Αθηναΐς/Α/6/Ο ελεών πτωχόν δανείζει Θεώ
| ←Τελευταῖαι συμβουλαὶ πατρὸς πρὸς υἱοὺς | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 6 Ὁ ἐλεῶν πτωχὸν δανείζει Θεῷ |
Φριτιὸφ: ἡ κληρονομιὰ→ |
Ἠ αἰδήμων οἰκία πάσχει
καὶ αὐτοῦ τοῦ ἐπαίτου τὴν τύχην ζηλεύουσα
Μάλιστα, ἀγαπητόν μοι τέκνον, Ἐρρῖκε, εἶναι ἀνάγκη νὰ γείνῃ. Γινώσκω ὅτι σοὶ εἶναι βαρὺ, πλὴν εἶναι ἀνάγκη· οὕτως ὡμίλει πτωχὴ χήρα κοιτομένη ἐν μικρῷ χθαμαλῷ οἰκήματι· τὰ δάκρυα κατέρρεον ἐκ τῶν παρειῶν της, ἐν ᾧ ἐξηκολούθει νὰ λέγῃ! Ἰδοὺ υἱέ μου, οὐδὲν ἄλλο μέσον ὑπάρχει. Εἶμαι ἤδη ἀσθενής· πᾶν, οὗτινος ἠδυνάμεθα νὰ στερηθῶμεν, τὸ ἐπωλήσαμεν, ἤδη δὲν μένει ἢ ὁ μικρός σου ἀδελφὸς καὶ ἐγὼ νὰ ἀποθάνωμεν ὑπὸ τῆς πείνης. Ἀνάγκη νὰ πορευθῇς καὶ νὰ ἴδῃς ἂν θὰ εὕρῃς συμπαθεῖς ψυχὰς, ἵνα σοὶ δώσωσί τινας ὀβολούς· ἐὰν εἶχον τι νὰ φάγω, θὰ ἤμην ἤδη ὑγιής. Πορεύου ἀγαπητέ μοι Ἐρρῖκε, πορεύου, εἶναι ἀνάγκη νὰ γίνῃ· καὶ εἰς ἐμὲ εἶναι βαρὺ νὰ σὲ προτρέπω εἰς τοιαύτην πρᾶξιν, ἀλλὰ τὸ βλέπεις καὶ σὺ, εἶναι ἀνάγκη, ἢ πρέπει ἐγὼ καὶ ὁ μικρός σου ἀδελφὸς νὰ ἀποθάνωμεν ἀπὸ τὴν πενίαν. Ὁ δεκαετὴς περίπου τὴν ἡλικίαν παῖς, γενναῖος καὶ ὑψηλόφρων, ἔφριξεν ἐκ τῶν προτροπῶν τῆς μητρός του. Ἂν καὶ τρέμων ἀνελόγιζε τὴν ἀνάγκην τῆς ἐπαιτείας, οὐδὲ λέξιν ὅμως εἶπε, ἀλλὰ θέσας τοὺς βραχίονάς του περὶ τὸν τράχηλον ἀπῆλθε σιωπηλός. Κλείσας τὴν θύραν δὲν ἤκουε πλέον τοὺς ὀδυνηροὺς γογγυσμοὺς καὶ ἀναστεναγμοὺς τῆς μητρός τοῦ· καὶ ἦτο σωτήριον δι’ αὐτὸν, ὅτι δὲν τοὺς ἤκουε, διότι ἡ καρδία του πλήρης θλίψεως καὶ ὀδύνης ἐκινδύνευε νά διαρραγῇ.
Ἡ ὁδὸς, ἐπὶ τῆς ὁποίας ἔκειτο ὁ οἰκίσκος, ἦτο ἐκ τῶν ἀποκέντρων τῆς Φιλαδελφίας. Τὸ παιδίον ἐβάδιζεν ἐνταῦθα βραδέως· πολλοὶ ἄνθρωποι διέβαινον διὰ τῆς ὁδοῦ πλησίον του· οὐδεὶς ὅμως προσεῖχεν εἰς αὐτὸν, ὅλοι παρήρχοντο ἐν σπουδῇ· ἕκαστος ἐσκέπτετο περὶ ἑαυτοῦ καὶ τῶν πραγμάτων του. Ὅσῳ ἀνέμενε, τόσῳ μᾶλλον κατεβάλλετο τὸ θάρρος του καὶ δέν ἀπεφάσιζε νὰ ὁμιλήσῃ εἴς τινα. Ὅθεν ἤρχισε νὰ κλαίῃ πικρῶς· ἐνίοτε ἵστατο προσβλέπον τοὺς διαβάτας, ἐκ τῶν ὁποίων ἐὰν τινὲς τὸ παρετήρησαν, οὐδεὶς ὅμως ἐστάθη νὰ τὸ ἐρωτήσῃ. Κλαῖον παιδίον ἐπὶ τῆς ὁδοῦ δὲν εἷναι βεβαίως ἀσύνηθες θέαμα· ἐκινδύνευε νὰ ἀπελπισθῇ καί τὰ δάκρυα κατέρρεον πάντοτε ἀφθονώτερα, ὅτε εἶδεν κύριόν τινα, ὅστις βαδίζων βραδύτερον τῶν ἄλλων εἶχεν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς τρίγωνον πῖλον, ἐν δὲ τῇ χειρὶ ῥάβδον ἐκ καλάμου. Τὸ πρόσωπόν του ἦτο τόσῳ γλυκὺ, ὥστε ὁ Ἐρρῖκος ἀπέβαλεν ἐνώπιόν του πάντα φόβον καὶ πᾶσαν δειλίαν. Οἱ ὀφθαλμοὶ τοῦ παιδὸς ἦσαν ἐρυθροὶ ἐκ τῶν δακρύων, ἡ φωνή του ἀσθενὴς καὶ τρέμουσα, διότι ἐπὶ δύο ἡμέρας δὲν εἶχε φάγει οὐδὲ τὸ ἐλάχιστον· ἐφόρει πενιχρὸν, ἀλλὰ κόσμιον ἔνδυμα. Ὁ κύριος ἰδὼν αὐτὸν προσερχόμενον ἐστάθη καὶ μὴ ἐννοῶν τοὺς ἡσύχους αὐτοῦ λόγους τὸν ἠρώτησε τί ἤθελε. Ὅτε δὲ ὁ Ἐρρῖκος διὰ λυζούσης φωνῆς ἐζήτησε παρ’ αὐτοῦ ἐλεημοσύνην, συνετρίβει ἡ καρδία τοῦ φιλανθρώπου κυρίου. Τὸ ἀφελὲς καὶ ὑπὸ βαθέος ἐρυθήματος κεκαλυμμένον πρόσωπον τοῦ παιδὸς περιβαλλόμενον ἀπὸ τὸ σεμνὸν αὐτοῦ ἤθους τῷ ἤρεσε.
Δὲν φαίνεσαι ἐπαίτης, εἶπεν εὐμενῶς, θέτων τὴν χεῖρα ἐπὶ τῶν ὤμων τοῦ παιδὸς, τί σὲ παρώρμησεν εἰς ταύτην τὴν πρᾶξιν;
Κύριε, εἶπεν ὁ παῖς, οὐδέποτε ἔτεινα χεῖρα ἐπαίτιδα, ἀλλ’ ἡ ἀσθένεια τῆς μητρός μου μὲ ἠνάγκασε νὰ τὸ πράξω σήμερον.
Καὶ ποῖος εἶναι ὁ πατήρ σου, ἠρώτησεν ὁ κύριος τοῦ ὁποίου ἡ συμπάθεια εἶχεν ἐξεγερθῆ.
Ὁ πατήρ μου ἦτο πλούσιος ἔμπορος ἐν ταύτῃ τῇ πόλει, ἀλλὰ γενόμενος ἐγγυητὴς διά τινα φίλον του, ὅστις πλούσιος ὧν ἐχρεωκόπησεν, ἀπώλεσεν ὅλην τὴν περιουσίαν του· μετὰ ἕνα δὲ μῆνα καὶ τὴν ζωήν του ὑπὸ λύπης καὶ ἀσθενείας. Ἡ μήτηρ μου ὁ ἀδελφός μου καὶ ἐγὼ ζῶμεν τώρα εἰς μεγίστην ἔνδειαν. Ἡ δυστυχὴς μήτηρ μου ἐκτελεῖ βαρεῖας ἐργασίας διὰ νὰ μᾶς διατηρήσῃ· καὶ ἐγὼ δὲ κερδίζω τι διὰ μικρᾶς ἐργασίας, ὁσάκις εὑρίσκω· ἀλλὰ πρὸ δύο ἡμερῶν ἡ μήτηρ μου ἀσθενεῖ καὶ φοβοῦμαι μὴ ἀποθάνῃ (ἐνταῦθα ἔκλαιε πικρῶς). Οὐδένα φίλον ἔχομεν, δυνάμενον νὰ μᾶς βοηθήσῃ· δὲν ἔχω δὲ οὔτε το θάρρος νὰ ὑπάγω πρὸς ἐκείνους, οἵτινες πολλάκις ἤρχοντο πρὸς ἡμᾶς καὶ νὰ εἴπω πρὸς αὐτοὺς ὅτι ἔχομεν ἀνάγκην ἐπικουρίας· πρὸ ἡμερῶν δὲν ἠδυνήθην νὰ εὕρω ἐργασίαν, τώρα δὲ δὲν δύναμαι νὰ ἀφήσω τὴν ἀσθενῆ μου μητέρ· κύριε, ἐὰν δύνασθε, βοηθήσατε τὴν πτωχήν μου μητέρα. Ἡ ὄψις καὶ τὸ ἦθος τοῦ παιδὸς, τὸ ἀφελὲς καὶ χρηστὸν αὐτοῦ αἴσθημα εἵλκυσαν, ἐντελῶς τὴν καρδίαν τοῦ ξένου· ποῦ κατοικεῖ ἡ μήτηρ σου, ἠρώτησε, εἶναι μακρὰν ἀπ’ ἐδῶ; ὄχι ἀπήντησεν ὁ παῖς· βλέπετε εἰς τὸ τέλος τῆς ὁδοῦ τὴν μικρὰν οἰκίαν τὴν τελευταίαν πρὸς τὰ ἀριστερά; αὕτη εἶναι ἡ κατοικία μας.—Προσεκάλεσας ἰατρὸν διὰ τὴν μητέρα σου;—Ὄχι ἀπεκρίθη ὁ παῖς βαρυθύμως κινῶν τὴν κεφαλήν του· πῶς δύναμαι νὰ προσκαλέσω ἀφοῦ δὲν ἔχομεν χρήματα διὰ νὰ πληρώσωμεν καὶ αὐτὸν καὶ τὰ φάρμακα· ἰδοὺ ἔχεις εἶπεν ὁ ξένος προσφέρων αὐτῷ τρία δολλάρια, τρέξε καὶ κάλεσον ἰατρόν. Τοῦ Ἐρρίκου οἱ ὀφθαλμοὶ ἤστραψαν ὑπὸ χαρᾶς καὶ εὐγνωμοσύνης καὶ ψελλίζων διὰ φωνῆς μόλις ἀκουομένης ηὐχαρίστησε καὶ ἔγεινεν ἄφαντος, ἐνῷ ὁ φιλάνθρωπος ξένος εὐθὺς ἐζήτησε τὴν ὑποδειχθεῖσαν αὐτῷ οἰκίαν.
Εὐεργεσίαι ἡσύχως καὶ εὐσεβῶς δοθεῖσαι εἶναι νεκροὶ ζῶντες ἐν τῷ τάφῳ, εἶναι ἄνθη ἱστάμενα ἐν τῇ καταιγίδι, εἷναι ἀστέρες οὐδέποτε δύοντες.
Ὁ ξένος εἰσελθὼν εἰς μικρὸν δωμάτιον οὐδὲν ἄλλο εὗρεν ἢ κλονουμένην τράπεζαν, παλαιάν τινα ἱματιοθήκην εὐτελὲς κιβώτιον καὶ χθαμαλὴν κλίνην ἐν τῇ γωνίᾳ ἐπὶ τῆς ὁποίας κατέκειτο ἡ ἀσθενής. Ἡ γυνὴ ἐφαίνετο πολὺ ἀδύνατος· παρὰ τοὺς πόδας της ἐπὶ τῆς κλίνης ἐκάθητο μικρὸν παιδίον καὶ ἔκλαιε ὡς ἂν ἔμελλε νὰ διαρραγῇ ἡ καρδία του. Βαθέως συγκεκινημένος ἐπὶ ταύτῃ τῇ θέᾳ ἐπλησιάσεν ὁ ξένος τὴν ἀσθενῆ καὶ μετὰ συμπαθείας ἐζήτησε νὰ μάθῃ περὶ τῆς ἀσθενείας της. Ἡ χήρα διηγήθη εἰς αὐτὸν ὅλην τὴν κατάστασίν της καὶ προσέθηκε μετὰ βαθέος στεναγμοῦ· ἡ ἀσθένεια μου ἔχει βαθυτέραν αἰτίαν· οὐδεὶς ἰατρὸς καὶ οὐδὲν φάρμακον δύναται νὰ μὲ βοηθήσῃ· εἶμαι μήτηρ δυστυχής· βλέπω ὅτι τὰ δύο τέκνα μου καθ’ ἑκάστην βαθύτερον ἐμπίπτουσιν εἰς τὴν ἀθλιότητα καὶ τὴν πτωχείαν, δὲν ἔχω δὲ πῶς νὰ τὰ βοηθήσω καὶ τὰ σώσω· ὁ θάνατος μόνον δύναται νὰ καταπαύσῃ τὰ δεινά μου καὶ ὅμως τὸν φοβοῦμαι, διότι ἡ σκέψις τὶ θὰ γείνουν τὰ τέκνα μου μετὰ τὸν θάνατόν μου, εἶναι φοβερά· ἐκ τῆς ἀδυναμίας καὶ τῆς συγκινήσεως δὲν ἠδύνατο νὰ εἴπῃ περισσότερα. Ὁ ξένος, ὃν αὕτη ἐνόμιζεν ἰατρὸν παρεμύθησεν αὐτὴν δείξας τοσαύτην ἐγκάρδιον συμπάθειαν ὥστε αὐτὴ ἠσθάνθη ἀνακούφισίν τινα καὶ θάρρος. Δὲν πρέπει νὰ ἀπελπίζησθε οὐδὲ νὰ συλλογίζησθε ἄλλο, εἶπεν ὁ φιλάνθρωπος κύριος, ἢ τὰ τέκνα σου, τὰ ὁποῖα ἀκόμη ἔχουν ἀνάγκην τῆς βοηθείας σου. Θέλετε νὰ σᾶς γράψω μίαν συνταγήν; Ἡ πτωχὴ χήρα ἔλαβε τὸ προσευχητάριον ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ παρὰ τοὺς πόδας τῆς καθημένου παιδὸς καὶ ἔκοψε τὸ λευκὸν ἐξώφυλλον· δὲν ἔχω ἄλλον χάρτην εἶπεν, ἴσως ἀρκεῖ οὗτος. Ὁ ξένος ἐξαγαγὼν ἐκ τοῦ κόλπου του μολυβδοκόνδυλον ἔγραψεν ἐπὶ τοῦ χαρτίου γραμμάς τινας. Θὰ ἴδητε, εἶπε, ὅτι αὕτη ἡ συνταγὴ θὰ σᾶς παράσχῃ μεγάλην ἀνακούφισιν καὶ ἐὰν ἦναι ἀνάγκη θὰ γράψω καὶ δευτέραν· ἔχω πολλὰς ἐλπίδας ὅτι ταχέως θά ἀναλάβητε. Θέσας τὸ χαρτίον ἐπὶ τῆς τραπέζης, ἀπῆλθε. Μόλις εἶχεν ἀπομακρυνθῇ οὗτος καὶ ὁ πρεσβύτερος υἱὸς ἐπανῆλθεν. Χαῖρε, εἶπεν, ἀγαπητὴ μήτηρ, προσελθὼν εἰς τὴν κλίνην της καὶ τρυφερῶς φιλῶν αὐτήν: ἰδοὺ ταῦτα ἔλαβον παρά τινος φιλανθρώπου ἥν ξένου ἐν τῇ ὁδῷ τώρα εἴμεθα πλούσιοι ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας: μὲ ἔστειλε νὰ προσκαλέσω ἰατρὸν καὶ τὸ ἔχω πράξει, ἄλλως θὰ ἤμην ἐδῶ πρὸ πολλοῦ· ὁ ἰατρὸς θὰ ἕλθῃ ταχέως· δὲν εἶναι ἀληθὲς ἀγαπητὴ μήτηρ, ὅτι τώρα θὰ γείνῃς καλά; Ἐλθὲ, υἱέ μου, ἐλθὲ πλησιέστερον νὰ σὲ εὐλογήσω. Ὁ θεὸς οὐδέποτε ἐγκαταλείπει τοὺς ἀθώους καὶ βοηθεῖ πάντοτε τοὺς πιστεύοντας εἰς αὐτόν· εἴθε νὰ σὲ φυλάττῃ καὶ εὐλογῇ εἰς ὅλας τὰς πράξεις σου. Ἰατρὸς εὐμενὴς καὶ παρήγορος ἐλθὼν πρὸ ὀλίγου ἔγραψε δι’ ἐμὲ συνταγὴν τὴν ὁποίαν εὐθὺς πρέπει νὰ κομίσῃς εἰς τὸ φαρμακεῖον· ἰδοὺ κεῖται ἐπὶ τῆς τραπέζης. Ὁ Ἐρρῖκος λαβὼν τὸ χαρτίον καὶ ἀναγνώσας δὶς, ἀλλὰ, ἀγαπητὴ μῆτερ, τί εἶναι τοῦτο ἀνέκραξε·—εἶναι ἡ συνταγὴ υἱέ μου, ἣν ὁ ἰατρὸς κατέλιπε.—Ὄχι, ἀγαπητὴ μήτηρ ὄχι, ἀνάγνωθι· ὁ θεὸς ἤκουσέ τὰς δεήσεις ἡμῶν. Ἡ μήτηρ λαβοῦσα τὸ φύλλον ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ υἱοῦ τῆς ἔκπληκτος ὑπὸ τῆς χαρᾶς ἀνεφώνησεν, ὁ Οὐασιγκτών! Καὶ ἀληθῶς οὕτως εἶχε τὸ πρᾶγμα, ὁ ξένος ἦτο ὁ εὐγενὴς Οὐάσιγκτων, ὁ ὁποῖος εἶχε γράψει ἐπὶ τοῦ φύλλου ἐπιταγὴν ἑκατὸν δολλαρίων ἐκ τοῦ ἰδίου ταμείου, ὅπερ ποσὸν ἔπρεπε, νὰ διπλασιασθῇ ἐν ἀνάγκῃ. Ὁ ἰατρὸς ἦλθε ταχέως καὶ εἶδεν ὅτι θρεπτικὴ τροφὴ ἦτο ἐν τῇ περιστάσει ταύτῃ τὸ κάλλιστον φάρμακον· ἔφερεν εἰς τὴν ἀσθενῆ καλὴν νοσοκόμον καὶ μετ’ ὀλίγας ἡ δυστυχὴς χήρα ἦτο ὑγιής. Ὁ Οὐάσιγκτων τὴν ἐπεσκέπτετο πολλάκις, δεικνύων ὑπὲρ αὐτῆς καὶ τῶν υἱῶν τῆς ἐγκάρδιον συμπάθειαν· συνέστησεν εἰς αὐτὴν φίλους παρέχοντας ἐπικερδεῖς ἐργασίας· ἀνδρωθέντες δὲ οἱ υἱοί της διωρίσθησαν εἰς θέσεις, ἐν αἷς διῆγον ἐντίμως οὐ μόνον ἑαυτοὺς διατρέφοντες ἀλλὰ καὶ τὸ γῆρας τῆς μητρός των τέρποντες.
Ἀγαπητὰ παιδία, ἀναγινώσκοντα ταύτην τὴν ἱστορίαν περὶ τοῦ μεγάλου καὶ χρηστοῦ Οὐασιγκτῶνος, ἔχετε ἐν νῷ, ὅτι τὸ ἀληθὲς μεγαλεῖον κεῖται εἰς τὸ νὰ ἐπισκέπτηταί τις τὰ οἰκήματα τῶν πτωχῶν καὶ τῶν πασχόντων φέρων παραμυθίαν καὶ χαράν. Ὁ Οὐάσιγκτων ἐποίησε πολλὰ τοιαῦτα ἔργα καὶ ὄχι μόνον αὐτὸς, ἀλλὰ καὶ πάντες οἱ ἀληθῶς μεγάλοι καὶ εὐγενεῖς ἄνθρωποι ἠλέησαν τοὺς πτωχοὺς καὶ οὐδέποτε κατεφρόνησαν τοὺς ταπεινούς. Συμπεραίνω ὅτι πάντα τὰ ἀγαπητὰ παιδία, τὰ ἀναγινώσκοντα ταύτην τὴν ἀληθῆ ἱστορίαν ἐπιθυμοῦσι νά γείνωσί ποτε μεγάλοι καὶ εὐγενεῖς, ἀλλὰ γινώσκουσι ποῖα εἷναι ἡ καλλίστη ὁδός; Πάντες ἀκούουσι τὸν λόγον τοῦ Σωτῆρος «ὁ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται».