Πουλολόγος
| Πουλολόγος |
| Επιμέλεια Wilhelm Wagner, Carmina graeca medii aevi, Teubner, Λειψία 1874, σ. 179—198 |
Ἀετός ὁ μέγας βασιλεὺς ἁπάντων τῶν ὀρνέων
κλητούριν εἶχεν καὶ χαρὰν καὶ γάμον τοῦ υἱοῦ του,
τὸ πλῆθος ὅλον τῶν ὀρνεῶν εἶχέν το καλεσμένον.
ἐφάγασιν καὶ ἔπιασιν εἰς τὴν χαρὰν ἐκείνην,
ἤφεραν καὶ δικάσιμον ἀπάνω εἰς τὸ τραπέζιν. 5
ὅλων ἐμπρὸς ὁ πελαργὸς περιγελᾷ τὸν κύκνον.
,,εἰπέ με, κύκνε ἀσούσουμε καὶ μακροσφονδυλάτε,
μελανοπόδα, ἀγριόφωνε καὶ λιμνοαναθρεμμένε,
καὶ παντελῶς κακότυχε, τʼ ἤθελες εἰς τὸν γάμον;
νὰ κηλαδῇς δὲν ἠμπορεῖς, νὰ παίζῃς ούκ ἠξεύρεις, 10
καὶ μόνον ἦλθες, ἄτυχε, φοβέριστρον ὁμοιάζεις.“
καὶ ταῦτα ὁ κύκνος στρέφεται (ʼς) τὸν πελαργὸν καὶ λέγ
,,ἐμὲν τὰ λέγεις, ἐλεεινὲ, χαλκέα, κωπηλάτα,
ὁποῦ ἔφας τὴν ἐνθήκην σου, τὸ στάμενον τὸ ξένον;
καὶ τώρα ηὑρίσκεις, ἄτυχε, ὁκάπου παλαιοκάρφια, 15
κι ἀπʼ ὁρμησιὰν εἰς ὁρμησιὰν ὑπάγεις καὶ καθίζεις,
τάχα νὰ στήσῃς, ἄτυχε, τὸ στάμενον τὸ ξένον;
ἐγὼ, κι ἂν ἤσουν ἔμορφον ὡς τὰ πουλιὰ τοῦ κόσμου,
τὴν μέμψιν, τὴν μὲ ἔκαμες, οὐ μὴ τὴν ἐβαρέθην.
ἀμμὴ εἶσαι καὶ πανάσχημον ὡς τὰ πουλιὰ τοῦ κόσμου, 20
κι ὀρέγεσαι νὰ μέφεσαι κʼ ἐγὼ νὰ σʼ ἐγκωμιάζω.
τζαφαροσκέλη πελαργὲ, καμηλοπερπατάρη,
γριζόθωρε, γριζόφορε, πουλὶν δρεπανομύτιν,
ὅλως τολμᾷς, περιγελᾷς τὸν λευκοφόρον κύκνον,
τὸν στέργουσιν οἱ βασιλεῖς καὶ τʼ ἀρχοντόπουλά τους, 25
ἐσὺ τζαγγάρης ἄχρηστος ὁμοιάζεις βρωμιάρης,
χαλκωματᾶ, πάλιν εἰπεῖν, τὸν μυριομουτζωμένον·
καὶ σὺ τολμᾷς, κατηγορεῖς χρυσόγερον τὸν κύκνον;“
Ἐκεῖνα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν,
καὶ ὁ πουκάνος ἤρξατο ὑβρίζειν τὴν ὠτίδα. 30
„ἦλθες, κύρʼ οἰκοδέσποινα, καὶ σὺ ἐδῶ ʼς τὸν γάμον,
κʼ ἔκατσες ὡς κουβουκλαρεὰ μετὰ παντὸς ὀρνέου,
μωρὴ κοπελοῤῥίκτουσα [καὶ] λειβαδοαναθρεμμένη,
τζαμπουνομύτρια, τζαμπεροῦ καὶ φουστανοφοροῦσα,
σπασμένη καὶ πανάτσαλη, μὲ τὸν πηλὸν χρισμένη; 35
ἂν οὐκ ἠγέρθης τό γουργὸν νὰ ἐπάρῃς τὰς ποδεάς σου,
αὐτὰς τὰς κακομάζωχτας, κʼ ἐπάρῃς νὰ ὑπαγαίνῃς,
τώρα νὰ ἰδῇς καὶ πλεότερον τὸ τί σὲ θέλω κάμει.
ἦλθες, βρωμοῦσα τζαμπεροῦ, εἰς ἀτιμιὰν τοῦ γάμου.“
στρέφεται, βλέπει ἡ ὠτὶς πάλιν τὸν καπουκάνον 40
καὶ λέγει τον „ φουρνόστομε, τίναν τὰ συντυχαίνεις;
βρωμόστομε, βρωμόχνωτε, τί ἒν τὸ λαλεῖς καὶ λέγεις;
ἐσὺ ὁποῦ τρῷς ἐκ τὸ πουρνὸν ὁλώματους ἰχθύας,
ὡς τὸ δισάκκιν τὰ χαλᾷς κι ὡς τὸ ταρπὶν τὰ ῥίπτεις.
ὁμοιάζουσιν ᾑ σάρκες σου τρέμουλα τῆς θαλάσσης, 45
ὁμοιάζεις καὶ τὸν σφόνδυλον τοῦ φούρνου, φουρνοκόπην.
πάντως κακομουζάκωτε, τὰ κρέη σου οὐ τρώγουν,
ἐξῶν μόνον οἱ μέρμιγκοι κʼ ἡ σκύλα τοῦ τζαγγάρη·
καὶ σὺ τολμᾷς, κατηγορᾷς τὴν ὠτίδαν τὴν γραῖαν,
ὁποῦ μὲ τρώγουν βασιλεῖς καὶ τʼ ἀρχοντόπουλά τους; 50
πάλιν τʼ αὐγά μου θέλουσιν ᾑ εὐγενίδες ὅλαις.
σώπασε, κακοτύχερε, γεράκιν ξερασμένον,
ἀνάζηβε τοῦ παρναβᾶ, μέ τʼ ἄχρηστον δερμάτιν,
κι ἀποθηκάριν τοῦ Μωσέ γιομάτον κιλινέας,
κι ἁπλῶς ἀσκὶν βρωμιάρικον, τίποτε μὴ λαλήσῃς.“ 55
Ἐκεῖνα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν,
καὶ ὁ τζικνέας ἤρξατο τὸν γέρανον ὑβρίζειν
„χαρὰ ʼς τον τὸν καλόγερον ποῦ ἦλθεν εἰς τὸν γάμον
μὲ τὸν μακρὸν τὸν σφόνδυλον καὶ τὸ πολὺν καμάριν,
κουναυλοπόδης, ἄβραστος, μὲ τὰς μαύρας τὰς κάλτσας. 60
εἰπέ με, καλογέρανε, τʼ ἤθελες εἰς τόν γάμον
μὲ τὸν μακρὺν τὸν σφόνδυλον, μὲ τὸ πολὺν καμάρι;
ὡς καπιτρούλιον σκοπᾷς, θέλεις ἰδοὺ νὰ ἔχῃς,
καὶ εἶσαι καμηλόῤῥαχος, καμηλοπερπατάρης.
ὅταν σὲ φθάσῃ ὁ αὐθέντης σου, ἀνάσκελα μοῦ πέφτεις, 65
καὶ τάχα μὲ τοὺς πόδας σου θέλεις νὰ βοηθᾶσαι.
λοιπὸν ἀνάστα, ταπεινὲ, καὶ φύγε ἐκ τὸν γάμον,
μελανομακροθώρετε, Σαρακηνὲ κουτρούλη.“
εὐθὺς γυρίζει ὁ γέρανος καὶ λέγει τὸν τζικνέα
„ἐμὲν τὰ λέγεις, ἐλεεινέ χαλκέα, κωπηλάτα, 70
ποὔφαγες τὴν ἐνθήκην σου, τό στάμενον τὸ ξένον,
κι ἀπʼ ὁρμησιὰν εἰς ὁρμησιὰν ὑπάγεις καὶ καθίζεις,
πάλιν εἰς τʼ ἀκρουτήρια καὶ εἰς τὸ παραγιάλιν,
τάχα νὰ στήσῃς, ἄτυχε, τὸ στάμενον τὸ ξένον;
ψέμα οὐ λέγω, ἄρχοντες, καὶ σεῖς νὰ τὸ θωρῆτε, 75
πῶς ἀνατρέχει τὸν γιαλὸν καὶ τὰ καρφιὰ γυρεύει,
κι ὅταν πετάσῃ, βλέπετε, ʼς τὸν κῶλον τὸ βαστάζει,
τὸ εἶχεν εἰς τʼ ἐργαστήριν του ἐκεῖνον τὸ ξυλάβιν.
κι ἐμένα πῶς ἐτόλμησας καὶ συκοφάντησές με,
τὸν τρώγουσιν οἱ βασιλεῖς μετὰ πολλοῦ τοῦ πόθου, 80
καὶ τρώγουσιν τὰ ἄκρη μου οἱ ἄρχοντες κρασάτα.
μὰ τὴν ἀλήθειαν τὴν πολλὴν θέλω νὰ σὲ ὑβρίσω,
καὶ πάλιν, κακοῤῥίζικε, θέλω νὰ σʼ ὀνειδίσω.
ἐκ τὴν ἀγούζαν ῥαγουζοῦ ὁμοιάζεις καὶ δισάκκιν.
κι ἀπʼ τὴν πικριὰν τὴν εἶχές την καὶ πεῖναν, ταπεινέ μου, 85
πάντʼ εἰς ʼκρωτήριν περπατεῖς, τὰ ξενόρια βλέπεις,
κι ἂν τύχῃ ὁκάπου, ἄτυχε, νὰ πιάσῃς βελονίδα,
ἐκείνην ἔχεις, ἄτυχε, καὶ πρόγεμαν καὶ δεῖπνον.
εἰ δὲ χιονίσει δυνατὰ καὶ τὰ νερά παγώσουν,
ἀπέκαμες, κακότυχε, καὶ γίνεις κατευχίτης, 90
κι ἀπʼ ἐκκλησιὰν εἰς ἐκκλησιὰν ὑπάγεις καὶ καθίζεις.
κʼ ἡ νύκτʼ ἐκείνη οὐκ ἔχει σε, ψοφᾷς, πτωχέ, καὶ πίπτεις,
εὑρίσκουν σε τὰ κοπελιὰ, δένουν σε μὲ τὸ ῥάμμα,
καὶ τὸ χωριὸν γυρίζουν σε, κι ἀλλοὶ εἰς τὴν θανήν σου.
καὶ σὺ τολμᾷς, ὑβρίζεις με, παλαιοξερασμένε;“ 95
Καὶ ταῦτα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ταραχὴν τὴν εἶχαν,
κι ὁ γλάρος ἐπεχείρησεν ὑβρίζειν τὸ χηνάρι.
„χαρὰ ʼς τὴν χῆνα τὴν καλὴν, τὴν χῆνα τὴν μουσούρα,
ὁποῦ φορεῖ τὴν τζαπεροῦ τὴν ἀνασκουμπωμένην,
κι ὀπίσω εἰς τὸν κῶλόν της πουγγί καὶ νὰ βαστάζῃ 100
νὰ γέμῃ νέματα ψιλὰ τἄκλεψεν τὴν κερά της,
ποῦ ἦλθεν κʼ ἐπεγύρισεν κʼ ἔκατσεν εἰς τὸ μέσον
εἰς τὴν χαρὰν κʼ εἰς τὸν παστόν κʼ εἰς τὸν ἐξαίσιον γάμον.
ἐγείρου, φύγε τὸ γουργὸν, φύγε ἀπαὶ τὸν γάμον,
ἐγείρου, κακομούσουμε καὶ παρεξιππασμένη, 105
χορδομουντσοῦνα, τζαμπεροῦ, φύγε ἀπὸ τὴν μέσην.“
γυρίζει ἡ χῆνα μὲ θυμὸν καὶ λέγει πρὸς τὸν γλάρον
„τζεφρὲ, τζεφρῖτα, μυσταργὲ δελφίνου θαλασσίου,
καὶ θαλασσοκοπάνιστε, πάλιν βραχοδαρμένε,
ὡς ψωμοζήτης τὸν ʼγιαλόν διαβαίνεις καὶ γυρίζεις 110
πτῶμα νὰ παρηγορηθῇς τὴν πεῖνά σου τὴν τόσην.
εἰ δὲ πολλάκις οὐκ εὑρῇς πτῶμα νὰ φᾷς εἰς κόρον,
ἐγέρνεσαι, σηκόνεσαι κʼ εἰς τὸ βουνὶν ὑπάγεις
καὶ σκούληκας προγεύεσαι, σκανθάρους γεματίζεις,
πολλάκις ὡς σʼ ἐγνώρισα καὶ χρόνους τοὺς σʼ ἐξεύρω. 115
οἱ πάντες ὡς σὲ οἴδασιν, λέγουν γαλιότης εἶσαι,
ἔπαιξας καὶ τὰ ῥουχά σου καὶ ʼχάσες τα ʼς τʼ ἀζάριν,
καὶ μόνον τὸ ʼποκάμισο αὖτʼ ἔχεις καὶ φορένεις.
καὶ τώρα, κακοτύχερε, ἐμέναν καθυβρίζεις;
ἐμέναν ἐγνωρίζουνε κʼ ἐσέν κατέχουσί σε· 120
κι ἂν οὐ σιγήσῃς τὸ λοιπὸν, θέλω σὲ καθυβρίσει.
τζαχαρατᾶ μὲ τὴν φωνὴν, μεσημβρινὲ μὲ τʼ ἄσπρα,
ἀτζίγγανε μαυρότεχνε, ἐμὲν τὰ συντυχαίνεις;
ὅλως τολμᾷς καὶ πρὸς ἐμὲν λόγους ἐπαναγείρεις,
τὴν λιγερὴν, τὴν χυμευτὴν καὶ πάντερπνον τὴν χῆνα;“ 125
Ἐκεῖνα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν,
κʼ ἡ ἔφια ἀπήρξατο ὑβρίζειν τὸ παώνιν.
„παώνιν λεπροπόδαρον, Φράγκε μὲ τὸ καππούτζιν,
καὶ χήρα πάλιν θλιβερὰ μετὰ μυρολογίου,
ἐγείρου, φύγε ἀπʼ ἐδῶ ἀπὸ τὸν γάμον τοῦτον. 130
ποσῶς οὐκ ἔχεις ἡδονὴν τὸν γάμον νὰ τιμήσῃς.“
γυρίζει, πάλιν ὁ παὼν καὶ πρὸς τὴν ἔφιαν λέγει
„μωρή βρωμοσθενήτισσα καὶ μυριοκαπνισμένη,
νομίζεις ὡς ἐκάπνισες κʼ ἔκαυσες τὰ σκουμπρία,
ἐκ τὴν πολλήν σου μεθυσιὰν ὅλως καταβρωμοῦσιν. 135
οὐδὲν τὸ ἠξεύρομεν κʼ ἡμεῖς τὸ τίς καὶ πόθεν εἶσαι;
καὶ τώρα τρέχεις τὸν ʼγιαλόν ὁποῦ δελφῖνοι τρέχουν
νὰ πιάσῃς τὰ σκουμπρία σου, τάχα νὰ τὰ καπνίσῃς,
νὰ δώσῃς τὸν πραματευθήν, νὰ πάρῃ νὰ παγαίνῃ;
κι οὐ μὴ τὸ λέγω ψέματα, οἱ πάντες τὸ θωροῦσιν, 140
τοὺς τόσους χρόνους πάντοτε τὴν θάλασσαν νὰ τρέχῃς,
νὰ γέρνεσαι, νὰ πλένεσαι, καὶ πάντα καὶ νὰ λῶσαι.
καὶ τὸ φουστάνιν τὸ φορεῖς, εἰς τὸν καπνὸν ἐκεῖνον
ἀκόμη οὐκ ἐκαθέρισε· τὸ τί νά ʼπῇς οὐκ ἔχεις.
ἀκόμη τὸ ὑπέρπυρον, τὸ ἐκράτειες ἀῤῥεβῶνα, 145
κρατεῖς το εἰς τὴν κόξαν σου, ποσῶς οὐκ ἀπολεῖς το,
καὶ βλέπει ὁ πραγματευθὴς, ἔχει παρηγορία,
ὅτι, ἂν οὐκ ἤθελες ἐλθεῖ τὸ ὑπέρπυρον νὰ στάσῃς,
τὸ ἔκοψες καὶ ἔπιες καὶ ἐχαροκοπήθης.
καὶ τώρα, παλαιοξέρασμα, κυρὰ καπνοσπατάλη, 150
ἐμένα καταμέφεσαι τὸ τί ἤθελα ʼς τὸν γάμον,
ὅτι εἶμαι λεπροπόδαρον, εἶμαι μυρολογίστρια,
ὁμοιάζω καὶ βενέτικον Φράγκον μὲ τὸ καππούτζιν.
ἐμέναν ἔχουν βασιλεῖς ἀπέσω εἰς τὰ παλάτια,
πάλιν τʼ αὐγά μου τρώγουν τα γυναῖκες εὐγενίδες, 155
κʼ ὑπομυρίζουνται λαμπρῶς τό στόμαν τους ὡς μόσχος,
καὶ τὰ πτερά μου πολεμοῦν πάλιν χρυσᾶ ῥιπίδια.
καὶ σὺ τολμᾷς, περιγελᾷς ὅλως ἐμοῦ καθόλου;“
Καὶ ταῦτα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν,
καὶ τὸ πουτίκιν ἤρξατο ὑβρίζειν τὸ περδίκιν. 160
„εἰπέ με, κυρὰ πέρδικα, τʼ ἤθελες εἰς τόν γάμον,
κʼ ἔκατσες ὡς κουβουκλαρεὰ ἀπάνωθεν τῶν ὅλων;
ἠξεύρομέν σε, ταπεινὴ, παντὸς ὑπάρχεις πόρνη,
κι ἀπʼ τοὺς πόδας σου φαίνεσαι ὅτι εἶσ' αἱματωμένη,
καὶ τὸ μαντί σου εἶνʼ κοντὸ καὶ φαίνεσαι ἐξοπίσω. 165
κι ὅπου καθήσῃς νὰ λαλῇς πάντοτε νὰ στριγγίζῃς,
οἱ καῦχοί σου νὰ ἔρχουνται καὶ νὰ παραδιαβάζουν.
ἐγείρου, φύγε τὸ λοιπὸν, μὴ κάθεσαι ʼς τὸν γάμον·
ἡμεῖς γυναῖκαν ἄχρηστον οὐ θέλομεν ἐνθάδε.“
εὐθὺς γυρίζει ἡ πέρδικα καὶ λέγει τὸ ποντίκιν 170
„μωρὸν νὰ ʼπῇς κακότυχον, ποσῶς οὐδὲν σὲ ξεύρω.
ἠξεύρεις, ὅταν ἔστεκες εἰς τὰ μηχάνιʼ ἀπάνω,
καὶ μαύρισεν ἡ ῥάχη σου ἐκ τοῦ καπνοῦ τὴν βίαν,
κʼ ἔφαγεν τὴν ἐμπροστινὴν τὴν ζούπαν τὴν ἐφόρεις,
καὶ πρὸς τὸ μέγαν σάββατον οὐκ εἶχες ἄλλον ῥοῦχον, 175
κʼ ἐμπάλωσες τὸ ῥοῦχόν σου μετὰ λινὸν πανίτσιν,
φορεῖς το καὶ κατάσαρκα κʼ οὐκ εἶχες τί νʼ ἀλλάξῃς.
κι οὐ μὴ τὸ λέγω ψέματα, οἱ πάντες τὸ ἐβλέπουν,
πῶς ἔνι μαύρη ἡ ῥάχη σου κʼ εἰς τὴν κοιλιάν σου κεῖται
τὸ ἄσπρον τὸ ἐμπάλωμαν ἀπὸ λινὸν πανίτσιν. 180
ἐμένα πῶς ἐτόλμησες καὶ συκοφάντησές με,
ὅτι εἶμαι πόρνη ἄχρηστος καὶ χειροτέρα πάντων;
ἐγὼ τὰς κάλτσας τὰς φορῶ ἔνε ἀπὸ σκαρλάτο,
ἔχω καὶ χείλη κόκκινα, μαῦρα μάτια ὡραῖα,
καὶ πρέπουν με ᾑ κάλτσαις μου, μᾶλλον καὶ τὸ μανδί μου, 185
κι αὐτὸ φορῶ κατάσαρκα ἔνθα γοῦν καὶ ἂν ᾖμαι.
πρέπουν με καὶ τὰ ῥοῦχά μου ὡς εὐγενὴν γυναῖκα,
τὸ νὰ φωνάζω πάντοτε εἰς ὅλα τʼ ἀκρωτήρια·
εἰς τὴν γλυκέαν τὴν αὐγὴν τὴν γλυκοδροσισμένην
ἀνθοβολοῦν τὰ ἄνθη της καὶ κηλαδῶ, ὡς οἶδας, 190
οὐδὲν λαλῶ τοὺς καύκους μου, οὐδὲ κακοὺς ἀνθρώπους.
πουλίτσια ἐποίησα μονόκοιλα εἰκοσάδα,
καὶ περπατάρης ἀσεβὴς ὀλίγον κατʼ ὀλίγον
ἐπῆρέν μου τὰ δώδεκα, ἔκαψεν τὴν καρδιάν μου,
ἐκάην ἡ καρδίτσα μου, ἐπόνεσα ὡς μάννα. 195
φοβοῦμαι γοῦν ἡ ἄθλια καὶ τρέμω καὶ δειλίω,
ὅποθεν στέκω, κάθομαι πολλάκις μετʼ ἐκεῖνα,
πάντα διδάσκω, παραινῶ τὰ ἄλλα μου πουλία
νὰ κάθουνται εἰς πλάγι μου, μὴ ταὔρῃ περπατάρης,
κι ἀλλοίμονον, ἐπάρῃ τα καὶ κάψῃ τὴν καρδιά μου. 200
ἐμένα πάλʼ οἱ βασιλεῖς εἰς γεῦμάν τους μὲ τρώουν,
κʼ οἱ ἄρχοντες οἱ εὐγενεῖς εἰς πρόγεμαν καὶ δεῖπνον,
καὶ πλούσιοι ἠθέλασιν, πτωχοί καὶ νὰ μέ εἶχαν.
καὶ μὲ ζωὴν καὶ θάνατον οἱ πάντες ἀγαποῦν με.
ἐσὺ δὲ πῶς ἐτόλμησας καὶ συκοφάντησές με; 205
νὰ σʼ ἐγκαλέσω εἰς τὸν ἀετόν τὸν μέγαν βασιλέα
(πολλὰ μὲ χρῄζει καὶ αὐτὸς, ἂν ἠμπορῇ νὰ μʼ ἔχῃ),
πουτίκιν κακοῤῥίζικον ἀπὸ τὴν κακοτύχην,
καὶ νὰ ὁρίσῃ νὰ γενῇς ἀόρατος ʼκ τὸν κόσμον
ἐτοῦτον τὸν γλυκύτατον, νά πᾷς εἰς ἄλλον βράχος, 210
καὶ νὰ ποιῇς τὰς γέννας σου δυσκόλως καὶ βαρέως.“
καὶ πρὶν νὰ παύσουν ὄχλητα καὶ γενεαλογίαν,
καθὼς τὸ καταλόγιν του γροικᾷς ὅτι ὀχλοῦνται,
ὁ καρκαντσᾶς ἀπήρξατο νά ὑβρίζῃ τὸ ὀρνίθιν
„ὀρνίθιν κουρουνομύαλον καὶ μυξοσκατοφάγον, 215
πολιτικὴ ἀδιάντροπε μετὰ πολὺν φουκάριν,
ὁποῦ πορνεύεις πάντοτε μᾶλλον μὲ τοὺς υἱούς σου,
μωρὴ κοπελοῤῥίκτουσα, πόρνη, θυγάτηρ πόρνης,
κύριν κʼ υἱὸν νὰ πολεμῆς νὰ σταθοκαταλυούνται,
τὰ αἵματα νὰ τρέχουσιν, τʼ ὀμμάτια τους νὰ βγαίνουν, 220
ἁπλῶς εἰπεῖν, πανάχρηστε, τʼ ἤθελες εἰς τὸν γάμον;
νὰ κάθεσʼ ὡς κουβουκλαρεὰ καὶ σὺ μετὰ τῶν ἄλλων,
νᾆσαι εἰς ἀτιμίαν τους, εἰς ἀτιμιὰν τοῦ γάμου;
ἐγείρου, φύγε, μίσεψε, πρὶν σὲ καταμεφθοῦσιν.
ἐγώ διʼ ἐσέν ἐντρέπομαι εἰς τὴν χαρὰν ἐτούτην.“ 225
εὐθὺς λοιπὸν ἡ ὄρνιθα ἐντράπη καὶ σηκώθη,
ἐστάθην καταπρόσωπα, τὸν καρκατσάνον λέγει
„καὶ πῶς ἐτόλμησες ἐσὺ, εἰπέ μοι, κακαρῖνε.
κι ἀτίμωσάς με τὰ πολλὰ κʼ ὑπὸμεινά σε τόσα;
μωρὲ, καὶ σὲν ἠξεύρουν σε κʼ ἐμὲν κατέχουσίν με, 230
ἄτυχʼ, ἀπιδοσφόνδυλε καὶ γριζοφορεμένε,
ὁποῦ ποτέ τὴν ράχην σου ῾ποκάμισον οὐ βάνεις,
ἀλλʼ οὐ ʼβαλες, οὐκ οἶδές το, ἀλλʼ οὐδὲ βάλει θέλεις,
ἀλλʼ οὐδὲ βρώματα πολλά ποτέ σου νὰ χορτάσῃς,
ἐξῶν τὴν ἄμμον καὶ τὰ βρυά καὶ σκούληκας καὶ βοῦρκα. 235
μωρέ, πάντες σὲ ξεύρουσιν, ἀπό τὴν Ρώμην ἤσουν,
καὶ (ʼς) τὸ σπιτάλιν ἔποικες φρέρης κἂν ἕξη χρόνους,
καὶ βρῆκάν σε μὲ Φράγκισσαν καβαλλαριοῦ γυναῖκαν,
καὶ δείρασίν σε τὰ πολλά, κʼ ἐκ τοῦ δαρμοῦ τὴν βίαν
ἐγέμισαν τὰ μάτια σου αἷμαν τῆς κεφαλῆς σου 240
οἱ πάντες τὸ γινώσκουσιν, ψέμαν οὐδέν τὸ λέγω
ἔκτοτε γὰρ καὶ μέχρι νῦν οὐκ ἔποικες μαλλία.
ἐπῆραν τὸ καππούτσιν σου, μωρὲ, ἐκ τὴν κεφαλήν σου.
ἐδέσαν τὰ ποδάρια σου καὶ ἐστραγγούλισάν τα·
ἄλλην ποτέ σου οὐκ ἠμπορεῖς στράταν νὰ περπατήσῃς. 245
κʼ ἐγίνου, κακοῤῥίζικε, ἀλλεῶς μονοκουμπάρος,
καὶ τὴν κοιλίαν σου ψωμὶν οὐκ ἠμπορεῖς χορτάσει,
ἐξῶν τὴν ἄμμον καὶ τὰ βρυά πάντα σου ἀνατρέχεις·
ἐκ τὴν κατάραν, ἄτυχε, ἐκείνου φρᾶ Λιβέρη,
ὁποῦ σὲ κούρσεψεν ποτὲ σὲ κεῖνον τὸ σπιτάλιν, 250
ἐκέρδισες καὶ τοὺς δαρμούς καὶ τὴν κακοτυχίαν.
καὶ τώρα ὑβρίζεις, μέφεσαι ἐμέναν, ἀτυχίτη;
ἄκουσε, κακοτύχερε, φράρη βραχοδαρμένε,
ἐγὼ πουλία τὰ γεννῶ ἢ πάλε τʼ ἀναθρέφω,
ἐξέβησαν ἐπίσκοποι, ἔξαρχοι καὶ παπάδες, 255
καὶ παρβαριώταις κόπελοι, κοῦρκοι ἀπεσταλμένοι,
καὶ περπατοῦν εὐγενικά, παλατοαναθρεμμένα.
καὶ μέναν πάλιν, καρκατσᾶ, ἰδὲς τὸ τίς μὲ τρώγει,
καὶ βασιλεῖς καὶ δέσποιναις καὶ πάντες τῆς συγκλήτου,
καὶ ἡδονή μου ἐξαίρετος ἀπʼ ὅλων τῶν ὀρνέων. 260
καὶ σὺ τολμᾷς, ἀκτένιστε, καὶ μέναν κατακρίνεις;“
Καὶ ταῦτα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν,
καθὼς τὸ καταλόγιν τους ἐκράτειεν ἀκόμη,
παραγιαλίτης ἤρξατο ἀφασιανόν ὑβρίζειν,
καὶ λόγους ἐπεχείρησε τοιούτους νὰ τοῦ λέγῃ 265
„ὁποῦ σὲ βλέπει, ἀφασιανέ, ὅτι φορεῖς τὸ ῥοῦχον
αὐτὸ τὸ λέγουν αὐτουπὶν, νἄχῃ τὰς χρὰς κομμάτια,
παρέξω νἄχῃ κόκκινον καὶ πράσινον κομμάτι,
καὶ γερανὸν καὶ κίτρινον ὀξὺν καὶ τὸ γαλάζιον,
νὰ ʼποῦν [ὅτι] εἶσʼ ἀρχοντόπουλον ἀπὸ τοὺς σεβαστάδες, 270
ἢ εἶσʼ ἐκ τὴν Μισοθυνιὰν κάποιας λουλῆς κοπέλιν,
κι ἀπόθανεν ἡ μάννα σου κι ἀφῆκέν σε λογάριν,
καὶ ʼγόρασες τʼ αὐτούπιν σου αὐτὸν τὸ καμαρόνεις,
καὶ λέγεις, σεβαστοῦ παιδὶν ὑπάρχεις ʼκ τὴν Νικαίαν.
ἐγείρου γοῦν μὲ τὸ καλόν καὶ φύγʼ ἀπὸ τὴν μέσην, 275
μὴ ῥίψουν τὸ καπάσιν σου καὶ βρέξουν τʼ αὐτουπίν σου,
ὅτι κοπέλιν ἄχρηστον καπήλισσας ὁκάποιας
ποσῶς οὐδὲν τὸ θέλομεν νὰ κάθεται κοντά μας.“
ἀφασιανὸς ἐγύρισεν καὶ λέγει πρὸς ἐκεῖνον
„ἐμὲν τὰ λέγεις, ἐλεεινὲ, ταῦτα, παραγιαλίτη; 280
οὐκ εἶσαι σὺ τζαγγάρη υἱός τοῦ Πετσοκαταλύτη,
ὁποῦ καθέζουν κʼ ἔῤῥαπτες μὲ χοιρινὴν τὴν τρίχαν,
κʼ ὑπῆγες καὶ δανείστηκες ὁκάποθεν λογάριν,
κʼ ἠγόρασες τὴν θάλασσαν κ᾿ ἐγίνης χρειωμένος;
οἱ χρεωφειλέταις σύρνου σε τὰ πέρπυρα νὰ δώσῃς, 285
καὶ συ κομπόνεις, λέγεις τους, ὅτι κρυμμένα τἄχεις.
κι ὅπου καθήσῃς εἰς ἀκτήν, πάλιν εἰς ἀκρωτήρι,
σηκόνεις τὸ κεφάλιν σου καὶ πάλιν δείχνεις κάτω,
καὶ λέγεις ὅτι ἠστόχησα, οὐκ ἔνε ὁ τόπος οὗτος.
κʼ ἐγὼ οὐ λέγω ψέματα, οἱ πάντες τὸ θεωροῦσιν, 290
ὅτι εἶσαι τζαγγάρη υἱὸς τοῦ Πετσοκαταλύτου,
καὶ γὰρ κρατεῖς το τό σουβλίν ʼς τὸ στόμαν σου καὶ τρέχεις
καὶ τὸ κεφάλι σου νὰ σῇς ὅπουθεν καὶ ἂν ᾖσαι,
τοὺς χρεωφειλέτας νὰ γελᾷς, οὐκ ἔνε ὁ τόπος οὗτος,
καὶ πάντα τρέχεις καὶ γελᾶς, περπατεῖς καὶ διαβαίνεις. 295
καὶ μέναν ἐκατέκρινες, εἶμαι Μεσοθυνιάτης,
ὁκάποιας κακοῤῥίζικης καπήλισσας κοπέλι,
κι ἀπόθανεν ἡ μάννα μου καὶ πῆρα τὸ λογάριν,
καὶ πῆρα τὸ αὐτούπιν μου καὶ σεβαστόν ὁμοιάζω;
πάντες καὶ σένα ξεύρουν σε καὶ μέναν ἐγνωρίζουν. 300
κι ἅπαντα τὰ ʼποδήματα, τὰ ʼφόρεις κάθʼ ἡμέραν,
καὶ τὸ φουστάνιν τὄβαλες καὶ ἤσουν τοπικάρης,
ἄλλον ποτὲ τὴν ῥάχην σου οὐκ οἶδά το νʼ ἀλλάξῃς.
καὶ σὺ γελᾷς τὸ αὐτουπὶν καὶ σκιάδιν, τὸ μὲ δῶκεν
ὁ βασιλεὺς ὁ αὐθέντης μου καὶ πάντων τῶν ὀρνέων; 305
πάντως γὰρ ἒν καὶ ʼξάδελφος δεύτερος τοῦ πατρός μου,
κι ἂν ἐξειπῶ τῳ, ταπεινὲ, καὶ κόψουν τὴν οὐράν σου,
νὰ ποίσω τὴν ὑπόληψιν καὶ τὴν ἀπαιδευσιάν σου.“
κʼ ἐντράπηκεν ὁ ταπεινὸς ὁ παραγιαλίτης,
νὰ κρυβηθῇ ἐγύρευσεν, μήπως τὸν ἀτιμώσουν. 310
καὶ ὥρισεν ὁ ἀετὸς ὁ βασιλεὺς ὁ μέγας
καὶ τὴν οὐράν του ἀνάσπασαν, τὴν μύτην του τσακίζουν,
ὁρίζει κι ἀπολύουν τον νἄνῃ συμπαθημένος,
καὶ νὰ τὸν βλέπουν ἅπαντες καὶ νὰ τὸν κατακραίνουν.
Ἐκεῖνα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν, 315
κʼ ἡ πασιδόνα ἤρξατο, περιγελᾷ τὴν κίσσαν.
„εἰπέ, τραυλή, τραυλόγλωσση καὶ τραυλοκελᾳδοῦσα,
μελανομύτρια τζαμπεροῦ, ἀσχημοποδαροῦσσα,
δούλη καὶ σκλάβα τῶν Φραγκῶν, τʼ ἤθελες εἰς τὸν γάμον;
ἡ κίσσα εὐθὺς ἀπήρξατο, τὴν πασιδόνα λέγει 320
„ἀτζούπωτε, ἀδιάντροπε, ἐμέναν καταλέγεις;
ἐσὺ ἤσουν καρτσανᾶ παιδί πολλά μυριοχρειωμένου,
καὶ ἔφας τὴν ἐνθήκην σου, τὰ δώδεκα δουκάτα,
καὶ τὸ σουβλίν σου ἐπούλησες ἀλλὰ καὶ τὸ κοπίδιν,
κʼ ἀγόρασέν σε, τζαπεροῦ, ὡς πρῶτόν του κορίτσιν. 325
αὐτήνην τὴν ἐμπαλωτοῦν τάχα τὴν καμαρόνεις,
ὁπὤχει κόκκινον ὀμπρός καὶ μαῦρον ἐξοπίσω,
καὶ τὴν ποδεάν σου βένετον, ʼς τὴν ῥάχην σου γαλάζην;
ἐκ τὴν πτωχιὰν τὴν εἴχετε φορεῖς καὶ μαύρην σκέπην
καὶ ψυχικὸν ʼποδήματα μαῦρα τινὸς Χατζάρας. 330
κι ὡς ἔτυχεν, οὐκ εἴχετε ψωμὶν διὰ νὰ φᾶτε,
ἐμάθετε καὶ τρώγετε ὅλους μας τοὺς ἰχθύας.
πάντως οὐ λέγω ψέματα, οἱ πάντες θεωροῦν το,
τὸ πῶς καθίζεις, ἄτυχε, κάτω εἰς περιγιάλιν,
ὑπάγεις καὶ καθέζεσαι εἰς πέτραν στεφανέαν, 335
καὶ βλέπεις τὸ ψαρόπουλον αὐτὴν τὴν ἀθερίναν,
κι ἂν ἔχῃ δρόμον, οὐ λαλεῖς, ἀφίνεις την καὶ πάγει,
εἰ δὲ πολλάκις ἂν σταθῇ μικρόν νὰ ἀνασάνῃ,
εὐθὺς βουτᾷς καὶ παίρνεις την καὶ τρώγεις την ὁλώμην,
ὡς ἔμαθες ʼς τὸ σπήτιν σας, πτωχή, ʼς τὸ πατρικόν σας. 340
εἰ δὲ πολλάκις καὶ συμβῇ κανεὶς νὰ σὲ πιάσῃ,
κανεὶς πτωχὸς πραγματευτὴς, ἄνθρωπος τῆς κατζάνης,
σφάζει σε μὲ τὸ ὑπέρπυρον, βάνει σʼ εἰς τὸ πουγγίν του,
ὡς θυγατέρα τάχατε τοῦ καρτζανᾶ ὠφελέσειν.
καὶ σὺ τολμᾷς ὑβρίζειν με τὴν ταπεινὴν τὴν κίσσαν; 345
ἐγὼ Ῥωμειοῦ παιδίν εἶμαι καὶ κλέψασίν μʼ οἱ Φράγκοι,
(νὰ ʼπῶ ὡς ἤμουν εὔμορφον, καὶ τί νὰ τὸ καυχοῦμαι;)
καὶ τὰ ῥωμέϊκα ἔμαθα, μωρὴ, καὶ συντυχαίνω.
μᾶλλον τοὺς κλέπτας μέμφομαι καὶ λέγω κλέπτης, κλέπτης,
μισέρη, κλέπτης, πιάσε τον, ὅτι παίρνει τὰ καλίγια. 350
οἱ πάντες τὸ γνωρίζουσιν, οἱ πάντες τὸ κατέχουν.
καὶ σὺ, πουλὶν κακότυχον καὶ ψοφοζαρωμένον,
ὅλως ἐμὲν περιγελᾷς; εἰπὲ καὶ πῶς τὸ ποῖκες.
ὅμως οὐ μὴ σὲ βαρεθῶ, ὀψαροπούλη τέκνον,
ὅτι ἀκόμη οὐκ ἔμαθες τὸ τίς καὶ πόθεν εἶμαι.“ 355
Ἀκόμη οὐκ ἐπλήρωσαν τὴν ταραχὴν τὴν εἶχαν,
κι ὁ λοῦπος ἐπεχείρησεν ὑβρίζειν τὸ γεράκιν.
„ἦλθες, φονέα καὶ λῃστή, αἱματοπότα λύκε,
καὶ συγγενοσαρκόφαγε ἱέραξ, εἰς τὸν γάμον,
νὰ ποίσῃς καὶ τὴν πέρδικαν, περιστερὰν νὰ φύγῃ, 360
ἀφασιανὸν καὶ φάσσαν τε, τὴν κίσσαν καὶ τρυγόνιν,
καὶ τὰ μικρὰ στρουθόπουλα τά ὅλα νὰ μισεύσουν.
φύγε, διῶκτα τύραννε, αἱματοπότα σκύλε,
μήπως τʼ ἀκούσῃ ὁ βασιλεὺς κʼ ἐβγάλῃ σου τὰς κόρας,
κι ἀντὶ χαρᾶς τὴν ἀτιμιάν ἐπάρῃς καὶ μισεύσῃς.“ 365
καὶ ὁ ἱέραξ στρέφεται καὶ λέγει πρὸς τὸν λοῦπον
„εἰπέ με, κακομούσουρε, τί εἶν τὰ λέγεις, λούπη;
μόνον πτερὸν ἔχεις καλὸν καὶ διχαλὴν οὐρίτσαν,
ἀμμʼ εἶσαι σκλαβοθώρετος, σκυλὶν μαγαρισμένον.
ὀφίδια τρῷς καὶ ποντικοὺς, μᾶλλον καὶ κωλοσαύρας, 370
ἀλλὰ καὶ κεῖνα πούπετε ἂν ταὔρῃς ψοφισμένα,
καὶ γὰρ οὐ δύνασαι ποτὲ ἀκρίδαν νὰ πιάσῃς.
ἄθλιε, κοσμοκατάρατε, ἐμὲν τὰ συντυχαίνεις,
καὶ διδαχὰς πνευματικὰς ἤρξασο νὰ μὲ λέγῃς;
πάντες καὶ σὲν ἠξεύρουν σε καὶ τὴν ὑπόληψίν σου. 375
ἂν εὕρῃς γρῃὰν τινὰν πτωχὴν πουλίτσια νὰ ἔχῃ,
κʼ ἰδῇς ὅτι ἐβγάλῃ τα καὶ θέσῃ τα ʼς τὸν ἥλιον,
κʼ ἡ κλωσαρέα τύχῃ καὶ οὐδὲν τὰ ʼπιμελῆται,
ʼς ἐκεῖνα, κακοῤῥίζικε, δείχνεις καὶ τὴν ἀνδρειά σου,
καὶ χύνεις καὶ ἁρπάζεις τα καὶ κακοθανατεῖς τα. 380
κʼ ἐκείνη καταρᾶταί σε ʼς τὴν ἐκκλησιὰν ἀπέσω
῾θεέ, τὸν λούπην ψόφα τον ὁπὤφα τὰ πουλιά μου.᾽
καὶ σὺ οὐδὲ κἂν ἐξέφεξεν ὁ ἥλιος τὴν ἡμέραν,
καὶ πάλʼ ἀπομοιράζεις τα ἐκεῖνα τὰ ἀφῆκες.
καὶ πάλʼ ἡ γραῖα ἡ πτωχή κλαίει καὶ καταρᾶται, 385
τὸν ἅγιον Γεώργην τάσσεται πουλίτσιν νὰ τὸν πάγῃ,
ἂν τὰ φυλάξῃ (τὰ πουλιὰ) μόνον ἀπὸ ἐσένα.
κʼ οὐκ ἐφοβήθης, ἄτυχε, ποσῶς τὴν ἀδικίαν,
οὐδὲ τὸν ἅγιον ποσῶς, κἂν νὰ μηδὲν σὲ σφάξῃ.
καὶ μένα τὸν ἱέρακα θέλεις νὰ μὲ διδάσκῃς, 390
τζανόπουλε, κακότυχε, μυριοκαταγνωσμένε,
ποῦ μὲ κρατοῦσιν βασιλεῖς, ῥηγάδες καὶ δεσπόταις,
αὐθένταις γοῦν καὶ θαυμαστοί ʼς τὰ χέριά τους ἄνω,
καὶ βλέπουν με καὶ χαίρουνται ἐμὲν καὶ τὴν ἀνδρειάν μου;
μὴ τρώγω ὡσὰν ἐσὲν, μωρὲ, πτῶμα καὶ κωλοσαύρας. 395
εὔχου τὸν γάμον τούτονε ὁποῦ ἔτυχεν καὶ στέκω,
κʼ ἐντρέπομαι τὴν ὄχλησιν, μὴ μὲ κατηγορήσουν,
ἀμμή, κὺρ λούπη, νἄμαθες τὸ μετὰ τίνα τἄχεις,
τζανόπουλε, κακότυχε, μυριοκαταραμένε,
ἂν οὐκ ἐψήλωσα πολλὰ κι ἀνήβην εἰς τὰ νέφη 400
καὶ χάλασα καὶ δῶκά σε καὶ φάνη σʼ ὅτι ἀστράπτει,
καὶ χάλασα τὸν νῶμόν σου, κατεχαρβάλωσά τον,
νὰ ποῖκα τὴν ὑπόληψιν καὶ τὴν θωριάν σου, λούπη.“
Ἀκόμη οὐκ ἐπλήρωσαν ταῦτα τὴν ὄχλησίν τους,
καὶ ἡ κορώνη ἤρξατο ὑβρίζειν τὸ τρυγόνιν. 405
„ἦλθες, τρυπανοῤῥούθουνη, τρυγόνα ξερασμένη,
μυρολογίστρια θλιβερὴ καὶ μυριοπικραμένη,
τὸ γοῦϊ πάντοτε λαλεῖς, τὸ γοῦϊ μουρμουρίζεις,
ʼς τὰ μοναξὰ νὰ κάθεσαι καὶ πάντα νὰ στριγγίζῃς,
ὁποῦ ʼφας καὶ τὸ 'ταίριν σου καὶ τὰ πουλιά σου ὅλα, 410
ἐκ τὴν κακήν σου τὴν καρδιὰν νὰ θλίψῃς καὶ τὸν γάμον;
ἐγείρου, φύγε, μίσεψε, ὕπαγʼ εἰς τὸ καθόλου,
μὴ ποίσῃς θλίψεις τὴν χαρὰν, τὸν γάμον τοῦτον θρῆνος.
καὶ τὸ τρυγόνιν θλιβερά λέγει πρὸς τὴν κορώνην
„εἰπέ μοι, κακομούσουρε, κουρώνη, τʼ εἶν τὰ λέγεις; 415
πικρόφωνε, κακόθωρε, μυριοατυχισμένη,
Αἰγύπτισσα μὲ τὸ μανδὶν, γυλοῦ μὲ τὸ καρκάλιν.
πάντως οὐ λέγω ψέματα, ἤξευρʼ οὖν πόθεν εἶσαι,
γυναῖκα καρβουνάρισσα ἀπό τό Μαῦρον Ὄρος.
ἡμέραν νύκτα τὴν ῥιχεὰν ἀνάσπας κʼ ἔκαυτές την, 420
κι αὐτὸ τὸ παλαιοφούστανο, τὸ φόρεις καπνισμένον,
κʼ ἐχαρβαλώθη ἀπάνω σου κʼ ἐσάπην ἐκ τὴν λέραν.
ἐκ τὴν ῥιχεὰν ἐξέβηκεν καπνὸς ἐκ τὴν κοιλιάν σου.
ὅταν ἀπάρξεσαι τὸ κρά, πάλιν τὸ κρὰ κραυγάζεις.
εἴχετε τάχα καὶ ʼνικὸν, ἐκουβάλειε τὰ καρβούνια 425
εἰς τʼ ἐργαστήριν τοῦ χαλκεᾶ, καὶ σὺ ἐπαρηκολούθεις.
οὐ μὴ τὸ λέγω ψέματα, οἱ πάντες τὸ θωροῦσιν·
ὅτι ὅπου εὕρῃς τὸν ʼνικὸν, ἐκεῖνον τὸ πουλάριν,
καθίζεις εἰς τὴν ῥάχην του καὶ τρῷς τὰ τραύματά του.
τὴν δʼ ἄλλην σου ἀνατροφὴν, κουρούνα ξερασμένη, 430
καὶ κλέπτρια μεσημερινοῦ, ἀδιάντροπη, βρωμοῦσα,
εἰ δὲν ἀφῆκαν καὶ λαρδὶν εἰς προβολὴν ἀπάνου,
νὰ μὴν χυθῇς καὶ κατεβῇς καὶ δάκῃς το καὶ φύγῃς˙
εἰ δὲ νὰ ʼποῦμεν, ἀδικεῖς μόνον τὸν τζαμαρδάρην,
ἀδικεῖς καὶ τὸν γεωργόν ὅταν τὸ φάβα σπέρνῃ˙ 435
ἐκεῖνος σπέρνει ὁ ταπεινός κʼ ὑπᾷ νὰ γεματίσῃ,
καὶ σὺ σωρεύεις φάβατα, κρύβεις εἰς ἄλλον τόπον,
καὶ παίρνεις καὶ τὸν σπόρον του, ἀλλότε τὸ ψωμίν του.
πῶς νὰ τὸ ʼπῶ καταλεπτῶς τὰ πολεμεῖς, κουρούνα,
ἀτζύπωτε, ἀδιάντροπε, ʼς τὸ ἕτοιμα καλεσμένη; 440
ἂν ἤσουνε ξενούτσικη, τοῦτο γὰρ καὶ συνέχει.
καὶ πῶς νὰ ʼπῶ τὰς πράξεις σου, κλέπτρια μεσημεροῦσα;
ἐμὲν ὑβρίζεις τὸ πτωχόν θλιμμένον τὸ τρυγόνιν;
θλιμμένον εἶμαι πάντοτε, παντὸς ὁμολογῶ το.
ὁπόταν ἔλθῃ κυνηγός καὶ πιάσῃ μου τὸ 'ταίρι, 445
εἰς δένδρον κάλλιστον χλωρὸν οὐ θέλω νὰ καθίσω,
οὐδʼ εἰς λιβάδαν καθαρὰν οὐδʼ εἰς δροσώδεις τόπους,
ἀμμὴ καθίζω πετρωτὰ, εἰς πέτραν στεφανέαν,
εἰς βουρκολέαν κάθομαι νερὸν θολὸν νὰ γέμῃ.
πίνω ἂν θέλω τὸ λοιπὸν καὶ πέτομαι καὶ κλαίω, 450
καὶ πάντοτε μυρολογῶ τὸ πάγγλυκό μου 'ταίρι.
καὶ σύ, βρωμοχνωτόμορφε, κουρούνα ξερασμένη,
περιγελᾷς καὶ μέφεσαι, ἐμέναν καταλέγεις,
τὸ ταπεινὸν καὶ θλιβερὸν ἀνόχλητον τρυγόνιν;“
Ἐκεῖνα οὐκ ἐσίγησαν τὴν ὄχλησιν τὴν εἶχαν, 455
καὶ κουκουβὰς ἐστράφηκεν, ἐστάθην εἰς τὸ μέσον,
ἀνοιγοκλεῖ τὰ μάτια του - Χριστέ, καὶ πόθεν ἦλθεν;
καλὲ, καὶ ἐπεχείρησεν ὀρτύκιν νὰ ὑβρίζῃ.
τὰ μάτια του ἐκοκκίνισαν, „τάχα καλὰ σὲ βλέπω“,
τὴν κεφαλήν του ἔσεισε, ἄρχισε νὰ τοῦ λέγῃ. 460
„ὅταν στραφώ καὶ ἴδω σε, ὀρτύκιν, εἰς τὸν γάμον,
νὰ ᾖσαι μικροκέφαλον, ἄσκημον καὶ κωλάτον,
καὶ παρδαλοχρωμάτιστον καὶ μελανοποδάτον,
ὡς τὸ χαλάζι νὰ πετᾷς κι ὡς κούκουλον νὰ πέφτῃς,
καὶ τὰ κοπέλιʼ ἀμπελικῶν νὰ σὲ καταπατοῦσιν, 465
καὶ νᾆσαι πάντα δυνατὸν μυριοκαπνισμένον,
καὶ τὰ (πολλὰ) ταξίδια σου εἰς χαζαριὰ νὰ τἄχῃς,
ὑπάγω τοῦ νʼ ἀνασφαγῶ, ὑπάγω νʼ ἀποθάνω.“
καὶ τὸ ὀρτύκιν ἤρξατο, λέγει τὴν κουκουβάϊαν
„ἐμὲν τὰ λέγεις, κουκουβὰ, ἐμὲν τὰ λέγεις ταῦτα; 470
οἶδά σε καὶ ἠξεύρω σε πάλιν μὲ τὰ πολλά σου.“
„καὶ τί τὸ ξεύρεις, ὄρτυκε;“ ὁ κουκουβὰς τοῦ λέγει.
„ἠξεύρω σε, κακότυχη, ʼκ τὴν Ζαγορὰν ὑπάρχεις,
προτέρας σκλάβας κἄποιας ἐκ τὸ χωριὸν τῆς Ῥώμης,
καὶ τζουρουχεύουν τὸν παπᾶν, ἄτυχε, φεῦ τὸ κρίμα, 475
ἐποῖκεν σχῆμαν ὁ παπᾶς, ὑπάγει πρὸς τὸν ὄρθρον,
ἀπὸ τὸ χέριν σὲ κρατεῖ, ʼς τὸν νάρθηκα σʼ ἐμπάζει,
καὶ παπαδιὰν ἀληθινὴν ἐχειροτόνησέν σε.
ὡς τὄμαθεν ἡ παπαδιά ἐκείνη ἡ κυρά σου,
παραγκαθίζει, πιάνει σε, δαγκάνει σʼ εἰς τὴν μύτην, 480
καὶ κόπτει την καὶ ῥίπτει την, ἔμεινες κουτσομύτρα.
καὶ πάλιν ʼς τὸν ἐπίσκοπον ἐπαίρνει σε καὶ πάγει,
εἰς τὰ χωριὰ τῆς Ζαγορᾶς εἰς ὅλα σὲ πομπεύει,
καὶ μετὰ ταῦτα βάνει σε εἰς φυλακὴν ἀπέσω.
ἐποῖκεν σχῆμαν ὁ παπᾶς ταχὺ νὰ πᾷ να ψάλλῃ, 485
καὶ ʼξήλωσε τὴν φυλακὴν κι ἀφῆκέ σε καί ʼξέβης.
ἡ παπαδιὰ γυρεύει σε καὶ σὺ πάντα κρυβᾶσαι,
καὶ τὴν ἡμέραν κρύβεσαι, τὴν νύκτα πάντα τρέχεις.
εἰ δὲ πολλάκις σὲ εὑροῦν πούπετα τὴν ἡμέραν,
ὀψάροι, σπῖνοι, κότσυφοι καὶ γραῖα καλογραῖα, 490
ὡς πόρνην εἰς τὰ μάτια σου χαίρουν νὰ σὲ τυφλόνουν.
κι ἂν τύχουν ἐκ τὴν Ζαγορὰν Βουργάροι εἴτε Βλάχοι
τὸ νὰ σʼ ἰδοῦν ἡ ἀκούσουν σε πολλάκις τὴν φωνήν σου,
ἐκ τὴν πικριάν τους σφάζονται, ὑπάγουν νʼ ἀποθάνουν.
καὶ σὺ τολμᾷς κατηγορεῖν ἐμένα, κουκουβάϊα; 495
ἐγὼ μικρὸν εἰμʼ ἀληθῶς, ἀσούσουμον πουλάκιν,
καὶ σιγανὸν καὶ ταπεινὸν, πολλὰ πολλὰ οὐκ οἶδα,
ʼς τὰ ἀμπελίτσια βόσκομαι, ποτὲ ζημιὰν οὐ κάμνω,
νὰ ποίσω τῶν ἀμπελικῶν εἰς κλῆμα ἢ εἰς σταφύλιν,
κι ἀποθέτην με πολεμοῦν καὶ τρῶν με, ὅταν θέλουν. 500
καὶ σὺ, γαδάρου χαρμονὴ, περιγελᾷς ὀρτύκιν;“
Καὶ ταῦτα ὡς ἐλέγασιν εἰς τὸ δικάσιμόν τους,
ὁ κόραξ ἐπεχείρησεν, τὸ περιστέριν λέγει
„ἐδῶ ποῦ ἦλθες καὶ ἐσὺ ʼς τὸν γάμον τῶν ὀρνέων,
κἀγὼ παραστεκάμενος ὑπάρχω τῆς τραπέζης; 505
ἀλλʼ ὅταν κλωθογυριστῶ καὶ ʼδω σε, περιστέριν,
νὰ κάθεσαι εἰς ὀρδινιὰν μετὰ παντὸς ὀρνέου,
νᾆπες, καθόλου σφάζομαι μὲ φράγγικον μαχαίριν.
εἰπέ με γοῦν, περιστερὰ, τὸν ὅλον χρόνον τί ἔχεις,
καὶ πάντα ἀγωνίζεσαι καὶ πάντα μουρμουρίζεις, 510
καὶ πάντα εἰς τὰς ἐκκλησιὰς σεβαίνεις καὶ πορνεύεις;
ὅπου σταθῇς νὰ σηκωθῇς, ψύλλους πάντα συνάγεις.
λέγω σε γοῦν, περιστερὰ, τὸν ὅλον χρόνον τί ἔχεις;
λέγω σε γοῦν κατὰ λεπτὸν νὰ σηκωθῇς νὰ φύγῃς,
μὴ ʼπῶ καὶ τʼ ἄλλα τὰ πολλὰ καὶ τὰ πουλιά σὲ πτύσουν., 515
ταῦτα ὁ κόραξ ἔφησεν κατά τῆς περιστέρας·
ἡ περιστέρα ἐγύρισε καὶ τὸν κόρακαν λέγει
„κόραξ, καὶ τίνα ʼν τὰ λαλεῖς καὶ πρὸς τίναν τὰ λέγεις;
νὰ ʼπῇς καὶ σὺ, κὺρ κόρακα, ὅτι εἶσαι τιμημένος,
ἐκ τοὺς καλοϋπόληπτους καὶ τοὺς ἐμπιστευμένους; 520
ἠξεύρεις, ὅταν ἤμεθεν εἰς ἕναν σπήτι οἱ δύο,
ἕναν ἀφέντην εἴχαμεν, ἤμεθεν μετʼ ἐκεῖνον,
καὶ τὸ ψωμί του ἐτρώγαμεν, ἔπρεπεν πιστοσύνη,
ἀλήθεια καὶ ὑπακοὴν νὰ κάμωμε τʼ ὁρίσει·
ʼς τὴν θάλασσαν ἐπλέαμεν μετὰ πολλοῦ κλυδόνος, 525
καὶ ναύκληρον οὐκ εἴχαμεν νὰ κυβερνᾷ τὸ πλοῖον.
οὐδὲ πενέζην εἴχαμεν νὰ βλέπῃ τὸ τιμώνιν,
οὐδὲ καὶ ὁ ποδότας μας μαγνήτην νὰ βασταίνῃ,
οὔτε τρανὸς οὔτε μικρὸς ναύτης κανεὶς οὐκ ἦτον,
νὰ ξεύρῃ ἄστρα νὰ κρατῇ αὐτὴν τὴν τρεμουντάνα, 530
οὐδὲ τὸν πούσουλα νά ʼδῇ, τὴν θέσιν τοῦ ἀνέμου,
νὰ ξεύρωμεν τὸ ποῦ ʼμεθεν, ποίαν στράταν ὑπᾶμεν,
παγαίνομεν ἢ στέκομεν ὀμπρός τε ἢ ὀπίσω,
ὀμπρός τε ἔχομεν ξηρὰν καὶ ποὺ ἡ γῆς καὶ τόπος.
αὐθέντης ἠγανάκτησεν ἐκεῖνος ὁ ἐδικός μας, 535
ὅτι εἶχεν πρᾶγμαν ἄπειρον ἀπέσω εἰς τὸ καράβι,
εἶχεν καὶ τὴν γυναῖκάν του, υἱοὺς ἅμα καὶ νύμφας,
ἄλλα ψυχάρια μετʼ ἑμᾶς χιλιάδας οὐκ ὀλίγας.
καὶ μὲ τὸν γνόφον τὸν πολύν, τὴν ταραχήν ἐκείνην,
ὡσὰν ἐπέρασεν λοιπὸν ὁ μονασμὸς ἐκεῖνος 540
καὶ ἡ σκληρία ἡ πολλὴ, ἐπέρασαν ἡμέραις,
ἐσὲν ἀφέντης ἔπεψεν νά πᾷς νὰ ξεβιγλίσῃς,
ποῦ ʼμεθεν καὶ βρισκόμεθεν, καὶ ποῦ ʼνε γῆς καὶ τόπος.
καὶ σὺ ἀπελθὼν εἰς τὴν ξηρὰν ἔτρως γαδάρου ῥάχην,
καὶ σκόρφας ἀπογαλάκτισμα, στηθόπλευρον προβάτου, 545
ἔμεινες καὶ ἐξώ ʼμεινες, ὑπόληψιν οὐκ εἶχες,
οὐδὲ μαντάτο ἤφερες, ὡς κάμνουσιν οἱ δοῦλοι.
ὡς ἐβαρέθην τὰ πολλά, ἀνάμενέ σε λίαν,
ὡς εἶδεν ὅτι ἀπόμεινες, πολλὰ σοῦ ἐκατηράσθη,
ἐκατηράσθη σου πολλὰ ὁ αὐθέντης μας ἐκεῖνος, 550
ἔταξεν, εἶπεν νὰ σʼ εὑρῇ, πούπετα νὰ σὲ πιάσῃ,
νὰ σκίσῃ τὰ ῥουθούνια σου καὶ νὰ σὲ ξεγυμνώσῃ,
μαγλάβια νὰ σὲ δώσουσιν, σίδερα νὰ σὲ βάλουν,
κʼ εἰς φυλακὴν, κακότυχε, νά ζήσῃς, νʼ ἀποθάνῃς.
ὡς τʼ ἄκουσες, ὡς τὄμαθες, μᾶλλον ὡς εἶχες φόβον. 555
ἐπῆγες καὶ δανείστηκες, ἔβαλες μαῦρα ράσα.
ἀλλὰ τὴν γνώμην ἔχεις την, κόραξ κατηραμένε.
σκύλους νὰ τρῷς καὶ ποντικούς, γαδάρους ψοφισμένους.
οὐδὲ τὰ ῥάσα έντρέπεσαι, κατηραμένε κόραξ.
καὶ μέναν πάλιν ἔστειλεν ὁ αὐθέντης μας ἐκεῖνος, 560
καὶ μετὰ φόβου καὶ στοργῆς καὶ μετὰ δουλοσύνης
ἐλαίας κάρφος ἤφερα, μαντάτο νὰ τοῦ δώσω.
μαντάτον γὰρ τὸν ἤφερα οἷον τὸ ἐπεθύμα,
ὅτι τὴν γῆν ἐφθάσαμεν, τὸν τόπον τὸν ἠγάπα.
καὶ τότε μὲ εὐχήθηκεν, εὐλόγησέ με ὅλως. 565
ὡσαύτως τὰ πουλία μου δουλοσύνη ἐδεῖξαν.
καὶ τώρα, κακοτύχερε, ἐμέναν καταλέγεις,
ἐμένα καταμέφεσαι καὶ πόρνην ὀνομάζεις;
ἐσὺ μαθὼν γινώσκεις τον τὸν παλαιὸν τὸν νόμον,
πολλάκις ἂν ἐγέννησεν μία ἐκ τῶν Ὁβραίων, 570
εἰς τὸν ναὸν ἀνέβαινεν τάχα νὰ σαραντίσῃ,
πουλιὰ ἐκ τὰ πουλία μου ἔδιδεν τὸν πρεσβύτην.
καὶ σὺ, πουλίν ἀκάθαρτον, μέφεσαι τὰ ʼδικά μου,
χαλκεᾶ μὲ τὰ καθημερνὰ, χαλκωματᾶ βρωμάρη.
καταργουμένε κόρακα, διάβολε ʼς τὸ χρῶμα, 575
στέκεις καὶ καταλέγεις με καὶ πόρνην ὀνομάζεις;
λοιπὸν ἄλλον μηδὲν εἰπῇς ὕβριν τινὰ ἀδίκως.
νὰ ʼπῶ καὶ τʼ ἄλλα τʼ ἄχρηστα καὶ τὰ πουλιά σε πτύσουν.“
Καὶ ταῦτα οὐκ ἐσίγησαν, ἡ ὄχλητα ἐκράτειεν,
καθὼς τὸ καταλόγιν τους εἶπεν πολλὰ ὁ κόραξ, 580
ἀμμὴ ὁ μποῦφος πήδησεν βαρύκωλος ʼς τὸ μέσον
καὶ τὴν πτωχὴν τὴν κίχλαν τὴν ἤρξατο καθυβρίζειν,
ὡς μπάους ἀνεφάνηκεν μέ τό μεγάλον μάτιν.
καὶ λόγους ἐπεχείρησεν τοιούτους νὰ τῆς λέγῃ
„κίχλα, καὶ τίς σʼ ἐκάλεσεν καὶ ἦλθες εἰς τὸν γάμον. 585
μετʼ αὐτὸν τὸν κουκουδωτὸν ἐμπαλωτόν σου ῥοῦχον;
οὐ κάθεσαι ὡς κάθουνται τοῦ κόσμου τὰ πουλία,
ἀμμή, γυρίζεις, περπατεῖς, ὅλα καταλαλεῖς τα,
καὶ θλίβεις καὶ πικραίνεις τα, εἰς πειρασμούς τὰ βάνεις.
λέγεις τα, θέλω ἐξώκουκα καὶ τοῦ κισσοῦ τὰ ἄνθη, 590
θέλω καὶ τόπον ἔνδροσον, μυριοχαριτωμένον,
ὡς εἶμαι ἐκ τῶν εὐγενῶν μᾶλλον καὶ τῶν ἐνδόξων,
καὶ βλέπε καὶ τὸ στέμμα μου ἀπὸ τῶν κόρων ἔνι,
μᾶλλον ἀπὸ τὰς σπέτσας τὰς εἶχα μέσα μου ...
εἶχα κʼ εἰς τὸ φαγίν μου * ἥτους μεμαθημένη 595
κʼ οὐ κάθεσαι κορτέσικα, κορβάτα νὰ γυρεύῃς.
πολύ ʼνʼ σου καὶ τὸ κάθισμα ʼς τοῦ γάμου τὸ τραπέζι.
ἐξ ὅτου γὰρ εὑρέθηκεν, ἔβαλαν ἔμπροσθέν σου,
αὐτὸ καὶ μόνον ἔβλεπες· ἄφες τὴν ὄρεξίν σου,
μὴ τύχῃ καὶ νοήσουν σε κι ὡσὰν ἀκρογυρίζουν. 600
τὸ πάθημα τοῦ φάρυγγος πάθος ἔνι μεγάλον.
λοιπὸν ἐγείρου, ὕπαγε, σύρε ἀπό τὸν γάμον,
μηδὲν εἰπῶ καὶ τʼ ἄλλα σου, καὶ θέλεις γαργαρίσει.“
γυρίζει ἡ κίχλα, λέγει τον „μποῦφε, τʼ εἶναι τὰ λέγεις,
... καὶ τί τὰ συντυχαίνεις; 605
διδάσκειν θέλεις καὶ πολλούς, ἢ ὅλα μὲν τὰ λέγεις;
ἐγὼ γὰρ, Ταρταρόκοπε, Βουργαροαναθρεμμένε,
ἀνακαρᾶ Ταρτάρικε, * σκουληκόασβε μὲ τὴν κάπαν,
οἶδά σε καὶ γινώσκω σε τὸ τίς καὶ πόθεν εἶσαι.
ʼκ τὴν Ταρταρίαν ἤσουνε ὁκάτινος ψυχάριν, 610
καὶ πρόβατα σʼ ἐδώκασιν εἰς τὸ βουνὶν νὰ βόσκῃς,
κι ἀπὸ τὸν ὕπνον τὸν πολύν, τὸν εἶχες κάθʼ ἡμέραν,
οἱ πιστικοὶ σὲ τἄκλεψαν οἱ ἄλλοι ἀπὸ μακρόθεν,
ὀλίγον τὸ κατʼ ὄλιγον ἐπῆράν σε τὰ ὅλα,
κʼ ἔφυγες, κακοῤῥίζικε, ʼς τὴν Ρωμανιὰν ἐσέβης. 615
οἱ Τάταροι γυρεύουν σε τάχα νὰ σὲ πιάσουν.
ὅμως ἐσὲν ἐπίασαν καὶ τὸ πετσίν σου ἐπῆραν,
αὐθέντης τὸ καππούτσιν σου ἔβγαλεν καὶ φορεῖς το,
να φοβερίζῃ τοὺς βοσκούς, τάχα νὰ μὴν κοιμῶνται.
πάντως οὐ λέγω ψέματα, οἱ πάντες τὸ θωροῦσιν, 620
οἱ Τάταροι ἀγοράζουν σας, βάνουν εἰς τὴν κορφήν τους,
τὸ νὰ φοβοῦνται οἱ βοσκοὶ, τάχα νὰ μὴν κοιμῶνται.
καὶ σὺ τὸ εἶχες, ἔχεις το, τὸν ὕπνον οὐκ ἀφῆκες,
καὶ τὴν ἡμέραν πάντοτε κοιμᾶσαι εἰς ῥηχάδας,
καὶ τὴν αὐγὴν ἐγέρνεσαι καὶ τὰ μανδριὰ γυρεύεις, 625
μήνα γνωρίσῃς, ἄτυχε, τάχα τὰ πρόβατά σου,
κʼ ὑπᾷς τα τὸν ἀφέντη σου, μήνα σὲ συμπαθήσῃ.
καὶ σὺ τολμᾷς, ἀγριόμπουφε, ὑβρίζεις με τὴν κίχλαν;
ἐγὼ ἀκόμη ἤμουν παιδὶν ἀπέσω ἐκ τὴν Γλαρέντσα,
καὶ φόρουν τὰ κατάκοπα καὶ βάσταζα σφυρίστρια, 630
καὶ βλέπεις, ἐσυνείθισα καὶ πάντοτε σφυρίζω.
κι ἄφες με, μποῦφʼ, ἀπό τοῦ νῦν μηδὲν μὲ ἀναγκάσῃς
καὶ ʼπῶ καὶ τὴν ὑπόληψιν, τὴν εἶχεν ὁ πατήρ σου.“
Πάντων τούτων τῶν ὄρνεων ἀλλήλων μαχομένων,
ὁ βασιλεὺς ἐλάλησεν σταυραετὸς, ὁ μέγας 635
„ὄρνεα καὶ πουλία μου μικρά τε καὶ μεγάλα,
οὐδὲν σᾶς ἤφερα ἐδῶ διὰ νὰ λογογενᾶσθε,
διὰ τιμὴν σας ὥρισα, ἤλθετε ʼς τὴν χαράν μου,
νὰ φάγετε, νὰ πίετε καὶ νὰ χαρῆτε ἅμα,
οὐχὶ δὲ νὰ δικάζεσθε καὶ νὰ γενολογᾶσθεν. 640
ἀφῆτε γοῦν τὴν ὄχλησιν, κάθεστε σιωπῶντα,
μὴ ὁρίσω τὸν ἱέρακα, εἶτα καὶ τὸν πετρίτην,
τὸν ζάγανον τὸν φοβερόν, εἶτα τὸν γέρον φάλκον,
σεβοῦσιν εἰς τὴν μέσην σας, ἄρξωνται νὰ σᾶς τρῶσιν,
καὶ γένῃ ὁ γάμος μακελλειὸν κʼ ἡ χαρμονὴ σφαγεῖον.“ 645
Ἤκουσαν ταῦτα ὅλα τους, ἐσίγησαν αὐτίκα,
ἀφήκασιν τὴν ταραχὴν, ἀφήκασιν τὰς ὕβρεις,
εἰρηνικὰ ἀνόχλητα ἐπλήρωσαν τὸν γάμον,
περιπατοῦσιν ἄλαλα μὲ ἴδιαν τους σοφίαν.
ὑψιπετῆ γὰρ χαίρουνται, ἀμέριμνα διάγουν. 650