λεσέ ποτε διά τινα ὑπόθεσίν της, πολυάσχολος δὲ αὐτὸς ἐσημείωσεν ἐν τάχει τὸ ὄνομά της διὰ νὰ ἐνθυμηθῇ* ἀλλ’ ὅτε μετά τινας ἡμέρας ἐξήταζε τὸ σημειωματάριόν του, τὰς δύο κακογεγραμμένας λέξεις, τὰς ὁποίας εἶχε σημειώσει ἐκεῖ, «Ἀγγελικὴ κουμπάρα» ἀνέγνωσεν «Ἀγγλικὴ κουμποῦρα» καὶ ἐπὶ ἀρκετὴν ὥραν δὲν ἠδύνατο νὰ ἐννοήσῃ διὰ τίνα σκοπὸν εἶχε σημειώσει τὸ φονικὸν αὐτὸ ὅπλον.
Πλὴν ὅμως τῶν ἐμπορικῶν τούτων μέσων ἐγένετο ἄλλοτε καὶ κἄποια ἐπιστημονικὴ ἀπόπειρα πρὸς καταρτισμὸν συστήματος βοηθητικοῦ τὴς μνήμης, βασιζόμενον εἰς συνδυασμοὺς καὶ συνηχήσεις τῶν λέξεων. Τὸ σύστημα δὲ τοῦτο ὠνομάσθη Μνημοτεχνία. Ἀλλὰ φαίνεται ὅτι καὶ αὐτὸ δὲν ηὐδοκίμησε πολὺ εἰς τὴν πρακτικὴν ἐφαρμογήν, διότι ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀφῃρημένων καὶ τῶν ξεχασμένων εἰς τὸν κόσμον παραμένει πάντοτε μέγας. Ἄν εἶναι καλὸν ἢ κακὸν τοῦτο διὰ τὴν ἀνθρωπότητα, δύσκολον εἶναι ν’ ἀποφανθῇ τις. Ὁ Θεμιστοκλῆς, ὅστις εἶχε θαυμάσιον μνημονικόν, εἰς κάποιον, ὅστις τοῦ ἐπρότεινε νὰ τὸν διδάξῃ μέθοδον, διὰ τῆς ὁποίας νὰ ἐνθυμῆται, ἀπήντησεν ὅτι θὰ ἦτο προτιμότερον νὰ τὸν ἐδίδασκε καμμίαν μέθοδον διὰ νὰ ἠμπορῇ νὰ λησμονῇ. Διότι ἀνεξαρτήτως τοῦ γενικοῦ ζητήματος εἶναι βέβαιον ὅτι ὑπάρχουν πολλὰ πράγματα, τὰ ὁποῖα θὰ ἦτο καλλίτερον διὰ τὸν ἄνθρωπον νὰ τὰ λησμονῇ παρὰ νὰ τὰ ἐνθυμῆται. Καὶ εἰς ἐν μυθιστόρημα τοῦ Ἄγγλου συγγραφέως Κόναν Ντόϋλ ὁ περιβόητος αὐτοῦ ἥρως Σέρλοκ Χὸμς μὲ πολλὴν εὐφυΐαν διατυπώνει αὐτὴν τὴν θεωρίαν
Ἀντιθέτως ἐλάχιστος εἶνε ὁ ἀριθμὸς τῶν προικισθέντων ὑπὸ τὴς φύσεως δια μνήμης μεγάλης, γοργῆς, εὐρείας. Ἀλλὰ καὶ ὡς πρὸς αὐτοὺς ἡ φύσις δὲν ὑπῆρξε λίαν ἀφειδής, ὀλίγιστοι δὲ εἶνε οἱ προνομιοῦχοι, οἱ κατέχοντες τὸ χάρισμα μνήμης γενικῆς, περιλαμβανούσης πάντας τοὺς κλάδους τῆς γνώσεως. Συνηθέστερον εἶνε τὸ φαινόμενον τῶν ἐχόντων ἐξαιρετικὴν ἱκανότητα μνήμης περὶ εἰδικόν τινα καὶ ὡρισμένον κύκλον γνώσεων καὶ ἐντυπώσεων, ἐνίοτε δὲ καὶ περὶ κύκλους πλείονας τοῦ ἑνός, εἴτε σχετικούς, εἴτε καὶ ἀσχέτους πρὸς ἀλλήλας. Οὕτως οἱ μὲν
