Τα μνήματα (Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής)
| Τὰ μνήματα Συγγραφέας: |
Εἰς παραπέτασμα θολὸν ἐκρύβη ἡ σελήνη.
Ὁ νυκτοκόραξ, τῶν κρημνῶν τὴν φωλεὰν ἀφίνει
μὲ θλιβερὰ κοράσματα.
Ἀποθανόντες φίλοι μου τριγύρω μου κοιμῶνται,
κ' εἰς τὴν ὁμίχλη τοῦ βουνοῦ ἀμφίβολα πλανῶνται
ἀτμόπλαστα φαντάσματα.
Ναί, θέλω εἰς τὰ σκότη σου, ὦ νὺξ ἠγριωμένη,
ἡ ὕπαρξίς μου ἄγνωστος νὰ κεῖται τεθαμμένη
εἰς λήθην αἰωνίαν.
Καὶ ὡς ἠχήσῃ δι' ἐμὲ τοῦ κώδωνος ὁ κρότος,
νὰ πέσω καθὼς ἔζησα εἰς τῆν νυκτὸς τὸ σκότος
καὶ εἰς τὴν ἐρημίαν.
Ἀφ' ὅτου πλέω τῆς ζωῆς τ' ἀγνώριστα πελάγη,
τὴν πρώραν μου ἀντέκρουσαν καὶ σκόπελοι καὶ πάγοι,
καὶ ἀφρισμένα κύματα·
πλὴν τ' ἄρμενά μου ἔδεσα τ' ἀνεμοξεσχισμένα,
ν' ἀράξω ἐπεθύμησα εἰς ἥσυχον λιμένα,
καὶ ἤραξα εἰς μνήματα.
Εἰς μνήματα! Ὤ! καὶ τὸ πᾶν δὲν εἶναι μέγα μνῆμα;
Εἰς τῆν νυκτὸς τὴν σιωπὴν ἡ γῆ ὓπὸ τὸ βῆμα
γογγύζει τοῦ θανάτου.
Ἀχόρταγος τὰ τέκνα του ὁ χρόνος καταπίνει,
κ' εἰς τὸν αἰῶνα ὁ αἰὼν ἐνθύμημα ἀφίνει
τὰ νεκροσάβανά του.
Ἐθαύμαζον τὸν πλάτανον εἰς τῶν βουνῶν τὰ ὕψη.
Τοὺς λόφους θέλων πέριξ του ἐφαίνετο νὰ κρύψῃ
εἰς τὸ παχύ του φύλλωμα.
Πλὴν σκώληξ τὴν καρδίαν του αἰῶνας εἶχε φθείρει,
καὶ ἤδη σκέλεθρον γυμνὸν ὁ θάνατος τὸν σύρει
εἰς τῶν κρημνῶν τὸ κοίλωμα.
Ροφοῦν ξηρὰν μετὰ ξηρὰν τ' ἀχόρταγα πελάγη.
Τὴν Σιβηρίαν ἔπνιξαν γιγαντιαῖοι πάγοι,
τὴν Ἀραβίαν ἄμμοι.
Τὸ στάδιον τῆς κτίσεως εἰς τάφον εὐρὺν λήγει.
Πᾶν πλάσμα εἶναι κτῆμά του, ἀφ' ὅπου καὶ ἂν φύγῃ,
καὶ ὅπου ἂν προσδάμῃ.
Περιηγήθην εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐρωτῶν ποῦ εἶναι
ἡ οὐρανόκτιστος Τρῳάς, αἱ ἔνδοξαι Ἀθῆναι,
ἀπήντησα συντρίμματα.
Μετὰ τὴν γῆν, τὸν οὐρανὸν ἠτένισα μ' ἐλπίδα·
τὰ ἄστρα ἐμελέτησα· κι' αὐτὰ νὰ σβύνουν εἶδα
εἰς μαῦρα διαστήματα.
Σύ, ὃς δι' αὔλακος φλογὸς ὀργώνεις τὸν αἰθεα,
φωστήρ! Ἡ φύσις σὲ ὑμνεῖ αἰώνιον πατέρα,
πηγή των οἱ αἰῶνες.
Καθὼς φανοῦν αἱ γόνιμοι ἀκτῖνες τοῦ φωτός σου,
τ' ἀκάθαρτα φαντάσματα σοβοῦνται ἀπ' ἐμπρός σου,
καὶ φεύγουν οἱ χειμῶνες.
Εἰς ρύακας διαβανεῖς οἱ πάγοι ἀναλύουν,
τὴν γῆν πορφύραι κεντηταὶ καὶ τάπητες ἐνδύουν
κι' ἀνθέων διαδήματα.
Ἀπὸ τοῦ θάλπους σου ζωὴν ποτίζεται ἡ φύσις.
Τὸν ἐρχομόν σου εὐλογοῦν ποιμενικαὶ ὀρχήσεις
κ' ἐρωτικὰ φιλήματα.
Σέ, τὸν δοτῆρα τῆς ζωῆς, τὸν πρὸ αἰώνων ζῶντα,
Σὲ μόνον ὡς ἐνέχυρον παρίστων εἰς τὰ ὄντα
πῶς εἶν' ἀθανασία.
Ἀλλὰ καὶ εἰς τὸν δίσκον σου τὸν φλογισμένον εἶδα
πῶς ἔθεσεν ὁ θάνατος τὴν μαύρην του σφραγῖδα,
καὶ εἶπ' «ἀπελπισία!»
Εἰς σκελετοὺς κατάκειται ὁ γίγας τοῦ θανάτου.
Τὰ ἄδενδρα Οὐράλια κ' αἱ Ἄλπεις εἶν' πλευρά του,
ἡ Αἴτνα εἶναι στόμα του.
Τὴν γῆν συντρίβουσ' οἱ συχνοὶ σπασμωδικοί του κλόνοι·
εἰς λάβαν, εἰς πυρκαϊὰν κ' εἰς ἄσφαλτον ἁπλώνει
τὸ φλογισμένο στρῶμά του.
Ἐπὶ τὸ πρόσωπον τῆς γῆς καταστροφὴν σαλπίζει.
Φυσᾷ διχόνοιαν, λαοὺς κατὰ λαῶν ὁπλίζει
μὲ ξίφος μαιοφόνον.
Πετᾷ ὡς βόμβα φλογερὰ εἰς τάγματα νεκρά των
κ' εἰς φλογισμένας πόλεις των· καὶ εἰς τὰ πτώματά των
τυράννου στήνει θρόνον.
Ναί, φρίττων τῆς μητρός μου γῆς πατῶ τὸ νεκρὸν χῶμα.
Αἱμαων εἶναι ζύμωμα, πτωμάτων εἶναι στρῶμα
ἡ μαύρη κατοικία μας.
Πολλοὶ παρῆλθον πρὸ ἐμοῦ, πολλοὶ περνοῦν ἐμπρός μου,
θενὰ περάσω μὲ πολλοὺς ὡς ἔλθῃ ὁ καιρός μου.
Ἰδοὺ ἡ ἱστορία μας.
Ὡς ὑπομίσθους τὰς σειρὰς ἂν εἶχες τῶν αἰώνων,
ὦ ὁδοιπόρ' ἐφήμερε, ἐγείρεις μετ' ἀγώνων,
λαμπρὰς ἀεροπόλεις.
Ἀλλ' εἰς τοῦ νέου κόσμου σου τὴν ὠγκωμένην πλάσιν,
ἀπρόβλεπτε δημιουργέ, ὡς μόνην ἔχεις βάσιν
τὸ Ἄν, καὶ τοῦτο μόλις.
Ὦ ματαιότης τῆς ζωῆς! - Γνωρίζετε τὸν μόνον
ὅστις εἰς τρίμματα πατεῖ βασιλειῶν καὶ θρόνων;
Τὸν γίγαντα γνωρίζετε;
Ἰδέτ'· ἡ γῆ γονυπετὴς τὸ νεῦμά του προσμένει.
Πατεῖ, κι' ὁ κόσμος σείεται. Περνᾷ, κ' ἡ οἰκουμένη
ἐπάνω του ζυγίζεται.
Πρὸς τὰ στοχεῖ' ἀτρόμητος ἠλείφθη νὰ παλαίσῃ.
Μετρᾷ τοῦ κόσμου τὰς φυλὰς ὅπου θ' ἁλυσοδέσῃ,
καὶ τὰς φρονεῖ ὀλίγας.
Ἐκεῖ – ὁ θάνατος περνᾷ! - Εἰς τὴν ἀκτὴν ἓν μνῆμα,
πέτρα, ἣν βρέχ' ἡ καταιγίς, πρὸς ἣν θρηνεῖ τὸ κῦμα·
ἐδῶ κοιμᾶτ' ὁ γίγας.
Ἕως ἐδῶ· κ' ἐπέκεινα ἡ δόξα καὶ ἡ φήμη
ἐσβέσθησαν, καὶ μοναχὴ ἡ τεθλιμμένη μνήμη
φρουρεῖ τὸ κοιμητήριον.
Ὑπήκοος καὶ ἡγεμὼν ἐδῶ κοιμῶνται ἴσοι.
Εἰς ἓν χωνεύει τῶν θνητῶν τὰ πάθη καὶ τὰ μίση
τὸ μέγα χωνευτήριον.
Ὡς ἄνθος ἀρτιγέννητος σ' ἐγνώρισα, ὦ κόρη!
Ἤσουν ὡς ἄγγελος σεμνή· λαμπρὸν ἐπανωφόρι
σ' ἐκάλυπτε χαρίτων.
Ὁ νοῦς μου, ὅταν σ' ἔβλεπον, τερπνῶς ὠνειροπόλει.
Σ' ἐλάτρευον σιωπηλῶς. Ἡ ὕπαρξίς μου ὅλη
νὰ σὲ λατρεύω ἦτον.
Σὲ εἶδα, κόρη, ὡς ὠχράν, μὲ μειδιῶντα χείλη,
σὲ ἔφερον δακρύοντες, πενθηφοροῦντες φίλοι
εἰς μαῦρον νεροκράββατον.
Ἐτάφην ἔκτοτε μὲ σέ, κ' ἐλπίζω νὰ σὲ πείσω
διὰ κλαυθμῶν νυκτερινῶν, νὰ διαβῇς ὀπίσω
τὴν δίοδον τὴν ἄβατον.
Ὤ! διατὶ ὁ θάνατος τὴν θύραν μου δὲν κρούει;
Τέρπεται ἴσως στεναγμοὺς κατόπιν του ν' ἀκούῃ
καὶ δάκρυα νὰ βλέπῃ;
Ἂν εἶχε σβύσῃ ἀντὶ σοῦ τὸν ἔρημόν μου βίον,
ποτὲ δὲν ἤθελε βραχῇ ὑπὸ σπονδῆς δακρύων
τοῦ τάφου μου ἡ σκέπη.
Εἰς χειροπεριποίητον εὐθυγραμμίαν κλάδων,
εἰς κῆπον, ὃς ὑπὸ στοῶν καὶ θόλων ἐξ ἀράδων
πρασίνων καλλωπίζεται,
ἕκαστος κλάδος συνεργεῖ εἰς κόσμον ἁρμονίας·
καὶ ἂν ἓν δένδρον ἁρπαγῇ ὑπὸ τῆς τρικυμίας,
ἡ συμμετρία σχίζεται.
Ἀλλ' ἐγώ, ρέμμα τῶν κρημνῶν βλαστῆσαν εἰς χειμῶνα
ποτέ μου δὲν κατώρθωσα τὸν ἄφυλλόν μου κλῶνα
μετ' ἄλλου νὰ συνδέσω.
Ποτὲ δὲν μὲ ηὐλόγησεν εὐγνώμων διαβάτης,
καὶ ἂν πλημμύρα τῶν βουνῶν μὲ σύρ' εἰς τὰ νερά της
ἀγνώριστος θὰ πέσω.
Ἐν ὧ τὸν κόσμον ἔβλεπον εἰς τὴν λαμπρότητά του,
ὡς λαῖλαψ ἐπεφύσησε τὸ πνεῦμα τοῦ θανάτου,
καὶ γενεὰς ἡλώνισε.
Ἐμπρός μου ἔσκαψ' ἔρημον βαθὺ νεκροταφεῖον,
καὶ ἔμψυχον ἐρείπιον ἐν μέσῳ ἐρειπίων
μονήρη μ' ἐλησμόνησε.
Περὶ τὸν κόσμο ὡς σκιὰ πλανῶμαι καὶ στενάζω,
σπουδάζω τοὺς κατοίκους του, τὰ πάθη των θαυμάζω,
τὴν τύχη των λυποῦμαι.
Ὁσάκις βλέπω εἰς τὴν γῆν χωρὶς φρονίδα ὄντα
καὶ ἀδακρύτους ὀφθαλμοὺς καὶ χείλη μειδιῶντα,
τὸν τάφον ἐνθυμοῦμαι.
Θνητοί, πατεῖτ' ἀμέριμνοι τὴν γῆν ποῦ σας προσμένει.
Σταθῆτε, κ' ἐξετάσατε ὁ χρόνος ποῦ πηγαίνει
τοῦ κόσμου τὰ συντρίμματα.
Τὴν βακτηρίαν πρὸς καιρὸν τοῦ δρόμου σας ἀφῆτε,
καὶ ἀπὸ τὸν αἰώνιον φθορέα διδαχθῆτε
αἰώνια μαθήματα.
Λεπτοῦ γεννήματ' ἀσθενῆ, πρὶν ἔλθετε περνᾶτε!
Εἰς πότε οἱ ἀπέραντοι σκοποὶ οὓς μελετᾶτε;
Ἡ ὥρα σας σημαίνει.
Τὴν γῆν κατεποντίσατε εἰς ποταμοὺς αἱμάτων,
τὸν κόσμον κατεκτήσατε μ' ἀγέλας στρατευμάτων. -
Ποῦ κεῖσθε τεθαμμένοι;
Τί θησαυρίζεις ὁ γυμνὸς τοῦ κόσμου διαβάτης;
Τί βασανίζετε τὴν γῆν, καὶ τὰ ἐντόσθιά της
ζητεῖτε ν' ἀνασκάψητε;
Ἡ γῆ ὀπίσω εἰς τὴν γῆν θὰ πεταπέσῃ πάλιν.
Ἀγῶνας δὲν χρειάζεσθε, οὐδ' ἔκτασιν μεγάλην
τὸ πτῶμά σας νὰ θάψητε.
Ἀπόνοια! - Εἰς τῆς ζωῆς τὸν σιδηροῦς κρατῆρα
κιρνᾷ μὲ χεῖρα φειδωλὴν ἡ φθονερά μας μοῖρα
σπανίας τὰς ρανίδας·
καὶ ὅμως ἐξοδεύομεν τὰς μαύρας μας ἡμέρας,
τὰς μὲν εἰς πάλην πρὸς σκιάς, τὰς δὲ περισσοτέρας
εἰς ὄνειρα κ' ἐλπίδας.
Νέος κ' ἐγὼ ἀνεπνευσα τοῦ ἔρωτος τὴν φλόγα·
εἰς τῆς ζωῆς τὴν ἄμπελον κ' ἐγὼ τὴν τερπνὴν ρῶγα
τῆς ἡδονῆς ἐτρύγησα.
Τὸ ξύλον ἐδοκίμασα κ' ἐγὼ τῆς ἐπιστήμης·
κ' ἐγώ, ἐν ζέσει νεαρᾷ, τῆς δόξης καὶ τῆς φήμης
τὴν λάμψιν ἐκυνήγησα.
Ἡ δόξα πλὴν ἦτο σκιὰ κ' ἐχάθ' εἰς τοὺς αἰθέρας,
κ' ἡ φήμη, μάταιος ἀὴρ χυθεὶς εἰς τοὺς ἀέρας,
ἀπέτη μετὰ βίας.
Ἀνύπαρκτοι θεότητες νοῶν εὐαπατήτων!
Τῆς ἐπιστήμης τὸν καρπὸν ἐμάσησα, καὶ ἦτον
καρπὸς χωρὶς οὐσίας.
Πολὺ πρωΐ ἀπηύδησα εἰς τὴν ὁδοιπορίαν.
Τοῦ δρόμου τὴν τραχύτητα καὶ τὴν ταλαιπωρίαν
πολὺ πρωΐ ἐγνώρισα.
Ἐκάθησα ν' ἀναπαυθῶ εἰς ξενοδόχον μνῆμα,
καὶ ἀπὸ τῶν συντρόφων μου τὸ φοβισμένον βῆμα
τὸ βῆμά μου ἐχώρισα.
Ἐδῶ ποῦ σβύν' ἡ ὕπαρξις τὰ ὄνειρά μου σβύνω·
.τὸ φόρτωμα τῶν πόνων μου ἐπὶ τῆς γῆς ἀφίνω,
τὰ πάθη ἀπαρνοῦμαι,
εἰς ἄλλα κλίματα τροφὴν ὑπάγω νὰ ζητήσω,
καὶ μόνον ἐκ τῶν ἀγαθῶν ὅσ' ἂν ἀφίν' ὀπίσω
τὸν ἔρωτα λυποῦμαι.
Ἐδῶ κρεμπω τὴν λύραν μου εἰς κυπαρίσσους μαύρας·
ἂς κλαίῃ ὅταν πλέηται ἀπὸ μελλούσας αὔρας.
Παρὰ τῶν ἀπογόνων μου
δὲν περιμένει ἔπαινον ἢ δάφνην Ἑλικῶνος.
Ἦτο πιστή μου σύντροφος· ὅταν ἐθρήνουν μόνος,
ἐγλύκαινε τὸν πόνον μου.
Τὸ πλοῖον ἂν τὴν ἄγκυραν προώρως ἀνελκύσῃ,
εἰς τὰ λυτά του ἄρμενα ἡ αὔρα νὰ φυσήσῃ
προσμένει ἀραγμένον.
Ἔχω κ' ἐγὼ τὴν ἄγκυραν καὶ τ' ἄρμενα λυμένα·
ἀπὸ τῆς γῆς εἶμ' ἔτοιμος νὰ ἔβγω τὸν λιμένα,
τὴν αὔραν περιμένων.