Εν περιπάτω
| Ἐν περιπάτω Συγγραφέας: |
Α'
Ἂν ὅ,τι βλέπω κράζεται τοσοῦτον ἀλλοκότως
πολιτισμὸς καὶ πρόοδος καὶ φῶς φωτίζον τ' ὄμμα,
Ὤ! τότε εἶμαι βάρβαρος, ὤ, τότε θέλω σκότος·
φέγγει καὶ ἡ τοῦ τάφου δᾷς, ἀλλὰ φωτίζει πτῶμα!
Μεῖνε, πατρίς μου βάρβαρος, ἂν βαρβαρότης εἶναι
ἡ φύσις καὶ ἡ ἀρετή· φῶς σκοτεινὸν ἀρνήσου.
Εἰς τὸ σκιῶδες λυκαυγὲς τὸ πάναγνον σου μεῖνε
καὶ τὸ τυφλῶττον τοῦτο φῶς ὡς ἔρεβος φοβήσου...
Κοιμοῦ, κοιμοῦ ὑπὸ σκιάν, πιστή, ἡμιαγρία,
ἀγρότις ὑγιαίνουσα, ἀπέριττος, τιμία.
Φοβοῦ τὸ κατακαῖον φῶς, τὸ φλέγον πᾶσαν πίστιν,
τὸ σβύνον πᾶσαν ἀρετήν, ἀκόμα καὶ τὸν Κτίστην...
Τὸ φῶς, ὃ βαῖνον αὐθαδῶς τὰ πάντα καταβάλλει,
καὶ τὴν ἀθάνατον ψυχὴν εἰς τέφραν μεταβάλλει.
Ἄφες τὰ τηλεσκόπια κ' εἰς τ' οὐρανοῦ τὸ δῶμα
θαύμαζε τ' ἄστρα τὰ χρυσᾶ μὲ γυμνωμένον ὄμμα.
Ἡ πίστις τηλεσκόπιον, ἡ πίστις εἶναι μόνη·
ἐκείνη βλέπει τὸν Θεόν, ἐκείνη ἀνυψόνει.
Ὕαλοι τἄλλα, φέροντα εἰς τὴν ἀμφιβολίαν,
ἔχοντα ὅρασιν διπλῆν καὶ ὅρασιν καμμίαν.
Β'
Ὀπίσ' ὀπίσω, ἄνθρωποι· μὴ πλέον προχωρῆτε,
μὴ πλέον εἰς τὴν πρόοδον ἐκτείνετε τὸ βῆμα.
Ἂν πρόοδος, τὸ προχωρεῖν εἰς ἄβυσσον καλῆται,
ὀπίσω εἶναι ἡ αὐγή, ἐμπρὸς σας νὺξ καὶ μνῆμα.
Ὅστις τοσοῦτον προχωρεῖ κ' εἰς τόσον ὕψος φθάνει,
τὴν μοῖραν τοῦ Φαέθωνος ὑψούμενος λαμβάνει...
Μὴ θέλετε νὰ μάθετε τὰ πάντα· μὴ ζητῆτε
τὰ πάντα νὰ γυμνώσετε, τὰ πάντα νὰ ἰδῆτε·
ἄφετε εἰς τὴν ὕπαρξιν μυστήριόν τι ἔτι·
ἡ κόρη τὴν αἰδὼ αὐτῆς καλύπτει, δὲν ἐκθέτει·
καλυπτομένη μειδιᾶ ὡς ἔαρος ἡμέρα,
πλὴν γυμνωμένη δυσειδὴς καθίσταται ἑταῖρα.
Ὤ, ναί· ἡ φύσις μητρικῶς πᾶν ὅ,τι σκέπει, σκέπει·
ὅταν γυμνόνετε αὐτήν, γυμνόνεται μητέρα·
αὐτὸ τὸ θεῖον· τὸν Θεὸν γυμνὸν κανεὶς δὲν βλέπει.
Ἦτο ὡραία ἡ ζωή, πολὺ ὡραιοτέρα,
ὁπότε πέπλος ἔσκεπε τὰ πάντα μυστηρίου
κ' ἐβάδιζεν ἄνθρωπος μ' ἀφέλειαν παιδίου·
θεόπλαστος, ὁλόκληρος εἰς τὸν Θεὸν ἀνήκων,
χωρὶς νὰ τὸν ἀμφισβητῇ τὸ γένος τῶν πιθήκων!!.
Γ'
Μῦθοι δὲν εἶναι τῆς Γραφῆς τὰ ἔπη· ἀληθείας
Ἐγλείουσι βαθείας.
Τὴν Εὔαν, ἄτομο καλεῖ ἡ τοῦ νοὸς κουφότης·
ἀλλ' ὅμως ἦτο σύσσωμος αὐτὴ ἡ ἀνθρωπότης,
ὁ προχωρήσας ἄνθρωπος τὴν χεῖρά του ἐκτείνων
καὶ δρέπων τὸν τῆς γνώσεως καρπὸν μετ' ἀπληστίας·
ἦν ὁ Δαρβῖνος, ὁ Ρενὰν τῶν ἐποχῶν ἐκείνων,
ὁ ψυχοκτόνονς ὑλισμός, τὰ φῶτα τῆς σκοτίας...
Φύγωμεν, φύγωμεν μακρὰν ἀπὸ τοιαῦτα φῶτα
καὶ εἰς ἀβύσσου σκαπανεῖς ἂς στρέψωμεν τὰ νῶτα·
μακρὰν αὐτῶν· ἀφήσωμεν τοὺς θεομάχους, ὅπου
ἐκρήμνισαν τὰ Χερουβεὶμ ἀπὸ τὸ θεῖον δῶμα,
οἴτινες ἐξερρίζωσαν τὴν πίστιν τοῦ ἀνθρώπου
καὶ τὴν ἀθάνατον ψυχὴν μὲ τάφου σκέπουν χῶμα.
Δ'
Καθέδρα τῶν ἐπιστημῶν ἡ γῆ αὐτὴ καλεῖται,
φωτὸς ἑστία καὶ λαμπὰς πολιτισμοῦ ἁγίου;
Ψεύδονται, ψεύδονται· τὸ φῶς αὐτὸ δὲν εἶνε· μήτε
αἱ τῆς θυέλλης ἀστραπαὶ καλοῦνται φῶς ἡλίου...
Νὺξ εἶναι ὅπου τοῦ Θεοῦ δὲν φαίνεται τὸ ὄμμα·
καὶ ἂν εἰς ἄπειρα θραυσθῇ τεμάχια ἡ κτῆσις
καὶ γίνῃ πᾶν τεμάχιον εἷς ἥλιος ἀκόμα·
φῶς εἶναι μόνον ὁ Θεὸς ἡ Δύσις, φωτὸς δύσις.
Ε'
Τί εἶναι καὶ πῶς κράζονται αὐτὰ ἐδῶ τὰ ὄντα,
ἅτινα περιφέρονται κραγάζοντα, γελῶντα
ἐδῶ, ἐκεῖ, μὲ ὄμματα κυνός; οὐχὶ ὑβρίζω
τοὺς κύνας· ὤ, Παρισινῆς δὲν ἔχουν οὗτοι ὄμμα·
μαινάδας βλέπω πέριξ μου, βακχίδας ἀτενίζω...
Πλὴν μήτε· τόσον ἀναιδὲς αὐταὶ δὲν εἶχον στόμα,
οὔτε τὸν ἐκραχηλισμόν, καὶ μέθυσόν των βῆμα·
αὐταὶ γυναῖκες; ἔχουσιν αὐταὶ ἀνθρώπου σχῆμα;
Ἡ δημοπρατουμένη σάρξ, ἡ σῆψις τῶν ὀργίων,
εἶναι τὸ δημιούργημα τὸ κάλλιστον, τὸ θεῖον;
Στ'
Λαγνείαν πλέει εἰς τὴν γῆν τῶν φώτων ὁ ἀέρας·
βαίνων εἰς πεζοδρόμια ὁ ξένος τὸ ἑσπέρας
κυκλοῦται ἀπὸ ἐμμανεῖς βακχίδας καὶ ὠθεῖται·
ὡς λεία τις ἁρπάζεται, ὡς λεία ἀμφισβητεῖται.
Ἀνάγκη κατὰ γυναικὸς αὐτὸν νὰ προασπίσῃ
ὡς κόρη τὴν τιμὴν αὐτοῦ· πλὴν μάτην θ' ἀπειλήσῃ,
πλὴν μάτην θ' ἀποποιηθῇ καὶ θ' ἀντιτάξῃ βίαν·
ἡ πάλη ἐξακολουθεῖ μακρὰ καὶ λυσσαλέα
καὶ φεύγει, ὡς ὁ Ἰωσὴφ ἀφήνων τὸν μανδύαν·
οὐαὶ εἰς τὸν βραδύποδα καὶ νωχελῆ Ὀρφέα!
….......................................................................
Τοιοῦτος ὁ πολιτισμός, τὸ φῶς τῆς Ἑσπερίας·
καρδίας ἀποκτήνωσις, ψυχῆς καὶ διανοίας.
Ἐσβέσθη ὅ,τι ἅγιον· δεσπόζει τὸ χυδαῖον,
ὀσμὴ πτωμάτων ἔλαβε τὴν θέσιν τῶν ἀνθέων·
ἦχος χρυσοῦ τὴν ἱερὰν μολπὴν τῶν ἀηδόνων
καὶ γέλως, γέλως βάναυσος τοῦ ἔρωτος τὸν στόνον.
Θεὸς καὶ οἰκογένεια, πατρίς, στοργή, φιλία,
πᾶν ὅ,τι μέγα... ὤ, αὐτά, αὐτὰ εἶναι μωρία.
Ἀντὶ θρησκείας, ὁ χρυσός· ἀντὶ οἰκογενείας
τῆς Ἀφροδίτης ὁ ναός, τὸ αἶσχος τῆς νοθείας.
Ἀντὶ φιλίας καὶ στοργῆς, χρυσός, χρυσὸς καὶ πάλιν
πίνουσιν ὄξος καὶ χολήν, ἀλλ' εἰς χρυσῆν φιάλην.
Πᾶν αἴσθημα ἐκάλυψε ἀσήμου τάφου χῶμα,
νεκροκοιμᾶται ἡ ψυχὴ κ' ἐγρηγορεῖ τὸ πτῶμα.
Κ' ἔπεσαν, ὅλα ἔπεσαν· τὸ πᾶν εἰς τέφραν κεῖται·
ὑψοῦνται μόνον Τράπεζαι καὶ μόνον τραπεζῖται.
Ὡς ἄλλοτε ἀνέφερον τὸ κλέος τῶν Βυρώνων,
τοῦ Βασσιγκτῶνος τ' ὄνομα, τὸ φῶς τῶν Μαραθώνων,
σήμερον ψάλλουν τ' ὄνομα, τὸ τοῦ Ροσχίλδου· ποία
κατάπτωσις ἀνήκουστος καὶ ὕβρις παγκοσμία!
Δὲν ἄρχουν πλέον, ἢ ἀτμός, τὸ τέρας τοῦ αἰῶνος
καὶ τὸ χρηματιστήριον ἀντὶ τοῦ Ἑλικῶνος.
Κ' ἴσως ἰδῶμεν τάχιστα νὰ συγγραφῇ καμμία
Ὁμήρου νέα Ἰλιάς, μὲ ἀριθμῶν ψηφία...
Πλὴν δι' αὐτὸ καθ' ἅπασαν τὴν Ἑσπερίαν ἤδη,
εἰς τόσα πλήθη, καὶ λαοὺς καὶ τόσας πρωτευούσας,
οὐδεὶς μίαν διάνοιαν δεσπόζουσαν θὰ ἴδῃ
εἰς τὸν στρατόν, τὴν θάλασσαν, τὴν ἀρετήν, τὰς Μούσας.
Εἰς Γερμανίαν ρίψατε τὸ βλέμμα καὶ Γαλλίαν,
ἔτι τὴν ὑπερήφανον ἰδέτε Βρεττανίαν.
Πλὴν τί θὰ ἴδετε, πλὴν τί ἡ Γερμανία ἔχει;
Τὸν Βίσμαρκ μόλις· πλὴν ἰσχὺς τῆς βίας δὲν ἐξέχει·
εἶν' ἄδοξος ἡ δόξα του· τὰ λάθη σου, Γαλλία,
εἶναι ἡ δάφνη του· οὐχὶ καὶ μεγαλοφυΐα...
Εἰς τὴν ἀπέραντον σκηνὴν τοῦ κόσμου, τόσον χρόνον
οὐδεὶς εἶναι ὡς ἄλλοτε ἀντάξιος δαφνώνων·
κανένα πλέον μέτωπο φῶς δόξης δὲν χρυσόνει·
ὁ Βρεττανὸς τὴν ἀρετὴν τοῦ Γλάδστωνος ὑψόνει,
πλὴν μεγαλοφυὴς ποτὲ δὲν θὰ κληθῇ καὶ μέγας·
παρομοιάζ' ἡ γηραιὰ τῶν ἡμερῶν μας Δύσις
μ' ἄγριον δάσος, ἄκαρπον, μ' οἰκίας χωρὶς στέγας
καὶ μόνον ἕνα μεταξὺ τῶν Γάλλων θ' ἀπαντήσῃς·
ἀλλ' ὄχι βάρδον, μάρτυρα, ἢ δόρυ Μαραθώνων·
ἀλλ' ἰατρὸν τῶν ἀσελγῶν τραυμάτων τῆς Παφίας·
διάδημα κατάλληλον εἰς μέτωπον συγχρόνων...
Τοιαύτας ἔχει ἐξοχὰς ἡ γῆ τῆς Ἑσπερίας!
Περὶ τοῦ Οὔγγρου δὲν λαλῶ· ἐκεῖνος εἶναι ἄλλος,
δαφνῶν μεγὰλων ἡμερῶν καὶ ἄλλων χρόνων Γάλλος.
Ζ'
Ὁποία στεῖρα ἐποχή· καθ' ἅπασαν τὴν κτῆσιν,
εἰς μεσημβρίαν καὶ βορρᾶν, ἀνατολὴν καὶ δύσιν,
γεννῶνται καὶ παρέρχονται πληθὺς μηρμύκων μόνον.
Πτέρυξ δὲ φύετ' ἀετοῦ ἢ χαίτη ἄλλων χρόνων.
Εἰς τῆς μεγάλης πλάσεως τὰ γιγαντώδη στήθη,
θερίζει χάρων ἄσημος, ὅ,τι γεννᾷ ὴ λήθη.
Γεννῶνται τόσοι, ἄπειροι· εἷς μόνον δὲν γεννᾶται·
τὸ πᾶν ἐψυχορράγησε, τὸ πᾶν ἀποκοιμᾶται...
Καὶ τώρα, ὅπου ἂν στραφῇς, παντοῦ εἰς πάντα τόπον,
ἀντὶ ἀνθρώπων ἀπαντᾷς τὴν τέφραν τῶν ἀνθρώπων.
Ποῦ πλέον τὸ ἰδανικόν, αἱ τέχναι αἱ ὠραῖαι;
Εἰς τὰ μουσεῖα σήπονται κονιορτώδεις γραῖαι
κ' οἱ ἐμπνευσμένοι δεξιὰν ἐκτείνουσιν ἀπόρου·
ἀντὶ τοῦ Οὔγγου, ὁ Ζολᾶ – ἡ μοῦσα τοῦ βορβόρου·
ἀντὶ Μοζάρτου, ψίθυρον ἀψύχων ἤχων εὗρον,
βωμολοχίαν μουσικῆς, γαργάλισμα τῶν νεύρων...
Ἡ ἀνθρωπότης ἔχασε τὸν νοῦν καὶ τὴν καρδίαν
καὶ θεωρεῖ τοῦ Ραφαὴλ ψυχρῶς τὴν Παναγίαν·
ὤ, ἡ καλαισθησία της εὐκόλως δὲν ἐνδίδει·
εἰς τὴν πραγματικὴν Σχολὴν τὸ γέρας τώρα δίδει.
Ἐκείνη ὅλα φυσικῶς ἀπεικονίζει μόνον·
ἑταίρας κνήμην, λάχανον καὶ... γαῦρον ἔτι ὄνον.
Πλὴν ἂν αὐτὰ πολιτισμὸς καλοῦνται· βαρβαρότης,
σὺ ἔσο μόνον δι' ἡμᾶς καὶ μήτηρ καὶ θεότης.
ΛΟΝΔΙΝΟΝ
Η'
Ὁποῖον ὁ πολιτισμὸς μὲ φέρει οὗτος τρόμον·
ἐπάρατος, ἐπάρατος ὁ τῶν σιδηροδρόμων
καὶ ταχυπλόων ὁ ἀτμός· τοῦ τάχους ἡ νεφέλη,
ἡ φέρουσα τῶν κεραυνῶν τὰ φῶτα ὅπου θέλει!
Ἀλλὰ ἐπάρατος καὶ σύ, τηλέγραφε, νὰ ἦσαι·
σύ, ὅστις καὶ τοῦ κεραυνοῦ ταχύτερον κινεῖσαι
διὰ νὰ φέρῃς εἴδησιν δακρύων καὶ θανάτων,
ἄψυχε κόραξ, γλαὺκ βωβὴ πενθίμων ἀγγελμάτων.
Τί ἐὰν φέρῃς καὶ χαρᾶς μολπήν; ἡ εὐτυχία
δὲν πλεονάζ' εἰς τὴν ζωὴν ποτέ, καιρὸν κανένα
κ' εἶναι σπανία τῆς πτωχῆς χαρᾶς ἡ ἀγγελία·
φεῦ! Κεραυνόνεις ἑκατὸν κ' εὐαγγελίζεις ἕνα!
Θ'
Ἦτο καιρός, ὅτε τὸ πᾶν βωμὸς τοῦ Πλάστου ἦτο
κ' ἤρχετο ἄνωθεν τὸ φῶς· ὁπόταν ἐκινεῖτο
μὲ τῆς καρδίας τὸν παλμὸν ἡ ἀνθρωπότης μόνον
καὶ ὄχι μὲ σκεπτικισμὸν ἀπέλπιδα δαιμόνων.
Νῦν ἐκ τοῦ ᾄδου ἔρχονται καὶ φῶς κ' ἰδέαι, ὅλα·
ἐμπνέει μόν' ἡ ἄβυσσος καὶ δὲν διασταυροῦνται
μ' ἡλίου λάμψιν βλέμματα ὡς πρὶν ἀκτινοβόλα·
ἡ ὅρασις ἐξασθενεῖ κ' οἱ ἄνθρωποι ζοφοῦνται.
Ἐκ τούτου βλέπουν ζοφερὰ κ' εἰ τὴν σκοτίαν τρέχουν
καὶ τὴν ἀπελπισίαν φῶς ἀντὶ ἡλίου ἔχουν!
Ἀλλ' οἴμοι· μὲ τοιοῦτον φῶς τὸ βλέμμα τί θὰ ἴδῃ;
Ὅ,τι δεικνύει μαύρη νύξ, ὅ,τι ὁ Σπένσερ δίδει·
μὲ νεκροθάπτου δίκελλαν ἡ ἀνθρωπότης σκάπτει
είς γῆν κοιμητηρίων,
συλλέγει τέφραν νεκρικὴν καὶ τὴν ἀκτῖνα θάπτει·
πᾶσα αὐτῆς ἐφεύρεσις εἶν' ἔμπνευσις μνημείων!
Κατέστη πλέον μηχανὴ ὁ βίος· χαραγμένα
τὰ πάντα· τὸ αὐτὸβουλον δὲν βλέπεις εἰς οὐδένα·
ὑπάρχουν ὅλα ἕτοιμα· εἰς τὸ βαλάντιόν σου
καὶ ὄχ' εἰς τὴν καρδίαν σου εὑρίσκεις τὴν ὁδόν σου.
Βαίνει ὁ ἵππος τῆς ζωῆς νῦν ἄνευ τοῦ ἱππέως·
πλὴν θ' ἀντικαταστήσῶμεν ταχύτατα, ταχέως
με ἐλατήριον κανὲν καὶ τὴν ψυχὴν ἀκόμα·
εἶν' ὁ συρμὸς της παλαιός καὶ... μᾶς ἀρκεῖ τὸ σῶμα.
Εἰς ποίαν ἀγοράν, ψυχῆς ἐμπόρευμα ζητεῖτε;
Φεῦ· οὗτος, οὗτος ὁ αἰὼν ὅστις χρυσοῦς καλεῖται
εἶν' ἐκ μολύβδου· σήψεως αἰὼν καὶ τέφρας χρόνοι·
ἀρχὴ ψυχορραγήματος, νεκρώσιμος σινδόνη·
εἶναι θανάσιμος αἰὼν ὀργίων παρὰ φύσιν,
πραγματικότηε παγερά, ὁ κόσμος εἰς τὴν δύσιν...
Ἡ ἀνθρωπότης ἕρμαιον ὕλης νεκρᾶς ἀφέθη·
ἀπὸ τὸ ρόδον τῆς ζωῆς τὸ μύρον ἀφῃρέθη,
ἀπὸ τὸν ὕπνον τὤνειρον, ἐκ τῆς ψυχῆς ἡ δρᾶσις
κ' ἔμειναν ὅλα ὀρφανὰ καὶ ἄνθρωπος καὶ πλᾶσις·
ἀπετεφρώθ' ἡ ζωή, ἐχάθη τὸ ὡραῖον·
δὲν ἔχει τέκνα ὁ Θεὸς κ' ἡμεῖς πατέρα πλέον.
Ι'
Ζοφώδεις εὐαγγελισταὶ μ' ὠμότητ' ἀσυνήθη
τοῦ τάφου εὐαγγέλιον διδάσκουν εἰς τὰ πλήθη,
καὶ ἀντὶ κρίνου Γαβριὴλ μ' ἐλπίδος εὐωδίαν
νεκράνθεμα προσφέρουσι καὶ τὴν ἀπελπισίαν
πεισματωδῶς θανάσιμον ἀπελπισίαν ψάλλουν,
ἐνῷ εἰς ὅ,τι λέγουσι κ' ἐκεῖνοι ἀμφιβάλλουν
καὶ τὴν ἐλπίδα σβύνουσι καὶ τὴν ψυχὴν φονεύουν.
Ὤ, ναί· καὶ ἂν τοὺς λόγους των τοὺς σκοτεινοὺς πιστεύουν
καὶ ἂν εἶναι ἀλήθεια καὶ φῶς τὸ ἔρεβός των,
πάλιν νὰ θάψουν ἔπρεπε βαθύτατα ἐντός των
τὴν φοβερὰν ἀλήθεια· τοῦ ἑπιθανατίου
τίς λεγει πὼς εὑρίσκεται ἐγγύτατα μνημείου
καὶ τίς ἓν ψεῦδος δι' αὐτὸν δὲν θέλει προτιμήσει;
Πλὴν λησμονῶ· δὲν δύναται ψυχὴ τις ν' ἀπαιτήσῃ,
νὰ καταντήσουν οἱ σοφοὶ παρήγοροι εὐήθεις·
εἶνε οἱ κύριοι αὐτοὶ τοσοῦτον φιλαλήθεις!...
Κατάρα εἰς τὴν ἄσπλαγχνον αὐτῶν διδασκαλίαν,
εἰς τὴν σοφήν των κεφαλήν, τὰ φωτεινά των σκότη·
ὤ, ἀνταξίαν εὔχομαι εἰς ὅλους τιμωρίαν·
πᾶν ὅ,τι μᾶς διδάσκουσι νὰ τὸ πιστεύσουν πρῶτοι!
…..............................................................................
ΙΑ'
Ἄκοντες δύσμοιροι φονεῖς καὶ ἴσως πλήρεις τρόμου,
διὰ νὰ θρέψουν τέκνα των πεινῶντα ἄλλων πλήττουν,
πλὴν πίπτ' ἡ κεφαλὴ αὐτῶν ἐπὶ τῆς λαιμητόμου·
κ' ἐκεῖνοι, ὅπου κήρυγμα ἐπάρατον κηρύττουν,
οἵτινες πλήττουν τὴν ψυχὴν μὲ λόγον δολοφόνον,
οὐχὶ μιᾶς ὑπάρξεως, ἀλλὰ λαῶν μυρίων,
ἐκεῖνοι ἔμπλεοι τιμῶν, μέσῳ φαιδρῶν ἀνθώνων,
διέρχονται ἀτάραχοι, εὐδαίμονες τὸν βίον!
Ἡ λαιμητόμος δι' αὐτοὺς δὲν εἶναι· ὤ, ἐκείνη
κοινὸν φονέα τιμωρεῖ· τὸν ἔξοχον ἀφήνει.
….....................................................................
Τοιοῦτος ὁ πολιτισμός! τιμὴ ἡ ἀτιμία·
τὸ ἄνω, κάτω· ἔρεβος τὸ φῶς· θεὸς ἡ ὕλη...
Δυσῶδες ὅ,τι εὔοσμον· καὶ ἡ καλαισθησία
χρωστὴρ βαφέως, κάλαμος Ζολᾶ, Τηνίου σμίλη...
Ἡ δύσις ἦλθεν· ἤδη νὺξ προσήγγισεν· ἐκπνέει
ὁ γέρων κόσμος· πρὸ πολλοῦ ἀπέθανε καὶ μόνον
τὸ σῶμα ζῆ· πᾶσα ζωὴ καὶ φῶς εἰς τάφον ρέει·
τὸ μέγα ὡρολόγιον ἐσίγησε πρὸ χρόνων
- διὰ τοὺς ζῶντας ἀντηχοῦν αἱ ὧραι – δι' ἡμέρας,
αἵτινες καὶ σβυνόμεναι ποτὲ δὲν ἔχουν πέρας,
διὰ ἡρώων γέννησιν, διὰ μαρτύρων τέλος,
ὅτε ὁ Ρήγας κελαδεῖ, ὅτε κτυπᾷ ὁ Τέλλος,
ὅτε γεννῶνται Πλάτωνες καὶ θνήσκουν Γαλιλαῖοι.
Ὁπόταν ἐνθουσιασμὸν ὁ κόσμος ἀναπνέει.
Νῦν κώδων ἐπιτάφιος ν' ἀκούεται ἀρμόζει·
ἄνω πτωμάτων ἀηδὼν δὲν ψάλλει· κόραξ κρώζει.
ΙΒ'
Οἴμοι τὸ φῶς σας, ζοφεροὶ σοφοί, φωτὸς στερεῖται·
οὐχί, ουχὶ πολιτισμὸς δὲν εἶναι, δὲν καλεῖται
τοσαύτη ἀνισότης,
τοσαύτη λάμψις καίουσα καὶ σοβαρὰ κουφότης,
τόση πενία ἀφ' ἑνὸς καὶ ἐξ ἄλλου τόσος πλοῦτος·
δὲν λέγεται πολιτισμὸς ἀτιμωρήτως οὗτος,
νὰ ρίπτ' εἰς ἑταιρίδιον αἰσχρὸν τόσον χρυσίον,
ὅσον ἀρκεῖ πρὸς σίτισιν ὑπάρξεων μυρίων.
Καὶ εἶναι ἀποτρόπαιος καὶ ἄνομος ὁ νόμος,
ὁ κακοήθης, ὁ μωρὸς νὰ εἶναι κληρονόμος
περιουσίας εὐφυοῦς πατρός· περιουσίας,
ἤν ὁ πατήρ του δι' ἁγνῆς ἐσύναξ' ἐργασίας
καὶ νὰ τὴν ρίπτῃ εἰς αἰσχρὰς Δανάης εἶτα στήθη,
μόνον καὶ μόνον ἐπειδ υἱὸς του ἐγεννήθη...
Ὁ ἀληθὴς πολιτισμὸς μωρίας δὲν μετέχει·
ἔχει καρδίαν πάλλουσαν καὶ μετ' ἐκείνης τρέχει·
μήτε καλεῖται νοῦς ποτὲ ὁ νοῦς ἄνευ καρδίας
κ' ἡ ἐπιστήμ' ἡ ἄπιστος στερεῖται ἀληθείας·
ἀκόμα καὶ ἡ ἀρετὴ κ' ἡ ἀρετὴ ἀκόμα
δὲν ἐπαρκεῖ εἰς ἑαυτὴν χωρὶς τὸ θεῖον ὄμμα.
Ἔχει ἀνάγκην τῆς χειρὸς τῆς θείας, τῆς ἀπείρου
πολιτισμένοι βάρβαροι· χθὲς ἐκ τοῦ παραθύρου
σαπρώδη ἔρριψα καρπὸν εἰς τὴν ὁδόν κι' ἐν τάχει
νὰ τὸν ἁρπάσῃ ἔδραμε μετὰ κραυγῶν μεγάλων
δεκὰς ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν ἐκ πείνης μαινομένη·
καὶ τοῦτο, ποῦ; μήπως εἰς γῆν ἀγρίων, καννιβάλων;
Ἆ! ὄχι· τοῦτο μεταξὺ ἀγρίων δὲν συμβαίνει.
Ἀλλὰ εἰς χώραν ἔμπλεων φωτὸς κ' εὐαγγελίου
ὅπου τὰ φῶτα λάμπουσι πλειότερον ἡλίου...
Εἰς γῆν τόσῳ φιλάνθρωπον, ὥστε ἂν τις κτυπήσῃ
τὸν ἵππον του, εἰς φυλακὴν ὀφείλει νὰ βαδίσῃ
ταχέως μετ' αἰσχύνης.
Ὤ, ἐπιτρέπεται νεκρὰ νὰ πίπτωσιν ἐκ πείνης
τοσαῦτα πλάσματα Θεοῦ, τόσοι πτωχοὶ ἐργάται,
ἀλλὰ δὲν ἐπιτρέπεται εἷς ἵππος νὰ κτυπᾶται!
Θὰ κλαύσουν τόσαι νέαι μὶς καὶ θὰ λειποθυμήσουν·
μὴν εἶν' ὁ ἵππος ἰρλανδὸς διὰ νὰ τὸν κτυπήσουν;...
Πολιτισμένοι βάρβαροι· τυφλοὶ καυχηματίαι,
σιγήσατε, σιγήσατε· ὑπάρχουν συνοικίαι
ἐν μέσῳ τοῦ πολιτισμοῦ, εἰς τὸ Λονδῖνον, ὅπου
φρίττει νὰ ἴδῃ τ' ὄμμα,
καὶ ἡ καρδία θραύεται οὐχὶ μόνον ἀνθρώπου,
ἀλλὰ καὶ τρίγρεως, ἀλλὰ καὶ Βρεττανοῦ ἀκόμα!
Ναί· συνοικίαι παγεραί, ὡς τάφοι ἐρεβώδεις
μὲ χιλιάδας οἰκιῶν, μνημάτων μᾶλλον ζώντων
ἂς αἰωνίως οὐρανὸς σκεπάζει ὀμιχλώδης,
καθὼς κοιμητηρίου γῆ τὰς τέφρας τῶν θανόντων.
Ἐκεῖ οὐδὲποτε ἀκτὶς ἡλιακὴ ἐμβαίνει,
ἐκεῖ οὐδέποτε πυρὰ ἐφάνη ἀναμμένη
ὅπως θερμάνῃ τοὺς ὑγροὺς καὶ παγετώδεις τοίχους·
ἄρτος ποτὲ ἢ κάλυμμα κανὲν κατὰ τοῦ ψύχους.
Ζόφος καὶ ψῦχος τὰ ὀστᾶ διαπερᾷ καὶ πεῖνα
καὶ γύμνωσις καὶ νόσοι
οἰκοῦν τὰ καταλύμματα τὰ πένθιμα ἐκεῖνα·
καὶ ὅμως ἄπειροι ἐκεῖ καὶ θνήσκουσι καὶ ζῶσι!
Φεῦ! Θνήσκουν περισσότεροι· ἂν ξένος τις συμπέσῃ
τὸν δρόμον ν' ἀπολέσῃ
κ' ἐκεῖ ἐξαίφνης εὑρεθῇ, ἐκπλήσσεται καὶ φρίσσει,
θαρρεῖ πὼς ὀνειρεύεται, φοβεῖται νὰ βαδίσῃ,
καὶ δὲν πιστεύει τ' ὄμμα του· οἱ δυστυχεῖς ἐκεῖνοι
οὓς βλέπει, εἶναι ἄνθρωποι ἀλήθεια, ἢ κτήνη;
Ἐκεῖν' αἱ ὄψεις αἱ ὠχραί, τὰ ράκη, τὸ δυσῶδες,
ἡ ἡλιθία σύννοια, τὸ βλέμμα τὸ βλακῶδες
εἶναι ἀνθρώπιν' ἀληθῶς; Ἐὰν κανεὶς τολμήσῃ
καμμίαν θύραν τῶν σαθρῶν ἐκείνων νὰ κτυπήσῃ,
μόνον τὸ ἥμισυ αὐτῆς ἀνοίγει· κ' ἡ αἰτία
εἶναι διότι κρύπτεται ὀπίσω της καμμία
κόρη γυμνή· ὁλόκληρον τὸ φύλλον ἂν ἀνοίξῃ
ἡ δυστυχὴς σῶμα γυμνὸν εἰς τ' ὄμμα σου θὰ δείξῃ...
Στερεῖται καὶ χιτῶνοςς· ἆ, χιτών, ἡ λέξις ὅπου
ἐρυθριᾷ νὰ εἴπη μὶς ἐνώπιον ἀνθρώπου,
τὸ χεῖλος μὴ μολύνῃ·
ὅμως ἀχίτωνα, γυμνὴν τὴν ἀδελφὴν ἀφήνει!
….....................................................................
Ναί, οὔτως εἰς τὸ ἄστυ ζοῦν το μέγα, τὸ Λονδῖνον,
τὴν γῆν τὴν εὐαγγελικήν, τῆς Βίβλου, τῶν ἀκτίνων
τοσαῦτα πλάσματα· κ ἐκεῖ ὀλίγον πέραν μόνον
εἰς κῆπον μήγαν, ἀχανῆ, παράδεισον λειμώνων,
τίγρεις τρυφοῦν, κροκόδειλοι καὶ ὄφεις κροταλίαι·
εἶν' ἐδικαί των αἱ σκιαὶ τῶν δένδρων αἱ βαθεῖαι!
Κ' ἔχουσιν ὡς ἀνάκτορα ἀνθοσπαρμένους τόπους,
πλουσίαν τράπεζαν, αὐλὴν καὶ δούλους των... ἀνθρώπους!
Καὶ ἴδετε, θαυμάσατε χωρὶς ζηλοτυπίαν
τὴν ἀγγλικὴν ἁβρότητα καὶ τὴν εὐαισθησίαν·
ἔχουν καρδίαν μητρικὴν δι' ὄφεις ἰοβόλους,
μὲ μάλλινα σκεπάσματα, θερμὰ τοὺς σκέπουν ὅλους
μήπως παγώσῃ ἔξαφνα τὸ σῶμα τὸ ψυχρόν των
καὶ τὶ θὰ γείνῃ ἔπειτα τὸ δηλητήριόν των;...
Καλύπτουν ὄφεις καὶ γυμνὴν ἀφήνουν τὴν παρθένον·
κορέννυνται οἱ εἰδεχθεῖς κροκόδειλοι καὶ πεῖνα
φονεύει βρέφος ὀρφανὸν καὶ ἀσθενοῦντα ξένον·
ἀλλ' εἶν' αὐτὰ πολιτισμοῦ, φιλανθρωπίας κρίνα.
Πῶς τὸ Λονδῖνο δύναται Λονδῖνον νὰ καλῆται,
ἄν κήπου ζωολογικοῦ τὸ χῶμά του στερεῖται;
….........................................................................
Πόσοι, Θεέ μου, ἄνθρωποι θὰ εὐδαιμόνουν, πόσοι
ἄν κτήνη ἤθελον ἀντὶ ἀνθρώπων γεννηθῶσι!
Ὤ, αἶσχος, αἶσχος· εἰς αὐτὸν τὸν κῆπον χθὲς ἀκόμα
ἐλέφας ἔζη πυργωτός, λευκότερος καὶ κρίνου.
Ἀφ' ἧς στιγμῆς φῶς ἔλαμψεν εἰς τ' οὐρανοῦ τὸ δῶμα,
οὐδεὶς ὑπῆρξεν εὐτυχὴς πλειότερο ἐκείνου.
Ποτὲ οἱ τοῦ Σιάμ λαοί, οἱ κλίνοντες τὸ γόνυ
ἐμπρὸς ἐλέφαντος λευκοῦ, ὡς πρὸς εἰκόνα θείαν,
ποτὲ καθὼς τῶν Βρεττανῶν οἱ φωτισμένοι γόνοι
τόσην ὑπὲρ ἐλέφαντος δὲν ἔδειξαν λατρείαν!
Ἡ πλάσις πᾶσα δούλη του, θεράπαινά του ἦτο·
τὰ πάντα, εἶχε, τίποτε ποτὲ δὲν ἐστερεῖτο·
μιλαῖδαι καὶ Πατρίκιοι συνημιλλῶντο ποίων
ἐξ' ὅλων πολυτάλαντος ἡ προσφορὰ νὰ εἶναι·
καὶ ἀνθοδέσμας ἔφερον ἀκομ' εἰς τὸ θηρίον,
ἀξίας διὰ βασιλεῖς, κρινώδεις δεσποσύναι!
Διατὶ ὄχι; ὄσφρησιν δὲν ἔχουν τὰ θηρία;
Τελειοτέραν μάλισταν... Ὁποί' ἀναισχυντία
πολιτισμοῦ· πολιτισμός! κ' αἱ Ἐριννύες ἔτι
τῶν Εὐμενίδων τ' ὄνομα εἶχον εἰς ἄλλα ἔτη.
Οἴμοι·ἡ ἀνθοδέσμη των ἠδύνατο νὰ δώσῃ
τροφὴν εἰς τόσους, καὶ τιμὴν πεινῶσαν νὰ λυτρώσῃ!
ΙΓ'
Ποῦ εἶσθε πατριαρχικοὶ καιροί, γαληνιαῖοι,
καιροὶ Θεοῦ καὶ φύσεως, ἀκύμαντοι, ὡραῖοι;
Ποῦ εἶσθε ἔτη τῆς αὐγῆς, γλαυκὰ καὶ φωτοβὸλα,
ὅτ' ἤξευρε κανεὶς τὸ πᾶν, διότ' ἠγνόει ὅλα...
Ὅτ' ἄρχων ἦτο ὁ πατήρ, ἡ ἀνθρωπότης ᾆσμα
καὶ συνωμίλει μὲ στοργὴν ὁ πλάστης μὲ τὸ πλάσμα!
Φεῦ· κεῖσθε εἰς τὴν ἄβυσσον, τὴν νὺκτα τοῦ ἀπείρου,
ὡς καὶ οἱ εὔανδροι καιροὶ τοῦ ἱεροῦ Ὁμήρου,
τῶν ἡμιθέων, τῶν θεῶν! Τί ἔγιναν, ποῦ εἶναι
ἡ Σπάρτη ἡ στηθότειχος, τὸ μύρον αἱ Ἀθῆναι;
Ποῦ εἶναι οἱ ἀφρόχυτοι καιροὶ τῆς Σαλαμῖνος,
τῶν Ὀλυμπίων ἡ ζωὴ κ' οἱ χρόνοι σου. Μυκάλη;
Ἀκόμη καὶ ὁ Μεσαιὼν ὁ βάρβαρος κ' ἐκεῖνος
εἶχε τὰ θυελλώδη του, τ' ἀγριωπά του κάλλη·
ἱππότης σιδηρόφρακτος τὰ πάντα εἶχε κάτω
τοῦ ὑψωμένου ξίφους του, τοῦ φοβεροῦ Σταυροῦ του·
δὲν ἔψαλλεν ὡς ἀηδών, ὡς λέων ἐβρυχᾶτο·
τοῦ ξίφους του τὰς ἀστραπὰς ὡς φῶτα εἶχε μόνον.
Πολιτισμὸν τὸ θάρρος του καὶ τέρψιν του τὸν πόνον.
Εἰς οἱονδήποτε καιρὸν ἂν στρέψωμεν τὸ ὄμμα
τὸ παρελθὸν καλλίτερον θὰ εὕρωμεν ἀκόμα.
Ἄλλοτε τ' ὄμμα ἔβλεπεν ἢ θύελλαν ἀγρίαν
ἢ τοῦ Θεοῦ εὐδίαν·
ἤστραπτ' ὁ μέλας οὐρανὸς ὁ πλήρης μεγαλέιου
πότε μὲ λάμψεις κεραυνοῦ καὶ πότε μὲ ἡλίου·
ὁ κόσμος ἦτο θέατρον μεγαλουργῶν συμβάντων,
μονομαχία ἔξαλλος Τιτάνων καὶ Γιγάντων.
Ἦτο μεγάλ' ἡ ἀρετή, μεγάλη κ' ἡ κακία,
τὰ ὅπλ' ἀκαταπόνητα, τὸ πᾶν ἐποποιΐα!
Ἆ, ἔζη τότε ἡ ζωή, ὁ θάνατος ἀκόμη·
τοῦ βίου ἦσαν ἀνοικτοὶ καὶ ἄπειροι οἱ δρόμοι·
ὑπῆρχεν εἰς τὸ σκότος φῶς καὶ ὄρθρος εἰς τὸ σκότος·
χαρὰ καὶ θλίψις τὴν ζωὴν κατέκλυζον ἀσώτως·
δὲν εἶχε χάσει ὁ θνητὸς ἀκόμη τὰ πτερά του
κ' εἶχεν ὠδῖνας τοκετοῦ καὶ ὄχι τοῦ θανάτου.
Ὑπῆρχε τότε ἱερὸν τῆς δόξης μεγαλεῖον,
φύλλα δαφνῶν ἐσύναζον, οὐχὶ ὠχρὸν χρυσίον
καὶ δὲν ἐφώτιζον τὴν γῆν ὡς τώρα ζοφοδόται,
ἀλλὰ ἡ Βίβλος, ὁ Χριστός, ὁ ἐμπνευσμένος Πλάτων·
ἔλειπε τὸ οὐδέτερον ἀπὸ τὰ γένη τότε·
τὰ πάντα ἦσαν ἄρρενα, τὸ πέλαγος γεμᾶτον!
Ναί, ἦσαν ἄλλοι ἄνθρωποι καὶ ἄλλα ἔτη, ὅτε
ἦρχεν ἡ σπάθη, ὁ Σταυρός· ἀρρενωποὶ τὸν βίον
δὲν εἶχον ἀτμοκίνητα ἱστία εἶχον τότε
κ' ἐχαίροντο τὴν ποίησιν συμβάντων θαλασσίων.
Δὲν ἤνοιξαν μὲ τὸν ἀτμὸν εἰς νέον κόσμον δρόμον
καὶ περιήρχοντο τὴν γῆν χωρὶς σιδηροδρόμων·
ἦσαν μεγάλοι, ὁ καιρός, ὁ ἄνθρωπος, ὁ βίος·
δὲν ἔζων ἀτνιγράφοντες ἀλλὰ αὐτοσχεδίως!
…......................................................................
Νῦν θνήσκουν συγγηράσασαι καὶ γῆ καὶ ἀνθρωπότης·
ἆ, καὶ νὰ ἐπανήρχετο ἡ πρώτη μας ἁπλότης,
τὸ πλημμυρίζον αἴσθημα, ἡ δρόσος τῆς πρωΐας,
τοῦ βίου τὸ ἀπέριττον, τὸ θάλπος τῆς ἑστίας,
ὁ ἀληθὴς πολιτισμός, τῆς ἀρετῆς τὰ φῶτα,
τῶν Περικλέων οἱ καιροί, οἱ χρόνοι τοῦ Εὐρῶτα!
Ἀκόμη ὁ φανατισμός, ἡ βαρβαρότης ἔτι,
παρὰ τῆς σήψεως αὐτὰ τὰ σκωληκώδη ἔτη...
…......................................................................
Ὀνειροπόλος· πάντοτε μωρὸς ὀνειροπόλος·
ἀλλ' ἦτο τόσον ἡ ζωὴ ἐκείνη μυροβόλος!