Ετήσιον Ημερολόγιον του Έτους 1890/Κατά τι διαφέρομεν πολιτικώς των Άγγλων
| ←Εἰκόνα 1 | Ἐτήσιον Ἡμερολόγιον τοῦ Ἔτους 1890 Συγγραφέας: Κατὰ τί διαφέρομεν πολιτικῶς τῶν Ἄγγλων |
Εἰκονοκλᾶσται→ |
Ο τανῦν ἰσχῦον παρ’ ἡμῖν Ἑλληνικὸν Σύνταγμα, ὡς καὶ πάντα τὰ προηγηθέντα αὐτοῦ, ἀπέῤῥευσεν ἀπὸ ψήφου Συντακτικῆς Συνελεύσεως. Ὅθεν κατὰ τὴν πηγὴν διαφέρει τοῦ Ἀγγλικοῦ, ὅπερ δὲν ἐδημιούργησε διὰ μιᾶς Συντακτικὴ Συνέλευσις, ἀλλὰ κατήρτισε μακροχρόνιος πολιτικὴ καὶ κοινωνικὴ πεῖρα ἔθνους ἐξόχως πρακτικοῦ. Ἀλλὰ κατὰ τὰς οὐσιώδεις αὐτοῦ διατάξεις καὶ τὸ Ἑλληνικὸν Σύνταγμα ἥκιστα διαφέρει τοῦ ἀγγλικοῦ πολιτεύματος, ἅτε μετὰ καὶ τῶν ἄλλων Εὐρωπαϊκῶν Συνταγμάτων ἀρυσάμενον αὐτὰς ἐκ τοῦ ἀγγλικοῦ.
Ἐν τούτοις ἐν Ἀγγλίᾳ μὲν ἐπικρατεῖ ἀπὸ πολλοῦ ἀληθὴς πολιτικὴ ἐλευθερία, παρ’ ἡμῖν δὲ καὶ ἀλλαχοῦ τἀνάπαλιν ἰσχύει οἰκτρὰ κομματικὴ τυραννία, συνδεομένη πρὸς φρικαλέαν πολιτικὴν διαφθοράν, ὁσημέραι προαγομένην. Ὡς πανταχοῦ τῶν ἄλλων συνταγματικῶν Ἐπικρατειῶν, καὶ κατὰ τὸ ἑλληνικὸν Σύνταγμα Βουλή, ἐκλεγομένη ἐλευθέρως ὑπὸ τοῦ λαοῦ, ψηφίζει τοὺς νόμους καὶ τὰς ἐτησίας δαπάνας καὶ ἐλέγχει τοὺς Ὑπουργούς· ἀλλ’ ἐν τούτοις ἐν Ἑλλάδι, ὡς καὶ ἐν ταῖς πλείσταις τῶν Ἠπειρωτικῶν Ἐπικρατειῶν, ψηφίζει μὲν πράγματι κατὰ τὸ πλεῖστον τοὺς νόμους καὶ τὰς ἐτησίας δαπάνας τὸ Ὑπουργεῖον, ἐπιβάλλον αὐτοὺς ἀληθῶς εἰς τὴν Βουλήν, οἱ δ’ ἐκ τοῦ ψηφισθέντος προϋπολογισμοῦ περιορισμοὶ οὐδεμίαν παρακωλύουσι δαπάνην, ὑπαγορευομένην ὑπὸ τῆς κομματικῆς ἢ προσωπικῆς ἰδιοτελείας τῶν Ὑπουργῶν· ἐν Ἀγγλίᾳ δὲ ὁ κοινοβουλευτικὸς ἔλεγχος τῶν ὑπουργείων εἶναι ἀληθὴς καὶ οἱ νόμοι εἰσὶν ἀληθῶς πόρισμα ἐθνικῶν ἀναγκῶν ἐπὶ μακρὸν ἐκδηλουμένων, ἐπιβαλλόμενοι ὄντως ὑπὸ τοῦ λαοῦ εἰς τὴν νομοθετικὴν ἐξουσίαν.
Πόθεν ἡ διαφορὰ αὕτη τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ αὐτοῦ κατὰ το μᾶλλον καὶ ἧττον πολιτεύματος, τοῦ αὐτοῦ τοὐλάχιστον κατὰ τὸν ἐλευθεριασμὸν καὶ τὰς ἐγγυήσεις; Ἡ Ἀγγλία δὲν ἔχει σχεδὸν διοικητικοὺς λειτουργοὺς. Τὴν κομητείαν, ἰσοφαρίζουσαν πρὸς τὸν παρ’ ἡμῖν νομόν, δὲν διέπει νομάρχης· ὁ τοποτηρητὴς εἶναι εἷς τῶν ἐπισήμων ἀνδρῶν τοῦ νομοῦ, ἰσοβίως διοριζόμενος ὑπὸ τῆς κυβερνήσεως καὶ καθῆκον ἰδίως ἔχων τὴν διοργάνωσιν καὶ τὴν σύγκλησιν τῆς ἐθνοφυλακῆς. Ὁ σερίφ, διοριζόμενος ἐνιαυσίως ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἀμισθεὶ μεταξὺ τριῶν ἐπισήμων ἀνδρῶν, ἐκλεγομένων ὑπὸ τοπικῶν συμβουλίων, συγκαλεῖ τὸ προανακριτικὸν ὁρκωτικὸν σῶμα, ὃ ἐκπληροῖ καὶ διοικητικά τινα καθήκοντα. Ἡ δὲ τράπεζα, ἡ μεγάλη αὕτη πιστωτικὴ μηχανή, εἰσπράττει καὶ συγκεντροῖ τοὺς φόρους. Ὅθεν οὔτε βουλευτὰς μετὰ τὸν σχηματισμὸν τῆς Βουλῆς, οὔτε ἐκλογεῖς πρὸς κατάρτισιν πειθηνίου ἢ φιλικῆς Βουλῆς δύναται νὰ δελεάσῃ ἡ ἀγγλικὴ κυβέρνησις, ἀμοιροῦσα τῶν πρὸς δελεασμὸν μέσων. Ὅταν διαλυθῇ ἢ λήξῃ ἡ Βουλή, τὸ κυβερνῶν καὶ τὸ ἀντιπολιτευόμενον κόμμα ἀλληλομαχοῦσιν ἐνώπιον τοῦ ἀγγλικοῦ λαοῦ δι’ ἐφημερίδων, διὰ φυλλαδίων, διὰ συναθροίσεων, διὰ δημηγοριῶν, διὰ τοιχοκολλήσεων, δι’ ὑποσχέσεων, ἀγωνιζόμενα νὰ πείσωσιν αὐτὸν περὶ τῆς ἀληθείας καὶ τῆς κοινωφελείας τοῦ συστήματος αὐτῶν. Ἕνεκα τούτου κατὰ τὰς ἐκλογὰς τὸ κοινωνικὸν σῶμα κινεῖται καὶ πυρέσσει· ἀλλ’ οὐδεμία ἐνέργεια ὑλικὴ εἶναι δυνατὸν νὰ τελεσθῇ ὑπὸ τῆς ἐξουσίας. Ὁ στρατὸς ἀποχωρεῖ τῶν πόλεων· ἡ δὲ πειθὼ καὶ ἡ ἠθικὴ ἐνέργεια καὶ πᾶσα ἄλλη μέθοδος πρὸς σαγήνευσιν ψήφων, ἔστιν ὅτε δὲ καὶ ἰδιωτικαὶ ἐνέργειαι μυστικαὶ καὶ ἐπιλήψιμοι, συνήθως ἀνακαλυπτόμεναι καὶ τιμωρούμεναι, εἶναι τὰ μόνα μέσα τῆς ἐκλογικῆς ἐπικρατήσεως.
Παρ’ ἡμῖν ὅμως οἱ μὲν δημόσιοι φόροι εἰσπράττονται ὑπὸ τῶν εἰσπρακτορικῶν ὀργάνων τῆς κυβερνήσεως, τῆς ποινικῆς δικαιοσύνης ἡ διαχείρισις εἶναι ὁλοτελῶς σχεδὸν ἠρτημένη ἀπὸ τῆς κυβερνήσεως, ὑποτεταγμένους παντελῶς ἐχούσης τοὺς εἰσαγγελεῖς· ἡ κυρίως διοικητικὴ λεγομένη ὑπηρεσία ἰθύνεται ἀποκλειστικῶς ὑπὸ τῆς κυβερνήσεως· ἡ ἐκκλησία εἶναι ὡσαύτως ἐξάρτημα· ἐξάρτημα εἰς τοὐντελὲς καὶ ἡ ἐκπαίδευσις, διότι καὶ αὐτοὶ οἱ δημοδιδάσκαλοι διορίζονται, παύονται καὶ μετατίθενται ὑπὸ τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας. Ἐκ τούτου ἡ παρ’ ἡμῖν παντοδυναμία τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας ἀντιθέτως πρὸς τὴν ἐν Ἀγγλίᾳ αὐτοδιοίκησιν. Ἰδοὺ διατὶ παρ’ ἡμῖν οἱ ἐκλογικοὶ ἀγῶνες ἐν πρώτοις κηλιδοῦνται κατὰ τὸ πλεῖστον διὰ κυβερνητικῶν καὶ διοικητικῶν ἀσχημιῶν, πολὺ διαφόρως τῆς Ἀγγλίας. Καὶ ὀλίγαι μὲν δυστυχῶς εἶναι αἱ ἐκλογαὶ παρ’ ἡμῖν, εἰς ἃς θρασύτερον ἢ πονηρότερον δὲν ἐπιτίθησι δάκτυλον ἀνομίας ἡ ἐξουσία, καθ’ ἃς δὲν ῥυπαίνει τοὺς ὄρους τῆς ἠθικῆς διὰ τῶν εὐφήμως λεγομένων ἠθικῶν μέσων. Ἀλλὰ πολλαχοῦ μετασχηματίζονται καὶ οἱ στρατιωτικοὶ βαθμοφόροι εἰς ἐκλογικοὺς πράκτορας καὶ διαστρέφοντα τὰ ὑπὲρ τῆς δημοσίας τάξεως μέτρα εἰς ἐκλογικὰ στρατηγήματα· αὐτὴ δὲ ἡ φάλαγξ τῶν στρατιωτῶν χρησιμοποιεῖται ὡς μεταλλεῖον ψήφων ἢ ὡς ἀφορμὴ εἰς διανομὴν χαρίτων ἱκανῶν νὰ ἀλλοιώσωσι πολλάκις τὸ ἐκλογικὸν φρόνημα. Πολλοὶ μὲν στρατιῶται λαμβάνουσι παρὰ τὸν νόμον ἀδείας ἢ ἀπολύονται ἐπὶ παντοίαις προφάσεσι καὶ ἐκστρατεύουσι κατὰ δεκάδας εἰς τὰ ἐπίκαιρα σημεῖα, πεπληρωμένοι εὐγνωμοσύνης καὶ ἐκλογικοῦ ἐνθουσιασμοῦ· ἕτεροι δὲ ἐπιτηδείως μετατιθέμενοι εἰς τὰ τάγματα καὶ τοὺς λόχους τοὺς ἑδρεύοντας ἐν οἷς δήμοις ἀσκοῦσι τὸ ἐκλογικὸν αὐτῶν δικαίωμα, παρέχουσιν ἀσφαλῆ ἔρανον εἰς τὰς κάλπας τῶν τῆς κυβερνήσεως εὐνοουμένων. Καὶ πάλιν ἰδοὺ διατὶ παρ’ ἡμῖν μετὰ τὴν ἐκλογὴν αὐτῶν οἱ βουλευταί, (καὶ αὐτοὶ οἱ ἐλευθέρως ἐκλεχθέντες), κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τοὺς Ἄγγλους, ἀναγκάζονται κατὰ τὸ πλεῖστον νὰ κηρύσσωνται δοῦλοι τῆς καθεστώσης κυβερνήσεως, ἐπ’ ἀνταλλαγῇ παροχῶν τῆς ἐξουσίας, νὰ κηρύσσωνται δὲ τἀνάπαλιν ἀντιπολιτευόμενοι, προβαίνοντες καὶ μέχρι κωλυσιεργίας, ὁσάκις δὲν παρέχονται αὐτοῖς αἱ κατ’ ἀνάγκην ζητούμεναι ὑπ’ αὐτῶν παροχαί.
Ἐν τούτῳ τῷ κόσμῳ ἀσφαλὴς τῆς ἐκπληρώσεως τοῦ καθήκοντος ἐγγύησις μία καὶ μόνη ὑπάρχει, τὸ νὰ μὴ διατελῇ τινος τὸ καθῆκον εἰς ἐναντιότητα πρὸς τὸ προσωπικὸν συμφέρον. Οἱ Φωκίωνες καὶ οἱ Ἀριστεῖδαι ὑπῆρξαν ἀείποτε καὶ ἁπανταχοῦ μεμετρημένοι. Ἀλλὰ παρ’ ἡμῖν ἡ νομοθεσία περιάγει τὸ προσωπικὸν συμφέρον τοῦ ἐκλογέως εἰς ἀντίθεσιν πρὸς τὸ καθῆκον αὐτοῦ, τὸ προσωπικὸν συμφέρον τοῦ βουλευτοῦ εἰς ἀντίθεσιν πρὸς τὸ βουλευτικὸν καθῆκον, τὸ προσωπικὸν συμφέρον τοῦ Ὑπουργοῦ εἰς ἀντίθεσιν πρὸς τὸ ὑπουργικὸν αὐτοῦ καθῆκον, διότι ὁ μὲν ἐκλογεύς, προσφερόμενος εἰς τὸν ὑπουργικὸν ὑποψήφιον ἢ ὀμνύων πίστιν εἰς τὸν ὑπουργικὸν βουλευτήν, δύναται νὰ ἐπιτύχῃ τῆς θερμῆς αὐτοῦ ἐπιθυμίας, ὁ δὲ βουλευτὴς δύναται, ἀπεμπολῶν τὴν ἰδίαν συνείδησιν, νὰ τύχῃ τῆς ἱκανοποιήσεως τῶν πολιτικῶν αὐτοῦ συμφερόντων, ὁ δὲ ὑπουργὸς δύναται, παραβιάζων τὸ καθῆκον αὑτοῦ, νὰ διατηρήσῃ τὴν ἐξουσίαν, ἀπειλοῦσαν ἄλλως νὰ ἐγκαταλίπῃ αὐτόν.
Ἐκ τούτου ἰδίως προέρχεται, ὅτι ἐν ταῖς ἡμέραις τοῦ σχηματισμοῦ νέου ὑπουργείου, τῶν τανῦν ὑπουργικῶν βουλευτῶν οἱ πρότερον πιεζόμενοι καὶ παραγκωνιζόμενοι φίλοι ζητοῦσιν εἰς ἱκανοποίησιν αὐτῶν τῶν ὀρνίθων τὸ γάλα κατὰ τὴν παροιμίαν, καὶ ἡ ἀπαίτησις αὐτῶν αὕτη ἀνάγκη ἄφευκτος τάχιστα νὰ ἱκανοποιηθῇ· ἄλλως ὁ ἀμελήσας ἢ ἀτυχῶς ἐνεργήσας βουλευτὴς θεωρεῖται ἀνάξιος εἰς ἐκπλήρωσιν τῆς βουλευτικῆς ἐντολῆς ἢ ἐθελόκακος καὶ ἀγνώμων πρὸς τοὺς τοσαῦτα ὑποστάντας, ὅπως ἀναδείξωσιν αὐτὸν βουλευτὴν. Ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις λοιπὸν ἰδίως οἱ τάλανες ὑπουργικοὶ βουλευταί εἰσι κατηναγκασμένοι νὰ καταναλίσκωσιν ὅλην τὴν ἡμέραν εἰς ἀτερπῆ καὶ ἀναξιοπρεπῆ περιοδείαν, ἐκπολιορκοῦντες νυχθημερὸν τὰ ὑπουργεῖα πρὸς ἀξίωσιν τῆς ἐκτελέσεως τῶν ἐλλόγων ἢ παραβόλων θελημάτων τῶν ἐκλογέων. Καὶ κατ’ ἀνάγκην οἱ ὑπουργοὶ σπεύδουσι νὰ ἱκανοποιῶσιν ἁπαξάπαντα τὰ θελήματα ταῦτα, καθ’ ὅσον δύνανται, καθ’ ὅσον δηλονότι δὲν συγκρούονται τὰ θελήματα ταῦτα τῶν φίλων ἐκλογέων, οὓς ἀντιπροσωπεύει ὁ εἷς τῶν ὑπουργικῶν βουλευτῶν πρὸς τὰ θελήματα ἄλλων φίλων ἐκλογέων, οὓς ἀντιπροσωπεύει ἕτερος ὑπουργικὸς βουλευτής. Ἀλλ’ ἔτι μᾶλλον τῶν φίλων ἐκλογέων αἱ ἀξιώσεις πλατύνονται καὶ μηκύνονται τεραστίως ἐν αἷς ἐπαρχίαις ἢ νομοῖς πολιτεύονται αὐτοὶ οἱ δυσδαίμονες ὑπουργοί. Οἱ οἰκεῖοι αὐτῶν πιστεύουσι θρησκευτικῶς, ὅτι ἀπὸ τῆς ἡμέρας τοῦ θριάμβου ἕως τῆς ἡμέρας τῆς πτώσεως ἔχουσιν ἀπόλυτα δικαιώματα ἐπὶ τῆς ἐπαρχίας ἢ τοῦ νομοῦ αὐτῶν. Οἱ παντοιοτρόπως κακουργοῦντες ἀξιοῦσιν ἐπιμόνως νὰ εὑρίσκωσιν ἰσχυροὺς προστάτας τοὺς εἰσαγγελεῖς· οἱ δὲ καθυστεροῦντες τοὺς φόρους αὐτῶν καὶ οἱ ὀφείλοντες μεγάλα ἢ μικρὰ ποσὰ εἰς τὸ δημόσιον πρεσβεύουσι πεποιθότως, ὅτι οἱ εἰσπράκτορες καὶ οἱ ταμίαι θὰ διέπραττον ἀδίκημα ἐσχάτης προδοσίας, εἴποτε ἐπεχείρουν τὴν ἀναγκαστικὴν ἐκτέλεσιν τῶν ὀφειλομένων· ἐν δὲ ταῖς παντοίαις δημοπρασίαις καὶ ἄλλαις ἐνοικιάσεσι δοξάζουσι κατὰ βάθος, ὅτι κέκτηνται ἐξαιρετικὰ δικαιώματα καὶ προνόμια, οὗ ἕνεκεν πᾶς ἕτερος ὀφείλει νὰ μένῃ οἴκοι ἐφησυχάζων, μηδαμῶς δικαιούμενος νὰ παρεμβάλῃ κωλύματα εἰς τὰ συμφέροντα αὐτῶν.
Ἐκ τούτου προέρχεται, ὅτι καὶ τὰ πολιτικὰ κόμματα, διὰ μόνων τῶν ἐκ τῆς ἐξουσίας παροχῶν διατηροῦντα τὴν ὕπαρξιν αὐτῶν, μάχονται παρ’ ἡμῖν ἀδιαλείπτως καὶ θηριωδῶς περὶ τὸν μοχλὸν τοῦ πηδαλίου, καταλιμπάνοντα πολλάκις διὰ τοῦτο τὸ πολιτικὸν σκάφος εἰς τὴν διάκρισιν τῶν συριζόντων ἀνέμων καὶ τῶν περὶ τὰ πλευρὰ αὑτοῦ παφλαζόντων κυμάτων· εὐκολώτερον δὲ καταλαμβάνουσι καὶ μακρότερον διατηροῦσι τὸ πηδάλιον τοῦ σκάφους ἐκ τῶν πολιτικῶν μαχητῶν οἱ ἔχοντες εὐρυτέραν τὴν συνείδησιν καὶ τελειοτέραν τὴν τέχνην εἰς τὸ πηδαλιουχεῖν αὐτὸ διὰ τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς τῶν κοινῶν ἀπεμπολήσεως. Ἐκ τούτου καὶ ἡ ἐπιῤῥέπεια τῶν πλείστων ἐκ τῶν δημοσίων ὑπαλλήλων εἰς τὴν ἄφοβον παραβίασιν τοῦ καθήκοντος, πολλοὶ δὲ τούτων καὶ μάλιστα κατώτεροι, οἷον ἐπιστάται φυλακῶν κλπ. καὶ προσέχουσι τὸν νοῦν εἰς τὸ βουλευτικὸν βαρόμετρον, ὅπως ὑπολογίσωσιν ἀκριβῶς τὸν χρόνον τῆς διαρκείας τοῦ εὐμενῶς πρὸς αὐτοὺς διακειμένου ὑπουργείου καὶ ἐπιτείνωσιν ἢ χαλαρώσωσιν ἀναλόγως τὰς εἰσπράξεις αὑτῶν ἢ τὰ τυχηρά των, ὡς συνήθως λέγουσιν· ἐκ τούτου δὲ καὶ κατήντησε νὰ θεωρῆται ἡ δημοσία θέσις ὥς τι ἐνοικιαζόμενον κτῆμα, ἀφ’ οὗ δικαιοῦνται οἱ διοριζόμενοι νὰ καρπωθῶσιν ὅσα ἂν πλειότερα δυνηθῶσιν.
Ἐκ τούτου τέλος προέρχεται, ὅτι ἐν μὲν τῇ Ἀγγλίᾳ ἡ ἀντιπολίτευσις ἐλέγχει εὐσυνειδήτως καὶ ἐπισταμένως τὰς κυβερνητικὰς πράξεις, καί, ὡς εὐφυὴς δημοσιογράφος παρετήρησεν, ὁ ἐν Ἀγγλίᾳ ἔλεγχος τῆς ἀντιπολιτεύσεως δύναται εἰκότως νὰ παραβληθῇ πρὸς τὴν ἐργασίαν τῶν ἀστρονόμων, ἀναζητούντων κηλίδας καὶ ἐν τῷ δίσκῳ τοῦ ἡλίου· παρ’ ἡμῖν δὲ καὶ ἀλλαχοῦ αἱ ἀντιπολιτεύσεις, ὑπὸ πολλοῦ παραφερόμεναι ζήλου, δύνανται νὰ προβῶσι μέχρι τοῦ ἰσχυρισμοῦ, ὅτι καὶ αὐτὸς ὁ κατασελαγίζων ἡλιακὸς δίσκος εἶναι ἀλαμπής. Ἂν δὲ οἱ ἐν Ἀγγλίᾳ ἰδιοτελεῖς πολιτευταί, βιαζόμενοι ἐνίοτε νὰ μεταβάλωσι φρόνημα ἐκ φατριαστικοῦ συμφέροντος, αἰσθάνωνται ἐπὶ τούτῳ μεγίστην συστολήν, οὗ ἕνεκα προβαίνουσιν εἰς τὴν μεταβολὴν βαθμιαίως, οἱ παρ’ ἡμῖν πολιτευταί, καὶ πρώτιστα οἱ παρ’ ἡμῖν ἀρχηγοὶ τῶν κομμάτων, ἐθεώρουν καὶ θεωροῦσι τοὺς αἰδήμονας τούτους ἑλιγμοὺς πολυτέλειαν περιττήν, πολλῷ πρακτικωτέραν ἐκ τῆς ἕξεως ὑπολαμβάνοντες τὴν δι’ ἑνὸς μόνου ἅλματος μεταπήδησιν εἰς τὴν ἀκριβῶς ἀντίθετον τῆς χθὲς ὑποστηριχθείσης γνώμης. Ἐν ἑνὶ λόγῳ ἐκ τούτου πᾶσαι αἱ κατασπιλοῦσαι τὸ ἑλληνικὸν πρόσωπον τερατώδεις ἀσχημίαι, ὧν ἀπὸ πολλοῦ καθαρεύει ἡ Ἀγγλία.
Αἰτία λοιπὸν τῆς καταφανοῦς διαφορᾶς τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ αὐτοῦ περίπου πολιτεύματος ἐν Ἀγγλίᾳ ἐξ ἑνός, ἐν Ἑλλάδι καὶ ἀλλαχοῦ ἐξ ἄλλου, εἶναι ἡ τῆς διοικήσεως διάφορος ὀργάνωσις καὶ κατασκευή. Ἐὰν ἐκλίπῃ καὶ παρ’ ἡμῖν ἡ ἀπὸ τῆς θελήσεως τῆς κυβερνήσεως ἐξάρτησις τῆς τῶν δημοσίων λειτουργῶν διατηρήσεως ἢ ἀπολύσεως, ἐὰν περιορισθῇ ὁ κύκλος τῆς κυβερνητικῆς ἰσχύος, ἐὰν ἐφαρμοσθῇ καὶ παρ’ ἡμῖν ἐπὶ ταῖς προσηκούσαις βέβαια διαφοραῖς ἡ ἐν Ἀγγλίᾳ αὐτοβουλία καὶ αὐτενέργεια τῶν τοπικῶν ἀρχῶν, θέλει καταπέσει καὶ τὸ παρ’ ἡμῖν πύργωμα τῆς διαφθορᾶς. Τότε ὁ ἐκλογεὺς δὲν θέλει ἀναγκάζεσθαι νἀνταλλάττῃ τὴν ψῆφον αὑτοῦ πρὸς τὸν βουλευτὴν ἢ τὸν ὑπουργὸν, ὁ δὲ βουλευτὴς δὲν θέλει ἀναγκάζεσθαι νἀνταλλάττῃ τὴν ψῆφον αὐτοῦ πρὸς τὰς ὑπουργικὰς παροχάς. Ὅθεν ἐκλογεῖς, βουλευταί, ὑπουργοὶ θέλουσι πολιτεύεσθαι εὐσυνειδήτως, ἅτε μὴ πιεζόμενοι ἐφεξῆς νὰ πολιτευθῶσιν ἀσυνειδήτως. Ἀνάγκη ἄρα ταχίστη νὰ πέσῃ ἡ παντοδυναμία τῆς κυβερνήσεως. Ἀνάγκη νὰ ἐξαφανισθῇ ἡ δύναμις τοῦ κέντρου, δι’ ἧς ἀποῤῥφῶνται καὶ συσφίγγονται ἐν ταῖς ἀγκάλαις αὑτοῦ καὶ στρεβλοῦνται καὶ διαφθείρονται ὅλα τὰ στοιχεῖα τοῦ Ἔθνους.
- Ἐν Ἀθήναις τῇ 12 Ἰουνίου 1889.
Θεόδωρος Ν. Φλογαΐτης