἠλαττώθη ἡ δύναμις τῶν Ναβαταίων, καὶ ἐξέλιπεν ἐντελῶς ὅτε Πάλμας, ὁ στρατηγὸς τοῦ Τραϊανοῦ, ἐκυρίευσε τὴν πρωτεύουσαν αὐτῶν Πέτραν, τῷ 100 μ. Χ. (Στρβ. ΙΣΤ, 700, 767, 777, 779. —Δ. Κάσσ. ΞΘ, 14. —Eutr. VIII, 2).