Ο περιπλανώμενος
| Ὁ περιπλανώμενος Συγγραφέας: |
| Τυπογραφείον πρόοδος, 1839 |
«Χώρα μεγαλοφυΐας!… εἰς τοὺς κόλπους σου τὸ πάλαι,
«Ὦ πατρίς μου, αἱ ἰδέαι ἀνεβλάστανον μεγάλαι,
«Καὶ τυραννοκτόνον ξίφος κρύπτοντες εἰς τὰς μυρσίνας
«Οἱ Ἁρμόδιοι ἀνώρθουν ἰσονόμους τὰς Ἀθήνας.
«Ἄλλοτε Θεοὶ ἐπάτουν τὰ ἐδάφη σου καὶ θείαν 5
«Ἕως σήμερον ἡ γῆ σου ἀναδίδει εὐωδίαν,
Καὶ ἡ αὔρα τοῦ Ζεφύρου
«Ψιθυρίζει τὴν ἀρχαίαν μελῳδίαν τοῦ Ὁμήρου.
«Δύο ἔφερε μοχθοῦσα Γίγαντας τῆς γῆς ἡ σφαῖρα,
«Καὶ τῶν δύο οἱ αἰῶνες σὲ κηρύττουσι μητέρα. 10
«Στρατηλάτης τῶν Ἑλλήνων ἐκδικῶν τὸν Μαραθῶνα,
«Ὁ Ἀλέξανδρος εἰσῆλθε νικητὴς εἰς Βαβυλῶνα.
«Διετήρει αἵματός σου εἰς τὰς φλέβας του ῥανίδα
«Ὁ Κορσικανὸς, ὁ ἔχων τὸν Ταΰγετον πατρίδα
«Καὶ εἰς μίαν μόνην ὥραν 15
«Τὴν γῆν παίξας, τὴν γῆν χάσας εἰς τοῦ Βατερλῶ τὴν χώραν.
«Ἀλλ' ὁ πρῶτος ἀγαπῶν σε καὶ τὴν δόξαν τῶν Ἑλλήνων
«Πέραν τοῦ Ἰνδοῦ καὶ Γάγγου μέχρι Τροπικοῦ ἐκτείνων,
«Ἀπεβίωσε μονάρχης καὶ ὡς τοῦ πολέμου λείαν
«Μίαν ἔδωκεν εἰς πάντα στρατηγόν του βασιλείαν· 20
«Ὁ δὲ δεύτερος μισῶν σε καὶ τὸν ἄδοξον Σουλτάνον
«Ἐπιστήθιόν του φίλον ἀντὶ σοῦ παραλαμβάνων,
«Δέσμιος εἰς νῆσον ξένην,
«Δέσμιος εἰς τὴν Ἁγίαν ἐτελεύτησεν Ἑλένην.
«Δὲν ἐξύπνησαν ἐκ νέου αἱ ἠχὼ τῶν Μαραθώνων 25
«Εἰς τὴν ῥῆξιν τῶν δεσμῶν σου, δεσμῶν εἴκοσιν αἰώνων;
«Ἐσυντρίψαμεν εἰς πᾶσαν ὕφαλόν σου ἕνα στόλον·
«Κατεστρέψαμεν εἰς πᾶσαν στενωπόν σου στρατὸν ὅλον·
«Πλὴν τί κλέος σὲ ἀνύψοι, καὶ τί αἶσχος σὲ πιέζοι!
«Ἑνετοὶ μετὰ Ῥωμαίους, μετὰ Τούρκους Βαυαρέζοι 30
.
«Σιδηρόποδες περῶσι,
«Καὶ κατόπιν εἷς τοῦ ἄλλου ὅλοι σὲ βαρυκτυπῶσι…
«Βαυαρέζοι!… ὡς ἀπλήστων ἔπεσαν Ἁρπυίων νέφη.
«Βαυαρέζοι!… τῆς Ἑλλάδος ἡ πικρὰ χολὴ τοὺς τρέφει,
«Καὶ ἡ γῆ της ἀπὸ μίσους πυρετὸν θερμαινομένη 35
«Ἕνα ἕνα τοὺς φλογίζει, ἕνα ἕνα τοὺς μαραίνει.
«Ἦλθαν, ἔρχονται οἱ ξένοι καὶ ἀπὸ τοὺς δύο πόλους·
«Περιφρονητέοι ὅλοι, μᾶς περιφρονοῦσιν ὅλους…
«Εἵλωτος, ὦ Ἕλλην, φόρει,
«Φόρει πῖλον, ἀφ' οὗ λείπει ἀπὸ σὲ ψυχὴ καὶ δόρυ! 40
«Εἶσθε σεῖς τὰ θερμὰ τέκνα τοῦ μεσημβρινοῦ ἡλίου;
«Εἶσθε σεῖς ἡ πνευματώδης γενεὰ τῆς Μεσογείου;
«Ἕλληνες! πῶς εἰς τὸ μέσον ἐρειπίων καὶ μνημάτων
«Κεῖσθε ὡς σωρὸς ἀψύχων καὶ ἀφώνων ἀγαλμάτων;
«Ἀλλὰ λέγουσί τι πλέον κ' ἔχουσιν εἰκόνα ζῶσαν 45
«Οἱ ἀρχαῖοι ἀνδριάντες οἱ χωρὶς πνοὴν καὶ γλῶσσαν,
«Παρὰ σεῖς οἱ ὄντως λίθοι
«Καὶ, ὡς λίθοι, τῆς πατρίδος βαρυθλίβοντες τὰ στήθη.
«Ἕλλην σιδηροδεμένε καὶ χορεύων! δὲν μὲ λέγεις;
«Τὸν ζυγὸν τοῦ Τούρκου θραύων, πῶς τῆς πατρικῆς σου στέγης 50
«Ἔτρεξες μανίαν πνέων τὰ θεμέλια νὰ σείσῃς;
«Τὸ σκιάδιον ἠγάπας καὶ τὴν κίδαριν[1] ἐμίσεις;
«Ἢ ποθῶν τὴν εὐνομίαν, τὸν προγονικόν σου πλοῦτον,
«Σύνταγμα τὴν καλουμένην ὑπὸ τῶν αἰώνων τούτων,
«Σύνταγμα! εἰς τὰς ἁγίας 55
«Ἔκραζες Ἐθνοσυνόδους τῆς Τροιζῆνος καὶ Προνοίας;
«Ἐπειδὴ ἀπὸ χρυσίον στίλβουσιν αἱ ἅλυσοί των,
«Τὰς ἀσπάζονται τὰ χείλη τῶν ἀδόξων σου Προκρίτων;
«Ἀλλὰ βλέπω εἰς τὸ μέλλον λάμπουσαν ἐλπίδα νέαν,
«Καὶ τῶν Γυμνασίων βλέπω θάλλουσαν τὴν νεολαίαν. 60
«Συλλογὴν θεσμῶν κρατοῦντες ἀνεπάφων καὶ γνησίων,
«Σπουδασταὶ ἀπὸ τὰ βάθρα τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων
«Εἰκοσαετεῖς πρεσβῦται
«Ἀναβαίνουσι τὴν Πνύκα, ἥτις τοὺς ἐπικαλεῖται.
«Βλέπει ἐκ τῶν Ἀνακτόρων, βλέπει ὁ σκηπτοῦχος Ὄθων 65
«Τὴν κατάπτυσιν τῶν νόμων τῶν εἰκονικῶν καὶ νόθων,
«Καταβαίνει ἐν τῷ μέσῳ τῶν Ἑλληνικῶν μνημείων,
«Τείνει χεῖρα πρὸς τὸν Πλάστην καὶ ἀσπάζεται ὀμνύων
«Θεσμοὺς Σόλωνος καὶ ῥήτρας πολιτείας ἐλευθέρας.
«Ἐπανεῖδον αἱ Ἀθῆναι τὰς ἀρχαίας των ἡμέρας 70
«Καὶ κυμαίνεται ὡραία
«Εἰς τὸν μέγαν Παρθενῶνα ἡ Ἑλληνικὴ σημαία.
«Ὦ σεῖς, οἵτινες εἰς ῥάκη ἐδεικνύετε πενίας
«Τὰς πληγὰς τοῦ στήθους μόνας ὡς βασιλικὰς ταινίας,
«Πληρεξούσιοι τοῦ Ἄστρους, ἐκ τῶν τάφων ἐγερθῆτε 75
«Κ' εὐλογεῖτέ μας! Ἑλλήνων Βουλὴ νέα συγκροτεῖται,
«Βουλὴ ὄχι γεγραμμένη διὰ μυστικῆς μελάνης
«Καὶ διὰ χειρὸς δολίας ἐπὶ αὐλικῆς μεμβράνης,
«Ἥτις τὰς ψευδεῖς της φάσεις
«Παριστᾷ ὁπόταν χύνῃ φλόγας τοῦ λαοῦ ἡ στάσις. 80
«Τῆς ἀγνώμονος Εὐρώπης καὶ σεῖς γαῦροι διπλωμάται,
«Τὴν μικρότητα τοῦ ἔθνους, ξένοι, μὴ καταγελᾶτε!
«Αὐτουργοὶ τοῦ συνεχοῦς του ἐξευτελισμοῦ καὶ πένθους,
«Εἰς τὸ στάδιον ὁ Ἕλλην ἴσως τρέξῃ πάλιν ἔνθους
Τὸ ἀδάμαστόν του γένος ἴσως ἑνωθῇ ἐκ νέου 85
«Ἀπὸ κορυφῶν τοῦ Αἵμου μέχρις ἄκρων τοῦ Μαλέου,
«Εὔξεινον καὶ Προποντίδα
«Ὑπὸ τὴν αὐτὴν συνέχον θριαμβευτικὴν ἁψίδα.
«Ἴσως εἰς ἡμᾶς βλαστήσῃ καὶ ἀναφανῇ τις ἥρως,
«Μακεδὼν Ἀλέξανδρός τις, ἢ ὁ Ἠπειρώτης Πύῤῥος, 90
«Καὶ ζητήσῃ αὐτὸς τότε λόγον ἀπὸ σᾶς τοὺς ξένους,
«Λόγον δι' αὐτὸ τὸ αἶσχος τοῦ ἀδικουμένου Γένους».
Αὐτὰ ἔλεγεν ἀφίνων τὸν Πειραϊκὸν λιμένα
Καὶ πρὸς τὰς Ἀθήνας στρέφων ὄμματα δακρυβρεγμένα
Ἕλλην φεύγων τὴν πατρίδα, 95
Ἕλλην νέος, πλὴν μὴ ἔχων οὐδὲ μέλλον, οὐδ' ἐλπίδα.
Τὸ τερπνὸν εἰς τὴν Ἑλλάδα ἔαρ του καταναλώσας,
Εἶδε τὰς ὑπὲρ τοῦ ἔθνους πράξεις του καὶ πλάνας τόσας,
Ὡς ὁ ἀποθνήσκων βλέπει τὴν ἐπίγειον ἀπάτην
Καὶ τὰ ὅσα εἰς τὸν κόσμον οἰκοδόμησεν εἰς μάτην. 100
Πλέων ἄνω τῶν ἀβύσσων ἀπὸ ἕν εἰς ἄλλο κλίμα
Ταχὺς φεύγει, καθὼς φεύγει τὸ ἀκόλουθόν του κῦμα
Καὶ ἡ ὄρνις τῆς θαλάσσης
Ἡ ἀλάττουσα μυρίας ἀερίας ἀποστάσεις.
Ὁ τοῦ πόντου διαβάτης βλέπει ἔκθαμβος τὸ λεῖον, 105
Τὸ χωρὶς ἀρχὴν καὶ τέλος ὠκεάνειον πεδίον·
Εἰς τὸ κέντρον μένων κύκλου, ὅστις πάντοτε αὐξάνει,
Πώποτε τὴν φεύγουσάν του περιφέρειαν δὲν φθάνει·
Τοῦ νοὸς ἐκεῖ δὲν ἔχει πέρας ἡ ταχυπορία,
Οὐδ' ὁρίζοντα ἐμπρός της ἀπαντᾷ ἡ φαντασία· 110
Ἡ ψυχή του ἐλευθέρα
Διατρέχει τὰς ἐκτάσεις ὑπὸ οὔριον ἀέρα.
Κύλιε τὰ κύματά σου, Θάλασσα!.. μύριοι στόλοι
Ἔρχονται, ὑπάγουν, τρέχουν εἰς τὸν τράχηλόν σου ὅλοι.
Σείεσαι, καὶ τῶν μελῶν σου τῶν βαρέων, τῶν μεγάλων, 115
Καὶ ὁ εἷς καὶ ἄλλος πόλος συναισθάνονται τὸν σάλον.
Θάλασσα! ὁ ἄμετρός σου καὶ ἀγήρατος βραχίων.
Ἐγκολποῦται τὴν γῆν ὅλην ὡς ἡ μήτηρ τὸ παιδίον
Καὶ ἀτίθασος, ἀγρία,
Μάχεσαι πρὸς τοὺς τυφῶνας, μάχεσαι πρὸς τὰ στοιχεῖα. 120
Τὴν γῆν ὅλην ἡ θρασύτης τοῦ ἀνθρώπου μεταλλάττει,
Ἀλλ' εὑρίσκει ὅριά της τ' ἀναλλοίωτά σου κράτη.
Ὅτε ἤχησεν ἡ πρώτη ὥρα τῆς δημιουργίας
Νέα ἔῤῥευσες, καὶ νέα ῥεύσεις μέχρι συντελείας.
Τὴν παλίῤῥοιαν τῆς Τύχης καὶ τὸ ἄστατόν της πνεῦμα 125
Παριστᾷ τὸ ὑπ' ἀνέμων περιδίνητόν σου ῥεῦμα,
Καὶ εἰς σὲ ἡ τοῦ ἀπείρου
Ἔκτασις ἀντανακλᾶται ὡς εἰς κάτοπτρον σαπφείρου…
Προπερῶν καὶ χελιδόνα, ἥτις τὰ νερὰ ξυρίζει,
Τὸ πλησίστιόν του σκάφος πτεροφόρον ἀρμενίζει. 130
Ὁ συρίζων ἐκ τῆς πρύμνης ἄνεμος εἰς τὰ σχοινία
Φαίνεται ἡ γλυκυτέρα εἰς τοὺς ναύτας ἁρμονία·
Εἰς τὰ ὦτά των ὡς αὔρα ζεφυρῖτις κελαρύζει,
Ὅταν λύρας καλλιφώνου τὰς χορδὰς αὐτὴ ἐγγίζῃ.
Ἀλλὰ πῦρ ἐκείνου φλέγει 135
Τὴν πολύπονον καρδίαν· χύνει δάκρυα καὶ λέγει·
«Ἡ πατρίς!.. αὐτὴν δὲν φεύγω, ἀλλὰ φεύγω τοὺς τυράννους
«Καὶ τῶν Βαυαρῶν τοὺς φίλους, τοὺς δουλόφρονας καὶ πλάνους.
«Ἡ πατρίς!.. ὡς πρὸς μητέρα πρὸς αὐτὴν ἂν δράμω πάλιν,
«Θέλει θάλψει τὸν υἱόν της εἰς φιλόστοργον ἀγκάλην. 140
«Ἕνα τάφον ὑπὸ τ' ἄλση, ὅπου τὴν χαρὰν ἐγεύθην,
«Ἀλλ' ἀπὸ βοτάνην λύπης ἔπειτα ἐφαρμακεύθην,
«Ἰδοὺ σήμερον τί θέλων
«Περιτρέχω τὰ πελάγη χωρὶς πόθον, χωρὶς μέλλον.
«Ὡς ὁ ὕαλος ὁ χύνων ῥεῦμα πύρινον κρατῆρος 145
«Ὅταν συνενοῖ τὴν θέρμην τοῦ ἡμερινοῦ φωστῆρος,
«Ἐδυνάμην τὰς ἀκτῖνας τοῦ νοός μου συγκεντρόνων
«Καὶ φλογώδη γράφων ἔπη, τροπαιοῦχα τῶν αἰώνων,
«Ἔρωτα ἐλευθερίας εἰς τοὺς Ἕλληνας ν' ἀνάψω
«Καὶ εἰς βάραθρα Αἰτναῖα τοὺς τυράννους των νὰ θάψω. 150
«Ἀλλ' ἐκ λύπης ἀγηράτου
«Εἰς τὰ στήθη μου ἐχύθη ἀπονάρκωσις θανάτου».
Διατὶ τὸ μέτωπόν του σκυθρωπὸν καὶ σκιασμένον,
Ἀπὸ σιδηρὰν ὀδύνην ἦτον ἀρωτριωμένον;
Πένθος μόνον τῆς πατρίδος, ἢ καὶ ἄλλο σκληρὸν πάθος 155
Τόσην ἔσταζε πικρίαν εἰς τῶν σπλάγχνων του τὸ βάθος;
Πόῤῥω τῆς Ἑλλάδος φέρων τὸ πλανώμενόν του βῆμα,
Συγγενῶν μακρὰν καὶ φίλων, εἰς γῆς ξένης ξένον κλίμα,
Εἰς τῆς δούλης Ἰταλίας
Ἱστιοδρομεῖ ὁ τάλας τὰς θρηνώδεις παραλίας. 160
Τὸ Ἑλληνικὸν ἀκόμη πέλαγος τὸν περιβρέχει,
Ἄργυρος στιλπνὸς καὶ λεῖος, ὅστις λύεται καὶ τρέχει.
Προχωρῶν εἰς τὸν Ἀδρίαν, ἀτενίζει τὴν Ἑλλάδα
Καὶ ἀπέναντί του ἔχει τὴν ποιητικὴν Λευκάδα,
Ὅπου ἡ Σαπφὼ ἐκείνη βυθισθεῖσα εἰς τὸ κῦμα 165
Τοῦ ἀθλίου ἔρωτός της ηὗρε θάνατον καὶ μνῆμα.
Ἡ Ἑλλὰς ἐμπρός του κεῖται·
Ἀλλ' ὡς πτῶμα τὴν ψυχήν της καὶ τὸ κάλλος της στερεῖται.
Ποῦ ἐκεῖναι τῶν Θεῶν της αἱ μυθώδεις τόσαι πλάσεις,
Παίγνια τῆς φαντασίας καὶ χρυσαῖ της παραστάσεις; 170
Ἡ Παλλάς!.. εἰς τὴν Τρωάδα ἔβαινεν ὑπερηφάνως,
Καὶ πῦρ ἔσπειρε κομήτου τὸ ὑψίλοφόν της κράνος·
Καὶ ὁ Ποσειδῶν εἰς κόγχην ἵππους ζεύγων ὠκυπέτας,
Ἔπληττε τὰς ἀργυρᾶς των, τὰς κυματουμένας χαίτας·
Καὶ χρυσοῦς ἀπὸ ἀστέρας 175
Τοῦ Διὸς ὁ ἐπενδύτης ἔπαιζεν εἰς τοὺς ἀέρας.
Φεῦ! παρῆλθον τῆς Ἑλλάδος οἱ Ὁμηρικοὶ αἰῶνες,
Καὶ δὲν σύρουσιν εἰς ἅρμα σμαραγδόπτεροι ταῶνες
Τοῦ Μεγάλου Ὀλυμπίου τὴν ἀθάνατον νυμφίαν,
Καὶ ἡ λαμπροπτέρυξ Ἶρις τρίχρουν φέρουσα ταινίαν 180
Τὴν Θεὰν ἐποχουμένην εἰς τὴν γῆν δὲν ἀναγγέλλει,
Οὐδὲ ὅταν εἰς τὴν Ἴδην νὰ σκηνώσῃ αὐτὴ μέλλῃ.
Ἄγρυπνοι αἱ Ὧραι πλέον
Ἀπολύουσι τὸ ζεῦγος τῶν πτηνῶν της τῶν ὡραίων.
Εἰς αὐτοὺς ὁ νέος Ἕλλην τοὺς αἰγιαλοὺς ματαίως 185
Περιβλέπων ζητεῖ ἔτι τοὺς θαλάμους τοῦ Νηρέως,
Ὅπου τὰ λευκά της μέλη ἔλουεν ἡ Ἀμφιτρίτη·
«Ἐσυντρίφθη λοιπὸν, κράζει, τῆς Ποιήσεως ἡ κοίτη,
«Καὶ ἡ τοῦ Χριστοῦ θρῃσκεία εἰς αὐτὰς τὰς ἐρημίας
«Σκέπην ἥπλωσεν ἁγίαν, πλὴν μονόχρουν ἀληθείας 190,
Καὶ δακρύει λοιπὸν μείνας
«Ὁ Ἀπόλλων τῆς Ἑλλάδος Ἥλιος χωρὶς ἀκτῖνας!»
Βλέπει, βλέπει τὰς χιόνας τῶν Λομβαρδικῶν ὀρέων
Τρέχον ὡς δελφὶν τὸ σκάφος καὶ πρὸς τὴν Ἀγκώναν πλέον…
Θρήνει, Ἑνετία, θρήνει! Θέτις ἄλλοτε ὑψίφρων, 195
Ὑγρὰν ἔχουσα τὴν κόμην καὶ εἰς κοραλλίου δίφρον
Ἀπὸ τὸν βυθὸν ἀνέδυς, καὶ ὁ κόσμος σ' ἐπροσκύνει·
Πλὴν τὸ κύπτον μέτωπόν σου λάμψιν σήμερον δὲν χύνει·
Στέφουσι τὸ γηραλέον
Οἱ τοῦ Ἀδριατικοῦ σου μαργαρῖται ὠχροὶ πλέον. 200
Τῶν Βυζαντινῶν ἡ μάστιξ ἔγινες Αὐτοκρατόρων,
Ἑνετία, γενομένη ὁδηγὸς τῶν Σταυροφόρων.
Εἰς τῶν Κομνηνῶν τὸν θρόνον ὕψωσες τὸν Βαλδουῖνον,
Κ' ἔκλεψες τοὺς Κορινθίους χρυσοῦς ἵππους τῶν Ἑλλήνων·
Ὅτε δὲ ὁ Κωνσταντῖνος, ὁ τῆς Ἑπταλόφου μάρτυς, 205
Ἀδελφὸς τοῦ Λεωνίδου, υἱὸς δεύτερος τῆς Σπάρτης,
ᾜτησε τὴν συνδρομήν σου,
Ψυχροὺς λίθους καὶ σὲ ηὗρε καὶ τὸν Δοῦκα Φόσκαρίν σου.
Διὰ τοῦτο καταῤῥέουν οἱ μαρμάρινοί σου οἶκοι,
Καὶ τὸν Φόσκαρίν σου ηὗρε τιμωρὸς θεόθεν δίκη. 210
Κατεδίκασεν ἐκεῖνος τὸν υἱόν του εἰς βασάνους,
Τὸν Λορεδανὸν κ' ἐννέα κολακεύων συντυράννους·
Ἀλλὰ στερηθεὶς ὁ γέρων καὶ δακτύλιον καὶ θρόνον,
Ἔπεσεν ἀπὸ τῆς λύπης τὸν κεραυνοβόλον κλόνον
Ὅτε ἄνω τῶν τριόδων 215
Τὸν ἀπέβαλλεν ὁ πάλλων τοῦ Ἁγίου Μάρκου κώδων.
Νικητὴς εἰς τὸ Μαρέγκον, ἐρασθεὶς τὰ θέλγητρά της,
Ἥρπαζε τὴν Ἀφροδίτην Πραξιτέλους ὁ Γαλάτης,
Καὶ ἀπὸ τὰς χεῖρας τούτου ὡς ἀπ' ἐραστοῦ ἀγκάλην
Ὁ τῆς Γερμανίας Καῖσαρ τὴν Θεὰν ἀπέσπα πάλιν. 220
Αὐτῆς ἔχουσα τὸ κάλλος, εἰς τὰς χάριτας ὁμοία,
Ἔλαβες ὁμοίαν τύχην καὶ σὺ, Κύπρις Ἰταλία,
Καὶ ἀπὸ ἑνὸς εἰς ἄλλου
Πίπτεις δέσμιος τοὺς κόλπους, ἢ Αὐστριακοῦ ἢ Γάλλου.
Ἔπρεπεν ἀπὸ τὴν φύσιν νὰ πλασθῇς, ὦ Ἰταλία, 225
Ὀλιγώτερον ὡραία, ἢ πλειότερον ἀνδρεία.
Τὰς ὀρέξεις τῶν τυράννων ἢ δὲν ἤθελες φλογίζει,
Ἢ τὸ ἀρειμάνιόν σου αὐτοὺς ἤθελε φοβίζει.
Ἀλλὰ ζώπυρον ὡραῖον αἰωνίων πόθων εἶσαι,
Καὶ κατὰ τοῦ ξένου ξένην δύναμιν ἐπικαλεῖσαι. 230
Νικηθῇς ἢ καὶ νικήσῃς,
Τῶν ἐχθρῶν ἢ βοηθῶν σου μένεις λάφυρον ἐπίσης.
Ῥώμη τοῦ Καπιτωλίου! φόβητρον ἑπτὰ αἰώνων,
Ἡ βασίλισσα τοῦ κόσμου καὶ ἡ μήτηρ τῶν Κατώνων!
Ῥώμη τοῦ Ἁγίου Πέτρου! τῶν ἐθνῶν ἐλπὶς καὶ τρόμος, 235
Ἡ βασίλισσα τοῦ κόσμου καὶ Χριστοῦ ἡ κληρονόμος!
Ῥώμη! βασιλέων ἅμα καὶ λαῶν κατέστης χλεύη.
Σὲ θρηνεῖ ὁ Τίβερίς σου, καὶ ἡ βάσις σου σαλεύει,
Ἐκκλησία κλονουμένη
Καὶ τῶν Γοτθικῶν βωμῶν σου καθ' ἡμέραν στερουμένη! 240
Εἰς τὰς χώρας σου ἡ δόξα ἐσιώπησε πρὸ χρόνων.
Φωναὶ μόνον χαλκοστόμων καὶ θρῃσκευτικῶν κωδώνων
Κλαυθμυραὶ εἰς σὲ δι' ὅλης ἀντηχοῦσι τῆς ἡμέρας,
Καὶ τοῦ Παπισμοῦ βαδίζει βαρυπάταγον τὸ τέρας
Διαβαῖνον μακρὰ ἕλη, πόλεις χήρας ἀπὸ δήμους, 245
Ὡς κωδωνοφόρος δράκων, ὅστις τρέχει τὰς ἐρήμους
Μετὰ φοβερῶν σημάντρων
Ἀπὸ ἓν εἰς ἄλλο δάσος, ἀπὸ ἓν εἰς ἄλλο ἄντρον…
Μετ' ἐννέα εἰς τὴν Ῥώμην ἐπανῆλθεν αὐτὸς χρόνους,
Καὶ ἡ Ῥώμη τῶν πληγῶν του ἀνενέωσε τοὺς πόνους. 250
Θιασῶται τῆς Ἑλλάδος, εἰς τοῦ Ἕλληνος τὴν φήμην,
Πολλοὶ ἔδραμον πρὸς τοῦτον ψυχὴν φέροντες προθύμην.
Ἀλλὰ γύρω αὐτὸς κύκλον ἀποστάσεως χαράττει,
Καὶ τὸ στόμα του κλεισμένον δάκτυλος σιγῆς φυλάττει·
Ἔξωθεν ἐμπνέει ψῦχος 255
Ὡς χιονισμένη Αἴτνα, ἥτις καίει ἐνδομύχως.
Σώζεται εἰς Ῥώμην ἔτι παλαιόν τι δῶμα, ὅπου
Ἐπιφαίνεται πρὸς μνήμην τοῦ οἰκήσαντος ἀνθρώπου
Εἰκὼν Ἕλληνος κρατοῦντος εἰς τῆς δεξιᾶς τὸ κοῖλον
Ἄλλοτε θαυματουργῆσαν ξίφος μέγα καὶ καμπύλον· 260
Λέγουσα δ' ἐπιγραφή τις εἰς ἡμίσβεστα στοιχεῖα
«Γεωργίου Καστριώτου μορφὴ αὕτη καὶ οἰκία».
Τοὺς ἀπὸ παντοῖα μέρη
Εἰς τὴν Ῥώμην ἐρχομένους προσκαλεῖ ἐκεῖ καὶ φέρει.
Ἡ ζωγραφημένη σπάθη ἔσωσε τὸν κόσμον ὅτε 265
Τρέχοντες οἱ θεομάχοι τοῦ Μωάμεθ στρατιῶται,
Ἥρπαζαν τὴν νέαν Ῥώμην καὶ τὴν παλαιὰν ἐπόθουν
Καὶ τοὺς Οὕγγρους ὡς φραγμόν των καὶ τοὺς Πολωνοὺς ἀπώθουν
Εἴκοσι στρατοὺς τῶν Τούρκων ἔλαβεν ἐκείνη φόρον,
Καὶ ὁ νικηθεὶς Μωάμεθ τὴν ἐζήτησεν ὡς δῶρον 270
Ὅτε ὡς ὁ Ἀμουράτης
Καὶ αὐτὸς ὑπὸ τὴν Κρούην εἶδε τὴν βαρύτητά της.
Εἰς αὐτὴν ὁ Ἕλλην τρέχει τὴν ἡρωϊκὴν οἰκίαν
Καὶ τὴν πᾶσαν ἀναθέτει τῆς ζωῆς του προσδοκίαν,
Καὶ κτυπᾷ τὴν θύραν κτύπους αἰσθανόμενος καρδίας· 275
Ἀλλ' ἀνωφελῶς προφέρει τ' ὄνομα τῆς Ἀγλαΐας·
Εἰς τὸ προσφιλές της δῶμα πρόσωπα κατοίκουν ξένα,
Καὶ ποῦ ἦτον ἢ ἂν ἔζη μὴ μαθὼν ἀπὸ κᾀνένα
Τραῦμα ἔλαβε θανάτου·
Κάτωχρος καὶ τρέμων ὅλος ἔστρεψε τὰ βήματά του. 280
Εἰς αὐτοὺς τοὺς τόπους ἔζη ἄλλοτε ἡ Ἀγλαΐα,
Καὶ ὁ οὐρανὸς ἐγέλα, καὶ ἡ γῆ συνεμειδία.
Αἱ καρδίαι των ἑνοῦντο κ' ἔπνεον ἀέρα ἕνα,
Ὡς κλειστοῦ ἀκόμη ῥόδου δύο φύλλα συσφιγμένα.
«Εἰς τὸν τάφον, λέγει οὗτος, αὐτὴ ἆρα ἡσυχάζει, 285
«Εἰς τὰ ἴχνη της κατόπιν ἐν ᾧ τρέχει καὶ στενάζει
«Καὶ φρενιτιᾷ καὶ κλαίει
«Δυστυχής τις, ὅστις φρίκην καὶ εἰς ἑαυτὸν ἐμπνέει;»
Τὴν καρδίαν καὶ τὸ γένος Ἑλληνὶς αὐτὴ γνησία,
Ὅτε ἡ τοῦ Ὑψηλάντου ἐσαλπίσθη παρουσία 290
Καὶ εἰς τὴν Ἑπτάλοφόν του τοὺς ἀόπλους καὶ ἀθώους
Ὁ μαινόμενος Σουλτάνος ἐκερμάρτιζεν ἀθρόους,
Ἀπὸ Βόσπορον εἰς Ῥώμην ἔδραμε μετὰ γονέων
Καὶ ἠράσθη ἐκεῖ τοῦτον σπουδαστὴν τεχνῶν ὡραίων.
Διατί τὴν Ἰταλίαν 295
Ἄφησεν αὐτὸν προδώσας τόσον ἔνθερμον φιλίαν;
Ἤχουν φοβερὰ τὰ ὅπλα τῶν Ἑλλήνων μαχομένων,
Καὶ μακρόθεν πρὸς τὸ Γένος ἔδραμεν αὐτὸς ἀσθμαίνων
Πλὴν κ' ἐν μέσῳ τῶν παιάνων τῆς Ἑλλάδος νικητρίας
Κλαυθμυραὶ τὸν ἐκυνήγουν αἱ φωναὶ τῆς Ἀγλαΐας. 300
Ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα πάλιν ἦλθε πρὸς τὴν Ἀγλαΐαν,
Μαθὼν ὅτι αὐτὴ σώζει τὴν ἀρχαίαν της φιλίαν,
Μαθὼν ὅτι πρὸς τὰ τέλη
Καὶ ὠχρὰ τῶν ἡμερῶν της ἡ λαμπὰς νὰ σβύσῃ μέλλει…
Εἶν' ἑσπέρα· ζωὴ πᾶσα, πᾶσα κίνησις ἐκπνέει· 305
Τὴν ἀποθανοῦσαν Ῥώμην τῆς νυκτὸς τὸ ἄστρον κλαίει·
Τοῦ Ἁγίου Πέτρου λάμπων καὶ σεληνοφέγγων ὅλος
Εἰς τὰ νῶτα τῶν ἀέρων ἐπικάθηται ὁ θόλος,
Καὶ φρονεῖς, ὡς τὰς μεγάλας κορυφὰς τῶν Ἀπεννίνων
Ὅτι δάκτυλοι Ἐργάτου Θεοῦ ἔπλασαν κ' ἐκεῖνον· 310
Τύπον τόσου μεγαλείου
Παριστᾷ ὁ Γίγας οὗτος τῶν ναῶν τῆς ὑφηλίου!
Εἰς τὸ Κολοσσαῖον κεῖται ἁλυσίδετος καὶ τρέμων
Ὁ τὸν κόσμον ὑποτάξας τῆς ἀρχαίς Ῥώμης Δαίμων,
Καὶ σκιαὶ πλανῶνται δύο εἰς τὸ Πάνθεον ὀργῖλαι, 315
Ὑψηλαὶ ὡς τοῦ Πανθέου αἱ ὑπερμεγέθεις στῆλαι,
Διὰ τὴν ἐλευθερίαν ἡ τοῦ Βρούτου παιδοφόνος,
Διὰ τὴν ἐλευθερίαν ἡ τοῦ Βρούτου πατροκτόνος·
Πλὴν ὀλολυγμοὺς ματαίους
Ἐντὸς χύνουσαι τῆς Ῥώμης ζητοῦν Ῥώμην καὶ Ῥωμαίους. 320
Εἰς τὸ μέτωπον ὁ Ἕλλην γραπτὴν φέρων τὴν ὀδύνην,
Πρὸς τὴν Τρέβην παραμένει, τὴν δακρυῤῥοοῦσαν κρήνην·
«Γῆ, ἀνέκραξεν, ἀρχαία ὅπου κεῖται σιωπῶσα
«Ὡς ἡ πάλαι νεκρὰ Ῥώμη καὶ ἡ Ῥώμη σου ἡ ζῶσα
«Ὅπου μεταξὺ τῶν τάφων ἡ πικρὰ φωνή μου μόνη 325
«Τῆς σιγῆς καὶ τῆς ἐρήμου τὸ κενὸν αὐτὸ πληρόνει!
«Λοιπὸν ὅλα τελευτῶσι,
«Μηδὲν ὅλα, καὶ ματαία ἡ φροντὶς ἡμῶν ἡ τόση;
«Εἰς τὴν γῆν περιηγήθην· λίθων, εἶπα, σωρὸς μόνος
«Αἱ στοαὶ Σιδῶνις, Τύρου, Νινευῆς καὶ Βαβυλώνος! 330
«Εἰς τὸν οὐρανὸν ἐστράφην· ὡς τοῦ λύχνου θρυαλλίδα
«Καὶ αὐτὸ τὸ ἄστρον σβύνον εἰς τὸ μαῦρον χάος εἶδα·
«Ἴσως, εἶπα, μ' ἐγγυᾶται, ἴσως τὴν ἀθανασίαν
«Ὁ φωστὴρ ὁ δίδων λάμψιν καὶ ζωὴν ἡμερησίαν.
«Πλὴν τοῦ Χρόνου τὴν σφραγίδα 335
«Καὶ εἰς τὸν ἀμυδρωθέντα τοῦ ἡλίου δίσκον εἶδα».
Ἀλλ' αἱ δύο τοῦ Θανάτου μαῦραι πτέρυγες κινοῦνται,
Καὶ οἱ κώδωνες εἰς τούτων τὸν βαρὺν κρουσμὸν δονοῦνται,
Ἡ κλαγγώδης δὲ φωνή των ὡς φωνὴ ἀπὸ τὰ νέφη
Ὅλα, λέγει, ὅλα φεύγουν, καὶ κἀνὲν δὲν ἐπιστρέφει. 340
Ἔμενεν ὁ Ἕλλην σύννους, ὅτε ἀπὸ αἰφνιδίαν
Ἀστραπὴν ὡς νὰ ἐκάη κραυγὴν ἄφησεν ἀγρίαν,
Καὶ εἰς τόπον ἐκεῖ ἕνα
Τὰ πυρώδη ὄμματά του ἔμειναν προσηλωμένα.
Ποία δύναμις τὸ πνεῦμα καὶ τὸ σῶμά του δεσμεύει; 345
Διατί ὡς φύλλον τρέμει ὅταν αὔρα τὸ σαλεύῃ;
Μήπως φάντασμά τι σύρον ἐπιτάφιον σινδόνην
Εἰς τῶν παλαιῶν μνημείων ἐπεκάθησε τὴν κόνιν;…
Εἰς τὰ νάματα τῆς Τρέβης τῆς εἰς ἄργυρον πλουσίας
Ἀντανακλωμένην εἶδε τὴν μορφὴν τῆς Ἀγλαΐας, 350
Καὶ τὰ ὦτά του συγχρόνως
Ἔπληξε πικρῶν της λόγων διακεκομμένος τόνος·
«Ἦτον ἐποχὴ ὁπότε εἰς τῶν κλαυθμυρῶν κωδώνων
«Δὲν ἐπρόσεχες τοὺς ἤχους τοὺς ἀγγέλλοντας τὸν χρόνον,
«Καὶ σιμά μου ἐλησμόνεις εἰς μαγευτικὰς ἐκστάσεις, 360
«Τὸν καιρὸν καὶ τὰς ἐκτάσεις.
«Φεῦ! ἐπερασεν ἡ ὥρα ἔαρος τοῦ ἀνθοφόρου,
«Καὶ μᾶς ηὗραν αἱ ἡμέραι τοῦ κιτρίνου φθινοπώρου.
«Εἶχες τότε, εἶχα τότε ψυχὴν νέαν, σῶμα νέον,
«Καὶ τὰ καθαρά μου στήθη πῦρ ἐθέρμαινεν ὡραῖον, 365
«Πῦρ φλογίζον τὴν καρδίαν, ἀλλ' αὐτὴν ἐξαγιάζον,
«Πῦρ ἁγνὸν καὶ ὁμοιάζον
«Τὴν πυρὰν τὴν εἰς τὸν Γάγγην ἐπιτύμβιον ἐκείνην,
«Ὅπου σάρκες πιστῆς φίλης καίονται χωρὶς ὀδύνην.
«Ἄνθρωπε! εἰς τὴν ψυχήν μου ἑκουσίως, ἀκουσίως 370
«Κακὸν ἔφερες καὶ τραῦμα διαμένων αἰωνίως·
«Τῶν τερπνῶν μου αἰσθημάτων ἀπεξήρανες τὴν βρύσιν,
«Μ' ἀπεσκότισες τὴν φύσιν
«Καὶ μ' ἐβίασες ἀσπλάγχνως νὰ μὴν ἔχω πλέον πίστιν
«Εἰς οὐδὲν καὶ εἰς οὐδένα, οὐδ' εἰς τοῦ Παντὸς τὸν Κτίστην. 375
«Μ' ἄφησες, καὶ ξίφος ἕλκων ἔτρεξες εἰς τὴν πατρίδα·
«Ἀλλ' αὐτὸ τὸ ξίφος ἔχει μίαν αἵματος κηλίδα.
«Εἰς στροφὰς ἡλίου τόσας ἔπαθα διὰ σὲ ὅσα
«Οὐδεμία ψυχὴ ζῶσα·
«Διὰ σὲ παλμοὺς αἰσθάνθην πόθου καὶ ζηλοτυπίας, 380
«Ἔρωτος καὶ μίσους θέρμην καὶ θανάτου ἀγωνίας.
«Τοῦ ἀτελευτήτου ὕπνου εὔχου με τὴν ἡσυχίαν,
«Καὶ εἰς ἄλλην τρέξε φέρε ὅρκους, πίστιν καὶ λατρείαν.
«Ἂς ἀνάψωσι συγχρόνως τῆς ταφῆς μου αἱ λαμπάδες
«Καὶ τῶν γάμων σου αἱ δᾷδες, 385
«Καὶ εἰς ἕνα θόλον ἂς ἠχήσωσι συμφώνως
«Ὁ ψαλμὸς ὁ τῆς κηδείας, ὁ ψαλμὸς ὁ τοῦ νυμφῶνος».
Λυπηροὺς τοιούτους λόγους αὐτὴ φεύγουσα ἐλάλει,
Καὶ τῆς πόλεως ἡ μία ἤχει ἄκρα καὶ ἡ ἄλλη.
Ἄφωνος ἐκεῖνος ἔτι καὶ ἀκίνητος τὴν βλέπει. 390
Τὴν μορφὴν της τοῦ θανάτου ἐπεσκίαζεν ἡ σκέπη,
Καὶ τὸ κάλλος της ὠχρία μαραινόμενον καὶ θνῆσκον.
Τὴν ὡραίαν Ἀγλαΐαν μόλις εἰς αὐτὴν εὑρίσκων
Χείμαῤῥον δακρύων χύνει,
Καὶ αὐτὰ προφέρων χεῖρας πρὸς τὴν φεύγουσαν ἐκτείνει· 395
«Ἐρωμένη μου ἀθλία, μετεβλήθης λοιπὸν τόσον!
«Πῶς λοιπόν! ἀπεστερήθης τῶν θελγήτρων σου τὴν δρόσον!
«Πῶς! ἐξέλιπον τὰ ῥόδα τοῦ προσώπου σου ἐκεῖνα!
«Πῶς! τὸ βλέμμα σου δὲν ἔχει τὴν προτέραν του ἀκτῖνα!
«Πῶς λοιπὸν! ὡς ἡ σελήνη 400
«Λύπην ἡ ὠχρὰ μορφή σου καὶ μελαγχολίαν χύνει!
«Ἄνθος ἄλλοτε στολίζον τὴν κοιλάδα τῆς ζωῆς μου,
«Ἀλλὰ σήμερον τὸ θῦμα τῆς φαρμακερᾶς πνοῆς μου!
«Ἀπὸ σὲ λοιπὸν διέβην, ἀπὸ σὲ ὡς ὁδοιπόρος
«Ἄνεμος τῆς ἐρημίας, ἄνεμος θανατηφόρος, 405
«Τὸν χλωρὸν λειμῶνα καίων
«Καὶ ξηραίνων πᾶν του ῥόδον, πάντα κρῖνόν του ὡραῖον!
«Δυστυχὴς δὲν εἶσαι μόνη, καὶ σὲ μόνην παρακαίρως
«Δὲν κατέφαγεν ἡ λύπη, δὲν ἐμάρανεν ὁ ἔρως.
«Ἄθλιος! δὲν ἐδυνήθην εἰς στιγμὴν ζωῆς μου μίαν 410
«Ἢ νὰ δώσω εἰς τοὺς ἄλλους ἢ νὰ λάβω εὐτυχίαν.
«Ἄφες τὰ νεκρά μου χείλη,
«Ἄφες νὰ κατασπασθῶσι τὰς νεκράς σου χεῖρας φίλη!
«Ἄκουσέ με… ἐὰν στήθη ἀπὸ γύπας σπαραγμένα,
«Ἐὰν χείλη σιωπῶντα κ' ἐνταὐτῷ φαρμακευμένα, 415
«Ἂν ψυχὴ φρενιτιῶσα καὶ ἀσπαίρουσα καρδία,
«Ἂν θερμὴ θανάτου δίψα καὶ ὀδυνηρὰ μανία,
«Ἐξιλέωσίς σου ἦναι,
«Πρὸς ἐμὲ τὸ βλέμμα στρέψε κ' ἐξιλεωμένη μεῖνε…
«Τοῦ ἀδελφοκτόνου Κάϊν ἡ κατάρα γεγραμμένη 420
«Διὰ φλογερῶν στοιχείων εἰς τὸ μέτωπόν μου μένει.
«Ἑλιγμοὺς, στροφὰς, πλεκτάνας καὶ θανάτου φέρων πόνον
«Ὄφις θλίβει, ὄφις σγίγγει τὴν καρδίαν μου πρὸ χρόνων.
«Ἀλλὰ πρόσμενε ὀλίγον,
«Καὶ ὁ ᾍδης σ' ἐκδικεῖται τὰς ἀβύσσους του ἀνοίγων». 425
Ἡ φωνή του διεκόπη ὡς κιθάρας νευρὰ μία,
Καὶ λειποθυμία αἴφνης τὸν ἐπλάκωσε βαρεῖα·
Ἔπεσεν ὡς στάχυς, ὅστις ἀπὸ τὸν βοῤῥᾶν πατεῖται·
Καὶ ψυχρὸς καθὼς ὁ λίθος τοῦ ἐδάφους ὅπου κεῖται,
Καὶ ὠχρὸς καθὼς αἱ λάμψεις τοῦ νυκτερινοῦ ἀστέρος 430
Ῥέουσαι εἰς τὴν μορφήν του ἀπὸ τοῦ γλαυκοῦ αἰθέρος,
Ἔκλεισε τὰ βλέφαρά του
Εἰς τὸ τέρμα σταματήσας τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου.
Πλὴν μετὰ στιγμὰς ὀλίγας συναισθάνεται δακτύλους
Εἰς τὸ κρύον μέτωπόν του καὶ οἰκτίρμονας καὶ φίλους, 435
Καὶ γλυκύθυμος φωνή τις εἰς τὰς ἀκοάς του κλαίει,
Καὶ θερμὴ, εὐώδης αὔρα εἰς τὸ πρόσωπόν του πνέει.
Βαθμηδὸν τῶν ὀφθαλμῶν του διαλύεται τὸ σκότος·
Ἀλλὰ πόνου παλμὸς εἶναι τῆς καρδίας του ὁ πρῶτος.
Εἶδε κατὰ τὰς τριόδους 440
Τὴν φυγὴν τῆς Ἀγλαΐας, ὡς σκιᾶς μυστηριώδους.
Δυστυχῆ, τῆς λύπης μόνος τὸ ποτήριον δὲν πίνεις.
Τρυφερότης ὀλεθρία! εἰς τὰς ἀκοὰς ἐκείνης
Ἅμα τῆς ἐπιστροφῆς σου ἔφθασεν ἡ ἀγγελία,
Εἰς τὰ σπλάγχνα της ἠγέρθη τῶν παθῶν ἡ τρικυμία· 445
Ἐπεθύμει, ἐφοβεῖτο τὴν αἰφνίδιόν σου θέαν·
Ἀλλ' εἰς ταύτης τελευταῖον μεθυσθεῖσα τὴν ἰδέαν
Καὶ παράφορος, ἐκ νέου
Φλεγμονὴν νὰ ἐρεθίσῃ ἕλκους ἔτρεξαν ἀρχαίου.
Εἰς τὸν οἶκον ἐπανῆλθε, καὶ πρὸς τὴν μητέρα εἶπε· 450
«Φύγωμεν πρὶν μὲ φονεύσουν νέοι πόνοι, νέαι λύπαι.
«Ὁ ἀπαρνητής μου Ἕλλην αἴφνης ἀνεφάνη κλαίων·
«Ναὶ, τὸν εἶδα· πλὴν ἀφίνω καὶ αὐτὸν καὶ τὸν Ῥωμαῖον.
«Οὐδὲ τοῦ ἑνὸς τὴν τόσην ἀπιστίαν ὑποφέρω,
«Οὐδ' ἀνέχομαι τοῦ ἄλλου τὴν ἀγάπην περαιτέρω».
Ἔλεγεν αὐτὰ ἡ κόρη, 455
Καὶ δακρύουσα ἡ μήτηρ τί νὰ πράξῃ διηπόρει·
Καὶ εἰς τὴν τροφὸν τῆς νέας, τὴν δευτέραν της μητέρα,
«Εἰς σὲ, εἶπε, στιγμὴν μίαν παραιτῶ τὴν θυγατέρα.
«Τρέχω τρέμουσα τὰ σπλάγχνα τοῦ πατρός της νὰ μαλάξω,
«Καὶ αὐτὴν ἀπὸ τὰς χεῖρας τοῦ Ῥωμαίου ν' ἀπαλλάξω». 460
«Φοβερὰ ταράττει, φίλη, τὴν ψυχήν μου τρικυμία!»
Ἅμα ἔφυγεν ἡ μήτηρ, ἔκραξεν ἡ Ἀγλαΐα·
«Θεέ! ποῖος μελῶν κλόνος
«Τὸν ἐπῆλθε! φθορὰν πόσην τὸν ἐπέφερεν ὁ χρόνος!…
«Κρυερὸν ἐντός μου φέρω τοῦ θανάτου του τὸν τρόμον, 465
«Καὶ ἂν ἄστατος ἐφάνη καὶ ἂν πρὸς ἐμὲ ἀγνώμων…
«Ὢ! ἂν ἔχῃ, καθὼς ἔχω, εἰς τὰ στήθη του ἓν μέρος
«Τοῦ πυρὸς τοῦ ἐρχομένου εἰς ἡμᾶς ἐκ τοῦ αἰθέρος,
«Ἂν μερὶς εἰς τὴν ψυχήν του τῆς ψυχῆς μου ἐνεχύθη,
«Συγχωρῶ τὰ παρελθόντα καὶ τὸ πᾶν ἐλησμονήθη. 470
«Πῶς, εἰπέ με, πῶς ἐθρήνει;
«Ἔρως σταθερὸς εἰς δάκρυ τὴν καρδίαν του ἐκίνει;
«Δὲν μὲ λέγει, δὲν μὲ πείθει τῆς μορφῆς του ἡ ὠχρότης
«Ὅτι κᾂν δὲν εἶναι πλέον ἐραστὴς αὐτὸς προδότης;
«Ἀλλ' εἰς τὸν γεννήτορά μου εὐλαβοῦμαι μὴ προσκρούσω· 475
«Τὴν τυραννικήν του τρέμω θέλησιν νὰ παρακούσω
«Δεσμὸν ὅμως πλέκει οὗτος ὑμεναίου μου ματαίως…
«Πλὴν ὁπόταν ἰδῇ πλέον ὁ ἀγέρωχος Ῥωμαῖος
«Ὅτι φίλτρον δὲν μ' ἐμπνέει…
«Φεῦ! εἰς ἕνα λογισμόν μου ἄλλος μου ἀντιπαλαίει… 480
-Φύγωμεν ἂν ὁ πατήρ σου εἰς τὸν γάμον ἐπιμένῃ,
«Ἂν ἡ ἄρνησίς του μέλλῃ φόνου πρόξενος νὰ γένῃ,
«Καὶ ἂν μένουσα τὸν ψόγον τῶν ἀνθρώπων ἐπισύρῃς.
- Λόγους συνετοὺς, τροφός μου, εἰς πετρώδη χώραν σπείρεις.
«Ὁ νοῦς ἄλλα σχεδιάζει, λέγει ἄλλα ἡ καρδία. 485
«Ἤθελα ν' ἀναχωρήσω πρὸ μικροῦ… ἀλλὰ γλυκεῖα
«Φωνὴ ἔρωτος μὲ κράζει,
«Καὶ παρὰ τὴν θέλησίν μου εἰς τὴν Ῥώμην μὲ βαστάζει…
«Ἡ ψυχή μου αὐτὸν θέλει, καὶ ἂν ἄπιστος ἐστάθη…
«Τὴν ἀγάπην αὐτοῦ θέλω, καὶ ἂν σφάζῃ με ὡς σπάθη… 490
«Ἡ ἀνάμνησις τῶν πρώτων ἡμερῶν τοῦ ἔαρός μου
«Ὅτ' ἐπάτουν, ὅτ' ἐπάτει τὸ κατώφλιον τοῦ κόσμου,
«Παρελθὸν, παρὸν καὶ μέλλον ὡς βαρείας σφύρας κτύποι
«Πλήττουσι τὸ μέτωπόν μου… Ὦ! μ' ἐφόνευσεν ἡ λύπη…
«Δι' ἐνδυμασίαν γάμου 495
«Ἑτοιμάσετε, γονεῖς μου, δότε με τὰ σάβανά μου».
Ἡ αὐγὴ ἀπὸ τὴν ἄκραν τοῦ Καπιτωλίου στέλλει
Φῶς εἰς ὅλους, ἀλλ' ὁ κλαίων ἐραστής της φῶς δὲν θέλει·
«Ἡ μορφή της ἦτον; λέγει· ἦτον ἆρα ἡ φωνή της;
«Ἤ τὴν θέαν της πυρώδης μ' ἔπλασεν ἐγκεφαλῖτις, 500
«Καὶ εἰς ταραχώδη σάλον, εἰς ἀτάκτους συγκινήσεις,
«Κυματίζονται ἀκόμη αἱ πληχθεῖσαί μου αἰσθήσεις;..
«Ἀλλ' ἐμπρός μου, φεῦ! ἐφάνη
«Ἀληθῶς τὸ τεθλιμμένον θῦμά μου πρὶν ἀποθάνη…
«Ναὶ, τὴν βλέπω καὶ μὲ βλέπει· ναὶ, στενάζω καὶ στενάζει. 505
«Διατί αὐτὴ φονέα, διατὶ μὲ ὀνομάζει;..
«Ἀγλαΐα! πῶς χθὲς ἦλθες, πῶς εἰς τῆς νυκτὸς τὸ σκότος;
«Ἦλθες εἰς ἐμὲ νὰ φέρῃς σκληρὰν τύψιν συνειδότος;..
«Τί ζητεῖς καὶ εἰς τὸ φέγγος αὐτῆς πάλιν τῆς πρωΐας;
«Νὰ ἰδῇς ζητεῖς τὸ δάκρυ τῆς πικρᾶς μου μετανοίας;.. 510
«Ἤθελα νὰ σὲ λαλήσω…
«Ἤθελα καὶ τὴν ψυχήν μου εἰς τοὺς πόδας σου ν' ἀφήσω…
«Βάλε εἰς τὸ μέτωπόν μου, βάλε τὴν ψυχράν σου χεῖρα·
«Τῶν πυρίνων λογισμῶν μου ἴσως σβύσῃς τὸν κρατῆρα…
«Σὺ παροῦσα, σὺ ἀποῦσα, σὺ τὸν νοῦν μου διευθύνεις· 515
«Σὺ τὴν γῆν καθωραΐζεις, σὺ τὸν οὐρανὸν λαμπρύνεις·
«Σὺ χαρὰ τοῦ κόσμου τούτου, σὺ ἐλπὶς τοῦ ἄλλου κόσμου,
«Εἰς τὰ ὦτά μου μολπή μου, εἰς τὰ ὄμματά μου φῶς μου,
«Τῆς καρδίας μου λατρεία,
«Τῆς ψυχῆς μου εὐφροσύνη καὶ τὸ πᾶν μου Ἀγλαΐα!» 520
Ἀπ' ἐλέγχους συνειδότος μαστιζόμενος ὁ τάλας,
Εἰς τῆς Ἀγλαΐας θέλει ν' ἀποθάνῃ τὰς ἀγκάλας·
Τρέχει, τρέχει ἐξετάζων· τὸ ἀκοίμητόν του ὄμμα
Ἀνευρίσκει τῆς ἀθλίας ἐρωμένης του τὸ δῶμα·
Εἰς οἰκίαν προαστείου, ὅπου ἔζη τεθαμμένη 525,
Καίων ὅλος, ῥιγῶν ὅλος καὶ κλονούμενος ἐμβαίνει.
Ἀλλ' ὢ τύχη ὀλεθρία!
Ἄφαντος ἀπὸ τὴν Ῥώμην ἔγινεν ἡ Ἀγλαΐα.
Εἰς τοιαύτην ἀγγελίαν λύονται τὰ γόνατά του,
Σκοτοδινιᾷ καὶ πίπτει ὡς εἰς βάραθρα θανάτου. 530
Οὕτως ἂν εἰς μέγα χάσμα ὁδοιπόρος ὀλισθήσῃ
Καὶ εἰς τὴν φρικτήν του πτῶσιν κορμὸν δένδρου ἀπαντήσῃ,
Τὸν ἁρπάζει καὶ κρεμᾶται περιστρέφων τρόμου ὄμμα…
Ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἐθραύσθη;.. τετρωμένον ἔχων σῶμα
Καὶ θανάτου ἔχων ζάλην 535
,
Ἀπὸ μίαν τῆς ἀβύσσου πέτραν φέρεται εἰς ἄλλην.
Διωκόμενος ἀπαύστως ἀπὸ μαύρας ἐνθυμήσεις,
Δίδεται εἰς τὰς βιαίας καὶ συχνὰς περιπλανήσεις·
Ἀλλ' εἰς τ' ἀσθενῆ του μέλη αὐταὶ φέρουν πολὺν κλόνον,
Καὶ ἀνάπαυλαν κἀμμίαν εἰς τὸν ψυχικόν του πόνον. 540
Εἰς τὰ λείψανα τῆς Ῥώμης τὸ ψυχρόν του βλέμμα στρέφει·
Πλὴν ἡ Ῥώμη τῆς ψυχῆς του τὴν ἀπελπισίαν τρέφει·
Ἡ σημερινή της θέα
Εἰς τὴν πάσχουσαν καρδίαν ἀνεγείρει πένθη νέα.
Κόσμον μέγαν, ὅστις ἦτον ἄλλοτε καὶ κατεστράφη, 545
Μαρτυροῦσιν οἱ τῆς Ῥώμης παμμεγέθεις τόσοι τάφοι.
Τμήματα μαρμάρων κεῖνται εἰς τὴν γῆν ἀπεῤῥιμένα,
Ὡς ὀστᾶ κοιμητηρίου εἰς τὸ χῶμα ἐσπαρμένα.
Εἰς πεδίον μάχης ἦλθαν ὁ Καιρὸς ὁ πανδαμάτωρ
Καὶ ὁ Νοῦς ὁ ἀρχιτέκτων, ὁ τῆς ὕλης παντοκράτωρ, 550
Καὶ τῆς πάλης των σημεῖα
Τὰ κολοβωθέντα ταῦτα καὶ ἡμίθαπτα μνημεῖα.
Τὴν μεγάλην κεφαλήν του εἰς τὴν τήβεννον σκεπάσας,
Τῶν φονέων του ὁ Καῖσαρ τὰς πληγὰς ἐδέχθη πάσας·
Εἰς πορφύραν καὶ ἡ Ῥώμη σήμερον τετυλιγμένη, 555
Τοὺς τραυματισμοὺς τοῦ χρόνου ἕνα ἕνα ὑπομένει.
Ἡ τὸ πάλαι μέχρι Νείλου στήλας στήσασα τροπαίων
Ἤδη συνεστάλη πᾶσα εἰς σωρὸν πετρῶν ἀρχαίων,
Καὶ Νιόβη πετρωθεῖσα
Εἰς θρηνῶδες σχῆμα μένει, λαῶν τέκνων στερηθεῖσα. 560
Ἐκ τῶν σωζομένων ὅμως δόμων της καὶ ἀνδριάντων
Ὑποπτεύεις ὅτι πόλις ἦτον ἄλλοτε Γιγάντων,
Καὶ νοεῖς ἐκ τῶν μεγάλων Φόρων της καὶ Προπυλαίων
Ὅτι ἄλλοτε εἰς ταύτην ἔζη ἔθνος βασιλέων.
Ἐκ τοῦ Κολοσσαίου, λέγεις, πτέρυγας μακρὰς ἁπλόνων. 565
Ἔφυγεν ὁ νικηφόρος Ἀετὸς τῶν λεγεώνων,
Εἰς τὰ ὕψη τῶν ἀστέρων
Τῆς ἁλύσεως τοῦ κόσμου ἡμιθραύστους κρίκους φέρων.
Ἄσημον ὁ Τίβερίς της βίον ῥέει, καὶ ζῇ μόλις
Ὃ τὸ πάλαι πλημμυρήσας ἐπὶ τῆς Εὐρώπης ὅλης… 570
Κύπτων κεφαλὴν βαρεῖαν εἰς τὰς ὄχθας αὐτοῦ ποῖος
Μένει, ὡς μετρῶν τὸ βάθος τῶν ὑδάτων ἀπαισίως;…
Εἶν' ἐκεῖνος… εἰς τ' ἀφρώδη καὶ δρομαῖα ῥεύματά του
Ζητεῖ ἆρά γε νὰ σβύσῃ δίψαν φλογερὰν θανάτου;
Τῆς θρῃσκείας λεπτὸν νῆμα 575
Δὲν κρατεῖ μακρὰν τοῦ βόθρου τὸ κρεμάμενόν του βῆμα;…
Ὦ σωτήριον καὶ μέγα δόγμα τῆς ἀθανασίας!
Μᾶς παρηγορεῖς εἰς μόνην ἁπλῆν θέαν ἐκκλησίας·
Τὸ κωδωνοστάσιόν της ὡς φανὸς ἀνυψωμένος
Φέγγει ἀπὸ τ' οὐρανίου καὶ τοῦ μακρινοῦ λιμένος, 580
Ἀνεμόστροφοι ἐν μέσῳ τῶν κλυδωνισμῶν καὶ σάλων,
Κυματόπληκτοι ἐν μέσῳ τῶν σκοπέλων καὶ ὑφάλων,
Τὴν λαβὴν τοῦ πηδαλίου
Σφίγγομεν εἰς τὴν παλάμην καὶ μακρὰν τοῦ παραλίου.
Ἀθλιέστερος οὐδείς τις τοῦ ἀθέου καὶ ἀπίστου! 585
Εἰς τὴν φθειρομένην ὕλην προσηλοῦται ἡ ἐλπίς του.
Μόνος εὐτυχὴς ὁ μίαν θείαν Πρόνοιαν λατρεύων
Καὶ τὴν οὐρανίαν χάριν εἰς τὴν γῆν αὐτὴν θηρεύων!
Ζῇ ἐν μέσῳ ἀσφαλείας ὑπὸ τοῦ Θεοῦ τὴν χεῖρα,
Προσευχόμενος δροσίζει τῆς ψυχῆς του τὸν κρατῆρα, 590
Καὶ εἰς τὰς βουλὰς τοῦ Πλάστου
Ὑποτάσσεται καθ' ὅλας καρτερὸς τὰς συμφοράς του…
Τρέχοντα εἰς ἀποκρήμνους, εἰς ἀβάτους ἐρημίας,
Κ' εἰς τοῦ ἵππου του τὴν χαίτην παραιτοῦντα τὰς ἡνίας
Ἀγροφύλακες πολλάκις ἔτυχε νὰ τὸν ἰδῶσιν, 595
Ἀποροῦντες διὰ τόλμην καὶ ἀπόγνωσίν του τόσην.
Ἄλλοτε τὴν νύκτα πάλιν ὑπὸ τ' οὐρανοῦ τὰς δᾷδας
Ὡς παράφρων διατρέξας καὶ βουνὰ καὶ πεδιάδας,
Τὴν πρωΐαν ἀπαντᾶτο
Μικρὸν ὕπνον ἀπολαύων εἰς τὰς λεύκας ὑποκάτω. 600
Ἀλλ' ἐξαίφνης ἀνωνύμου χειρὸς ἔγγραφον λαμβάνει·
Ἔφθασεν ἡ Ἀγλαΐα εἰς Παρίσια, μανθάνει,
Ἀπὸ ἄσπλαγχνον πατέρα μετὰ βίας φερομένη
Ἐκεῖ, ὅπου τὸν Ῥωμαῖον νυμφικὸς παστὸς προσμένει·
Ἐπειδὴ ὁ Πάπας Ῥώμης, ὡς διώκτης τῶν Ἑλλήνων 605
Καὶ θρῃσκομανὴς μονάρχης τῶν θρῃσκομανῶν Λατίνων,
Εἰς αὐτοὺς ἀπαγορεύει
Νύμφην Ἑλληνίδα, ἥτις μόνον τὸν Χριστὸν λατρεύει.
Εἰς τὰς πτέρυγας ἁμάξης ὠκυπτέρου ἀναβαίνει·
Ταχυτέρα ἡ ψυχή του φεύγει προπορευομένη, 610
Καὶ τὴν Ἀγλαΐαν, ἥτις ἅπαντα πληροῖ τὰ μέρη,
Βλέπει κλαίουσαν καὶ κλαίει, βλέπει χαίρουσαν καὶ χαίρει.
Πρὸς τὰς Γαλλικὰς Ἀθήνας ἐκ τῶν Ἀπεννίνων τρέχει,
Καὶ τοσαύτας περῶν πόλεις εἰς κἀμμίαν δὲν προσέχει.
Ἀλλὰ ποῖος διαβαίνει 615
Σήμερον τὴν Ἑσπερίαν, καὶ ἀναίσθητος δὲν μένει;
Ποῦ οἱ χρόνοι, ὅτε δέκα ὁμοῦ σκῆπτρα βασιλέων
Ὡς λεπτὸν συντρίβων ἕνα κάλαμον ὁ Ναπολέων,
Στρατηλάτης ταχυδρόμος μέχρι Μόσχας ὡδοιπόρει
Καὶ τὰς πρωτευούσας πόλεις ὡς σταθμούς του ἐθεώρει; 620
Ὅτε τῆς Εὐρώπης ὅλης ἐξετύλιττε τὸν Χάρτην
Καὶ τὰ Κράτη της ἐκθέτων εἰς καθένα Βονοπάρτην,
Εἰς καθένα παρεχώρει
Στέμμα ἓν ἐξηρτημένον ἀπὸ τὸ μακρόν του δόρυ;
Ἐκ τῶν σπλάγχνων τῆς Γαλλίας ὁ σεισμὸς τῆς οἰκουμένης 625
Ἔῤῥιπτε τὸν Γίγαντά του, τὸν υἱὸν τῆς Εἱμαρμένης.
Εἰς τὸ ἅρμα του ἐν πρώτοις, Σέσωστρις τῶν νέων χρόνων,
Τοὺς τραχήλους αὐτὸς ὅλων ἔζευγε τῶν ἡγεμόνων·
Ἀλλ' ἐκπίπτων μετὰ ταῦτα καὶ τὸ στάδιόν του κλείων,
Λίθους ἐπὶ τῆς Εὐρώπης ἔσπειρεν ὁ Δευκαλίων. 630
Τοῦ κατακλυσμοῦ τῶν Γάλλων,
Καὶ ἰδοὺ ἐθνῶν βλαστήσεις ἐλευθέρων καὶ μεγάλων.
Καθεὶς σήμερον μονάρχης, ἐκφυγὼν βοσκός τὸν λύκον,
Ὁδηγεῖ διὰ τῆς ῥάβδου ποίμνιον τυφλὰ ὑπεῖκον
Τὸ γλυκὺ ἀμέλγων γάλα τῶν προβάτων του ἀνέτως, 635
Τὴν λευκόμμαλλόν των ῥάχην κείρει δὶς καὶ τρὶς κατ' ἔτος·
Καὶ ὁ Ἀετὸς τῆς Βιέννης εἰς τὸ κέντρον ἐμφωλεύων,
Ἀστυνόμος τῆς Εὐρώπης καὶ αὐτὴν κατασκοπεύων,
Στρέφει καθ' Ἑλλάδος βλέμμα
Ἀφ' οὗ ἔβαψε τὸ ῥύγχος εἰς τοῦ Ῥήγα της τὸ αἷμα… 640
Οὐδ' εἰς σὲ κᾀνεὶς, πατρίς μου, ὄμμα πλέον προσηλώνει,
Καὶ παρῆλθον οἱ λαμπροί σου Ὀθωμανομάχοι χρόνοι,
Ὅτε εἰς τῆς Ἑλβετίας τὴν ὑψηλοτέραν πέτραν
Ἔστεκεν ὁ Τέλλος σείων εἰς τοὺς ὤμους τὴν φαρέτραν
Καὶ τανύων εἰς τὰς χεῖρας τὸ τυραννοκτόνον τόξον, 645
Καὶ ὁ στρατηγὸς βουκόλων καὶ ζευγηλατῶν ἐνδόξων
Μετὰ σεβασμοῦ μεγάλου
Τοὺς βοσκοὺς καὶ ἀροτῆρας ἐχαιρέτα τοῦ Μαινάλου.
Εἰς ἐπαίνους σου τὰ ἔθνη ψόγους ἔτρεπον ἀδίκους,
Ὅτε εἰς τοὺς σκωριῶντας τῆς ἁλύσεώς των κρίκους. 650
Μὴ προσφέρουσα τὸν μέγαν ἀμαζόνειόν σου πόδα,
Ἔκρυπτες τὸ μέτωπόν σου εἰς τ' ἀρχαϊκά σου ῥόδα.
Πλὴν ἀπέστρεψαν οἱ δύο κόσμοι ἀπὸ σὲ τὸ βλέμμα,
Ἅμα ἥρπασαν οἱ ξένοι τὸ ἀμάραντόν σου στέμμα
Καὶ ὡς στίγμα καὶ ὡς σπῖλον.
Σ' ἔβαλαν εἰς τοὺς κροτάφους τὸν Γερμανικόν των πῖλον.
- ↑ κίδαρις-ως, είδος καλύμματος περσικής κεφαλής, τιάρα.