Το περιβόητον τοῦτο τῆς ἀρχαιότητος μνημεῖον ἐκτείνεται καθ' ὅλον τὸ βόρειον σύνορον τῆς Κίνας, χωρίζον τὸν τόπον αὐτὸν ἀπὸ τὴν Ταρταρίαν. Τὸ μῆκος αὐτοῦ λογαριάζεται ὑπέρ τὰ 1500 μίλια· κατὰ δὲ τὸ ὕψος διαφέρει ἀπὸ ἐννέα ἕως ἕνδεκα πήχεις, ἐνῷ τὸ πάχος ἡ πλάτος αὐτοῦ εἶναι σχεδὸν ἑπτὰ πηχῶν. Καθ' ὅλον αὐτοῦ τὸ μῆκος εἶναι ἀνηγερμένοι πύργοι, ἀπέχοντες ἀπ' ἀλλήλων περί τοὺς ἑκατόν τριάκοντα πήχεις.
Ἡ χώρα, τὴν ὁποίαν διαβαίνει, εἶναι ἀγρία καὶ λοφώδης· εἰς τόπους δὲ τινας εἶναι κτισμένον ἐπὶ τῶν ἀποκρήμνων πλευρῶν ὀρέων, ἀπο δισχιλίους ἕως δισχιλίους πεντακοσίους πήχεις ὑπέρ τὸ ἐπίπεδον τῆς θαλάσσης· ἀναβαίνει ἐπάνω εἰς τὰς κορυφάς των, καὶ πάλιν καταβαίνει εἰς τὰς κοιλάδας· περνῶν ποταμὸν τινὰ, σχηματίζει καμάραν εὐμεγέθη· μέρη εὐρύχωρα γῆς λιμνώδους ἀντέβαλλαν κἄποτε μεγάλα ἐμπόδια εἰς τὴν πρόοδον τῶν ἀρχιτεκτόνων· ἀλλ' αἱ δυσκολίαι ὅλαι αὗται ἐνικήθησαν ἀπὸ τὴν προσκαρτέρησιν αὐτῶν, κ' τὸ γιγαντικὸν ἐπιχείρημα ἐτελειώθη εἰς πενταετές διάστημα. Πρὸς κατόρθωσιν τοῦ ἔργου τοῦτου, ἠγγαρεύθει πᾶς τρίτος ἄνθρωπος εἰς τὴν αὐτοκρατορίαν, νὰ δουλεύῃ ἐωσοῦ τὸ ἔργον νὰ τελειωθῇ.
Ἀρχὴ τοῦ κραταιοῦ τούτου ὀχυρώματος ἐστάθη προπύργιον πέτρινον μεγαλώτατον, ἐντὸς τῆς θαλάσσης ἀνεγερθὲν, εἰς ἐπαρχίαν τινὰ πρὸς ἀνατολάς τοῦ Πεκίνου. Λέγεται δὲ ὅτι εκτίσθη πρὸ περίπου 2000 ἐτῶν, ἀπὸ τὸν πρῶτον Κινικὸν αὐτοκράτορα ἐκ τῆς οἰκογενείας τοῦ Τζὶν, μὲ σκοπὸν νὰ ἐμποδίζῃ τὰς ἐφόδους τῶν Ταρτάρων, οἵτινες εἶχαν ἀδιακόπως ἐνοχλήσειν τοὺς κατοίκους τῶν ἀρκτικῶν χωρῶν τῆς Κίνας. Εἰς μέρη τινὰ, ὅπου ἡ χώρα εἶναι πλέον ἀδύνατος, τὸ τεῖχος ἐδιπλοῦτο, κἄποτε δέ κ' ἐτριπλοῦτο, πρὸς ἀναπλήρωσις τῆς ἐλλείψεως.
Τὸ 1212 οἱ Μογγόλοι ἐβίασαν τὸ τεῖχος, εἰσέβαλαν ἕως τὸ Πεκῖνον, καὶ ἐνίκησαν στράτευμα ἀπὸ 300,000 ἀνδρῶν. Μετὰ πολλὰς δὲ μεταβολὰς τύχης, ὁ ἔσχατος Κινικὸς αὐτοκράτωρ, ἐγκαταλειφθεὶς ὑπὸ τοῦ λαοῦ του, καὶ διωκόμενος ὑπὸ τῶν Ταρτάρων, ἠφάνισεν ἑαυτὸν ὁμοῦ μὲ τὴν βασίλισσαν καὶ θυγατέρα του· ἡ δ' αὐτοκρατορία ἐκυβερνήθη ἔκτοτε ὑπὸ Ταρτάρου μονάρχου· ἄν καὶ, ἐπειδὴ μετέφεραν τὴν καθέδραν τῆς αὐτοκρατορίας εἰς τὸ Πεκῖνον, καὶ οἰκειοποιήθησαν τὴν Κινικὴν γλῶσσαν, ἤθη, και ἔθη, οἱ Τάρταροι φαίνονται μᾶλλον ὡς συνενωθέντες μὲ τοὺς Σίνας, παρὰ ὡς νικήσαντες αὐτούς. Τὸ τεῖχος μένει ἀκόμη εἰς τόσον ἐξαίρετον κατάστασιν, ὥστε πιθανὸν ὅτι ἐπεσκευάσθη πολλάκις, ἀφοῦ πρῶτον ἀνηγέρθη.
Ο μεγασ Φριδερικοσ, βασιλεὺς τῆς Προυσσίας, ἐνοχλούμενος ἀπὸ μύλον, ὅστις ἐμπόδιζε τὴν θέαν ἀπὸ τὰ παράθυρα ἑνὸς τῶν βασιλικῶν παλατίων, ἔστειλε νὰ ἐρωτήσῃ εἰς ποίαν τιμὴν ἤθελε τὸν πωλήσειν ὁ κτήτωρ αὐτοῦ. 'Δὲν τὸν πωλῶ εἰς κἀμμίαν τιμὴν,' ἀπεκρίθη ὀ ἄφοβος Προῦσσος· ὁ δὲ Φριδερίκος, εἰς τὴν ἀκμὴν τῆς ὀργῆς του, ἐπρόσταξε νὰ τὸν κρημνίσωσιν. 'Ἀς τὸν κρημνίσῃ' εἶπεν ὁ μυλωνᾶς, ἡσύχως διπλόνων τὰς χεῖράς του· ‘ἀλλ' εἰς τὴν Προυσσίαν ὑπάρχουν νόμοι·’ πάραυτα δὲ ἤρχισεν ἀγωγὴν κατά τοῦ μονάρχου, τῆς ὁποίας ἡ ἔκβασις ἦτον, ὅτι τὸ δικαστήριον κατεδίκασε τὸν Φριδερίκον νὰ ἀνοικοδομήσῃ τὸν μύλον, καὶ νὰ πληρώσῃ προσέτι μεγάλην ποσότητα ἀργυρίου ὡς ἀνταμοιβὴν διὰ τὴν ὁποίαν εἶχε κάμειν ἀδικίαν. Ἐλυπήθη μὲν ὁ βασιλεὺς, ἀλλ' ἔδειξε τὴν μεγαλοψυχίαν του εἰπὼν εἰς τοὺς αὐλικούς του, ‘Χαίρων βλέπων ὅτι ὑπάρχουν εἰς τὴν βασιλείαν μου δίκαιοι νόμοι, καὶ δίκαιοι κριταί.’
Εἰς ὅλους τοὺς εἰδήμονας τῆς Προυσσικῆς ἱστορίας εἶναι πασίγνωστον τὸ προηγούμενον ἀνέκδοτον· ἀλλ' ἦτον ἀνάγκη νὰ τὸ ἱστορήσωμεν ἐδῶ ὡς εἰσαγωγὴν εἰς τὸ ἑπόμενον· —Πρὸ περίπου ἑπτὰ χρόνων, ὁ ἀπόγονος καὶ κληρονόμος τοῦ τιμίου μυλωνᾶ, Φράγκος τὄνομα, περιπεσὼν εἰς δεινὰς χρηματικὰς περιστάσεις ἐξ αἰτίας τῶν πολέμων, ἔγραψε πρὸς τον παρόντα βασιλέα τῆς Προυσσίας, ἐνθυμίζων αὐτὸν πῶς ἀπέβαλεν ὁ πρόγονός του τὴν πρότασιν τοῦ Μεγάλου Φριδερίκου, καὶ λέγων ὅτι, ἂν εἶχε τώρα ἡ αὐτοῦ Μεγαλειότης παρομοίαν ἐπιθυμίαν ν' ἀποκτήσῃ τὸν μύλον, ἤθελε τοῦ τὸν πωλήσειν μὲ ἄκρα εὐχαρίστησιν. Ὁ βασιλεὺς ἔγραψεν ἀμέσως ἰδιοχείρως τὴν ἀκόλουθον ἀπάντησιν·—
‘Ἀγαπητὲ μου γεῖτον, —Δὲν ἐμπορῶ νὰ σ' ἀφήσω νὰ πωλήσῃς τὸν μύλον· πρέπει νὰ μένῃ εἰς τὴν οἰκογένειάν σας ὅσον καιρὸν ὑπάρχει ἐκ αὐτῆς μέλος· διότι ἀνήκει εἰς τὴν ἱστορίαν τῆς Προυσσίας. Λυποῦμαι ὅμως, ἀκούων ὅτι εὑρίσκεσαι εἰς δεινὰς χρηματικὰς περιστάσεις· ὅθεν σὲ στέλλω 6000 τάλλαρα διὰ νὰ βάλῃς εἰς τάξιν τὰς ὑποθέσεις σου, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι θέλει σ' ἀρκέσειν ἡ ποσότης αὕτη.
‘Στοχάζου με πάντοτε τὸν φιλόστοργόν σου γείτονα,
ΦΡΙΔΕΡΙΚΟΣ ΓΥΛΙΕΛΜΟΝ.’
