Χρυσαλλίς/Τεύχος 67/Ποικίλα: ο τύπος εν Κίνα
| Ποικίλα: ὁ τύπος ἐν Κίνᾳ |
| Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 67 του περιοδικού Χρυσαλλίς (1865) |
Κατὰ τὴν σινικὴν χρονολογίαν ἡ τυπογραφικὴ τέχνη ἀνεκαλύφθη ἐν Κίνᾳ τῷ 50ῷ ἔτει π. Χ. ἐπὶ τῆς βασιλείας Μὶγκ Τσὶγκ τοῦ Αʹ. δευτέρου αὐτοκράτορος τῆς ταρταρικῆς δυναστείας. Εἰ καὶ μικρὰς ἔκαμον μεταβολὰς καὶ βελτιώσεις ἀπὸ τῆς ἐφευρέσεως αὐτῆς, ἐν τούτοις τ’ ἀποτελέσματα τῆς τέχνης ταύτης, καί τοι ἀτελεστάτης, εἶναι παρ’ αὐτοῖς μεγάλα καὶ ἀπίστευτα. Ἀνέκαθεν ὁ συντηρητικώτατος οὗτος λαὸς τιμῶν τὰ γράμματα ὑπερβαλλόντως, ὤφειλε κατὰ φυσικὸν λόγον ν’ ἀνασχοληθῇ εἰς τὴν εὕρεσιν τῶν μέσων, δι’ ὧν ἠδύνατο νὰ καταστῶσι τὰ βιβλία προσιτὰ εἰς πλείστους ἀναγνώστας, ὅσον ἦτο δυνατὸν, καὶ εἰς τοῦτο ἀποβλέπων ἐξ ἀρχῆς τὸ κατώρθωσε. Διὰ τῆς εὐτελοῦς τιμῆς τῶν ἐργατικῶν ἡμερομισθίων καὶ τῆς ἁπλότητος τῶν μηχανῶν αὐτῶν, οἱ Κινέζοι κατώρθωσαν νὰ παραγάγωσι βιβλία καλὰ καὶ εὔωνα. Τὰ σινικὰ τυπογραφικὰ καταστήματα δὲν ἔχουσι χειροκίνητα καὶ ἀτμοκίνητα πιεστήρια, οὔτε πολλὰ καὶ βαρύτιμα μεταλλικὰ στοιχεῖα καὶ πάντα τὰ λοιπὰ, ἅτινα τὰ εὐρωπαϊκὰ σήμερον περιλαμβάνουσιν, ἀλλὰ μόνον μικρὸν ἀριθμὸν ἐργαλείων εὐτελεστάτων, δύο ψήκτρας χρησιμευούσας ἀντὶ πιεστηρίων, καὶ ὀλίγα τμήματα ξίλου συντελοῦντα εἰς κίνησιν τῶν τυπογραφικῶν των ἐργαστηρίων.
Τὸ εὐρωπαϊκὸν ἀλφάβητον συνίσταται εἰς ὀλίγα τινὰ γράμματα, τὰ ὁποῖα πολυτρόπως συνδυαζόμενα χρησιμεύουσιν εἰς πολλὰς γλώσσας πρὸς ἔκφρασιν τῶν διανοημάτων. Παρὰ Σίναις ἐξ ἐναντίας ἑκάστη λέξις ἐκφράζεται δι’ ἰδιαιτέρου τινὸς γράμματος· τὰ εἰκοσιτέσσαρα τοῦ ἡμετέρου ἀλφαβήτου γράμματα κεῖνται διατεθειμένα εἰς ἰδιαίτερα χωρίσματα ἐπὶ μεγάλης σανίδος εὐπρόσιτα εἰς τὰς χεῖρας τοῦ στοιχειοθέτου, ὅθεν λαμβάνει τὰ διάφορα στοιχεῖα καὶ στοιχειοθετεῖ. Ἂν δὲ οἱ Σῖναι, οἵτινες ἔχουσι 37, 000 διαφόρων στοιχείων ἐπιδεκτικῶν μεταβολῶν τινων, μεταχειρίζοντο τὰ αὐτὰ τῆς στοιχειοθεσίας μέσα, ὁ στοιχειοθέτης διὰ νὰ δυνηθῇ νὰ ἐκπληρώσῃ τὸ ἔργον του, ἔπρεπε νὰ ἦναι ἑκατόγχειρ Βριάρευς. Ἀντὶ λοιπῶν κινητῶν χαρακτήρων, οἱ Κινέζοι μεταχειρίζονται εἰς τύπωσιν φιλολογικῶν καὶ φιλοσοφικῶν βιβλίων ξιλίνους πίνακας, ἐπὶ τῶν ὁποίων χαράττουσι τ’ ἀποτελοῦντα μίαν σελίδα σημεῖα. Ὁ πίναξ ἐξ ἀπίου ξύλου κατασκευαζόμενος, ἔχει ἱκανὸν πάχος καὶ μέγεθος δύο σελίδων· ἐπιμελῶς δ’ ἐξεσμένος, καὶ τριβόμενος μὲ ζύμην ἐξ ἐψημένης ὀρύζης, καθύσταται λεῖος καὶ ἐπιτήδειος νὰ δεχθῇ τὸν τύπον τῶν χαρακτήρων.
Αἱ πρὸς τύπωσιν σελίδες γραφόμεναι ὑπὸ ἐπιδεξίου γραφέως ἐπὶ χάρτου λεπτοῦ, ἐφαρμόζονται ἐπὶ τοῦ πίνακος ὑγρὸν εἰσέτι ἔχοντος τῆς ὀρύζης τὸ ἐπίχρισμα, τοῦτο ἀποῤῥοφᾷ τὴν μελάνην, δι’ ἧς ἐγράφησαν οἱ χαρακτῆρες, χωρὶς νὰ μεταβάλλῃ τὸ σχῆμα των, ὁ δὲ χαράκτης περικόπτει τ’ ἄγραφα μείναντα μέρη τοῦ πίνακος εἰς τρόπον ὥστε νὰ μείνωσι μόνον ἐξέχοντα τὰ γράμματα. Τὰ λάθη διορθοῦνται ἐμπηγομένων τεμαχίων ξίλον ἐν τῷ πίνακι, πλὴν ἡ χάραξις εἶναι τόσον εὔκολος καὶ τόσον εὐτελὴς ὁ ἐργατικὸς μισθὸς, ὥστε πολλάκις ἀναξέουσι τὸν πίνακα, καὶ χαράττουσιν αὐτὸν ἐκ νέου· ὅταν τὸ σχῆμα τῶν γραμμάτων χάσῃ τὴν εὐκρίνειαν καὶ καθαρότητά του, ὁ γλύπτης ἐπισκευάζει τὸν πίνακα, μετὰ δὲ ταύτην τὴν ἐπιδιόρθωσιν χρησιμεύει πρὸς τύπωσιν οὐχὶ μικροῦ ἀριθμοῦ ἀντιτύπων. Ὅταν πρόκηται νὰ τυπωθῶσι συγγράμματα εἰς ὀλίγα ἀντίτυπα, ἀντὶ ξυλίνων μεταχειρίζονται πίνακας ἐκ μίγματος κυροῦ καὶ ῥητίνης, ἐφ’ ὧν χαράσσονται εὐχερέστερα οἱ χαρακτῆρες. Τοιουτοτρόπως τυπόνεται ἐφημερίς τις ἡμερησία ἐν Καντῶνι. Διὰ νὰ δοθῇ δὲ ἰδέα τις περὶ τῆς εὐτελοῦς γλυπτικῆς ἐν Κίνᾳ, σημειοῦμεν τὰ ἑξῆς· ὅτε κατὰ τὸ 1816 ἀπόστολοι τῆς βιβλικῆς ἑταιρίας ἠθέλησαν νὰ τυπώσωσιν ἐν Καντῶνι τὴν Ἁγίαν Γραφὴν σινιστὶ, οἱ χαράκται διὰ νὰ χαράξωσιν ἐπὶ πινάκων τὰ πρὸς ἐκτέλεσιν τοῦ ἔργου τούτου ἀναγκαῖα δεκακισχίλια σημεῖα, ἐζήτησαν ὡς ἀντιμισθίαν μόνον δέκα λίρας ἀγγλικάς. Βραδύτερον ἔτι ὁ Στανίσλαος Ἰουλιανὸς, σοφὸς περὶ τὰ σινικὰ καὶ διδάσκαλος τῆς σινικῆς γλώσσης ἐν τῇ βασιλικῇ βιβλιοθήκῃ τῆς Γαλλίας, ἐπρότεινεν εἰς γλύπτας τῶν Παρισίων νὰ τῷ χαράξωσιν ἐπὶ ξύλου ἐννενήκοντα χιλιάδας διαφόρων χαρακτήρων σινικῶν, ἀναγκαίων πρὸς τύπωσιν συγγράμματος, ἀλλ’ ἅμα ἤκουσεν, ὅτι ἐζήτουν τριακοσίας περίπου χιλιάδας φράγκων, παρήγγειλε τὸ ἔργον εἰς Κίναν· ἡ δὲ τιμὴ τῶν χαρακτήρων, μέχρι Παρισίων ἀνέβαινεν εἰς 3,600 φράγκα.
Νῦν ἴδωμεν πῶς γίνεται ἡ πίεσις ἐν Κίνᾳ. Ὁ εργάτης ὁ παρ’ ἡμῖν ἐκτελῶν τὴν πίεσιν, κρατεῖ δύο ψήκτρας, καὶ διὰ μὲν τῆς μιᾶς μελανόνει τὸν πίνακα, διὰ δὲ τῆς ἄλλης πιέζει τὸν ἐπιτιθέμενον ἐπὶ τοῦ πίνακος ὑγρὸν χάρτην ἐπισύρων αὐτὴν ἐλαφρῶς. Διὰ τοιαύτης ἐπιδεξιότητος ἐκτελοῦσι τὴν ἐργασίαν ταύτην, ὥστε εἷς μόνος δύναται νὰ τυπώνῃ καθ’ ἡμέραν ἕως δεκακισχίλια ἀντίτυπα. Τὸ ἓν μόνον μέρος τοῦ χάρτου διὰ τὸ διαφανὲς αὐτοῦ τυποῦται. Ὅταν δὲ θέλωσι νὰ συνάψωσιν εἰς ἓν τὰ τυπωμένα φύλλα καὶ σχηματίσωσι βιβλίον, ἐπειδὴ ἕκαστον φίλλον ἀποτελεῖ δύο σελίδας, διπλόνεται οὕτω πως, ὥστε τὰ ἀτύπωτα μέρη νὰ συναφθῶσιν ἔσωθεν, ἡ δὲ πτυχὴ τοῦ φίλλου νὰ σχηματίσῃ τὸ περιθώριον τοῦ βιβλίου, καὶ τ’ ἀντίθετα ἄκρα ν’ ἀποτελῶσι τὸ κάτω μέρος ἔνθα συνάπτονται.
Δὲν ὑπάρχει ἐν Εὐρώπῃ, λέγει ὁ Κ. Ἄβελ Ρεμουζὰ, ἔθνος ἔχον βιβλία τόσον εὔωνα καὶ εὔχρηστα ὡς οἱ Σῖναι. Κανὲν τέλος δὲν ἐπιβάλλεται ἐπὶ τῆς φιλολογίας, καὶ δύναταί τις ν’ ἀγοράσῃ σύγγραμμα τρίτομον ἢ τετράτομον, ἔχον μέγεθος μέγα, ἀντὶ τριῶν περίπου φράγκων. Τὰ τέσσαρα βιβλία τοῦ Κονφουκίου μετὰ τῶν σχολείων αὐτῶν ἐπωλοῦντο ἐν Καντῶνι ἀντὶ τεσσάρων φράγκων σχεδὸν, κατὰ τὸν χειρόγραφον κατάλογον ἑνὸς τῶν αὐτόθι βιβλιοπωλῶν. Τὰ λεξικὰ, αἱ ἐγκυκλοπαιδίαι, αἱ πολιτειογραφικαὶ περιγραφαὶ, αἱ περὶ τεχνῶν πραγματεῖαι, οἱ κώδικες τῶν νόμων καὶ τὰ φιλοσοφικὰ συγγράμματα, καὶ ἑνὶ λόγῳ ὅλα τὰ βιβλία, ὅσα συντελοῦσιν, ἵνα καταστήσωσιν κοινοτέραν τὴν παιδείαν εἶναι διαδεδομένα ἐν Κίνᾳ εἰς τὸν ὑπέρτατον βαθμόν· Ἡ δὲ κυβέρνησις συντρέχει τὸ ἐφ’ ἑαυτῇ τὰς τοιαύτας ἐκδόσεις. Κατὰ τὸ 1773 ὁ αὐτοκράτωρ Κίαν Λὸγγ διέταξε νὰ τυπωθῇ γενική τις βιβλιοθήκη, συγκειμένη ἐκ τῶν ἐπισημοτέρων συγγραμμάτων, καὶ ἥτις κατὰ τὸ βασιλικὸν διάταγμα ἔπρεπε ν’ ἀποτελέσῃ ἑκατὸν ἐξήκοντα χιλιάδας τόμων, καὶ νὰ σχηματίσῃ τέσσαρας βιβλιοθήκας ὀνομασθησομένας τέσσαρας θησαυρούς· ἡ τύπωσις τῆς τεραστίας ταύτης συλλογῆς δὲν ἦτο τυπωμένη μέχρι τοῦ 1837, ἤτοι μετὰ ἑξήκοντα ἔτη ἀπὸ τῆς ἐκδόσεως τοῦ διατάγματος.
Τὰ μέχρι τοῦ 1818 τυπωθέντα συγγράμματα ἀνέβησαν εἰς 78,125 τόμους.