Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας/Άδωνις
| ←Ἄδυτον | Λεξικόν της Ελληνικής Αρχαιολογίας Συγγραφέας: Ἄδωνις |
Ἀειναῦται→ |
| Δείτε στη Βικιπαίδεια: Άδωνις |
Ἄδωνις, λέγεται διαφόρων γονέων, ὑπὸ τῶν μὲν τοῦ Φοίνικος καὶ τῆς Ἀλφησιβοίας, θυγατρὸς τοῦ ’Αγήνορος, ὑπὸ τῶν δὲ τοῦ Κινύρου, βασιλέως τῆς ἐν Κύπρῳ πόλεως Πάφου, καὶ τῆς Μεθάρμης, καὶ ὑπ’ ἄλλων τοῦ Ἀσσυρίου βασιλέως Θείαντος καὶ τῆς εἰς μύρτον μεταμορφωθείσης θυγατρὸς αὐτοῦ Μύρρας ἢ Σμύρνας. Ἦν νεανίας ἐξαισίου ὡραιότητος, ὃν ὡς μειράκιον ἀγαπήσασα ἡ Ἀφροδίτη, ἐνέκλεισεν εἰς νάρθηκα καὶ παρέδωκε τῇ Περσεφόνῃ εἰς φύλαξιν, ἥτις ὅμως καὶ αὐτὴ τοῦ παιδὸς ἐρασθεῖσα, δὲν ἤθελε νὰ τὸν ἀποδώσῃ. Τότε παρεμβὰς ὁ Ζεὺς, ἀπεφάσισε τὸ ἓν τρίτον τοῦ ἔτους νὰ μένῃ ὁ Ἄδωνις ἐν ᾍδου παρὰ τῇ Περσεφόνῃ, τὸ ἕτερον τρίτον παρὰ τῇ Ἀφροδίτῃ, καὶ τοῦ ἐναπολειπομένου χρόνου τὴν χρῆσιν ν’αποφασίσῃ ὁ ἴδιος κατ’ ἀρέσκειαν, καὶ ὁ Ἄδωνις ἠθέλησε νὰ μένῃ παρὰ τῇ Ἀφροδίτῃ. Ἀλλ’ εἰς νεανίαν αὐξηθεὶς, ἐφονεύθη εἰς θήραν ὑπὸ κάπρου, καὶ ἡ ’Αφροδίτη τὸν ἔκλαυσεν. Ὁ μῦθος οὗτος, ἐκ Συρίας, ὡς φαίνεται, τὸ πρῶτον προερχόμενος, διέβη ὑπὲρ τὴν Αἰγυπτον καὶ τὴν Κύπρον εἰς τὴν Ἑλλάδα, καὶ πιθανῶς αἰνίττεται τὴν ἐν ἔαρι ἀναβιοῦσαν καὶ κατὰ τὸ φθινόπωρον φθίνουσαν φύσιν. Ἤγετο δὲ, πρὸ πάντων ἐν Αιγύπτιῳ ἐπὶ Πτολεμαίων, ἀλλὰ καὶ ἐν πλείσταις χώραις τῆς Μικρασίας, καὶ ἐν Ἑλλάδι, εἶτα δὲ καὶ ἐν Ῥώμῃ, λαμπρὰ τελετὴ εἰς μνήμην τοῦ θανάτου τοῦ Ἀδώνιδος, τὰ Ἀδώνια καλουμένη, ἐν Ἀνατολῇ μὲν ἐπὶ τῆς θερινῆς τροπῆς, ἐν δὲ τῇ Δύσει ἐπὶ τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας, καὶ διήρκει ἐπὶ δύο ημέρας, ὧν ή πρώτη ἐκαλεῖτο εμφανισμος, μνημονεύουσα τὴν εἰς ᾍδου κατάβασιν τοῦ Ἀδώνιδος, καὶ πενθίμως καὶ μετὰ δακρύων πανηγυριζομένη ὑπὸ τῶν γυναικῶν, αἵτινες μᾶλλον ἢ οἱ ἄνδρες ἑώρταζον τὰ Ἀδώνια, ἡ δὲ δευτέρα ἐλέγετο εὕρεσις, καὶ ἦν ἡ τοῦ νεανίου ἀνάστασις, χαρμόσυνος αὕτη, καὶ συνοδευομένη μετ’ ορχήσεων καὶ εὐωχιῶν. Ἐψάλλοντο δὲ τότε καὶ ὕμνοι Ἀδώνιοι λεγόμενοι, καὶ ἐξετίθεντο γάστραι φέρουσαι ἄνθη ἐκ τῶν ταχέως φυομένων καὶ μαραινομένων, καὶ Ἀδώνιδος κῆποι ἐλέγοντο αἱ τοιαῦται εκθέσεις. Ἐν Ἀλεξανδρείᾳ δὲ τ’ ἀνάπαλιν, ἦν ἡ πρώτη ἡμέρα ἡ πανηγυρικὴ καὶ ἡ δευτέρα ή πένθιμος. Τοῦ Θεοκρίτου τὸ ΙΕ΄ Εἰδύλλιον (αἱ Ἀδωνιάζουσαι) ἀφορᾷ τὴν ημέραν τῆς φαιδρᾶς τελετῆς, τοῦ δὲ Βίωνος τὸ Εἰδύλ. Α΄ (Ἐπιτάφιος Ἀδώνιδος), τὴν πένθιμον. ’Εξ αὐτῆς δ’ εἶχεν ἡ Ἀφροδίτη καὶ τὰ ἐπίθετα Ἀδωναία καὶ Ἀδωνιάς. — Ἐν Φοινίκῃ, παρὰ τῇ Βύβλῳ, ὠνομάζετο Ἄδωνις καὶ εἷς ποταμός.