Αθηναΐς/Α/11/Αναμνήσεις: κατά το θέρος 1876
| ←Ἄρθρο τοῦ ἐκδότη | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 11 Ἀναμνήσεις: κατὰ τὸ θέρος 1876 |
Βραχέα τινά περὶ τῶν διαφόρων μέσων του φωτισμοῦ→ |
Ἡ Καλλιρόη παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ Ἰλισσοῦ. — Τὰ θερινὰ θέατρα παρὰ τὸν Ἰλισσὸν καὶ ἐν Φαλήρῳ.
Ὡραίαν τινα πρωΐαν τοῦ μηνὸς Ἰουλίου ἠθέλησα ν’ ἀποσπασθῶ ἐπὶ στιγμὰς τίνας τῆς τύρβης τῶν καθημερινῶν ἀσχολιῶν καὶ ἐξελθοῦσα τῆς πόλεως διηυθύνθην πρὸς τοὺς ἀγρούς.
Σοβαρὰ σιγὴ ἐπεκράτει εἰσέτι πανταχοῦ, ἐνῷ τὰ πέριξ ἀντικείμενα ὑπὸ τοῦ λυκαυγοῦς φωτιζόμενα ἐχρωματίζοντο βαθμηδὸν ὡς ὑπὸ μαγικῆς τινος ἐπηρείας διὰ μυρίων καὶ ποικίλων ἀποχρώσεων. Ἐγὼ δὲ περιχαρὴς διὰ τὴν ἐλευθερίαν μου ἔτρεχον ἀπὸ λοφίσκου εἰς λοφίσκον, ἀπὸ ῥύακος εἰς ῥύακα, ὁτὲ μὲν συνάζουσα ἄνθη, ὁτὲ δὲ θαυμάζουσα τὸ μεγαλοπρεπὲς θέαμα τῆς φύσεως, ἥτις ἐκ τοῦ σκότους προκύπτουσα ἀπεδύετο τὸν μελανὸν τῆς νυκτὸς πέπλον.
Αἴφνῃς ὅμως ἐνῷ παρηκολούθουν τὴν ῥοῦν τοῦ Ἰλισσοῦ, ὁ φλοῖσβος παρακειμένης πηγῆς ἐφείλκυσε τὴν προσοχὴν μου· ἐστάθην παρευθὺς, διότι μοὶ ἐφάνη ὅτι διά μέσου τοῦ μονοτόνου ἤχου τῶν ὑδάτων διέκρινον ᾆσμά τι τοσούτῳ γλυκὺ, τοσούτῳ περιπαθὲς, ὥστε ὑπὸ συγκινήσεως ἀνεκφράστου καταληφθεῖσα, προσήλωσα ὅλη τὴν προσοχήν μου ἵν’ ἀκροασθῶ.
Καὶ ἀληθῶς ὁ φλοῖσβος ἐκεῖνος παρηκολούθει ἐλαφρῶς φωνὴν καθαρὰν καὶ νεανικὴν, ἥτις διὰ μυρίων μελῳδικοτάτων τόνων, ὁτὲ μὲ ἀνεπαισθήτως ὑψουμένη, ὁτὲ δὲ μετ’ εὐστροφίας ἀκατανοήτου συγχεόμενη μετὰ τῶν ὑδάτων, ἀπετέλει ἁρμονίαν ὑψηλὴν καὶ αἰθέριον, ἁρμονίαν ἥτις καταθέλγουσα τὴν ἀνθρωπίνην καρδίαν ἐνέπνεεν αὐτῇ μελαγχολίαν τινα γλυκύθυμον καὶ ἀόριστον.
Ἀλλὰ τὸ μέλος ἐκεῖνο ἐξέφραζε παράπονον τοσούτῳ μύχιον καὶ θλιβερὸν, ὥστε ὑπὸ τοῦ πόθου τοῦ ν’ ἀνακαλύψω τὴν ᾅδουσαν, ἀκουσίως πως ἑλκομένη, ἐπροχώρησα βήματά τινα πρὸς τὸ μέρος ὅθεν ἤρχετο ἡ φωνή.
Ὁποία ὅμως ὑπῆρξεν ἡ ἔκπληξίς μου, ὅτε διὰ μέσου τοῦ φυλλώματος διέκρινον νεάνιδα καλλονῆς οὐρανίας!
Λεπτὸς πέπλος ὑπὸ τοῦ πρωϊνοῦ ζεφύρου κυματιζόμενος ἐκάλυπτε τὸ αἰθέριον αὐτῆς σῶμα ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἡ χάρις, ἡ νεότης καὶ ἡ εὐγένεια διέλαμπεν ἐν ἅπαντι τῷ μεγαλείῳ αὐτῶν. Ἐνῷ δὲ ὑπὸ τοῦ ἁγίου ἐκείνου ἐνθουσιασμοῦ κατεχομένη, ὃν αἰσθάνεται ἡ ἀνθρωπίνη ψυχὴ πρὸ καλλιτεχνικοῦ ἀριστουργήματος, παρηκολούθουν τὰς ὑγρὰς καὶ διαυγεῖς γραμμὰς, αἵτινες διέγραφον τὸ ἀνθηρὸν ἐκεῖνο σχῆμα, ἐνῷ προσεπάθουν ν’ ἀνακαλύψω τὴν μυστηριώδη μαρμαρυγὴν, ἥτις ἐφώτιζε τὸ ῥοδοειδὲς καὶ χιονόλευκον ἐνταυτῷ ἐκεῖνο σῶμα δὲν ἠξεύρω ὁποῖον προαίσθημα, ὁποία συγκίνησις μὲ ἔκαμε νὰ ἐννοήσω ὅτι ἡ σεμνὴ καὶ δειλὴ ἐκείνη κόρη δὲν ἀνῆκεν εἰς τὰς φθαρτὰς καλλονὰς τοῦ κόσμου τούτου, εἰς τὰ διαβατικὰ τῆς ὕλης δημιουργήματα, ἀλλὰ κάτοικος ποιητικοῦ τινος καὶ ᾀειθαλοῦς κόσμου, εἰς τοὺς μυστηριώδεις ὠκεανοὺς τῆς φαντασίας πλανωμένη, ἔθεσε πρὸς στιγμὴν τὸν ἐλαφρὸν αὐτῆς πόδα ἐπὶ τῆς Ἀθηναϊκῆς πεδιάδος, ὅπως διαλύουσα αἴφνης τὰ σκότη τῆς λήθης, διαχύσῃ τὸ φέγγος ἀθανάτων καὶ προσφιλῶν ἀναμνήσεων! Ἀφελῶς καὶ μετὰ χάριτος πρὸς τὸν ῥύακα κεκλιμένη ἐκράτει ἀνὰ χεῖρας ὑδρίαν ἀφ’ ἧς κατέῤῥεε τὸ ὕδωρ τῆς πηγῆς ἐκείνης, ὅπερ ἀφρίζον κατέβρεχε τοὺς λεπτοφυεῖς αὐτῆς πόδας καὶ παρηκολούθει μετὰ ταῦτα τὸν ῥοῦν του ἐπὶ τῆς χλόης.
Ἀλλὰ μόλις ἤκουσε τὸν κρότον τῶν βημάτων μου, ἐστράφη ἀνησύχως ζητοῦσα ν’ ἀνακαλύψῃ τὸν τολμῶντα νὰ διαταράξῃ οὕτω πως τὸ ᾆσμα της· ὁ θαυμασμός μου τότε ηὔξησεν ἔτι μᾶλλον ὅτι μοὶ ἀπεκαλύφθησαν οἱ κανονικοὶ καὶ λεπτοὶ χαρακτῆρες τῆς μορφῆς της. Τὸ ἦθος της ἐνέφαινε τὴν δειλίαν τῆς παιδικῆς ἀφελείας ἐνῷ τὸ ἐμβριθὲς καὶ βαθὺ αὐτῆς βλέμμα, ὅπερ διέχυνε πέριξ τὴν ζωὴν νεότητος ἀθανάτου, ἀπεκάλυπτε τὴν ἀμετάθετον ἐκείνην γαλήνην, ἥτις μόνη χαρακτηρίζει τὰς εκλεκτὰς καὶ γενναίας ψυχὰς· ἀλλ’ ἐπὶ τοῦ μετώπου της ἐπλανᾶτο βαρύ τι νέφος μελαγχολίας, μελαγχολίας ἀξιοπρεποῦς καὶ εὐγενοῦς, ἥτις καθωράϊζεν ἔτι μᾶλλον τὴν συμπαθῆ ἐκείνην φυσιογνωμίαν. «Ὢ σὺ ἥτις μοὶ ἐμπνέεις τοσαύτην συμπάθειαν, εἶπον τότε προχωροῦσα μετὰ σεβασμοῦ πρὸς αὐτὴν, εἰπέ μοι διατί τὸ ᾆσμά σου εἶναι τοσούτῳ θλιβερὸν ἐν τῷ μέσῳ τῆς χαρμοσύνου ταύτης φύσεως;»
Ἡ ἄγνωστος τότε προσηλώσασα ἐπ’ ἐμὲ τοὺς, γοργοὺς ὀφθαλμούς της — «Ἀθηναία! μοὶ εἶπεν καὶ ἡ φωνή της ὡς ὁ ἦχος μελῳδικῆς τινος λύρας ἔπληξε τὸν ἀέρα, εἶμαι ἡ νύμφη Καλλιῤῥόη, ἡ ἐφορεύουσα ἐπὶ τῶν τόπων τούτων τῶν κλεισθέντων ὑπὸ τῶν προγόνων σου· μ’ ἐρωτᾷς διατί τὸ ᾆσμα μου εἶναι θλιβερόν. Ἀλλ’ ἰδὲ ὀλίγον ἀπωτέρω τὰ καταγώγια ἐκεῖνα τοῦ νεωτερισμοῦ ἐν οἷς παρασκευάζεται ἡ τῶν Ἑλληνίδων μας διαφθορά! Πῶς εἶναι δυνατὸν μία λειτουργὸς τοῦ Θεοῦ τῆς ἁρμονίας, μία Ἑλληνὶς νύμφη ν’ ἀκούῃ ἄνευ αἰσχύνης τὰς ῥεμβαστικὰς ἐκείνας τῆς μυθιστορίας ἀπηχήσεις! Πῶς εἶναι, δυνατὸν νὰ μὴ θλίβηται ἀναλογιζομένη ὅτι αἱ συμπολίτιδες αὐτῆς ἐν μέσῳ τῶν θεαμάτων ἐκείνων, τὸν χαρακτῆρα τῆς ἑλληνοπρεπείας ἁποβάλλουσαι, μεθύσκονται ὑπὸ τοῦ δολίου ῥωμαντισμοῦ, ὅστις ὡς ἡδὺ δηλητήριον, λυμαίνεται τὰς νεαρὰς καὶ εὐαισθήτους καρδίας των! Ὢ τίς βάσκανος δαίμων ὤθησε τὴν πατρίδα ἡμῶν εἰς τὴν λατρείαν τῆς ξενικῆς ταύτης μούσης, ἥτις οὐδὲν κοινὸν ἔχει πρὸς τὴν σεμνὴν καὶ αὐστηρὰν μοῦσαν τοῦ πατρῴου θεάτρου!
Ποσάκις κατὰ τὰς σεληνοφεγγεῖς νύκτας ὑπὸ τὸν αἴθριον τοῦτον καὶ γλαυκὸν τῆς Ἀττικῆς οὐρανὸν, ὅτε ἡ γλυκύθυμος ἠρεμία τῆς φύσεως καλεῖ τὰς εὐαισθήτους ψυχὰς εἰς κατάνυξιν ποσάκις τότε τὰ ἀκούσματα ἐκεῖνα, ἅτινα ἔχουσι τὴν ἀξίωσιν νὰ καλῶνται καλλιτεχνικὰ, ἀκροωμένη, ἐπόθησα τὴν ἀγρίαν τοῦ χειμῶνος θύελλαν καθ’ ἥν ὁ Ἰλισσὸς ἐξηγριωμένος ζητεῖ νὰ μὲ παρασύρῃ εἰς τὸν ὁρμητικὸν ῥοῦν του, ὅτε ἐν τῷ μέσῳ τῆς βοῆς τοῦ ἀνέμου καὶ τῆς μυκωμένης καταιγίδος ἀντηχοῦσιν ἐκ τοῦ νεκροταφείου οἱ θρῆνοι τῶν Αἰολιανῶν ἁρπῶν καὶ οἱ Τρίτονες καὶ οἱ λοιποὶ εἰδεχθεῖς δαίμονας τῶν ὑδάτων μετὰ πατάγου ἀνακυκοῦσι τὸν Φαληρικὸν ὅρμον!
Ὢ ἐὰν ἠδυνάμην νὰ ἐγκαταλείψω τοὺς ἀξένους τούτους τόπους καὶ νὰ ζητήσω καταφύγιον μακρὰν εἰς τοὺς χαρίεντας καὶ συσκίους λειμῶνας τῆς δούλης Ἑλλάδος! Ἐκεῖ εἰς τοὺς ὑπὸ τῆς φύσεως εὐλογημένους ἐκείνους τόπους ἡ ἀπαισία τῶν καταδιωκτῶν του ἑλληνισμοῦ φωνὴ, ὡς παράτονός τις ἦχος θέλει προσβάλλει τὰς ἀκοάς μου, ἀλλ’ ἐκεῖ δὲν θέλω πλέον ἀκούει τὰς ταπεινωτικὰς χειροκροτήσεις καὶ ἐπευφημίας τῶν υἱῶν τῆς Παλλάδος! Ἀλλ’ οἴμοι πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ παραβιάσω τοὺς μυστικοὺς ὅρκους μεθ’ ὧν συνεδέθη ἡ ὕπαρξίς μου, Πῶς εἶναι δυνατὸν ν’ ἀπομακρυνθῶ τῆς πηγῆς ταύτης ἀφ’ ἧς ἄλλοτε ὑπεράνω τοῦ μεγαλοπρεποῦς Παρθενῶνος ἔβλεπον περιϊπταμένην τὴς σκιὰν τῆς Πολιούχου Παλλάδος, τὸ μεγαλεῖον καὶ τὸ κλέος τῶν Ἑλλήνων διασώζουσαν; Ἀφότου ξενικὸς θίασος κατέλαβε τὰς ἀκτὰς τοῦ Φαλήρου αἱ ἀδελφαί μου ὁσάκις διέρχονται τὸ ἑσπέρας παρὰ τὸν ὅρμον ἐκεῖνον, βυθίζουσιν ὑπὸ τὸ ἀργυροειδὲς κῦμα τὴν χαρίεσσαν αὐτῶν κεφαλὴν· ἀλλὰ τλήμων ἐγὼ, ἐνταῦθα, ἐπὶ τῶν ἄλλοτε καταῤῥύτων καὶ συσκίων τούτων μερῶν, ὅθεν ἀντήχησάν ποτε οἱ πρὸς τὸν Ὀλύμπιον ὕμνοι, τεθλιμμένος μάρτυς τῆς παρακμῆς τῆς φίλης πατρίδος παρισταμένη αἰωνίως θέλω συνοδεύει διὰ τῶν μελαγχολικῶν θρήνων μου τὸν μονότονον τῆς πηγῆς ταύτης φλοῖσβον!»
— « Νύμφη! — ἀνέκραξα τότε, συγκινηθεῖσα ὑπὸ τῶν τελευταίων τούτων λόγων — οἱ θνητοὶ ὡς πνοὴ ἀνέμου παρέρχονται, ἀλλ’ αἱ χορεῖαι τῶν ἀθανάτων ἀπρόσιτοι εἰς τὸν πανδαμάτορα χρόνον, πλανῶνται ᾆείποτε ἐπὶ τῆς ἐνδόξου καὶ προσφιλοῦς ταύτης γῆς· διατί λοιπὸν νὰ μὴ ἐλπίζῃς ὅτι ἐκ τῶν ὀχθῶν τούτων θέλει ποτε ἀκούσει τὴν γλυκεῖαν φωνὴν τῆς πατρῴας μούσης τὴν ἑλληνικὴν νεολαίαν εἰς τὰ προγονικὰ μεγαλουργήματα μυσταγωγοῦσαν;
Εὔχου καὶ ὁ κοινὸς τῶν θνητῶν καὶ τῶν ἀθανάτων Πατὴρ δὲν θέλει ἀπωθήσει τὰς εὐχάς σου. Ἀλλὰ μοὶ ἀνέφερες περὶ τῶν ἀδελφῶν σου, δύνασαι νὰ μοὶ εἴπῃς, ὦ Ναϊὰς, τινες εἶσιν αὗται;»
«— Αἱ θυγατέρες τοῦ Νηρέως, μοὶ ἀπεκρίθη, εἶναι αἱ μυστηριώδεις νύμφαι, πρὸς ἃς ἦτο ποτε ἐμπεπιστευμένη ἡ ἀνατροφὴ τοῦ θεσμοφόρου Βάκχου χαρίεσσαι καὶ ἐλαφραὶ, ὡς ὁ ζέφυρος, διέρχονται τὰ ἀεικίνητα πεδία τοῦ Ὠκεανοῦ ὁδηγοῦσαι μετὰ τῶν Τριτόνων τὰ πνεύματα τῶν ἀγαθῶν εἰς τὰς Νήσους τῶν Μακάρων. Πολλάκις ἐν μέσῳ τοῦ πατάγου καὶ τοῦ κλύδωνος ἀκολουθοῦσι τὴν μυκωμένην καταιγίδα, παίζουσαι μὲ τὸν ἀφρὸν τῆς θαλάσσης καὶ συνοδεύουσαι τὸ κῦμα διὰ τῶν γοργῶν παιάνων των, ἄλλοτε δὲ πάλιν ὅταν ὁ ὀφθαλμὸς τοῦ θνητοῦ δὲν φθάνῃ μέχρις αὐτῶν, χαρίεσσαι καὶ μειδιῶσαι ἐξέρχονται τῆς θαλάσσης ἵνα χορεύσωσιν εἰς τὸ παράλιον· πρασινοειδὴς χιτὼν καλύπτει τὰ αἰθέρια αὐτῶν σώματα καὶ ἐπὶ τῆς ὡραίας αὐτῶν κεφαλῆς θάλλει στέφανος ἐξ κισσοῦ εἰς ἀνάμνησιν τῶν ἀδύτων τοῦ Βάκχου μυστηρίων ἅτινα αὐταὶ πρῶται ἀπεκάλυψαν εἰς τὸν κόσμον.
Τὴν ἑσπέραν ὅτε ἐν μέσῳ τῆς γαλήνης τῆς νυκτὸς ἠχῇ ὁ φλοῖσβος τῆς θαλάσσης, τεῖνον τὸ οὖς σου μετὰ προσοχῆς, ἐὰν τὰ μυθιστορικὰ ἀναγνώσματα καὶ τὰ θεάματα δὲν σὲ διέφθειραν μέχρι τοῦδε ἐντελῶς, ἐὰν ἐν τῇ φύσει εὑρισκομένη δύνασαι εἰσέτι νὰ αἰσθανθῇς ἀντὶ τῆς χαύνης καὶ ῥεμβαστικῆς μελαγχολίας τὰ ὑγιᾶ καὶ ἐναρμόνια αἰσθήματα, ἅτινα αὕτη διαχέει, θέλεις τότε διὰ μέσου τοῦ μονοτόνου ἐκείνου ἤχου διακρίνει τὸ μέλος τῶν ἀδελφῶν μου τούτων, αἵτινες ἀόρατοι, λαμβάνουσι μέρος κατὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην εἰς τὸν νυκτερινὸν ὕμνον τῆς φύσεως.»
— Ὁ νυκτερινὸς ὕμνος! — ἐπανέλαβον μετ’ ἀπορίας — τίς εἶναι οὗτος, ὦ Νύμφη; Εἰπέ μοι, σὺ, ἥτις διὰ τῶν εὐεργετικῶν ναμάτων σου καταπαύεις τὴν δίψαν τοῦ κεκμηκότος ὁδοιπόρου καὶ τὰς ἀσθενείας τῶν θνητῶν πολλάκις θεραπεύεις, σὺ ἥτις διὰ μέσου τοῦ σκότους διορᾷς ἐκεῖ ὅπου ὁ περιωρισμένος τοῦ θνητοῦ ὀφθαλμὸς ἀδυνατεῖ νὰ ἐμβατεύσῃ, εἰπέ μοι, ποῦ δύναμαι ν’ ἀκούσω τὸν ὕμνον τοῦτον;
—Ἄκουσον, μοὶ εἶπε τότε—ἐνῷ ἡ λεπτοφυὴς αὐτῆς χεὶρ ἀπωθήσασα τὴν κυματίζουσαν κόμην της, μοὶ ἀπεκάλυψε τὸ ἐμβριθὲς καὶ σκεπτικὸν μέτωπόν της — ἀκροάσθητι μετὰ προσοχῆς, διότι ἡ ἔννοια τῶν λόγων μου εἶναι βαθεῖα καὶ δύσκολος.
Ὁ Ναὸς τῆς δημιουργίας εἶναι μέγας, ἄπειρος! ἡ δὲ ἐκλεκτὴ ψυχὴ, ἐν οἱᾳδήποτε στιγμῇ ὅπου καὶ ἂν φέρῃ τὴν πτῆσίν τῆς, πανταχοῦ ἀκούει τὴν φωνὴν τῆς φύσεως ἀναπεμπόμενην ὡς θυμίαμα εὐγνωμοσύνης πρὸς τὸν θρόνον τοῦ Πλάστου. Ἀλλὰ τὸ ἑσπέρας ὅταν ὁ σάλος καὶ ἡ τύρβη τῶν ἀσχολιῶν τοῦ ἀνθρώπου καταπαύσωσιν, ὅταν ὁ ὕπνος γαλήνιος καὶ μεγαλοπρεπὴς κατέρχεται βραδέως ἀπ’ Ἀνατολῶν ἐκτείνων τὸ πανίσχυρον αὐτοῦ σκῆπτρον ὑπὲρ τὰ ἄστη τῶν θνητῶν, τότε ἐν μέσῳ τῆς σοβαρᾶς καὶ μυστηριώδους ἐκείνης σιγῆς αἱ χορεῖαι τῶν Νυμφῶν ἐξέρχονται ἀπὸ τὰ ἐνδιαιτήματα αὐτῶν καὶ ἐνοῦσι τὰς ἐναρμονίους αὐτῶν φωνὰς μετὰ τοῦ ὕμνου ἐκείνου.....Ἐκεῖ εἰς τὰ πυκνὰ δάση διὰ μέσου τῶν ὁποίων ἡ ἑκηβόλος Ἄρτεμις ἐκτοξεύει τὰ ἀργυροειδῆ αὐτῆς βέλη, ὑπὸ τὴν τρέμουσαν σκιὰν αἱ χορεῖαι τῶν Δρυάδων ψυθυρίζουσι τὰς μυστηριώδεις αὐτῶν ἁρμονίας.
«Ἐκεῖ εἰς τὰ ὄρη καὶ τοὺς λόφους ἔνθα κυλίονται τὰ κρυσταλλώδη τῶν πηγῶν νάματα, ἔνθα ἡ ἐρασμία κισσάμπελος περιπλέκεται ἐπὶ τῆς ἀκανθώδους βάτου καὶ τὸ γλιχώνιον καὶ ὁ λυγὸς διαχύνουσι τὴν λεπτὴν αὐτῶν εὐωδίαν, ἐκεῖ ὑπὸ τὸ σεληναῖον φέγγος αἱ ὀρεστιάδαι Νύμφαι, μόλις ψαύουσαι διὰ τοῦ ἄκρου τῶν ποδῶν τὸν τάπητα τῆς χλόης, ὀρχοῦνται ἐλαφρῶς, ἐνῷ ἡ τεθλιμμένη ἠχὼ πλησίον που ἐντὸς σπηλαίου κεκρυμμένη ἐπαναλαμβάνει διὰ φωνῆς τρεμούσης τὰ χαρμόσυνα αὐτῶν ᾄσματα.
«Ἐκεῖ εἰς τὰ βάθη τοῦ ὁρίζοντος, ὅθεν ὁ Φοῖβος πρὶν ἢ στρέψῃ τοὺς πυρίνους αὐτοῦ ἵππους, ῥίπτει εἰς τὰς κορυφὰς τῶν ὀρέων τὰ τελευταῖα αὐτοῦ βέλη εἰς τὸ μέσον τῆς θαλάσσης, ὁ γαλήνιος Ποσειδὼν ὑπὸ τῶν Τριτόνων περικυκλωμένος ψάλλει τὸν μεγαλοπρεπῆ αὐτοῦ παιᾶνα.
«Ἐκεῖ εἰς τὰς καταπρασίνους πεδιάδας ἔνθα ἡ ἄμπελος κάμπτει τοὺς κλῶνας της ὑπὸ τὸ βάρος τῶν καλλιβοτρύων σταφυλῶν καὶ ἡ γλαυκὴ ἐλαία, τῆς Πολιούχου Παλλάδος τὸ φύτευμα, κινεῖ μελαγχολικῶς τὴν κορυφὴν, ἐκεῖ ἀναπαύεται ὁ εὐεργετικὸς Βάκχος, ἐρειδόμενος ἐπὶ γηραιοῦ κορμοῦ ἐπὶ τοῦ ὁποίου περιελίσσεται ὁ οἰνόχρους κισσὸς, ἐνῷ περὶ αὐτὸν οἱ Σιληνοὶ καὶ οἱ Σάτυροι συγκροτοῦσι τοὺς ἰδιοῤῥύθμους αὐτῶν χοροὺς ὑπὸ τοῦ ἤχου τῶν κροτάλων καὶ τῶν αὐλῶν συνοδευόμενοι.
«Ἐκεῖ τέλος εἰς μεμακρυσμένην καὶ ἐρημικὴν κοιλάδα ἔνθα ὁ ἄνθρωπος, ὁσάκις εὑρεθῇ μόνος, καταλαμβάνεται ὑπὸ φόβου ἀορίστου, ἀκούων ἐν τῇ σιγῇ τῆς νυκτὸς τοὺς συγκεχυμένους ψυθυρισμοὺς τῆς φύσεως, οὓς μάτην προσπαθεῖ νὰ συλλάβῃ καὶ οἵτινες φαίνονται αὐτῷ ὡς φωναὶ ἀπ’ ἀοράτου τινος κόσμου πρὸς αὐτὸν ἀποτεινόμενοι, ἐκεῖ πλησίον που ἐπὶ βράχου καθήμενος ὁ μυστηριώδης Πᾶν παίζει τὸν πολύφωνον αὐλόν του.
«Καὶ πάντες οἱ συγκεχυμένοι οὗτοι, ἦχοι, αἱ μυστηριώδεις φωναὶ, αἵτινες ὁτὲ μὲν ἐκπνέουσιν, ὁτὲ δὲ ἀναγεννῶνται πάλιν, θαυμασίως πως εἰς τὸν αὐτὸν συμπίπτουσαι ῥυθμὸν, ἀποτελοῦσι μίαν καὶ μόνην ἁρμονίαν..... ἐνῷ αἱ εἰς τὸ χάος μαρμαίρουσαι σφαῖραι, ὡς ἀγαθοὶ δαίμονες, κλίνοντες μετὰ σεβασμοῦ τὰς ἐστεμμένας αὐτῶν κεφαλὰς, διαχύνουσι πρὸς τὴν γῆν τὴν γλυκεῖαν αὐτῶν μουσικὴν καὶ οὕτω ἡ μεγαλοπρεπὴς αὕτη συμφωνία ἀπὸ τῆς γῆς εἰς τὰς μυστηριώδεις ἐκτάσεις ποικιλοτρόπως ἐπαναλαμβανόμενη, σχηματίζει ἀκαταπαύστως τὸν αἰώνιον τοῦτον ὕμνον «Τὸ πᾶν τὸ Σὸν μεγαλεῖον ἀγγέλλει, ὦ Ἄναρχε τῆς καθολικῆς ἁρμονίας Ἀρχή.»—«Ὤ! ἐννοῶ νῦν — ἀνέκραξε τότε ὡς ἀπὸ ὀνείρων συνερχομένη—ἐννοῶ ὁποίαν κακόηχον παρατονίαν ἀποτελεῖ εἰς τὴν εὐαίσθητον καὶ λεπτὴν ἀκοήν σου ἡ φωνὴ ἐκείνη τοῦ ἀνθρώπου, ἥτις διαταράττει καθ’ ἑκάστην ἑσπέραν τὰς ἡσύχους τῆς μονώσεώς σου στιγμάς!
Ἀλλὰ δὲν μοὶ ἀπεκρίθη διότι ἐφαίνετο βυθισμένη εἰς σκέψεις θλιβεράς. Αἴφνης σοβαρὰ αὐστηρότης ἀντικατέστησε τὸ μειδίαμα τῆς καλοκἀγαθίας, ὅπερ ἐπλανᾶτο εἰς τὰ χείλη της.
—«Τλῆμον Πατρίς! ἀνέκραξε, μετά τινα σιωπὴν, ἦν ποτε χρόνος ὅτε ὑπὲρ σοῦ καὶ μόνης ἔπαλλεν ἡ καρδία τοῦ νεανίσκου, ὅστις ἐπὶ τοῦ πεδίου τῆς μάχης ἀποθνήσκων, ὑπερηφάνως πρὸς τὴν τροπαιοῦχον σημαίαν σου ἠτένιζε καὶ ἡ Ἑλληνὶς ἀπὸ γενετῆς εἰς τὴν σὴν καθιεροῦτο λατρείαν! Νῦν δὲ ὅτε δεινοὶ ἐπίκεινται κίνδυνοι, ἐνταῦθα ἔνθα πᾶν ὅ,τι τὸ βλέμμα ἀπαντᾷ ἀναμιμνήσκει προγονικῆς εὐκλείας τὸ μεγαλεῖον. Ἐνταῦθα, τὰ πλήθη τῶν Ἑλλήνων ἀθρόα συνερχόμενα ἐμπνέονται ὑπὸ τῶν εὐτελῶν δημιουργημάτων τοῦ ῥεμβασμοῦ καὶ τῆς ἀπογοητεύσεως!
Ἀλλ’ οἱ λόγοι της οὗτοι διεκόπηοαν αἴφνης ὑπὸ τοῦ κρότου τῶν βημάτων, διαβατῶν διερχομένων ὄπισθεν ἡμῶν· ἐστράφην ἀνησύχως πρὸς τὴν Νύμφην, ἀλλ’ εἶχε γίνει ἄφαντος. Οἱ ἐλαφροὶ κύκλοι, οἵτινες ἀλληλοδιαδόχως σχηματιζόμενοι καὶ διαλυόμενοι ἐῤῥυτίδουν ἐλαφρῶς κατὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ ὕδατος, μοὶ ἔδειξαν μόνοι τὰ ἴχνη της· ἐνῷ δὲ ἔκυπτον ἵνα παρατηρήσω πλησιέστερον, μοὶ ἐφάνη ὅτι διέκρινα μεταξὺ τοῦ λευκοῦ ἀφροῦ τὸν κυματίζοντα αὐτῆς πέπλον· ἀλλ’ ἐν ἀκαρεῖ τὰ πάντα ἐξηλείφθησαν καὶ τὰ ὕδατα ἠρέμα κατακυλιόμενα ἐπανέλαβον τὸν μονότονον αὐτῶν φλοῖσβον.
Συγκεχυμέναι ἰδέαι, αἰσθήματα ἀόριστα μὲ κατέλαβον τότε..... ἐστέναξα μελαγχολικῶς θεωροῦσα καὶ πάλιν τὸ διαυγὲς ὕδωρ ὑπὸ τὸ ὁποῖον ἔγινεν ἄφαντος ἡ ὡραία ὀπτασία μου καὶ ἐξηκολούθησα τὸν περίπατόν μου σύννους καὶ ἐκπεπληγμένη ἀναπολοῦσα τοὺς λόγους τῆς Ναϊάδος οἵτινες τοσοῦτον ἀποτόμως εἶχον διακοπῆ.
Α. Γ. Π.