Αθηναΐς/Α/7/Δαβίδ Λιβιγκστών
| ←Τὸ τέκνον | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 7 Δαβὶδ Λιβιγκστὼν |
Ποικίλα→ |
Ἐπιθυμῶν νὰ παράσχω τοῖς φίλοις μου μικροῖς ἀναγνώσταις τῆς «Ἀθηναΐδος» παραδείγματά τινα «εὐεργετῶν τῆς ἀνθρωπότητος» διέτρεξα τὴν ἱστορίαν ζητῶν ἄνθρωπον. Ἐν τῇ ἀναζητήσει μου δὲ ταύτῃ ἀνακάλυψα τι ὅπερ λίαν ἐνδιαφέρον θέλω φέρει ὡς οἷον τε εὐκρινῶς εἰς γνῶσιν αὐτῶν. Δύο εἰδῶν εὐεργέτας ἡ ἀνθρωπότης κέκτηται· ἐκείνους, οἵτινες κατέστησαν οὕτω τυχαίως· δηλ. τοὺς ἀνακαλύψαντας ἢ ἐκτελέσαντάς τι, ὅπερ δὲν ἐπεδίωκαν, ἀλλὰ τυχαίως ἀνεκάλυψαν ἢ ἐξετέλεσαν· καὶ ἐκείνους οἵτινες σκοπὸν καὶ μόνον αὐτῶν ἔχοντες τὴν εὐεργεσίαν τῆς ἀνθρωπότητος, ἐπεδίωξαν παντὶ σθένει αὐτὸν ἐκ μικρᾶς ἤδη ἡλικίας. Ἐγὼ, φίλοι μου, ἂν ἐπρόκειτο νὰ ἐκφέρω τὴν γνώμην μου ἐκτιμῶ τοὺς δευτέρους περισσότερον καὶ εἰς τούτους ἀπονέμω δικαιότερον τὸν τίτλον τοῦ εὐεργέτου. Ἀλλ’ οἱ ἄνθρωποι οὗτοι εἰσὶ σπάνιοι. Ἐν τούτοις εὗρον· καὶ ὡς ἄλλος Ἀρχιμήδης καὶ ἴσως εὐτυχέστερος ἐκείνου ἀνακράζω εὗρον, εὗρον δύο· τὸν Δαβὶδ Λιβιγκστῶνα καὶ τὸν Ἂβραὰμ Λίγκολνα. Καὶ τούτους οὐχὶ διότι δὲν ἠδυνάμην ἀνατρέχων, εἰς τὴν ἱστορίαν τῶν προγόνων μας, νὰ ἀνεύρω καὶ ἴσους καὶ πολλῷ κρείττονας αὐτῶν, ἀλλὰ διότι ἐπεθύμησα νὰ ἐκλέξω αὐτοὺς ἐκ τῆς συγχρόνου ἱστορίας. Τούτων τὰς βιογραφίας θέλω ἐν συντόμῳ διηγηθῇ τοῖς μικροῖς μου ἀναγνώσταις νομίζων ὅτι ἀπὸ τοῦδε ἀκούω αὐτοὺς ὀργῶντες πρὸς τὰ καλὰ νὰ ἀνακράζωσι. Ἄμμες δὲ γ’ ἐσόμεθα πολλῷ κάρονες.—Εἴθε!
Ὁ Δαβὶδ Λιβιγκστὼν ἀπὸ μικρᾶς ἡλικίας ὠνειροπόλησεν οὐδὲν ἧττον ἢ τὴν ἐκχριστιάνωσιν τῶν βαρβάρων λαῶν· καὶ διὰ τοῦτο ἡλικιωθεὶς κατετάχθη εἰς τὴν κλάσιν ἐκείνην τῶν ἀνθρώπων, οἵτινες καλούμενοι ἱεραπόστολοι διατρέχουσι τὰ κέντρα ἀγρίων τόπων μεταξὺ ἀνθρωποφάγων μόνον σκοπὸν ἔχοντες νὰ διδάξωσιν αὐτοῖς τῆν νέαν σωτηρίαν, ὡς σύνθημα ἔχοντες τὴν ῥῆσιν: «Κάμε τὸ καλὸν καὶ ἄφες τὴν ἀνταπόδοσιν αὐτοῦ εἰς τὸν Θεόν.»
Ἐγεννήθη ἐν τῷ μικρῷ χωρίῳ τῆς Σκωτίας Blantyre. Ὁ πατήρ του ἁπλοῦς τεϊοπώλης μὴ δυνάμενος νὰ ἐπαρκέσῃ εἰς τὰς πρὸς ἐκπαίδευσιν τοῦ υἱοῦ του δαπάνας τὸν ἐτοποθέτησεν εἰς κατάστημά τι κλωστηρίου. Ἐνταῦθα τὸν εὑρίσκομεν κατὰ πρῶτον ἐνασχολούμενον ἀπὸ τῆς 6ης ὥρας τῆς πρωΐας μέχρι τῆς ὀγδόης τῆς ἑσπέρας εἰς τὴν διευθέτησιν τῶν νημάτων. Ἀλλ’ ὁ νεανίας μας ἦν φιλόδοξος· ᾐσθάνετο ἑαυτὸν ἄξιον καλλιτέρας τύχης καὶ ἐπεθύμει σφοδρῶς νὰ ἀπολαύσῃ τῆς εὐγενοῦς ἐκείνης παιδείας ἥτις δίδει εἰς τὸν ἄνθρωπον ἰσχυρὸν ὅπλον ὅπως παλαίσῃ ἐν τῇ ζωῇ του. — Τὰ πρῶτα κερδισθέντα διὰ τοῦ κόπου του χρήματα ἑξώδευσεν εἰς ἀγορὰν βιβλίου· ἀλλ’ ὁποίου βιβλίου;… γραμματικῆς! καὶ ἔτι πλέον, γραμματικῆς λατινικῆς! Γελᾶτε· τὸ ἐννοῶ· ἀλλὰ τοῦτο δὲν θὰ μετριάσῃ ποσῶς τὸν πρὸς τὸν Λιβιγκστῶνα θαυμασμόν μου. Ἅπαξ ἀποκτήσας τὸν ὀνειροποληθέντα θησαυρόν του ἤρξατο νὰ μελετᾷ μετὰ ζέσεως. Μετὰ τὴν ἐκ τοῦ ἐργοστασίου ἔξοδόν του καθ’ ἑσπέραν ἔτρεχεν εἰς τὰ ἑσπερινὰ σχολεῖα καὶ ἐπανερχόμενος ἐῤῥίπτετο ὡς διψαλέος κύων εἰς τὴν μελέτην τοῦ Ὁρατιου καὶ Βιργιλίου. Ἐν ἡλικίᾳ δεκαὲξ ἐτῶν ἀνεγίνωσκεν ἀπροσκόπτως τοὺς πρώτους λατίνους συγγραφεῖς· ποσάκις περὶ τὸ μεσονύκτιον ἡ μήτηρ του δὲν τὸν ἐσήκωνεν ἄκοντα μετὰ τῆς καθήκλας του ὅπως τὸν ἀναγκάσῃ εἰς ὕπνον χάριν τῆς ὑγιείας του! Κατέτρωγε διὰ τῆς μελέτης πᾶν βιβλίον, τὸ ὁποῖον ἤθελε πέσει εἰς χεῖράς του· δὲν ἠγάπα ἢ τὴν ἀληθῆ καὶ ὑγιᾶ τροφὴν τῆς ἐπιστήμης καὶ πρὸ πάντων τὴν ἀνάγκην τῶν ἐκδρομῶν.
Ὁ πατὴρ δὲν ἔβλεπεν εὐχαρίστως τὸν πρὸς τὰς γνώσεις ὀργασμὸν τοῦτον τοῦ υἱοῦ του. Ἐνόμιζεν ὅτι αἱ ἐπιστῆμαι θὰ ἐκλόνιζον τὴν πίστιν τοῦ υἱοῦ του. Ἀλλ’ ὄχι· ἡ ἐπιστήμη καὶ ἡ πίστις δύνανται, καὶ ἔτι πλέον, ὀφείλουσι νὰ συμβαδίζωσιν. Ὁ Λιβιγκστὼν τὸ ἠννόησε καὶ διὰ τὸν πρὸς τὴν ὠφέλειαν τῶν ὁμοίων του ἔρωτά του ἀπεφάσισε νὰ προσφέρῃ ἑαυτὸν ὑπὲρ τῆς ἀνθρωπότητος. Ἀπεφάσισε νὰ γίνῃ ἱεραπόστολος μεταξὺ τῶν ἀγρίων. Ὅπως πραγματοποιήσῃ ὅμως τὴν ἰδέαν του ταύτην ὤφειλε νὰ διδαχθῇ τι ὠφέλιμον καὶ συγχρόνως ἑλκυστικὸν δι’ ἐκείνους· ἔπρεπε νὰ γνωρίζῃ νὰ θεραπεύῃ τὰς ἀσθενείας τοῦ σώματος οὐχ’ ἧττον ἢ τὰς τῆς ψυχῆς· ἔπρεπε τέλος νὰ γνωρίζῃ τὴν ἰατρικήν! Ἀλλὰ δὲν ἦτο πλούσιος ὅπως ἐξακολουθήσῃ τὰς πανεπιστημιακὰς σπουδὰς του. Τί ἔκαμε; Ἠγόρασε διὰ τῆς οἰκονομίας του βιβλία ἰατρικῆς καὶ ἤρξατο σπουδάζων. Ἡ ἐργασία τῆς κλωστικῆς εἶναι ἐργασία μηχανική· δὲν τὸν ἠμπόδιζεν ἑπομένως τι ὅπως ἐνασχολουμένου τοῦ σώματός του τὸ πνεῦμα του νὰ διατρέχῃ τὰς τοῦ βιβλίου σελίδας.
Δεκαεννεατής, κατέστη κλώστης κερδίζων πολλὰ καὶ οἰκονομῶν πλείονα. Καθ’ ὅλον τὸ θέρος εἰργάσθη μετὰ ζέσεως ἐν τῷ ἐργοστασίῳ· τὸν δὲ χειμῶνα ἀνεχώρησεν εἰς Γλασκὸβ ὅπως ἐξακολουθήσῃ τὰς εἰς τὴν ἑλληνικὴν θεολογίαν καὶ ἰατρικὴν σπουδάς του. Ἐν τούτοις δὲν ἤργησε νὰ ἐννοήσῃ ὅτι μόνος καὶ ἄνευ ὑποστηρίξεως δὲν θὰ ἠδύνατο νὰ πραγματοποιήσῃ τὰ ὄνειρά του· συνέλαβεν ὅθεν τὴν ἰδέαν νὰ ἀποτανθῆ εἰς τὴν κεντρικὴν ἐπιτροπὴν τῶν ἱεραποστόλων τοῦ Λονδίνου. Ἐγένετο δεκτὸς κατ’ ἀρχὰς ἐν τῷ καταστήματι καὶ ἀφ’ οὗ ὑπέστη λαμπρὰς ἐξετάσεις, τέλος ἐν ἔτει 1840 ἔσχε τὴν εὐτυχίαν νὰ ἐπιβιβασθῇ ὡς ἱεραπόστολος ἐπὶ πλοίου ἀναχωροῦντος διὰ τὴν Ἀφρικήν.
Κατ’ ἀρχὰς ἀπεβιβάσθη εἰς τὸ ἀκρωτήριον τῆς Καλῆς Ἐλπίδος πλήρης ἐλπίδος καὶ ἐνθουσιασμοῦ. Ἐκεῖ ὅμως νέα ἐμπόδια· ἔπρεπε νὰ μάθῃ τὴν γλῶσσαν τῶν αὐτοχθόνων πρὸς ἐπίσκεψιν τῶν ὁποίων ἐπορεύετο, ὅλως ἄγνωστον αὐτῷ. Ἀλλὰ καὶ τοῦτο τὸ ἐμπόδιον ἐνίκησεν. Ἐννέα μῆνας μετὰ τὴν ἄφιξίν του ἐγίνωσκεν αὐτήν καὶ ἦν ἕτοιμος νὰ ἀκολουθήσῃ τὸ ἔργον του εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς στεφθὲν δι’ ἐπιτυχίας· ὁ ἀρχηγὸς τῆς φυλῆς Σεχέλι ἀφῆκε τὴν εἰδωλολατρείαν ὅπως ἀσπασθῇ τὸ θρήσκευμα τοῦ λευκοῦ ἀνθρώπου. Χάρις δὲ εἰς τὰς ἰατρικὰς του γνώσεις ἠγαπήθη πολὺ ὑπὸ τῶν αὐτοχθόνων. Τοὺς ἐπεριποιεῖτο ἐν ταῖς ἀσθενείαις των· ἐδίδαξεν αὐτοῖς τὴν γεωργίαν καὶ τέλος ἐξῆλθε μετ’ αὐτῶν εἰς καταδίωξιν τῶν λεόντων οἵτινες παμπληθεῖς κατεμάστιζον την χώραν καὶ ἐν τῇ ἐκδρομῇ του ταύτῃ μικροῦ δεῖν ἀπώλετο. Προσβληθεὶς ὑπὸ λέοντος, ὃν εἶχε πληγώσει καὶ ὅστις εἶχεν ἐπιβληθῇ ἐπὶ τῶν ὤμων του διὰ τῶν ὀνύχων του, ἔκειτο ἐκεῖ που ἐν παραλυσίᾳ ἀναμένων τὸ τελευταῖον κτύπημα. Ἀλλ’ ἡ θεία πρόνοια ἐπέβλεπεν ἐπ’ αὐτοῦ· ὁ λέων προσβληθεὶς ὑπὸ αὐτόχθονος, ὅστις ἐπλησίαζεν ὅλον ἓν, ἀφῆκε τὸ θύμά του ὅπως ἔλθῃ ἀντιμέτωπος τοῦ νέου τούτου ἀντιπάλου. Ὁ ἰατρὸς ἐσώθη, ἀλλ’ ὑπεχρεώθη συγχρόνως νὰ μείνῃ ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας ἐπὶ τῆς κλίνης θεραπεύων τὰς πληγάς του.
Ἐν τούτοις ἡ ζωὴ αὕτη τῆς ἀργίας εἶναι βάσανος εἰς ἄνδρα ἐνεργητικὸν· ἐδίψα νὰ γνωρίσῃ τὰ ἄγνωστα, ἐπύρεσσε διὰ τὰς ὁδοιπορίας. Τρεῖς ἡμέρας μακρὰ τῆς Mabosta ἐκτείνεται λίμνη μεγαλοπρεπεστάτη ἣν οὐδέποτε ἐπλησίασε λευκός. Ταύτην ἐπεθύμει νὰ φθάσῃ. Ἀλλ’ ὁποῖα ἀνυπέρβλητα ἐμπόδια! καὶ ἐν πρώτοις τὰ χρήματα· κώλυμα ὅπερ ὅμως ἤρθη χάρις εἰς τρεῖς φίλους του γενναίως παρασχόντας αὐτῷ τὸ βαλάντιόν των. Τὴν 1ην Ἰουνίου 1849 ἀνεχώρησε συνοδοὺς ἔχων δεκαεννέα ἔτι ἀνθρώπους, εἴκοσιν ἵππους καὶ ὀγδοήκοντα βοῦς· ἐπὶ ἕνα μῆνα ἐβάδιζον χωρὶς νὰ σταματήσωσιν, ὑφιστάμενοι τὰς κακώσεις τοῦ δρόμου καὶ τὰς ἐκ τῆς δίψης. Τέλος ἔφθασαν τὸ κυανοῦν τῆς λίμνης τὴν 1ην Αὐγούστου καὶ τότε ὅλαι αἱ ταλαιπωρίαι τοῦ δρόμου ἐλησμονήθησαν. Ἀλλ’ οἱ συνοδοί του δὲν ἤθελον νὰ τὸν ἀκολουθήσωσι παρέχει, πολλὰ τῶν ζώων του προσβληθέντα ὑπὸ τῆς τρομερᾶς μυίας τσετσὲ ἀπωλέσθησαν καὶ οὕτως οἱ ὁδοιπόροι ἠναγκάσθησαν νὰ ἐπιστρέψωσι.
Γνωρίζετε τὸν Ζαμβίρην, ποταμὸν ὅστις πηγάζων ἐκ τοῦ κέντρου τῆς Ἀφρικῆς χύνεται εἰς τὸν Ἰνδικὸν ὠκεανόν. Ἐκεῖ ἐφέροντο αἱ σκέψεις τοῦ περιηγητοῦ. Διὰ τοῦ ποταμοῦ τούτου ἔλεγε θὰ εὕρῃ ὁδὸν ὁ πολιτισμὸς ὅπως εἰσδύσῃ ἀκόπως εἰς τὸ κέντρον τῆς ἀφρικανικῆς ἠπείρου. Συλλαβὼν ὅθεν τὴν ἰδέαν νὰ ἀναπλεύσῃ αὐτόν, ἀνεχώρησεν ἐν ἔτει 1853. Ἐπροχώρησε μέχρι τοῦ τριγώνου ὅπερ ἀπὸτελεῖ τὴν δυτικὴν Ἀφρικὴν καὶ ἤρχισε νὰ ἀνέρχηται αὐτὴν διὰ ξηρᾶς ἀπὸ δυσμῶν πρὸς ἀνατολάς. Ἡ μεγαλοπρεπὴς βλάστησις, αἱ ἀξιόλογοι θέαι, καὶ ἡ ἀφέλεια, ἔστι δ’ ὅτε καὶ ὁ τρόμος, μεθ’ οὗ ὑπεδέχοντο αὐτὸν οἱ κάτοικοι τῶν παροχθίων χωρίων, διεσκέδαζον ἀρκετὰ τὸ πνεῦμα τοῦ περιηγητοῦ, ὅστις ἄλλως τε ἐξηκολούθει τὴν ὁδόν του χωρὶς οὐδὲν τούτων νὰ ἰσχύσῃ ὅπως τὸν κρατήσῃ. Μονάρχαι τινες μαῦροι ἐδέχθησαν τὸν Λιβιγκστῶνα ἐκ καρδίας. Ὁ Σίντα ἡγεμὼν τοῦ Λονδὰ παρέσχεν αὐτῷ συνοδείαν χάρις εἰς τὴν ὁποίαν ἠδυνήθη νὰ φθάσῃ εἰς τὰ παράλια, τοῦ Ἀτλαντικοῦ ὠκεανοῦ, ἐν Ἁγίῳ Παύλῳ τῆς Λοάνδης.
Οἱ πτωχοὶ μαῦροι οἱ συνοδεύοντες αὐτὸν ἐξεπλάγησαν βλέποντες διὰ πρώτην φορὰν εὐρωπαϊκὰς οἰκίας, πλοῖα, καὶ λευκοὺς ἀνθρώπους· καὶ μετ’ οὐ πολὺ ἀνεχώρησαν ἀποκομίζοντες πλούσια δῶρα ἐκ μέρους τῶν ἐμπορευομένων κατοίκων πρὸς τὸν κύριόν των. — Μετὰ πολλοὺς δὲ κινδύνους ὁ Λιβιγκστὼν κατώρθωσε νὰ φθάσῃ τὴν ἀνατολικὴν παραλίαν καὶ ἐκεῖθεν ἐπιβιβάσθη δι’ Ἀγγλίαν, ὅπου ὑπελόγιζε νὰ ἀνακουφισθῇ ὀλίγον τῶν κόπων του, προπαρασκευαζόμενος διὰ δευτέραν καὶ ἀκριβεστέραν ἐξερεύνησιν τοῦ Ζαμβίρου.
(Ἕπεται τὸ τέλος).
.jpg)