Επιστολή του Στρατηγού Οδυσσέως προς τον κύριον Αδαμάντιον Κοραήν
| Επιστολή του Στρατηγού Οδυσσέως προς τον κύριον Αδαμάντιον Κοραήν. Συγγραφέας: |
«Σεβάσμιε Πατριώτα!
Τον πλειότερον καιρόν της ζωής σου απέρασας εξωρισμένος από την φιλτάτην πατρίδα, μην υποφέρων να την βλέπης δουλωμένην υπό τον βαρβαρότατον των Τούρκων ζυγόν. Ανεχώρησας εις τα πολιτισμένα έθνη, όχι δια να τρυφάς, αλλά να κανονίζης τα πάθη σου, και να συλλέγης, ως μέλισσα, τας ουσιωδεστέρας διδασκαλίας προς ανόρθωσιν της δυστυχούς Ελλάδος. Οι κόποι σου δεν εματαιώθησαν· αφ’ ης στιγμής συ άρχισας να περιγράφης εις την γλώσσαν μας τα καλά, όσα η παιδεία προξενεί εις τον κόσμον, άρχισαν και οι ομογενείς να υψώνωσιτον νουν των εις μαθήματα υψηλότερα, και να γνωρίζωσι την πολιτικήν των κατάστασιν. Ενί λόγω τα φιλελεύθερα των Ελλήνων φρονήματα άρχισαν μεν προ χρόνων να εξυπνώσιν, αλλά τα πανταχού διαδοθέντα προλεγόμενα και αι σημεριναί των εκδόσεών σου ενέσπειραν εις των Ελλήνων τας ψυχάς σπέρματα μεγαλοσύνης και προγονικής αρετής.
Οι πεπαιδευμένοι του έθνους όλοι σχεδόν ομοφώνως μας επικυρώνουν τας ειρημένας αληθείας· αλλά το μέγα τούτο της Ελλάδος κίνημα είναι απόδειξις αναντίρρητος, ότι και οι τόσων χρόνων φιλοσοφικοί σου αγώνες συνέτρεξαν και αυτοί το επιβάλλον αυτών μέρος, και όλοι σχεδόν οι λαοί της Ελλάδος αγωνίζονται ήδη δια την αυτονομίαν και ανεξαρτησίαν των· πράγματα και τα δύο, ως τα ηξεύρεις, τα πλέον ουσιώδη, αλλά και τα πλέον δύσκολα ως προς ημάς. Επειδή η βαρβαρότης και η Τουρκική κακοήθεια είναι εισέτι πολλή εις ημάς, εξ αιτίας της πολυχρονίου συναναστροφής μας με τους τυράννους. Της παιδείας αι ρίζαι είναι ακόμη και ολίγαι και αδύνατοι, και η επανάστασις πριν λάβη τέλος, εγέννησε την φιλαρχίαν και φιλοπλουτίαν.
Το φίλαρχον και φιλόπλουτον τούτο θέλον να εμποδίση το έθνος, εις σύλλογον ήλθεν εις Επίδαυρον και Άστρος. Και εις την πρώτην περίστασιν και εις την δευτέραν πάντοτε υπερίσχυσαν η ιδιοτέλεια και αι φατρίαι. Όλα ταύτα, πατριώτα, ήτον ενδεχόμενον να συμβώσιν· αλλά εις τα μέλλοντα βλέποντες πολλοί των ομογενών είπαν δημοσίως, ότι νέοι όντες εις το στάδιον της πολιτικής επιστήμης ανάγκη να προστρέξωμεν εν πρώτοις εις τους ομογενείς μας τους οπωσούν πρακτικούς και ειδημόνας της ανθρωπίνου καρδίας, με τους οποίους συμβουλευόμενοι και δια γραμμάτων και δια στόματος, ημπορούμεν να διατρέξωμεν ολιγώτερον εσφαλμένως το μέγα και άγνωστον ως προς ημάς στάδιον.
Αι τωριναί όμως προς την Ελλάδα συμβουλαί πρέπει να διαφέρωσι πολύ από τας πρότερον γραφείσας εις τα βιβλία· επειδή εκείναι αν και ευθύς δεν εννοούντο ούτε εις πράξιν εβάλλοντο, η πρόοδος όμως του χρόνου ήτο μεγάλος διδάσκαλος. Τώρα δε επειδή βιαζόμεθα από την αδυσώπητον ανάγκην του να εξολοθρευθώμεν, ή να υπάρξωμεν ως έθνος, και έθνος ανεξάρτητον και αυτόνομον, πρέπει και αι συμβουλαί να ήναι προσηρμοσμέναι εις τας περιστάσεις, και οι σύμβουλοι μ’ αρκετήν πολιτικήν σύνεσιν και αρετήν, δια να τελεσφορήσωσιν αι συμβουλαί των. Αλλ’ επειδή άλλο το ιδείν άλλο το ακούσαι, και η όρασις ορθοτέρα της ακοής, είναι ουσιωδέστερον οι σύμβουλοι να βλέπωσιν οφθαλμοφανώς τα πράγματα, και ούτω δύνανται απταίστως και ορθώς να οδηγήσωσιν εις τα καλά το έθνος.
Όθεν και τας συμβουλάς σου επιθυμώ ομού με πολλούς άλλους, και την παρουσία σου εις την Ελλάδα θεωρώ αναγκαιοτάτην. Αφ’ ου ηγωνίσθης τόσους χρόνους να διδάσκης μακρόθεν τους δυστυχείς σου ομογενείς, δεν είναι πλέον δίκαιον σήμερον να έλθης και συ να συντρέξης εις την ανεξαρτησίαν και αυτονομίαν της Ελλάδος προσωπικώς; Αν συγγράψης εις τους ολίγους σου χρόνους τα υψηλότερα πράγματα, και η Ελλάς πέση, τις η ωφέλεια; Αν όλοι οι μετά ταύτα αιώνες στεφανώσωσι τους κόπους σου με τους λαμπροτέρους επαίνους, και η Ελλάς μείνη πάλιν υπό ζυγόν, ποία πλέον δόξα; Αν συ, εις ολίγα λόγια, απαθανατισθής συγγράφων, και η πατρίς σου παραδοθή εις τας χείρας του αγρίου τυράννου, ή εις την διάκρισιν των ανθρωπίνων παθών, τι εκέρδισας;
Η Ελλάς έχει ανάγκην σου και όλων των πεπαιδευμένων ομογενών. Λοιπόν συμπαραλαβών όσους δυνηθής μαζί σου, ελθέ να συναγωνισθής με τους αδελφούς σου τον δικαιότατον και νομιμώτατον παρ’ όλους τους ποτέ αγώνας του κόσμου. Ο αγών μας είναι υπέρ της χριστιανικής πίστεως, και υπέρ των ανθρωπίνων δικαίων. Πολλοί των φιλανθρώπων της φωτισμένης Ευρώπης έτρεξαν, και ακαταπαύστως έρχονται, και συναγωνίζονται με ημάς. Ελπίζομεν μαζί σου να έλθωσι και όσοι αλλογενείς σεβόμενοι των εθνών την μεγαλειότητα, είναι πληροφορημένοι, ότι με την σοφίαν των δύνανται να συντρέξωσιν εις την βελτίωσιν ενός έθνους τυραννουμένου τόσους αιώνας, έχοντας όμως προ οφθαλμών όλας τας Σωκρατικάς σκληραγωγίας, και την σωτηρίαν ενός έθνους εγγύς να γενή θύμα των παθών.
Εν Άστρει, την 20 Απριλίου 1823.
Ο υιός σου
Οδυσσεύς Ανδρίτζου».