Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά/Αριθμός 1/Ορθή γραφή του ονόματος της ΚορΗΣίας

←Περὶ τινων πονηματίων καὶ ὑπομηνμάτων ἀναφερομένων εὶς τὴν ἱστορίαν τῆς Ἠπείρου, Αἰτωλίας, Ἀκαρνανίας καὶ τῶν παρακειμένων νήσων

Ελληνομνήμων ή Σύμμικτα Ελληνικά, Αριθμός 1 Συγγραφέας: Ανδρέας Μουστοξύδης Ὀρθὴ γραφὴ τοῦ ὀνόματος τῆς ΚορΗΣίας, πόλεως τῆς νήσου Κέω

Κατάλογος τῶν ἑλληνιστὶ μεταφρασθέντων δοκίμων λατίνων συγγραφέων→

ΟΡΘΗ ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣΙΑΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΕΩ.

Ἡ Κορησία, μία τῶν τεσσάρων πόλεων τῶν Κείων, δὲν ὑπῆρχε πλέον κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Στράβωνος. Τὸ χωρίον ἐν ᾧ ἦτο ἱδρυμένη οὔτε κατοικίαν, οὔτε κώμην παρεῖχε, καὶ κατέστη ἐπίνειον τῆς Ἰουλίδος, ἑτέρας τινὸς τῶν τεσσάρων πόλεων , κειμένης ἐπί τινος ὄρους καὶ ἀπεχούσης τῆς θαλάσσης ὅσον πέντε καὶ εἴκοσι στάδια, τουτέστιν ἐκεῖ, ἢ πλησίον τοῦ τόπου, ἔνθα ἵσταται νῦν ἡ μόνη τῆς νήσου καὶ ὁμώνυμος αὐτῇ πόλις. Οἱ δὲ κάτοικοι τῆς Κορησίας συνεπολίσθησαν ἐν τῇ Ἰουλίδι ^[1].

Ἐρίζουσιν οἱ κριτικοὶ περὶ τῆς γραφῆς τοῦ ὀνόματος τῆς πόλεως ταύτης· χειρόγραφον τοῦ Στράβωνος ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τῶν Παρισίων φέρει παραλλὰξ ΚορΗΣΣία, ΚορΙΣΣία καὶ ΚορΥΣΣία. Ὁ De la Porte du Theil προκρίνει τὴν γραφὴν ΚοριΣΣία^[2], τὴν ὁποίαν παρεδέχθη καὶ ὁ Στέφανος^[3]. Ὁ Κοραῆς ἀρέσκεται μᾶλλον εἰς τὸ ΚορΗΣΣία^[4], καθὼς φέρουσι τῷ ὄντι καὶ τὰ καλῄτερα χειρόγραφα. Ὁ Σκύλαξ καὶ ὁ Σουΐδας ἔχουσι ΚορΗΣία^[5], ὁ Πλίνιος Coressus^[6] καὶ ὁ Πτολεμαῖος ΚορΙΣΣΟς^[7].

Ἡ ἀστασία αὕτη αἴρεται ἐκ μέσου ὑπό τινος ἐπιγραφῆς, ἡ ὁποία, εἶναι θαυμασμοῦ ἄξιον, πῶς διέφυγε τὰς ἐρεύνας τοῦ ἱππότου Broadsted, τόσον διότι μετ’ ἐπιμελείας καὶ σοφίας ἐξιχνίασεν οὗτος, περιέγραψε καὶ διεφώτισε τὴν ἀρχαιότητα τῆς Κέω^[8], ὅσον διότι τὴν ὕπαρξιν τῆς ἐπιγραφῆς εἶχεν ἤδη σημειώσει ὁ Τουρνεφόρτιος πλέον ἢ πρὸ μιᾶς ἑκατονταετηρίδος^[9].

Ἐσώζετο ἡ ἐπιγραφὴ εἰς τὸ χωρίον Ἅγιον Πέτρον κείμενα εἰς τὴν κοιλάδα, ἥτις ἀνοίγεται δεξιόθεν τοῦ ἀπὸ τῆς σημερινῆς πόλεως καταβαίνοντος εἰς τὸν λιμένα. Τῷ δὲ 1830 ἀναζητηθεῖσα καὶ ἀνευρεθεῖσα ὑπὸ τοῦ ἐφόρου τοῦ ἐθνικοῦ τῆς Ἑλλάδος Μουσείου, ἐδωρήθη κατὰ παράκλησιν αὐτοῦ, καὶ, πεμφθεῖσα ἐλευθερίως εἰς Αἴγιναν παρὰ τοῦ Κυρίου Ἰωάννου Παγκάλλου, ὅςτις εἶχε πατρωνικὸν δικαίωμα ἐπὶ τῆς εἰρημένης ἐκκλησίας, κατετέθη ἐν τῷ αὐτῷ Μουσείῳ.

Κατὰ τὸν Τουρνεφόρτιον ἡ ἐπιγραφὴ ἦτο τόσον διεφθαρμένη, ὥστε, πλὴν τῆς λέξεως γυμνασιάρχην, οὐδὲν ἄλλο σχεδὸν ἠδυνήθη οὗτος ν' ἀναγνώσῃ. Οἱ λόγοι ὅμως τοῦ συγγραφέως δὲν ἔχονται ὡς πρὸς τοῦτο ἀληθείας, διότι ἡ ἐπιγραφὴ εἶναι κεχαραγμένη ἐπὶ λευκοῦ μαρμάρου, καὶ τῶν τεσσαράκοντα δύο στίχων, ἐκ τῶν ὁποίων συντίθεται, μόνον οἱ πρῶτοι τέσσαρες διακόπτονται ἐκ τινων διαλειμμάτων, οἱ δὲ ἄλλοι πάντες εὐκρινῶς καὶ ἐντελῶς ἀναγινώσκονται. Ἀπόγραφον ταύτης, ἀλλὰ τὰ πλεῖστα διεφθαρμένον ἔλαβεν ὁ Βοίκχιος, καὶ τὸ ἐδημοσίευσεν^[10], ποῦ μὲν διὰ τῆς ἀγχινοίας του ἀναπληρώσας μετ’ εὐστοχίας πολλῆς, κατ’ ἀξίαν τοιούτου ἀνδρὸς, ποῦ δὲ διὰ τῆς εἰκασίας ἀφιστάμενος τοῦ ἀληθοῦς, ὡς γίνεται δῆλον ἐκ τοῦ πρωτοτύπου.

Ἡ ἐπιγραφὴ. ἀρχαιοτέρα βέβαια τοῦ χριστιανισμοῦ, ἐὰν κατ’ ἀρχὰς τῆς ἐποχῆς ταύτης ἡ Κορησία ἦτο ἠδη ἠφανισμένη δὲν ἀφίνει ἀμφιβολίαν ὅτι ἡ παραλήγουσα τοῦ ὀνόματος τῆς πόλεως πρέπει νὰ γράφεται διὰ Η καὶ δι’ ἁπλοῦ Σ· ὅθεν συμπεραίνεται ὅτι αἱ ἀνωτέρω μνημονευθεῖσαι γραφαὶ, πλὴν τῆς παρὰ τῷ Σκύλακι καὶ Σουΐδᾳ, εἶναι ἅπασαι ἡμαρτημέναι, καὶ μόνη ὀρθὴ εἶναι ἡ Κορησία.

Ἐκ τῶν μέχρι τοῦδε λεχθέντων ἐξάγεται ὅτι εἶναι ἄτοπος ἡ γνώμη τοῦ Brondsted, ὁ ὁποῖος, φρονῶν ὅτι τὸ ὄνομα πρέπει νὰ γράφεται Κορησσὸς, ὑπέλαβεν ὅτι νόμισμα ἐξ ὀρειχάλκου ἀποδοθὲν ὑπὸ τοῦ Σεστινίου εἰς τὴν νῆσον Κέω, διότι ἔφερε τὴν λέξιν Κορησία^[11], ἦτο ἔργον ἀμαθοῦς τινος χαράκτου τοῦ μεσαιῶνος, ἢ κιβδηλοποιοῦ τῶν νεωτέρων, ὅςτις ἐπὶ σκοπῷ ν’ ἀποκρύψῃ τὴν ἀπάτην, μετεχειρίσθη πρὸς τοῦτο τὴν μικρὰν αὐτοῦ ἱκανότητα, ἡ προσέδραμεν εἰς κακήν τινα μετάφρασιν τοῦ Στράβωνος.

Ἡ λέξις Κορησία μαρτυρεῖ ἐκ τοῦ ἐναντίου τὴν γνησιότητα τοῦ νομίσματος, καὶ οὐδεμίαν ἰσχὺν ἔχουσιν ἀντιμαρτυρίαι συγγραφέων, τῶν ὁποίων τὰ κείμενα, ἐξ αὐτῆς τῆς πρὸς ἄλληλα διαφορᾶς, δεικνύουσιν ὁπόσον αὐτὰ χρήζουσι διορθώσεως. Ἐκτὸς τούτου, ἐπειδὴ τὰ νομίσματα τῆς Κέω δὲν ἔχουσιν εἰμὴ τὰ πρῶτα τρία ἡ τέσσαρα τῆς λέξεως στοιχεῖα ΚΟΡ ἢ ΚΟΡΗ, ἄλλη περὶ τοῦ ἐναντίου ἀπόδειξις, καίτοι πολὺ ἀδύνατος ὡς πρὸς τὰς λοιπὰς, δὲν μένει, παρὰ ἐν νόμισμα, ἐπὶ τοῦ ὁποίου, μεταξὺ τῶν ἀκτίνων ἀστέρος τινὸς, ἀναγινώσκεται ΚΟΡΗΣΣΟΣ. Ἀλλ’ ἀναγινώσκεται τῷ ὄντι; διότι τοῦ νομίσματος τούτου δὲν πιστεύομεν ὅτι ὁ Brondsted ἔλαβεν ἀνὰ χεῖρας ὑπὲρ τὸ ἐν ἀντίτυπον, καὶ τοῦτο τίς οἶδεν ἂν ὄχι τετριμμένον, καὶ ἂν, ὁλοκλήρου ἀναγινωσκομένης τῆς λέξεως, δὲν ἠδύνατο εὐλογώτερον νὰ θεωρηθῇ ὡς νόμισμα τοῦ Κορησσοῦ τῆς ἐφεσίας.

Δὲν μᾶς λανθάνει ὅτι τὸ ὄνομα τῆς πόλεως ταύτης παρ’ Ἀθηναίῳ^[12] καὶ Στεφάνῳ^[13] γράφεται ἐν τῇ παραληγούσῃ διὰ τοῦ I, ἀλλ’ ἀντιμάχεται ἡ μαρτυρία τοῦ Ἡροδότου^[14], τοῦ Στράβωνος^[15] καὶ τοῦ Παυσανίου^[16], τῶν ὁποίων μάλιστα ὁ δεύτερος γράφει τὴν λέξιν διὰ διπλοῦ Σ. Καὶ ἴσως οὐδὲ τῶν δύο πρώτων εἶναι ἴδιον τὸ ἁμάρτημα, ἀλλὰ τῶν ἀντιγραφέων, ὡς δυνάμεθα νὰ εἰκάσωμεν ἐκ τῆς ἐτυμολογίας τὴν ὁποίαν αὐτὸς ὁ Στέφανος ἀναφέρει, ὅτι, δηλαδὴ, ὁ Κορησὸς οὕτω προσηγορεύθη, διότι ἡ Λητὼ, τεκοῦσα τὴν Ἄρτεμιν καὶ κομίζουσα αὐτὴν ἀλλαχοῦ, ὅτε ἔφθασεν εἰς τὸν τόπον, ἔνθα εἶχεν ἔπειτα ἱδρυθῆ ὁ βωμὸς τῆς θυγατρὸς, ἐρωτηθεῖσα ὑπ’ αὐτῆς τίνος ἦτο ὁ τόπος ἐκεῖνος, ἀπεκρίθη, Κόρη σός.

---

1. Στραβ. Γεωγραφ. Β, ά. 486.
2. Σημ. εἰς τὴν γαλλ. μετάφρ. τοῦ Στράβωνος — Τ, IV. σ, 162.
3. Κορισσός.
4. Ἐν τῷ κειμένῳ τοῦ Στράβωνος, κατὰ τὴν ἀνωτέρω παραπομπήν.
5. Περίπλους. — λεξ. Κορησσός.
6. Β, δ΄. Κ, 12.
7. Γεωγρ. Β, γ΄. Κ, 15.
8. Voy. dans la Grèce—prém. Livraison. (1826).
9. Voy. du Levant-T, II, Lett. VIII.
10. Corpus Inscript. Graec. Pars XII, § 2360.
11. Leit. Numism. T, V. p, 23.
12. β, ή.
13. Αὐτόθι.
14. Β, έ. § 100.
15. Β, ιδ'. § 636 καὶ 640.
16. Β, έ, § 24.