Διήγησις παιδιόφραστος των τετραπόδων ζώων
| Διήγησις παιδιόφραστος τῶν τετραπόδων ζώων |
| Επιμέλεια Wilhelm Wagner, Carmina graeca medii aevi, Teubner, Λειψία 1874, σ. 141—178 |
Διήγησις παιδιόφραστος περὶ τῶν τετραπόδων,
ἵνα ἀναγινώσκωνται καὶ χρῶνται ταῦτα παῖδες,
οἱ φοιτηταὶ καὶ νεαροὶ, διὰ τὴν εὐνοστίαν·
γέγραπται γὰρ εἰς ἔνώσιν µαθήσεως καὶ πόθου.
ἔχουσιν ὃ᾽ ὅμως ἔννοιαν καὶ βάρος τὰ τοιαῦτα· 5
νόησε µόνον ἀκριβῶς τὴν ἔννοιαν τὴν ἔχουν·
ὅταν τὰ ἔθνη μεθ᾽ ἡμῶν ποιοῦσιν ψευδοαγάπην,
ὑπερθαῤῥοῦντες εἰς ἰσχὺν ἄρδην ἡμᾶς ὀλέσαι,
σώζει ἡμᾶς τὸ δίκαιον καὶ ἀψευδὲς τοῦ ὅρκου.
θεὸς γὰρ νέµει τὴν εὐχὴν ὡς κριτὴς τῶν ἁπάντων. 10
Τῷ ἑξάκις τε χιλιοστῷ ὀκτακοσιοστῷ τε
καὶ πρὸς τὰ ἑβδομήκοντα καὶ ἄλλα τρία ἔτη,
μηνὸς τοῦ σεπτεµβρίου τε τῆς πεντεκαιδεκάτης,
ὁμοῦ πάντα συνήχθησαν τὰ τετράποδα ζώα,
τὰ καθαρὰ καὶ εὔχρηστα ὁμοῦ εἰς ἕναν τόπον, 15
αἱμόβορα καὶ βδελυκτὰ εἰς ἄλλην πεδιάδα.
ἐκάθησεν ὁ βασιλεὺς πάντων τῶν τετραπόδων
λέων ὁ ἀγριόφθαλμος καὶ γακλαδοραδάτος·
εἶχεν καὶ συγκαθήµενον ἐλέφαντα τὸν µέγαν.
τὸν μηδ᾽ ἁρμοὺς, μὴ γόνατα, μηδ᾽ ἀστραγάλους έχων. 20
πλησίον δ᾽ εἶχεν µετ᾽ αὐτὸν δύο πρωτοσυμβούλους.
πάρδον καὶ λεοντόπαρδον τοὺς ἀποφουμιστάδες,
ἦσαν δὲ καὶ τὰ ἕτερα αἱμόβορα θηρία,
λύκος ὁ νυκτοβαδιστὴς καὶ ὁ αἱματοπότης,
κύῶν ὁ ὑποτακτικὸς καὶ ποθεινὸς ἀνθρώποις, 25
ὁ πάντα τρώγων βρώματα καὶ πάντα κατεσθίων,
ἀλλὰ καὶ ἡ ἀλώπεκα ἡ φουνδοουραδάτη
καὶ ἡ ὀρνιθοπνίκτρια, ἡ παμπονηροτάτη.
συναθροισθέντων δὲ ὁμοῦ καὶ προκαθεζοµένων
τοῦ λέοντος καὶ τῶν λοιπῶν, βουλὴν ὁμοῦ ἐπῆραν, 30
καὶ πρέσβεις ἀποστέλλουσιν εἰς τὰ ἕτερα ζώα
τὰ καθαρὰ καὶ εὔχρηστα καὶ τετράποδα πάντα.
πρώτον τὸν κάτη στέλλουσιν, διότι νυκτοβλέπει,
καὶ µετ᾽ αὐτοῦ τὸν πονδικὸν, µεγαλομουστακάτον,
μακρύμυτον, μακρύουρον, εἰς συντροφιὰν τοῦ κάτη. 35
εἴχασιν δὲ καὶ μετ αὐτοὺς, ὁποῦ νὰ τοὺς δουλεύῃ,
τὴν μαϊμοῦ, τὸ µίµηστρον, τὸ παίγνιον τοῦ κόσμου.
ἀπῆλθαν, ἀπεσώθησαν κατὰ τὸ ὡρισμένον
εἰς τἄλλα τὰ τετράποδα τὰ καθαρὰ τὰ ζώα.
ταῦτα ὡς εἶδον τὸ φρικτὸν καὶ τοὺς ἐξαίφνης πρέσβεις, 40
ἐδόθη λόγος κι ὁρισμὸς καὶ ἐδιαλαλήθη
νὰ συναχθοῦν, νὰ ῾μαδευθοῦν πάντα εἰς ἕναν τύπον,
εἰς πεδιάδαν ὁμαλὴν, µικρά τε καὶ μεγάλα.
ἔβαλαν οὖν διαλαλητὴν λαγὸν τὸν µεγαλόπτην,
ὡς γοργοπόδαρον, ταχὺν, ἵνα συνάξῃ πάντας, 45
καὶ ν᾿ ἴδωσιν τοὺς ἄρχοντας τοὺς ἀποκρισιάρους,
νὰ τοὺς φιλοφρονήσουσιν, νὰ τοὺς ἀποδεχθοῦσιν,
καὶ τὰ χαρτίὰ νὰ ἰδοῦν καὶ λόγους νὰ ἀκούσουν.
ἤλθασιν καὶ συνάχθησαν δι᾽ ὅλης τῆς ἡμέρας.
50 καθισάντων οὖν τοῦ βοὸς ἅμα μὲ τὸ βουβάλιν, 50
καὶ ἄλογον τὸ θαυμαστὸν, ὄνος ὁ πολυῤῥάβδης,
ὁ ᾿φιδοροῦφος ἔλαφος, ὁμοῦ σὺν τὸ ἀγρίμι,
ἡ αἶγα καὶ τὸ πρόβατον, ὁ πολυφάγος χοῖρος.
ἀπέστείλαν καὶ ἔκραξαν τοὺς ἀποκρισιάρους,
τὸν κάτην καὶ τὸν πονδικὸν, καὶ κάθησαν ἐντάμα 55
καὶ τὰ χαρτία εἴδασιν καὶ λόγους ἐσυνῆραν·
„τί θέλετε; τί χρήζετε; τί ἔναι τὸ λαλεῖτε;“
ἀπηλογεῖται ὁ πονδικὸς ὁ γεροµμουστακάτος·
„ὁρίζει λέων βασιλεὺς πάντων τῶν τετραπόδων
μὲ συμβουλὴν τῶν μετ’ αὐτοῦ φρονίµων καὶ κριτάδων, 60
ἵνα συνέλθωσιν ὁμοῦ τὰ τετράποδα ζῶα,
τὰ καθαρὰ καὶ εὔχρηστα ὁμοῦ εἰς ἕναν τόπον,
καὶ πάντα τὰ μὴ καθαρὰ, ἀλλὰ καὶ σαρκοφάγα,
εἰς κάµπον ὡραιότατον, εἰς ὁμαλιὰν μεγάλην,
καὶ λόγους νὰ συναίρωμέν τινας ἐκ τῶν ἀστείων, 65
νὰ ἴδωμεν τοῦ καθενὸς τὸν ἔπαινον καὶ ψόγον.
τοῦτο ἐστὶν τὸ µήνυμαν λέοντος βασιλέως,
καὶ τοῦτο λέγει η γραφὴ ἡ πρὸς ὑμᾶς σταλεῖσα.“
τότε ἀπηλογήθησαν τὰ καθαρὰ τὰ ζώα·
„ἀνάρμοστοι, ἀσυντελεῖς ὑπάρχούσιν οἱ λόγοι. 70
ἡμεῖς ἐκείνων βρώματα ἐσμὲν εἰς εὐωχίαν —
καὶ πῶς γὰρ ἔνι δυνατὸν ὁμοῦ νὰ συναχθοῦμεν;
ἂς στείλωµεν οὖν καὶ ἡμεῖς τοὺς ἡμετέρους πρέσβεις,
νὰ ἔλθουν νὰ συντύχουσιν καὶ πάτους νὰ ποιήσουν,
τό νὰ στερεώσουν δυνατὴν ἀγάπην καὶ φιλίαν· 75
καὶ τότε νὰ συνέλθωμµεν τὰ τετράποδα πάντα
εἰς κάµπον µέγαν ὁμαλὸν, εἰς µίαν πεδιάδαν.
καθὼς φησὶν ὁ βασιλεὺς λέων καὶ ἡ βουλή του.“
τότε ἐστράφησαν ὁμοῦ ὁ πονδικὸς κ᾿ ὁ κἀτης.
αὐτοὶ δὲ ἀποστέλλουσιν ἄλλους ἑτέρους πρέσβεις, 80
τὸ ἄλογον τὸ φοβερὸν, τὸν θρόνον τῶν ἀνθρώπων,
καὶ ὄνον µεγαλόψωλον καὶ µεγαλορχιδάτον·
εἴχασιν δὲ καὶ µετ᾽ αὐτοὺς ὁποῦ νὰ τοὺς δουλεύῃ
καμήλαν τὴν κυµπόῤῥαχην καὶ μακροσφονδυλάτην,
διὰ νὰ τοὺς παίζῃ νὰ γελοῦν, νὰ τοὺς παραμυθίζῃ, 85
καὶ νὰ ὀρχᾶται, νὰ πηδᾷ ὡς κακογυρισµένη.
ἀπῆγαν καὶ ἀπέσωσαν οἱ ἀποκρισιάροι
εἰς βασιλέα λέοντα καὶ τοὺς πρωτοσυμβούλους,
ἀπέδωκαν καὶ τὰς γραφὰς καὶ λόγους ἐσυντύχαν.
ἐποίησαν στοιχήματα καὶ δυνατὴν ἀγάπην. 90
καὶ συνεφιλιώθησαν ὁμοῦ τὰ δύο µέρη,
μεθ’ ὅρκου βεβαιώσαντες καθολικὴν ἀγάπην.
καὶ εἶπαν καὶ συνέταξαν καὶ διαλάλησάν το
νὰ 'μαδευθοῦν, νὰ συναχθοῦν ὁμοῦ εἰς ἕναν τόπον
τὰ ζῶα τὰ τετράποδα, μικρά τε καὶ μεγάλα, 95
τὰ καθαρὰ καὶ εὔχρηστα ὁμοῦ μὲ τ᾽ αἱμοβόρα,
καὶ ἔχθραν νὰ μὴ ἔχουσιν ἢ µάχην ἢ κακίαν,
ἀλλὰ ἀγάπην στερεὰν καὶ δυνατὴν φιλίαν,
ἀλλήλως νὰ συντύχωσιν λόγους ἐκ τῶν ἀστείων
καὶ ὀλιγούτσικα τινὰ τῶν µετεωρισµάτων, 100
ἑνὸς ἑκάστου ἔπαινον καὶ καθενὸς τὸν ψόγον,
καὶ ὅσα ἔχουσιν καλὰ, ἀλλὰ καὶ τὰ κακά τους.
τότε νὰ εἶδες τὰ βουνὰ, νὰ εἶδες καὶ τοὺς κάµπους,
νὰ εἶδες καὶ τὰ δάσητα, νὰ εἶδες τὰς λαγκάδας,
τὴν ὄχλησιν, τὴν ταραχὴν, τὴν σύναξιν τῶν ζώων, 105
καὶ ἐσυνάχθησαν ὁμοῦ ὅλα εἰς ἕναν μῆναν
εἰς κάµπον µέγαν ὁμαλὸν, εἰς µίαν πεδιάδαν.
ἐκάθισεν ὁ βασιλεὺς λέων ἐπὶ τοῦ θρόνου,
πλησίον οἱ συγκάθεδροι καὶ πᾶσα ἡ βουλή του.
ὁμοῦ καὶ οἱ προάγοντες καὶ οἱ ἀκολουθοῦντες 110
καὶ ὅλον τὸ συνέδριον καὶ πᾶσα γερουσία.
Λέων εὐθὺς ὁ βασιλεὺς ἐλάλησεν µεγάλως
καὶ λόγους ἐναπέτεινεν εἰς ἐπήκοον πάντων
πολλά καλοὺς καὶ θαυμαστοὺς καὶ λόγους ἀγχινοίας,
καὶ μετὰ τοῦτο ὥρισεν ἵνα μετριασθῶσιν, 115
νὰ συντυχαίνῃ µόνος εἷς, ν᾿ ἀπηλογῆται ἄλλος,
καὶ πάλιν ἄλλος εἷς πρὸς εἷς, διὰ τὴν εὐταξίαν,
ἵνα μὴ γένη σύγχυσις καὶ ταραχὴ τυχοῦσα.
ἀλλὰ καὶ ἐδιαλάλησεν ἀπάνω εἰς ἐτοῦτο,
νὰ χάνη τὸ κεφάλιν του καὶ ὅλον του τὸ γένος, 120
εἴ τις ποιήσει ταραχὴν µέσον τοῦ συνεδρίου.
πρῶτον εὐθὺς ὁ πονδικὸς ἐστάθην εἰς τὸ µέσον,
καὶ οὕτως ἀπεφθέγξατο µέσον τοῦ συνεδρίου
„εἴ τις καλὸς κι ἀπόκοτος, ἂς ἔλθῃ εἰς τὸ µέσον.“
ἀψὸς, γοργὸς ἐπήδησεν ὁ ταπεινὸς ὁ κάτης 125
καὶ ἐλοιδόρησεν αὐτὸν, λέγει τοιούτους λόγους
„μακρύμυτε, μακρύουρε, µεγαλομουστακάτε,
τί μοῦ σεῖς τὸ µουστάκιν σου ἀπάνω τε καὶ κάτω,
ἔνθεν κἀκεῖθεν θειωρεῖς νὰ εὕρῃς τρύπα νἄμπῃς;
τζουκαλογλύφε, τυροφᾶ καὶ ψιωμοκαταλύτη, 130
µαγαρισµένε πονδικὲ ὁποῦ µιαίνεις πάντα,
τὰ σῦκα, τὰς σταπίδας τε, τ᾽ ὀξύγαλον, τὸ γάλα,
κρέας, ὀψάριν καὶ τ᾽ αὐγὰ, καὶ ὅσα τὰ τοιαῦτα,
[σιτάριν καὶ τὰ ὄσπρια καὶ ὅσα τούτων εἴδη,
καὶ ἄλλα πάµπολλα πολλὰ τὰ τρώγουν οἱ ἀνθρῶποι], 135
τὰ μὲν ἐσθίεις, μυσερὲ, τὰ δὲ οὐρεῖς καὶ χέζεις,
τὰ δ᾽ ἄλλα μὲ τὰ πόδια σου σκορπᾶς καὶ καταχύνεις.
ἂν εὕρῃς δ᾽ ἄβουλλον ῥογὶν νὰ γέµῃ τὸ ἐλᾴδι,
χαλᾷς κάτω τὴν (σὴν) οὐρὰν καὶ σύρνεις τὸ ἐλᾴδιν,
καὶ τὴν οὐράν σου λείχοντα χορταίνεις τὴν κοιλιάν σου. 140
ἐδᾶ κρατεῖ μ᾿ ὁ βασιλεὺς, ἐδᾶ κρατεῖ μ᾿ ὁ ὅρκος,
ἀλλὰ καὶ τὰ στοιχήµατα ὅλης τῆς συντροφίας.
ἀμμὴ νὰ πήδησα δαμὶν, μικρὸν πηδηµατίτσιν,
νὰ ἴδῃς, σκατοπονδικὲ, γυρίσματα τοῦ κάτου,
πῶς νὰ σὲ ἥρπαξα γοργὸν καὶ πῶς σὲ θελα φάγῃ, 145
πῶς νὰ σὲ ἐμασίσασιν τὰ ταπεινά µου ᾿δόντια,
καὶ νὰ σὲ ὁρουγανίσασιν καὶ νὰ σὲ ῥουκανίσαν,
νά ᾽σφιξα τὸ κεφάλιν σου, ὁ κὠλός σου νὰ ᾿βγῆκεν,
κ᾿ ᾑ κόραις τῶν ὀμμάτων σου, ὅλα τὰ ἔντερά σου.“
τότε πάλιν ὁ πονδικὸς εὐθὺς ἀπηλογήθη, 150
καὶ λόγους ἐπεχείρησε τοιούτους νὰ τῆς λέγῃ
„μεγάλώς ὑπεραίρεσαι, µεγάλως καὶ καυχᾶσαι.
λέγεις ἐμὲν καὶ λοιδορεῖς ὅτι µιαίνω πάντα,
τὰ βρώµατα καὶ πόµατα καὶ εἴδη τῶν ἀνθρώπων.
κι ἂν τρώγω, κάτη κάκιστε καὶ στακτοκυλισµένε, 155
δίκαιον ἔχω, μυσερὲ, καὶ εὔλογον νὰ τρώγω·
ζῶον γὰρ ἄγριόν εἶμαι κι ἀνήμερον παντάπαν,
καὶ εἶμαι κι ἀκολάκευτον ἀπὸ παντὸς ἀνθρώπου.
σὺ δὲ, αἰσχρὲ παμµίαρε, ἀλευροκαταχέστη,
ἐκεῖ ποῦ σὲ ποτίζουσιν, ἐκεῖ ποῦ σὲ ταγίζουν, 160
καὶ ἀγαποῦν καὶ ἔχουν σε καὶ ὁμαλίζουσίν σε,
διὰ τί τὰ κλέπτεις, ἄτυχε, κρυφὰ καὶ καταλῦς τα,
καὶ ἄλλα τρώγεις, ἄτσαλε, καὶ ἄλλα µαγαρίζεις;
καὶ τὰ δικά σου πράγματα λέγεις τα πρὸς ἐμένα;
ἀλλοὶ, καὶ ἂν σὲ εὕρουσιν, ἀλλοὶ καὶ ἄν σὲ πιάσουν, 165
ὅταν σκάπτῃς τὰ ἄλευρα καὶ χέζῃς καὶ µιαίνῃς
κ᾿ εἰς τὸ κεχρὶν κ᾿ εἰς τὰ κουκιὰ κ᾿ εἰς ἅπαντα τὰ εἴδη,
καὶ χέζεις δὲ καὶ τὴν γωνιὰν καὶ χώνεις τα μὲ στάκτην,
καὶ ὅταν σὲ ταῦτ᾽ εὕρωσιν ποιοῦντα οἱ ἀνθρῶποι,
νὰ ἰδῆς ῥαβδιαῖς καὶ ματζουκαῖς ἀπάνω ᾿ς τὰ πλευρά σου, 170
καὶ νὰ σὲ κροῦν καὶ νὰ τσιλᾷς, νὰ κλάνῃς καρυδάτα·
πολλάκις εἰς τὴν κεφαλὴν νὰ τύχη νὰ σὲ δώσουν,
καὶ νὰ ψοφήσῃς, ἄθλιε, καὶ νὰ σὲ ῥίψουν ἔξω
εἰς τὴν κοπραίαν, κάκιστε, καὶ νὰ σὲ φᾶν οἱ χοῖροι.
εἰ δὲ καὶ ζῆς καὶ περπατεῖς καὶ εἶσαι εἰς τὸν κόσμον, 175
ἕνε καὶ σκύλος κυνηγὸς καὶ νὰ σὲ κυνηγήση,
τινάξῃ καὶ τὴν γούναν σου, νὰ κόψη τὴν ὀφρύν σου,
καὶ τὴν ἁλαζονείον σου κι ὅλην τὴν ἔπαρσίν σου.“
πληρώσας δὲ ὁ πονδικὸς ὅλους τοὺς λόγους τούτους
ἀπῆλθεν καὶ ἐστάθηκεν εἰς τὸ στασίδιόν του. 180
ὁ κύων δὲ, ὡς ἤκουσεν τοῦ πονδικοῦ λαλοῦντος
τὸ ὄνομα, τὸν ἔπαινον καὶ τὴν τοιαύτην φήμην,
ἀψὸς, γοργὸς ἐπήδησεν, ἐστάθην εἰς τὸ µέσον,
καὶ πρὸς τὸν κάτην ἔτεινεν καλοὺς τοιούτους λόγους
„ἐδᾶ κρατεῖ μ᾿ ἡ ἐντροπὴ καὶ ἡ ὑποταχή µου — 185
ἀμμὴ ν᾿ ἁλίσκω σε δαμὶν, νά ᾿χαψα τὴν οὐράν σου,
καὶ νὰ σὲ ἀκροτίναξα µέσον τοῦ συνεδρίου,
ἐσέναν καὶ τὴν ἀλουποῦν τὴν µακροουραδάτην,
τὴν πνίγουσαν τὰς ὄρνιθας καὶ τὰ μικρὰ πουλία,
ποῦ πνίγει τὰ ἐρίφια καὶ τὰ μικρὰ ἀρνία, 190
καὶ τὰ μὲν τρώγει ἡ κάκιστη, τὰ δ᾽ ἄλλα πίνει αἷμα,
καὶ πολεμεῖ µέγαν κακὸν καὶ πλεῖόν τε ζηµίαν
καὶ ἀδικίαν ἄπειρον εἰς τοὺς πτωχοὺς ἀνθρώπους.“
ὁ κάτης ἐφοβήθηκεν, φεύγει ἀπὸ τὸ µέσον,
ἐξῆλθεν καὶ ἐστάθηκεν μετὰ τοῦ συνεδρίου. 195
ἀκούσασα ἣ ἀλωποῦ τὰς ὕβριτας τοῦ σκύλου
ἐν ταπεινῷ τῷ σχήµατι εἰσῆλθεν εἰς τὸ µέσον
καὶ πονηρὰ καὶ τροπικἁ ἐφθέγξατο τοιαῦτα
„τί ἔνε, σκύλε, τὸ λαλεῖς, τί ἓν τὸ τζαμπουνίζεις;
σκύλον σὲ λέγουν ὄνομα, ἀληθῶς σκύλος εἶσαι, 200
καὶ γὰρ κατὰ τὸ ὄνομα ἔχεις τὴν πολιτείαν.“
καὶ ταῦτα μὲν ὡς ἤκουσεν τῆς ἀλωποῦς λεγούσης,
προσµειδιάσας ὕστερον τούτους τοὺς λόγους εἶπεν
„ἐξέβης, ἡ κύρ᾽ ἀλωποῦ νὰ μᾶς φιλοσοφήσης;
ποῦ ἔμαθες τὰ γράµµατα, ποῦ ἔμαθες τὴν τέχνην͵ 205
γραμματικὴν, ῥητορικὴν, οὕτως νὰ συντυχαίνης;
κ᾿ ἐπάνω εἰς τὴν δύναμιν καὶ φόβον βασιλέως
καὶ τῶν λοιπῶν τὴν ἐντροπὴν πολλὰ μοῦ συντυχαίνῃς.
λέγω ν᾿ ἀφήσω τὰ πολλὰ, νὰ παραβλέψω πάντας,
νὰ σύρω τὸ δερµάτιν σου, νὰ σύρω τὴν οὐράν σου, 210
καὶ νὰ τὸ δώσω τὸν γναφεὰ, τὸν δερµατογουνάρην,
νὰ σὲ δαµάσῃ ἡ ἄσβεστος καὶ νὰ σὲ κάψῃ ἡ στύψις,
καὶ νὰ ξεχάσῃς τὴν πολλὴν 'ψηλὴν φιλοσοφίαν.“
στραφεῖσα ἡ ἀλώπεκα τὸν σκύλον ταῦτα λέγει
„πολλὰ πολλὰ 'περαίρεσαι, σκύλε µαγαρισμένε. 215
πολλὰ καυχᾶσαι, φλύαρε, σαλιαρομυξάρη·
καυχᾶσαι ὅτι κυνηγᾷς λαγοὺς καὶ ἄλλα ζώα,
πέρδικας καὶ χηνάρια καὶ ἄλλα τῶν ὀρνέων,
καὶ ἀγαποῦν σε τὰ πολλὰ καὶ ὁμαλίζουσίν σε.
ἀλλ᾽ ὅταν σ᾿ εὕρουν εἰς μικρὸν πταίσιµον εἰς τὸ σπήτιν. 220
καὶ κλέψῃς τίποτε νὰ φᾷς ἢ τίποτε νὰ ᾽γγίσης,
ῥαβδαίας, ἀποπατητὰς µεγάλας σε φορτόνουν.
εἰ δὲ πολλάκις, μιαρὲ, συµβῇ καὶ ψωριάσῃς,
εἰς σπήτιν ἄλλο δὲν χωρεῖς οὐδ᾽ εἰς αὐλὴν ἐμπαίνεις,
οὐδὲ καλὸν λόγον ἀκοῦς οὐδὲ ἐπωνυμίαν, 225
[ἀλλ᾽ ὅπου ὑπάγεις καὶ σταθῆς, ἄλλον οὐδὲν ἀκούεις]
εἰ μὴ τό-ὅλοι δότε τον, ὅλοι λιθάζετέ τον,
διότι µαγαρίζει µας ὁ σκύλος ὁ ψωριάρης —
καὶ κροῦν σε ἄλλοι ἀπεδῶ καὶ ἄλλοι ἀπεκεῖθεν
καὶ τυµπανίζουν σε κακὰ, ἕως οὗ νὰ ψοφήσῃς, 230
καὶ δένουν σε μὲ τὸ σκοινὶν ὡς καταδικασµένον,
καὶ σύρνουν σ’ ἐκ τὸν τράχηλον καὶ πᾶν σ’ εἰς τὴν κοπραίαν,
οἱ μὲν λιθοβολοῦσί σε, οἱ δὲ ῥαβδοκοποῦν σε,
σκοτόνουν σε κι ἀφίνουν σε, καὶ τὰ ὀρνέα τρῶν σε.
ταῦτα δέ εἶσιν τ’ ἀγαθὰ καὶ τὰ καλὰ τὰ ἔχεις, 235
καὶ ὑπεραίρεσαι πολλὰ καὶ καυχᾶσαι μεγάλα.“
ὁ κύων ἐντραπεὶς μικρὸν τῆς ἀλωποῦς τοὺς λόγους
παραμερεᾶς ἐστάθηκεν πικροχολιασµένος,
καὶ λόγους ἀπεφθέγξατο καὶ ῥήματα τοιαῦτα
„ἁλωποῦ τρυπολόγισσα, βουνοαναθρεµµένη, 240
οὔποτ᾽ ἡμέραν θεωρεῖς οὔτ’ ἥλιον ἐβλέπεις
εἰς βάθη σκοτεινότατα, εἰς χάσµατα μεγάλα,
ἐπεθυμεῖς καὶ τὸ νερὸν δι᾽ ὅλης τῆς ἡμέρας,
τότε τὴν νύκταν νὰ ἐβγῆς καμένη ἀπὸ τὴν δίψαν,
νὰ εὕρῃς πούπετα νερὸν καὶ νὰ τὸ ἀποφρύξῃς, 245
καὶ νὰ πρισθῇς, νὰ ἀγκωθῇς, νὰ συχνοπυκνοκλάνῇς.
καὶ εἴ τι φᾷς καὶ εἴ τι πῃς καὶ ὅσα κι ἂν κοιμᾶσαι,
οὐδὲν σὲ λείπει πώποτε ὁ φόβος καὶ ὁ τρόμος.
ἐγὼ δὲ ἀνατρέφομαι µέσα εἰς τοὺς ἀνθρώπους,
εἰς οἴκους τοὺς βασιλικοὺς καὶ εἰς αὐλὰς ῥηγάδων, 250
κ᾿ εἰς ἄρχοντες νὰ κυνηγῶ, εἰς πάντας καβαλλάρους.
ταγίζουν µε χλωρὰ, πνικτὰ καὶ ὀψημένα κρέη,
κρατοῦν καὶ ὁμαλίζουν µε καὶ βαγιλίζουσί µε·
καὶ βάνουν µε τραχηλικὸν χαντρατοκουδουνάτον,
καὶ κυνηγοῦσιν ᾿λάφια λαγούδια χοιρίδια· 255
ἀκόμη καὶ τὰ δυνατὰ τὰ ζῶα τὰ µεγάλα,
ἅπερ οὐ δύναμαι κρατεῖν ἀλλ᾽ οὐδὲ καταβάλλειν,
μὲ τὰς φωνάς µου ἐξυπνῶ, καὶ τρέχουσιν καὶ φεύγουν,
καὶ πάλιν τὰ περδίκια καὶ ἕτερα πουλία.“
ὡς ἤκουσεν ἡ ἀλωποῦ τοιαῦτα φθεγγοµένου 260
πάλιν τοῦ σκύλου λέγοντος καὶ ὑπερφυσιῶντος,
ἔφησεν πάλιν καὶ αὐτὴ καὶ πρὸς τὸν σκύλον λέγει
„αρκεῖ σε, σκύλε φλύαρε μιαρὲ ψεµατάρη,
αἰσχύνθητι, ἐντράπητι, ἄφες νὰ εἰπῇ καὶ ἄλλος.“
τότε λοιπὸν ἐξέβηκεν ὁ σκύλος ἐκ τὴν µέσην, 265
καὶ ἡ ἀλώπεκ᾽ ἔστηκεν μέσον τοῦ συνεδρίου.
ὁ λαγωὸς ὡς ἤκουσεν ἐκεῖ τὸ ὄνομάν του.
ἐπήδησεν κ᾿ ἐστάθηκεν τῆς ἀλουποῦς πλησίον
καὶ ἐπεβόα πρὸς αὐτὴν χαροποιοὺς τοὺς λόγους
„χαρὰ ᾽ς την τὴν κυρ᾽ ἀλωποῦ, χαρὰ ᾽ς την τὴν κορδόναν, 270
ὑγείαν ᾽ς τὴν µαστόρισσαν καὶ τὴν συντρόφισσάν µου
καὶ τὴν λογιωτάτην µου καὶ φιλοσοφωτάτην,
ὁποῦ ἐκαταδίκασεν σκύλον τὸν μαγαρίτην
καὶ ἐκατέβαλεν αὐτὸν, κόψας τὴν ἔπαρσίν του.
οτη ἀλλ᾽ ἔχεις καὶ ἐσὺ δαμὶν μικρὸν ὁκάτι ψέγος· 275
καὶ νὰ σὲ τὸ εἰπῶ ἐδῶ µέσον τοῦ συνεδρίου.
πολλάκις µε φιλεύεσαι καὶ παίζεις μετὰ ᾿μένα,
ἐγὼ θαῤῥώ ὡς ἄκακον μὴ ἔχων πονηρίαν,
µέσα εἰς τὴν ἀγάπη µας κατεμπιστεύοµέν σου
καὶ δίδω σου ἁπλότηταν καὶ ἀνεξικακίαν· 280
σὺ δὲ δράσσεις καὶ σφίγγεις µε µέσον ἐκ τοῦ τραχήλου
καὶ πνίγεις µε καὶ τρώγεις µε μὲ τὴν ἐπιβουλίαν,
καὶ οὔτε ἡ ἀγάπη σου ἔνε στερεωµένη,
ἀλλ᾽ οὔτε ἢ φιλία σου ἔνε ἐμπιστεμένη,
ἀλλ᾽ εἶσαι ψεματάρισσα, κλέπτρια καὶ τζιγκάνα, 285
μαγγαναρέα φλύαρη κοιλιοχορδοφάσσα.
καὶ ὅταν ἐξαπορισθῆς, ἐσθίεις τὰς ἀκρίδας
καὶ κλέπτεις τὰ σταφύλια καὶ τρώγεις τὰς σταπίδας.
ἐὰν δὲ στήσουν µάγγανον πολλάκις νὰ σὲ πιάσουν,
ὥστε νὰ ζῆς, νὰ ἀναπνῆς, θέλουν σε κοπανίζει, 290
νὰ χέζης τὰ σταφύλια καὶ νὰ τσιλᾷς τὰς ῥώγας.
νὰ ᾽μπαινοεβγαίνῃ ὁ κῶλός σου, νὰ χέζῃς τὰς σταπίδας,
νὰ γδάρουν τὸ δερµάτιν σου καὶ νὰ τὸ πάσσουν στάκτην͵
νὰ ῥίξουσιν τὰ κρέη σου ἐπάνω εἰς τὰς πέτρας,
νὰ συναχθοῦν τὰ ὄρνεα καὶ νὰ σὲ καταφάγουν. 295
ἀμμὴ ἐγὼ, κακότυχη, καὶ ἂν μὲ κυνηγήσουν,
ἐσθίουν µε οἱ βασιλεῖς καὶ τρώγουν μ᾽ οἱ ῥηγάδες,
οἱ ἄρχοντες οἱ εὐγενεῖς καὶ πᾶσα ἀνθρωπότης,
καὶ θέτουν µε εἰς τὰ χρυσὰ καὶ ἀργυρὰ σκουτέλια,
καὶ βάνουν µε εἰς ἔμορφας κούπας μὲ πιπεράδας. 300
ἀλλὰ καὶ τὸ δερµάτιν µου ἔνε τετιμηµένον·
φορεῖ το ᾽ς τὸ κεφάλιν του πᾶς µέγας τῶν ἀνθρώπων,
καὶ ἅπας δὲ ὁ ἰατρὸς καὶ µέγας µαρκατάντος,
ἀλλὰ καὶ ᾑ ἀρχόντισσαις ᾑ µεγαλομανδούσσαις,
ποῦ ἔχουν τὰς μακρὰς οὐρὰς καὶ σύρνουν τας οπίσω, 305
ἔχουν το µέσον ἔνδυμαν διὰ τὴν πρεποσύνην·
[πολλάκις δὲ τὰ ἔχουσιν διὰ πολλὴν ψυχρότην]
ὁμοίως καὶ οἱ ἄρχοντες ἐνδύματα εἰς ῥοῦχα
τὰ ἔχουσιν κατὰ καιρὸν διὰ πολλὴν ψυχρότην·
ἀκμὴν καὶ τὸ ποδάρι µου, τὸ εὐτελές µου µέλος, 310
κἀκεῖνον Χρείαν ἐκτελεῖ κι αὐτό ᾽ν᾽ τετιµηµένον·
ἔχει το γὰρ ὁ χρυσοχὸς, συνάγει τὸ χρυσάφιν
καὶ τὸ ἀσήμιν τὸ ψιλὸν τὸ ἀπὸ ῥινισμάτων.“
ταῦτα εἰπόντος τοῦ λαγοῦ, ἐντράπη ἡ ἀλώπηξ,
ἐξέβην καὶ ἐστάθηκεν µέσον τοῦ συνεδρίου· 315
ἀκούσασα ἡ ἔλαφος λαγοῦ τὴν καυχησίαν,
πηδηµατίτσιν ἔποικεν ἔμορφον παρὰ πάντας,
καὶ εἰς τὸ µέσον ἔμπηκεν, ἐστάθην παῤῥησίᾳ,
ἄφοβος ἀναντίῤῥητος, μὴ ἔχουσα δειλίαν,
ἀλλὰ καὶ χοῖρος ὁ κυμπὸς ἅμα σὺν τῇ ἐλάφῳ. 320
ἡ ἔλαφος ἀπήρξατο, τοιούτους λόγους εἶπεν
„φλυαροκόπε λαγωὲ, τί ἓν τὸ τζαμπουνίζεις;
καυχᾶσαι εἰς τὰ κρέη σου καὶ εἰς τὰ δέρµατά σου;
νὰ σὲ εἰπῶ λοιπὸν ἐγὼ ὅσα καὶ ἂν θυμοῦμαι,
τὰ δ᾽ ἄλλα ἀπομένοντα νὰ σὲ τὰ εἰπῆ ὁ χοῖρος. 325
δυόδοντε, κακόδοντε, σαλὲ, σπιθαµογένη,
καὶ µεγαλαύτη, γαμησᾶ, καὶ κλαδοτρυπολόγε,
ταὐτιά σου καὶ ὁ κῶλός σου πάντα τσιμούρια γέµουν.
καίει σε καὶ ὁ ἥλιος δι᾽ ὅλης τῆς ἡμέρας·
τὴν νύκταν µόνον περπατεῖς, δαιμόνων τάξιν ἔχεις· 330
καὶ ἂν ἀκούσης τίποτες μικρὸν κτύπον ὀμπρός σου,
κλαδὶν ἢ χόρτον νὰ σειστῇ ἢ μυῖγα νὰ πετάσῃ,
φεύγεις ὥσπερ διάβολος ἐκ τοῦ θυµιαμάτου.
οὕτως γὰρ ἑρμηνεύεται ἡ σὴ ἐπωνυμία͵
πτὼξ γραφικῶς ὁ λαγωὸς, ὡς πτήσσω τὸ φοβοῦμαι. 335
σὺ ἐπαινεῖς τὰ κρέη σου καὶ σὲ ὑπερυψόνεις·
ἡ μαρτυρία γὰρ ἡ σὴ οὐδ᾽ ὅλως ἀληθεύει·
καὶ γὰρ τὰ κρέατα τὰ σὰ κακόψητα ὑπάρχουν
καὶ μᾶλλον κακοστόµαχα, ἀργὰ εἰς τὸ χωνεῦσαι.
τὸ δὲ ἐμὸν τοῦ ἐλαφιοῦ ἀσύγκριτον ὑπάρχει· 340
ἐπάνω εἰς τὰ κρέατα τῶν τετραπόδων ζώων,
ὅπερ ἐσθίουν ἄνθρωποι, ἔνε τὸ ἐδικόν µου.
ἀλλὰ καὶ τὸ δερµάτιν µου ἔχουν εἰς πᾶσαν χρείαν,
εἰς κόρδας καὶ ζωνάρια, καὶ ἄλλα τούτων ὅσα,
ἀσκοπουγκίτσια μικρὰ ἅτιν᾽ ἴσχαν βαστάζουν, 345
ἣν οἱ ἄνθρωποι βαστάζουσιν νὰ ἅπτουν τὴν ἱστίαν.
εἰ δὲ τυχὸν ὀφίδια νὰ ἔνε εἰς τὸ σπήτιν,
καὶ ἄψουσιν μετὰ πυρὸς τὸ κέρας µου ἀπέσω,
ἐκ τῆς ὀσμῆς τοῦ κέρατος φεύγουσιν παραυτίκα
καὶ πλέον οὐδὲν δύνονται ἐκεῖ νὰ ἐμφωλεύσουν.“ 350
ὁ χοῖρος δὲ ὡς ἔστεκεν κ᾿ ἡ ἔλαφος' ἐλάλει,
ἀγανακτήσας ἔφησεν καὶ τῇ ἐλάφῳ λέγει
„ἀνέντροπε, κοψόουρε, ἔβγα ἀπὸ τὴν µέσην·
καμμιὰν οὐκ ἔχεις ἐντροπὴν ἀλλ᾽ οὐδὲ σωφροσύνην,
τὴν κολοβήν σου τὴν οὐρὰν ἀείποτε σηκόνεις, 355
καὶ φαίνεται ὁ κῶλός σου καὶ πάντες σὲ γελοῦσιν.
αρκεῖ σε λέγειν τὰ πολλὰ, ἄφες κ᾿ ἐμὲν νὰ εἴπω
μικρὰ καὶ ὀλιγούτσικα καὶ κοντολογηµένα·
καὶ πρὸς τὴν γνώσιν τὴν ἐμὴν φθέγξοµαι λόγους τούσδε.
καυχᾶσθε κ᾿ ὑπεραίρεσθε ἔξω ἀπὸ τὸ δέον 360
ἡ ἔλαφος καὶ ὁ λαγὸς διὰ τὰ κρέατά σας,
καὶ ψεύδεσθε, κοµπόνεσθε τοὺς ἀκούοντας πάντας.
οἱ πάντες γὰρ ἠξεύρουσιν, μικροί τε καὶ μεγάλοι,
τὸ κρέας τὸ ἡμέτερον τί νοστιµάδαν ἔχει.
ὡς οὐδ᾽ ὁ ἥλιος ποτὲ ἰσάζει μὲ τὰ ἄστρα, 365
ὡς οὐδὲ τὸ καλὸν ψωμὶν τὸ σεµιδαλευράτον
ἰσάζει μὲ τὸ * κιβαρὸν ἢ μετὰ τὸ κριθίνον,
οὕτως τὸ κρέας τὸ ἐμὸν μετὰ τοῦ ἐδικοῦ σας.
ὥσπερ τὸ ἅλας γὰρ ἀρτεῖ τὰ φαητὰ τοῦ κόσμου,
οὕτως ἀρτίζει τὸ ἐμὸν εἰς πᾶσαν µαγειρίαν͵, 370
καὶ μὲ τὰ λάχανα καλὸν καὶ μὲ τὸ κολοκύνθι,
καὶ ἐκζεστὸν καὶ μοναχὸν, δίχα κανένα εἶδος,
ἀκόμη καὶ ὀπτούτσικον ἔμορφον µυρωδάτον,
θέλει χλωρὸν, θέλει παστὸν, ὅπου νὰ µαγειρέψουν.
παστόνουν καὶ φυλάσσουν µε δι᾽ ὅλου γὰρ τοῦ χρόνου, 375
καὶ βάνουν µε εἰς τὸ σταμνὶν καὶ µέσα εἰς τὸ πιθάριν
καὶ πολεμοῦσι μὲ * πτικὴν, μὲ ἄλλα τὰ τοιαῦτα,
καταμαγούλαν, σύγλωσσην, μετὰ χοιρομµερίων,
λουκάνικα ἀπάκια, πλευρὰς παχυλαρδάτας,
καὶ πασπαλάδες λιπαρὰς καὶ παραγεµισµένας. 380
καὶ ὅταν ᾿ψήνουσιν ποτὲ τὸ ἐδικό σας κρέας,
προσβάλλουσιν ἐκ τὸ ἐμὸν ὅπως νὰ τὸ ἀρτίση·
χωρὶς ἐμοῦ οὐδεμίαν ἔχουσι µυρωδίαν.
ἀκόµη καὶ ἡ τρίχες µου χρείαν ἀποπληροῦσιν
μεγάλην, ἀξιόλογον εἰς Φράγγων ἐκκλησίαν· 385
καὶ γὰρ εἰς τὸ ἁγίασμαν τὰ φραγγοπαπαδούρια
μετὰ τῆς τρίχας τῆς ἐμῆς τοὺς πάντας ἁγιάζουν,
καὶ τὴν βορβοροκύλισιν ποσῶς οὐδὲν θυμοῦνται.
κ᾿ οὔτε τζαγκάρης ἢ σελλᾶς ἢ ῥαπτοδερματάρης
νὰ ῥάψῃ δύναται ποσῶς ἄχρι κεντέαν μίαν, 390
χωρὶς νὰ βάλλῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τρίχαν ἐκ τὴν οὐρίαν.
οὔτε ζωγράφος δύναται ποσῶς νὰ ἱστορήσῃ,
ἐὰν μὴ βάλλῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τρίχαν εἰς τὸ κονδύλιν·
καὶ κάµνει ἄλλα ὑψηλὰ καὶ δεύτερα καὶ τρίτα·
ὅσα γὰρ βούλεται, ποιεῖ ὅλα διὰ τὴν τέχνην͵ 395
καὶ ἱστορίζει θαυμαστοὺς ναοὺς ἐξαιρημένους
καὶ τὰς εἰκόνας τὰς σεπτὰς τὰς σεβοπροσκυνοῦσιν
τὰ γένη τῶν Χριστιανῶν εἰς ἅπαντα τὸν κόσμον,
καὶ ἱστορογραφίζουσιν ἢ χρωματοπλουμίζουν
σπήτια καὶ παλάτια μεγάλων βασιλέων, 400
καὶ ἄλλους οἴκους φοβεροὺς μεγάλων μεγιστάνων.
ἀκόμη καὶ τὸ ᾿δόντι µου ποιεῖ καὶ τοῦτο χρεία·
ἔχουν το οἱ γραμματικοὶ καὶ πάντες οἱ σκουφάδες,
στιλβόνουν καὶ τὰς σκούφιας (των), στιλβόνουν τὰ χαρτία.
πολλάκις ἔχω το κ᾿ ἐγὼ εἰς χρείαν ἐδικήν µου· 405
ἔχω τ᾽ ὡς ἅρμα δυνατὸν εἰς τὸν καιρὸν τῆς μάχης,
ὅταν ἐχθρὸς μὲ πολεμῇ ἄδικα νὰ μὲ φάγῃ,
μετὰ τοῦ ὀδόντος κρούω τον καὶ σχίζω τον αὐτίκα
καὶ χύνω τὴν κοιλίαν του καὶ ὅλα τὰ ἐντός του.
σὺ δὲ, ἐλάφιν καὶ λαγὲ, τί ψῆφος ἓν δικός σας; 410
µίαν φωνὴν ἢ λαλιὰν ν᾿ ἀκούσετε πολλάκις;
ὁ ἥλιος οὐ βλέπει σας ἀλλ᾽ οὐδὲ ἡ σελήνη,
καθὼς καὶ ἡ πλησίον σας ἡ βρωμομυξαρέα,
ἡ σκατοβορβορόκοιλη αὐτήνη ἡ προβατίνη·
καὶ γὰρ εἷς κοπροζάγαρος χιλίας νὰ διώκη.“ 415
αἰσχύνθη γοῦν ἤ ἔλαφος καὶ ὁ λαγὸς ἐντράπη
τὸ ψέγος καὶ τὰς ὕβριτας καὶ λοιδορίας χοίρου
καὶ ὑποχώρησαν μικρὸν ὅλως καταισχυµένοι.
τὸ πρόβατον, ὡς ἤκουσεν τοῦ μοχθηροῦ τὰς ὕβρεις,
ἐξέβη τότε καὶ αὐτὸ καὶ ἔστη εἰς τὸ µέσον 420
καὶ ἥμερα καὶ ταπεινὰ ἐφθέγξατο τοιαῦτα
„πολλὰ ἐμεγαλαύχησας, φλυαροκόπε χοῖρε,
φησὶν ὁ ἐπιχώριος λόγος καὶ παροιμία,
Ἔβραῖον ὄζει καὶ βρωμεῖ καὶ ὅλη του ἡ θήκη.
οὕτως καὶ σὺ, κακόδοντε κοπροαναθρεµµένε, 425
κἂν ὅσα φᾷς, κἂν ὅσα πῆς, καὶ ὅσα σπαταλήσῃς,
ἐὰν μὴ φάγῃς κόπρια, οὐδὲν σοῦ νοστιμοῦνται.“
τότε εὐθὺς καὶ ὁ χοῖρος γελῶν καὶ χολιάζων
„ἦλθεν κι ἄλλη φιλόσοφος μείζων τῆς ἀλωπούτσας,
καὶ ἔχανεν τὸ στόµαν της καὶ ἔχεσαν οἵ πάντες. 430
ποῦ ἔμαθες τὰ γράµµατα, προβατομυξαρέα;
ὁ λύκος σοῦ τὰ ἔμαθεν, ὁ φίλος σου ὁ γέρων;
ὁ κύων ὁ παγκάκιστος ὁ ἀδελφόποιτός σου;
ἡ αἶγα μὲ τὰ γένεια, ἢ ὁ τράγος μὲ τὴν κοῦτσαν;“
τότε εὐθὺς τὸ πρόβατον ταῦτα ἀπηλογήθη 435
„ὦ μιαρὲ σκατόχοιρε, βορβοροκυλισμένε,
ποῦ τρώγεις πάντα τὰ κακὰ καὶ ἄχρηστα τοῦ κόσμου,
σκουλούκια καὶ κόπρια, κρέατα ψοφισμµένα,
ὄφιά τε καὶ ἑρπετὰ καὶ σαπηµένα κρέη·
ἀκόμη τὸ ὀλέθριον καὶ τὸ κακὸν τὸ κάµνεις, 440
κανένα ζώῶον ἢ πτηνὸν ἢ ὄφις ἢ θηρίον
οὐκ εἰσηκούσθηκέν ποτε τὸ κρέας του νὰ φάγι·
καὶ σὺ ἂν εὕρης μοχθηρὸν κανένα ψοφισμµένον,
πολλάκις δὲ ἀνὲ βρωμῆ καὶ ἂν ἓν σαπηµένον,
ἐκεῖ στέκεις καὶ τρώγεις το ὡς καθαρὸν ἀλεύριν· 445
καὶ πάντοτε ἡ μύτη σου ὀσμᾶται τὴν κοπραίαν,
καὶ ἀνασκάπτει τὰ πηλὰ διόλου καὶ τὰ βοῦρκα.
καὶ σὺ ποιεῖς τὴν ψῆφόν σου καὶ τὴν ὑπόληψίν σου
μὲ ζῶα καθαρώτατα, ἀμίαντα παράπαν.“
ὁ χοῖρος δὲ ὡς ἤκουσεν τὰς ὕβρεις τοῦ προβάτου, 450
καταισχυνθεὶς καὶ ἐντραπεὶς ἀπέφυγεν µακρόθεν·
τὸ πρόβατον ἀπόμεινεν στήκοντα εἰς τὸ μέσον.
ἡ αἶγα δὲ ὡς ἤκουσεν, ὁμοίως καὶ ὁ τράγος.
τοῦ χοῖρου πρὸς τὸ πρόβατον τοιαῦτα φθεγγοµένου,
ἐξῆλθον καὶ ἐστάθησαν µέσον τοῦ συνεδρίου, 455
οἱ δύο ὁμοθυμαδὸν νὰ ᾿ποῦν καὶ νὰ λαλήσουν.
ὅμως ἡ αἶγα προπετῶς ἀπέτεινε τοὺς λόγους
„ἔπρεπέ σε τὸ πρόβατον νὰ μὴ μᾶς λοιδορήσῃς,
ἐμὲν καὶ τὸν λωλότραγον, τὸν συνανάθροφόν µας,
μᾶλλον δὲ καὶ ὡς σὺ ἡμᾶς νὰ ἔχης συντροφίαν. 460
κ᾿ ἐμεῖς νὰ εἴπωμεν δαμὶν χοίρου τοῦ κοπροφάγου
καὶ τοῦ πλατυνοῤῥούθουνου καὶ τοῦ κονιδιάρη.“
τὸ πρόβατον δὲ παρευθὺς ἔρισεν πρὸς τὴν αἶγαν
„ἐκεῖ ὁποῦ ἐκατέβαλα καὶ κατεσὀφισά τον
τὸν χοῖρον τὸν κακότυχον καὶ τὸν µαγαρισµένον, 465
ἐσένα τί σὲ ἤθελα νὰ ᾖσαι εἰς ἐντροπήν µου,
διὰ νὰ σηκόνῃς τὴν οὐρὰν, νὰ δείχνῃς τὸ μουνίν σου,
στραβοκεραία καὶ βυζοῦ καὶ πετροφαγωµένη,
ἁπλῶς νὰ στέκῃς ὡς λωλὴ καὶ νὰ ἀναχαράσῃς,
καὶ νὰ κουνῇς τὸ γένιν σου ἀπάνω τε καὶ κάτω; 470
ἐγὼ τὰ πλέω τὰ καλὰ χαρίσματα, τὰ ἔχω,
ἀκμὴν οὐδ᾽ ὅλως εἶπά τα οὐδὲ καυχήστηκά τα,
ὅμως νὰ εἴπω καὶ ἐγὼ τὰ φυσικὰ τὰ ἔχω.
περὶ τοῦ ἐμοῦ κρέατος οὐ λέγω οὐδὲ φάσκω“
οἴδασιν γὰρ οἱ τρώγοντες καὶ οἱ ἐσθίοντές µε 475
παχύτητα καὶ ἡδονὴν καὶ καλοστομαχίαν,
εὔνοστα καὶ εὐστόμαχα ἅπαντά µου τὰ µέλη.
ἀμμὴ νὰ εἴπω τὰ πολλὰ, ὅσα καὶ ἂν θυμοῦμαι.
πρῶτον τὸ κέρας τοῦ κριοῦ τοῦ ἡμετέρου γένους
καὶ κατὰ σάρκα ἀδελφοῦ, χρῶνται αὐτὸ τεχνίταις 480
σπαθαρομαχαιράδες τε καὶ σουβλομανικάδες,
ἔχουν το εἰς µανίκια καὶ εἰς ἑτέρας χρείας.
καὶ περὶ τοῦ µαλλίου µου πολλὰ ἔχω νὰ λέγω,
βυρτζίζουσι, κτενίζουσιν καὶ νήθουσι τὸ νῆμα,
καὶ ἔκτοτε τὸ βάφουσιν πᾶσα λογὴν καὶ χρόαν, 485
κόκκινα, μαῦρα, κίτρινα, ὀξέα, γερανάτα,
καὶ ἄλλα τούτων πλείονα, χρειώδη πρὸς τὴν τέχνην,
ποιοῦν κουρτίνας ἔμορφας, ὡραιοπλουμισμένας,
καὶ σχηματίζουν καὶ ποιοῦν εἴδη καὶ θεωρίας,
ἀνθρώπους, ζῶα καὶ πτηνὰ, καὶ πάντα τὰ τοῦ κόσμου, 490
καὶ ἔχουν τα οἱ εὐγενεῖς, ἀλλὰ καὶ οἱ ῥηγάδες,
οἱ κόντες καὶ καβαλλάριοι καὶ ἄλλοι μετ᾿ ἐκείνων.
ποιοῦσιν σάκτια ψιλὰ καὶ µεγαλοπλουμάτα
ἃ ὁ σουλτάνος κάθηται κι ὅλοι οἱ ἀμηράδες·
ἁπλῶς καὶ πᾶσα γενεὰ, Ῥωμαῖοί τε καὶ Φράγκοι, 495
χρῶνταί τα εἰς κλινάρια καὶ εἰς τὰ στρώµατά τους.
ἀκόμη τὸ µειζότερον τὸ κάµνει τὸ μαλλίν µου
εἶναι τὰ ῥοῦχα τὰ φοροῦν ὅλη ἡ ἀνθρωπότης
εἰς ἅπαντα τὰ πέρατα, μικροί τε καὶ μεγάλοι,
οἱ βασιλεῖς, οἱ ἄρχοντες καὶ πάντες μεγιστᾶνοι 500
φοροῦσιν τὰ ψαλόνια ὁμοῦ καὶ τὰ σκαρλάτα,
οἱ δ᾽ ἄλλοι πάλιν μετ᾿ αὐτοὺς πᾶσαν βαφὴν καὶ χρόαν.
ἀκόμη τὸ χοντρὸν μαλλὶν κάµνουσιν καὶ τὰ γρίζα,
κάµνουσιν ῥάσα ὑψηλὰ, τζοχοϋφανδωμένα,
καὶ γουνοµεσοφόρια πατριαρχῶν μεγάλων, 505
μανδύα, παραµάνδυα μητροπολιτῶν κ᾿ ἐπισκόπων,
καὶ ἐσωφόρια διπλᾶ μεγάλων ἡγουμένων,
καὶ ἄσπρα ὑποκάμισα τῶν νέων καλογραίων.
τὰ δ᾽ ἄλλα πάντα τὰ χοντρὰ, τὰ ἀπομειναρέα,
κάµνουν βαρέα στρώματα καὶ παραπιλωμένα, 510
κέντουκλα καὶ δρομάχια, φέλεθρα εἰς τὰς σέλλας.
καππάσια, σαρπούζια, σαρκούλια καὶ τἆλλα.
ἀκμὴν καὶ τὸ δερμάτιν μου κάμνει μεγάλην χρείαν,
καὶ ὁ τζαγγάρης χρᾶταί το εἰς πᾶσάν του δουλείαν,
παπούτσια, ὑποδήματα, φελάρια καὶ κλώστρας· 515
ἀλλὰ καὶ οἱ γραμματικοὶ ἐνδύνουν τὰ βιβλία
ἢ μαῦρον ἤτε κόκκινον ἤτε βαφὴν ἑτέραν.
πολλάκις δὲ καὶ ὁ σελλᾶς χρᾶταί το καὶ ἐκεῖνος
εἰς σέλλας, εἰς ῥαψίματα ἐντελημπροστελίνων,
εἰς χαλινοκαπίστελλα καὶ ὅσα τὰ τοιαῦτα.“ 520
ὡς ταῦτα πάντα ἤκουσαν λαλοῦντος τοῦ προβάτου,
ὑπερεθαύμασαν πολλὰ ἡ αἶγα καὶ ὁ τράγος,
καὶ ἀπεκρίθησαν ὁμοῦ οἱ δύο ἕναν στόμαν
„ἐσὺ, προβάτιν ταπεινὸν ποῦ βλέπεις πάντα κάτω,
μωρόλαλον, κακόστομον, ποῦ εὗρες τόσους λόγους, 525
ἐπαίνους καὶ καυχήματα καὶ τὴν μακρολογίαν,
νὰ ἐπαινῇς τὰ κρέη σου καὶ τὰ δερμάτιά σου,
ἀλλὰ καὶ τὰ μαλλία σου εἰς ποικιλοβαφίαν;
νὰ τὸ ἠξεύρῃς, ἄτυχη καὶ λωλοπροβατίνα,
ἔνε τὸ δέρμα τὸ ἐμὸν μεῖζον τοῦ ἐδικοῦ σου, 530
μεγάλον καὶ παχύτερον εἰς πάσας τὰς δουλείας.
ἀλλά γε καὶ αἱ τρίχες μου πληροῦσιν ἄλλην χρείαν·
πλέκουν σκοινία δυνατὰ, δεσμεύουσιν τὰ ζῶα,
ἅπαντα τὰ τετράποδα, μικρά τε καὶ μεγάλα.
ἀκμὴν τὰ ἔντερα ἡμῶν πληροῦσιν καὶ τὰς κόρδας, 535
ὁποῦ στιβάζουν τὸ μαλλὶν, μᾶλλον καὶ το βαμβάκι.
περὶ δὲ τοὐμοῦ γάλακτος οὐκ ἔχω τί νὰ λέγω·
καθὼς ἐσὺ εἶμαι κ᾽ ἐγώ, ἣ μᾶλλον δὲ καὶ πλέον,
καὶ ἄλλας χάριτας πολλὰς ἃς οὐκ ἐξόν μοι λέγειν,
540 καὶ οὐ καυχοῦμαι τὰ πολλὰ ὡς ἡ λωλοπροβάτα. 540
πόσα ἐβαττολόγησας ληρήματα καὶ λόγους,
καὶ ὑπὲρ φύσιν ἔποικες καὶ ὑπερεκαυχήθης,
οὐχὶ νὰ ἔλεγεν ὁ βοῦς καὶ τὸ παχὺν βουβάλιν,
ἢ ἄλλον ζῶον φοβερὸν λέγω ἐκ τῶν μεγάλων.
καὶ τότε ἀνεχώρησεν ἡ ταπεινὴ προβάτα· 545
ὁ βοῦς δὲ καὶ ὁ βούβαλος ὡς ἤκουσαν τοὺς λόγους
καὶ τὰ δικαιολογήματα αἰγὸς καὶ τοῦ προβάτου.
ἐξῆλθον καὶ ἐστάθησαν οἱ δύο εἰς τὸ μέσον
καὶ ἤρξαντο προφθέγγεσθαι πρὸς τὴν κοινότην ὅλην
„ἀκούεις, λέων βασιλεῦ, ἀκοῦτε, μεγιστᾶνοι, 550
τὰ ζῶα τὰ μικρούτσικα, τὰ οὐδετιποτένια,
πῶς ἐπολυλογήσασιν, πῶς ἐμακρολογῆσαν,
καὶ ὑπερεκαυχήσαντο ἐπάνω τοῦ μετρίου;“
εἶτα λέων ὁ βασιλεὺς καὶ πᾶσα ἡ βουλή του
τούτους τοὺς λόγους εἴπασιν πρὸς βοῦν καὶ τὸ βουβάλιν 555
„ἡ σύναξις, ἡ ῾μάδευσις ἡ ὧδε γεγονυῖα
οὕτως ἐστὶ καὶ ὁ μικρὸς καθάπερ καὶ ὁ μέγας,
οὕτως δὲ καὶ ὁ ἄτιμος ὥσπερ κι ὁ τιμημένος,
οὕτως δὲ καὶ ὁ ἄνανδρος ὥσπερ κι ὁ ἀνδρειωμένος,
πάντες δὲ νὰ συντύχουσιν καὶ πάντες νὰ λαλήσουν, 560
εἷς πρὸς τὸν ἄλλον νὰ εἰπῇ καὶ ἔπαινον καὶ ψόγον,
καθὼς ἐσυνετάξαμεν μεθ᾿ ὅρκου καὶ ἀγάπης
τὰ μέρη τὰ ἀμφότερα ἡμέρων καὶ ἀγρίων.
καὶ γὰρ ἀπὸ τὸ εὐτελὲς τὸν πονδικὸν καὶ κάτην
ἤρξαντο ᾑ διάλεξες καὶ ἦλθον ἕως ὧδε, 565
καὶ ἔνε χρεία νὰ ἐλθοῦν μέχρι τῶν μεγιστάνων,
ἕως τῶν μεγιστάνων μου κ᾿ ἐμοῦ τοῦ βασιλέως.
λοιπὸν λέγετε τίποτε, ἂν ἔχετέ τι λέγειν.“
τότε ὁ βοῦς καὶ βούβαλος ἤρξαντο ταῦτα λέγειν,
τὸ ἔλαβεν δ᾽ ὡς προπετῶς ὁ βοῦς τοιαῦτα λέγει 570
„φεύγετε, παραπτώματα, ἀποσκορακισθῆτε,
ἐβγᾶτ᾽ ἀπὸ τὴν μέση μας, ἐμαγαρίσετέ μας,
νὰ λάμψῃ πρῶτ᾽ ὁ ἥλιος, εἶτα καὶ ἡ σελήνη,
καὶ ἄστρα τὰ μικρούτσικα νὰ σκοτισθοῦν παντάπαν.
ἐγὼ γὰρ εἶμαι ἥλιος, τὸ φέγγος ἡ βουβάλα, 575
ἐσεῖς δὲ κακοῤῥίζικα ὡς μικρούτσικα ἄστρα,
κακότυχα καὶ καταφρονεμένα ......“
τότε ἐκατεντράπησαν ἡ αἶγα καὶ ὁ τράγος
καὶ τἆλλα ζῶα τὰ μικρὰ καὶ ἡ λωλοπροβάτα,
ἀπῆλθαν καὶ ἐστάθησαν εἰς τοὺς ἰδίους τόπους, 580
οἱ δύο δὲ ἀπέμειναν ὁ βοῦς καὶ τὸ βουβάλιν.
καὶ πρὸς τὸν βοῦν ἐλάλησεν ὁ βούβαλος τοιαῦτα
„πῶς ἔχανες τὸ στόμα σου αὐτὸ τὸ βρωμισμένον,
πῶς ἤνοιξες τὰ χείλη σου τὰ παχυλοπετσάτα,
καὶ ἔφησεν ἡ γλῶσσά σου ἡ πολυψαλιδάτη 585
ληρήματα καὶ λόγια καὶ ψευματολογίαις;
ἐσὺ μὲν εἶσαι ἥλιος, ἐγὼ δὲ ἡ σελήνη;
οὐκ ἐνετράπης, ἄτυχε, νὰ τὸ ἐξεχειλίσῃς;
οὐκ οἶδα τί ἔνε κάλλιον τὸ ἔχεις ἀπὸ μέναν·
οὕτως δὲ κάμνω καὶ ἐγὼ εἰς ἅπασαν δουλείαν, 590
ὡσὰν ἐσὲν, κακότυχον, μωρόλαλον βῳδάκιν.
εἰ δὲ καὶ θέλεις νὰ εἰπῶ νὰ καυχισθῶ δουμάκι
καὶ νὰ λαλήσω ῥήματα καὶ λόγους ἀληθείας,
κάλλιον εἶμαι παρὰ σὲν εἰς ἅπασαν δουλείαν
καὶ δυνατὸν καὶ μέγιστον, ὅπου κι ἂν μὲ γυρεύσουν, 595
εἰς ἅμαξαν, εἰς ἅλωναν καὶ εἰς τὴν ἀροτρίαν·
ἀκόμη καὶ τὸ γάλας μου μεῖζον τοῦ ἐδικοῦ σου,
ἀκμὴν καὶ παρὰ τῆς αἰγὸς καὶ παρὰ τοῦ προβάτου.
κάμνει τυρὶν ἐξαίρετον πολλὰ λιπαρωμένον,
τὸ χρῶνται οἱ ἡγούμενοι εἰς τὰ * μονόκυθρά των. 600
έχουν το εἰς τὰ λάχανα, τὰ λέγουσιν ὀφρύγια,
καὶ εἰς τὰς γούλας τὰς χοντρὰς, τὰς λέγουνε κουρούκλαις,
καὶ εἰς τὰς σεύκλας τρώγουν το, κ᾿ οἱ ἄρχοντες ᾿ς τὸ γεῦμα
ὀλίγον καὶ δαμίτσικον ὡς διὰ νὰ χωνεύσουν.
ἀκόμη καὶ τὸ κέρας μου μεγάλην χρείαν κάμνει· 605
ποιοῦν κερατοβούκινα, βαστάζουν στρατιώταις,
βαστοῦν εἰς τὰ κυνήγια, ἀλλὰ καὶ εἰς φουσάτον,
καὶ κροῦν τα καὶ φωνάζουσιν νὰ κράζῃ εἰς τὸν ἄλλον.
ἔχω κι ἄλλα χαρίσματα, ἂν θέλω νὰ σᾶς εἴπω,
ἀλλὰ ἀφίνω τα λοιπόν, οὐκ ἔξεστί μοι λέγειν.“ 610
τότε ὁ βοῦς ἐφθέγξατο καὶ λέγει πρὸς βουβάλιν
βορβοροκωλοκύλιστε, φλυαροσκατολόγε,
ὅσα εἶπες διὰ λόγου σου καὶ ὑπερεκαυχίσθης,
ταῦτα γὰρ ἔχω καὶ ἐγὼ καὶ ἄλλα πλείω τούτων.
πρῶτον ἐμὲν τὸ κέρας μου χρῶνται καλαμαράδες, 615
ποιοῦν τὰ καλαμάρια, ποιοῦν κονδυλογράφοι,
ἀλλὰ καὶ οἱ τορνάριδες εἰς ἅπασαν τὴν χρείαν,
εἰς θρόνους, εἰς σελλίσματα, εἰς σκάκους, εἰς ταβλία,
κ᾿ εἰς ἠλακάτας τορνευτὰς σφονδυλοτορνημένας,
εἰς ἄκρας σκουτελίων τε, εἰς ἄκρας λατσουνίων, 620
λέγω δ᾽ ἑτέρας πλείονας δουλείας τορνεμένας.
καὶ δεῦρο πάλιν νὰ εἰπῶ καὶ περὶ τῶν νευρῶν μου·
ἔχουν τα οἱ μαΐστορες τσαγγράδες, δοξαράδες,
νευρόνουν τὰ δοξάρια, νευρόνουν καὶ τὰς τσάγγρας.
ἀκόμη καὶ ὁ σαγιττᾶς νευρόνει ταῖς σαγίτταις, 625
καὶ ὁ σελλᾶς καὶ σαμαρᾶς χρῶνται καὶ οὗτοι ταῦτα,
καὶ ὅπου δ᾽ ἂν καὶ χρειαστοῦν, εὑρίσκουν τα εἰς δέμα·
ἀκόμη καὶ τὸ εὐτελὲς, τὸ ἄκρον τῆς οὐρᾶς μου,
χρῶνται αὐτὸ οἱ ἁλιεῖς εἰς ἄγραν τῶν ἰχθύων,
τὰς λέγουσιν ἀθερινὰς, τὰς μικροτάτας πάνυ. 630
ἀκόμη ἔχω νὰ εἰπῶ καὶ νὰ λαλήσω ῥῆμα·
πολλάκις δὲ καὶ ἂν ῾βρεθοῦν καὶ γύναια ἐκεῖσε
καὶ νὰ ἀκούσουν τὸ παρὸν ἀπόφθεγμαν καὶ ῥῆμα,
ἂν τύχῃ νὰ γελάσουσιν καὶ νὰ εὐνοστευθοῦσιν.
ἔχω καὶ νεῦρον δυνατὸν, μακρὸν καὶ πυρωδάτον, 635
ὁποῦ τὸ ἔχουν οἱ κριταὶ καὶ μαγκλαβοκοποῦσιν
τοὺς κλέπτας καὶ τοὺς ὑβριστὰς καὶ πάντες κακεργάτας
καὶ περὶ τοῦ πετσίου μου οὐκ ἔχω τί νὰ εἴπω,
ὥσπερ ὑπάρχει γὰρ τὸ σὸν, οὕτως καὶ τὸ δικόν μου,
καὶ εἰς ὠμὸν καὶ εἰς γναπτὸν, εἰς ἄλλας πάσας χρείας 640
κάμνει λουρία ἔμορφα, γναμμένα μὲ τὴν στύψιν,
χαλιναροκοπίστελα, ὀπισωμπροστελίνας,
καὶ ἄλλα τούτοις ὅμοια ἃ χρῶνται οἱ σελλάδες.“
ὡς ἤκουσεν ὁ γάδαρος βοὸς τὰς καυχησίας,
πῶς ἂν τὸ νεῦρόν του μακρὸν καὶ ἐξεπυρωμένον, 645
δαμὶν ἐτζιλιπούρδησεν, ἐγκάρισεν ὀλίγον,
πορδοκοπῶν ἐπέδραμεν, ἐστάθην εἰς τὸ μέσον,
ἐμπρὸς τ᾽ ὠτιά του ἔστησεν καὶ πρὸς τὸν βοῦν ἐλάλει
„ψέματα λέγεις, φλύαρε, καὶ περισσὰ καυχᾶσαι·
ἐγὼ ἔχω νεῦρον τὸ παχὺν, μεγαλοματσουκάτον, 650
μακρὸν, παχὺν καὶ στιβαρὸν, ῥουθουνοκεφαλάτον,
μὴ μόνον μεγαλώτερον παρὰ τὸ ἐδικόν σου,
ἀλλ᾽ ὑπερβαῖνον ἅπαντα τῶν τετραπόδων ζώων.
καὶ ὅταν οἰστροκινηθῶ καὶ πυρωθῇ ὀλίγον,
ὁμοιάζει τὸ κεφάλιν του φράγκικον σαρσαρόλιν. 655
ὅμως ἐβγᾶτε, φύγετε, ὁ βοῦς καὶ τὸ βουβάλιν·
ἐγὼ δὲ καὶ τὸ ἄλογον νὰ δικολογηθοῦμεν.“
ἀπῆγαν καὶ ἐστάθησαν μετὰ τοῦ συνεδρίου.
τὸ φοβερὸν τὸ ἄλογον ὡς ἤκουσεν τοὺς λόγους,
πηδηματίτσιν ἔκαμεν, ἐφόβησεν τοὺς πάντας. 660
ἀνέβην, ἐκατέβηκεν, ἐστάθην, ἐλυγίσθην,
τράχηλον ἐκαμάρωσεν, ἐτίναξε τὴν χαίτην.
μεγάλως ἐχλιμίντρισεν, ἐστάθην εἰς τὸ μέσον
καὶ πρὸς τὸν ὄνον ἔφησεν ῥήματα τὰ τοιαῦτα
„εἰπέ με, μαυροπεισματᾶ, εἰπὲ, ψωρογομάριν, 665
πῶς σὲ φορτόνουν, ἄτυχε, πῶς σὲ ῥαβδοκοποῦσιν.
φορτόνουν σε τ᾿ ἀλεύρια, κριθάριν καὶ σιτάριν,
τὰ ὄσπρια, τὰ φάβατα, καὶ ὅσα τούτων εἴδη,
φορτόνουν σε καὶ τὸ κρασὶν, ὀξίδιν καὶ τὸ λᾴδιν,
καὶ κουβαλεῖς καὶ τὸ νερὸν, τ᾽ ἄχερα καὶ τὰ ξύλα, 670
τὰ χόρτα καὶ τὰ φρύγανα, κρόμμυα κ᾿ εἴ τι ἄλλον,
τὰς πέτρας, τὰ χαλίκια, τὰ * κίσαλα, τὸ χῶμα,
καὶ ὅσα χρῶνται οἱ ἄνθρωποι εἰς ἅπασαν δουλείαν.
ῥαβδοκοποῦν, σκοτόνουν σε καὶ ματσουκοκοποῦν σε,
σουβλοκοποῦν τὸν κῶλόν σου μὲ σίδερα καὶ ξύλα. 675
πολλάκις καὶ ἂν σὲ εὑροῦν καὶ νὰ ποιήσῃς πρέδαν
ὁκάπου εἰς ἀμπέλια καὶ εἰς σπαρμένας χώρας,
κόπτουσιν τὰ αὐτία σου, χαράσσουν τὴν οὐράν σου,
καὶ βάνουν καὶ λαβόνουν σε μὲ τὴν χλωρὴν τὴν βέργαν,
καὶ οὔτε πίνεις οὔτε τρῷς οὔτε σεῖς τὴν οὐράν σου, 680
καὶ εἶσαι κάθαρμα, πομπὴ καὶ γέλοιον τῶν ζώων.
κι ἂν τύχῃ νᾆναι καὶ κακὸν σαμάριν τὸ σὲ στρώνουν,
ἐγδέρνει καὶ τὴν ῥάχιν σου, πληγόνει τὰς πλευράς σου,
καὶ τρώγουν σε συζώντανον κόρακες καὶ κουρούναις.
κι ἂν ἒν καὶ εὕρῃς καὶ νερὸν καὶ νᾆσαι φορτωμένος, 685
γυρίζεις καὶ τὸν κῶλόν σου καὶ βρέχεσαι καὶ στέκεις,
καὶ κάμνεις νοικοκύριν σου καὶ σκᾷ ᾿πὸ τὸ κακόν του,
καὶ δίδει σου καὶ ῥαβδακαῖς καὶ σέν᾽ ἀπόδαγκάνει.
ἀκόμη, πομπογάδαρε, νὰ σὲ εἰπῶ καὶ ἄλλον,
τὸ ἤκουσ᾿ ἀπ᾿ τοὺς γέροντας καὶ τοὺς προπάτοράς μου. 690
ἐσεῖς ἐβάλετε βουλὴν τοιαύτην οἱ γαδάροι,
καὶ ἕναν ἐξελέξατε τὸν ἔχετε φρονέα,
νὰ ἀποστείλετε αὐτὸν ἕως τὸν βασιλέα,
νὰ δεηθῇ καὶ νὰ εἰπῇ καὶ νὰ παρακαλέσῃ,
διὰ τ᾿ ἀπανωγόμια ποῦ βάνουν εἰς τὴν μέσην 695
καὶ βαρεοφορτόνουν σας ἕως νὰ ἀναπνῆτε,
μὲ ὁρισμὸν προστάγματος νὰ ᾿ρίσῃ νὰ τὸ κόψουν.
ὁ βασιλεὺς δὲ ἤκουσεν τὴν δέησιν τοῦ ὄνου·
κατὰ τὴν ὥραν ὥρισεν καὶ πρόσταγμαν ἐποῖκεν,
καὶ ἔγραφεν καὶ ὥριζεν πάντας γαδουρολάτας. 700
τοὺς ἔχοντας τὰ ὀνικὰ εἰς ἅπαντα τὸν κόσμον,
μηδὲν τολμήσειεν κανεὶς ἢ μικρὸς ἢ μεγάλος
νὰ βάλλῃ εἰς τὸν γάδαρον ἄλλον ἀπανωγόμιν.
ἐστράφη δὲ ὁ γάδαρος μετὰ χαρᾶς μεγάλης,
βαστάζων εἰς τὸ στόμα του καὶ εἰς τὰ ᾿δόντιά του 705
τὸ πρόσταγμαν καὶ ὁρισμὸν τοῦ βασιλεῶς ἐκείνου.
ὡς ἦλθεν δὲ, ὡς ἔσωσεν ὁ ὄνος ἐκ μακρόθεν,
κοπιασμένος τὰ πολλὰ, κοντὰ εἰς ἕνα μίλιν,
καὶ εἶδεν ὁμοθυμαδὸν ὁμοῦ τοὺς ὄνους ὅλους,
ἐγκάριξεν ἐκ τὴν χαρὰν τὴν ἄπληστον τὴν εἶχεν, 710
φωνάζοντα καὶ τρέχοντα, τζιλιπορδοκοπῶντα·
῾καλὴν καρδίαν ἔχετε, τὸ γένος τῶν γαδάρων,
ἔφερα γὰρ τὸν ὁρισμὸν ἀπὸ τὸν βασιλέαν,
νὰ μᾶς φορτόνουν ἐλαφρὰ εἰς τὴν ἀνάπαυσίν μας,
νὰ κόψουσιν παντάπασιν καὶ τὸ ἀπανωγόμιν᾽ 715
ἐπάνω δ᾽ εἰς τὸ ᾿γκάρισμα καὶ εἰς τοὺς λόγους τούτους
καὶ εἰς τὸ τζιλιπόρδημαν κ᾿ εἰς τὴν χαρὰν ἐκείνην
καὶ εἰς τὸ ἀναῤῥούφισμαν τῆς ἐγκαρισματέας,
ὁ ὄνος ἐκατέπιεν γραφὴν τοῦ βασιλέως,
καὶ ἦλθεν εὔκαιρος κενὸς εἰς τοὺς ἑτέρους ὄνους· 720
καὶ ἠρωτήσασιν αὐτόν ῾τί γὰρ καλὰ μαντάτα”;
καὶ εἶπε ῾νὰ ἠξεύρετε, τὸ γένος τῶν γαδάρων,
ὅτι ἐβάστουν πρόσταγμαν ἀπὸ τὸν βασιλέαν,
καὶ ἔγραφεν καὶ ὥριζεν εἰς ἅπαντα τὸν κόσμον,
ἵνα κοπῇ παντάπασιν καὶ τὸ ἀπανωγόμι· 725
ἐγὼ δὲ ἀπὸ τὴν χαρὰν τὴν εἶχα τὴν μεγάλην,
ὡς εἶδα καὶ τὴν σύναξιν ὁμοῦ τὴν ὑμετέραν,
ἐγκάρισα, ἐφώναξα, τζιλιπορδοκοπῶντα,
κατέδραμα δαμίτσικον νὰ δώσω συχαρίκιν,
καὶ εἰς τὸ ἀναῤῥούφισμαν τῆς ἐγκαρισματέας 730
τὸ πρόσταγμαν ἐσέβηκεν εἰς τὰ ἐντός μου μέσα.
λοιπὸν βαστάξετε δαμὶν ὡς οὗ νὰ κατουρήσω,
καὶ θέλει ἔβγην τὸ χαρτὶν καὶ θέλω σᾶς τὸ δώσει.
καὶ ἀπ᾿ ἐκείνου τοῦ καιροῦ κἀκείνης τῆς ἡμέρας
ἕως ἐδῶ καὶ πάντοτε γυρεύετε, γαδάροι, 735
καὶ ὅταν κατουρήσετε, κύπτεσθε καὶ ὀσμᾶσθε
καὶ τίποτε οὐχ εὕρετε, ἀλλ᾿ οὐδὲ νὰ εὑρῆτε,
καὶ τὸ ἀπανωγόμιον πάντοτ᾽ οὐδὲν σᾶς λείπει,
νὰ σᾶς βαρυφορτόνουσι. νὰ σᾶς ῥαβδωκοποῦσιν.“
τότε δὲ καὶ ὁ γάδαρος μικρὸν ἀπηλογείται 740
„πολλὰ μὲ ἐλοιδόρησας, πολλὰ μὲ ἐκατεῖπας,
ἄλογον ἀλαζονικὸν, ἀλλὰ καὶ ἐπῃρμένον.
οὕτως δὲ ἔχουν καὶ ἐμὲν ὥσπερ γὰρ καὶ ἐσέναν,
ταγίζουν με, ποτίζουν με, βάνουν με εἰς τὸν σταύλον.“
τὸ ἄλογον ὡς ἤκουσεν μεγάλως ἐθυμώθη 745
καὶ πρὸς τὸν ὄνον ἔφησεν ὑβριστικοὺς τοὺς λόγους
„γοργόν, ὁ σκατογάδαρος, φύγε ἀπ᾿ ὄμπροστά μου,
μὴ ἁπλώσω τὸ ποδάρι μου καὶ δώσω σου κλωτσέα
καὶ σχίσω τὸ κεφάλιν σου,τσακίσω τὰς πλευράς σου.
ὥστε νὰ ζῇς, νὰ ἀναπνῇς, νὰ σὲ λακτοκοπίζω, 750
διότι βάνεις καὶ ἐσὺ τὴν ψῆφόν σου, γαδούριν,
μὲ ἄλογον τὸ θαυμαστὸν, τὸ φοβερὸν καὶ μέγαν.
ἐμὲ σταυλίζουν πάντοτε ἀεὶ τὸν χρόνον ὅλον,
ταγίζουν με, ποτίζουν με καὶ κανακίζουσί με,
καὶ ἀγαποῦσί με πολλὰ παρὰ τὰ ζῶα ὅλα. 755
κοινῷ τῷ λόγῳ ἅπαντες καβαλλικεύγουσί με,
οἱ βασιλεις, οἱ ἄρχοντες, ῥηγάδες καὶ σουλτάνοι,
καὶ ἅπας ἄνθρωπος καλὸς καὶ ἅπας στρατιώτης
μὲ σέλλας χρυσοκόλλητας καὶ ἀργυροδεμένας,
χαλιναροκαπίστελα [ἀργυροχρυσωμένας, 760
μὲ ἐντελιπροστέλινα] μὲ τὸ χρυσοπετάλιν,
βαμμένα μὲ τὸ κρημιζὶ, ὅλα μὲ τὸ μετάξιν,
μὲ βροντοκούδουνα πολλὰ καὶ ἄλλας εὐμορφίας·
καὶ εἶμαι εἰς τὸν πόλεμον ὅλον κουβερτιασμένον
καὶ εἰς τὰ πανηγύρια καὶ εἰς τὰ κυνηγέσια. 765
κτενίζουσιν, παστρεύουσιν καὶ ὁμαλίζουσί με,
καὶ ὥσπερ τὰς γυναῖκάς τους οὕτως μὲ ἀγαποῦσιν.
ἄγομαι μὲ τὴν κάμηλον τὴν μακροσφονδυλάτην,
ὁποῦ φορτόνουν καὶ αὐτὴν, ὥσπερ ἐσὲν τὸν ὄνον,
γομάρια ἀβάστακτα, φορτώματα μεγάλα· 770
ὁποῦ ἐπαρακάλεσεν καὶ αὕτη τὸν θεόν μας
διὰ νὰ τὴν ποίσῃ κέρατα ὡς ζῶον εὐμεγέθη,
κἀκεῖνος ὥρισεν εὐθὺς νὰ ἔνε κουτσουαυτία,
κ᾿ ἔκοψεν τὰ αὐτία της, ἐποῖκέν την καὶ κύμπον,
κ᾿ ἔνε πομπὴ καὶ γέλοιον καὶ κάθαρμα τῶν ζώων.“ 775
ὡς ἤκουσεν ἡ κάμηλος ἐκεῖ τὸ ὄνομάν της,
κι (ὡς) κατ᾿ αὐτῆς ἀπέτεινεν ὕβρεις καὶ λοιδορίας,
εἰσῆλθεν καὶ ἐστάθηκεν καὶ αὕτη εἰς τὸ μέσον·
ὁ ὄνος δὲ καταισχυνθεὶς ἐστάθηκεν μακρόθεν.
τότε φησὶν ἡ κάμηλος τοιαῦτα πρὸς τὸν ἵππον 780
„τί ὠφελεῖ ἡ ἔπαρσις καὶ ἡ ἀλαζονεία
καὶ τὰ πολλὰ καυχήματα τὰ ἔχεις, ἀλογάκιν;
ἄκουσε καὶ νὰ σὲ εἰπῶ πολλὰ κακὰ τὰ ἔχεις.
ὅταν γηράσῃς καὶ ἐσὺ, βάνουν σε εἰς τὸν μύλον,
τυφλόνουν σε, κακότυχον, δέρνουν σε μὲ τὴν βίτσαν, 785
γυρίζεις καὶ σκοτίζεσαι ἡμέραν τε καὶ νύκταν,
ἐγδέρνουντ᾽ αἱ κουτάλαις σου, ὅλος ὁ σφόνδυλός σου,
κι ἀπὸ τὸν κόπον τὸν πολὺν καὶ ἀπὸ τὴν σκοτίαν
οὔτε νὰ φάγῃς ἠμπορεῖς οὔτε νερὸν νὰ πίῃς
καὶ ὅταν ἐξαπορισθῇς καὶ ἀποδυνατήσῃς, 790
ἐκβάλλουν καὶ ὑπάγουν σε ἔξω εἰς τὸ λιβάδιν·
ἐκεῖ ψοφᾷς, κακότυχον, καὶ τρώγουν σ᾽ οἱ κοράκοι,
ἐγδέρνουν τὸ δερμάτιν σου καὶ πολεμοῦν τὰς τσάπας,
καὶ τὴν οὐράν σου κόπτουσιν καὶ κάμνουσιν τριχέας.“
τότε πάλιν τὸ ἄλογον εὐθὺς ἀπηλογεῖται 795
„μωρὴ καμήλα, μυσερὴ καὶ καταβρωμισμένη,
κυμπόῤῥαχη, πλατύποδε καὶ κοντοουραδάτη,
νὰ γύρευες, κακότυχη, τὸ πῶς σὲ θέτουν κάτω,
καὶ βάνουν καὶ φορτόνουν σε γομάρια μεγάλα,
ἐπάνω δὲ καθέζεται αὐτὸς ὁ καμηλάρις, 800
καὶ εἶσαι ἀργοκίνητη, ἀργὴ ὥσπερ χελώνα
φύγε ἀπὸ τὴν μέση μας, παράσημον τῶν ζώων,
καθὼς καὶ ὁ γαΐδαρος ὁ λυκοφαγωμένος·
ὅπου γὰρ ἂν εὑρῇ αὐτὸν τὸν γάδαρον ὁ λύκος,
ἀσμένως ἀποδέχεται καὶ χαίρεται μεγάλως· 805
„ἰδού, εὑρήκαμεν᾿ φησὶν ‘τὸ ἐψημένον κρέας.’
ἐντράπη μὲν ἡ κάμηλος, φεύγει ἀπὸ τὴν μέσην,
τὸ δ᾽ ἄλογον ἀπόμεινεν μόνον καὶ μοναχόν του·
ὁ λύκος δὲ, ὡς ἤκουσεν ἐκεῖ τὸ ὄνομάν του,
ἐξέβην καὶ ἐστάθηκεν καὶ αὐτὸς εἰς τὴν μέσην 810
καὶ λέγει πρὸς τὸ ἄλογον ῥήματα τὰ τοιαῦτα
„πολλὰ ἐβαττολόγησας λόγους πολυλογίας
καὶ ὕβρισας τὴν κάμηλον ὁμοίως καὶ τὸν ὄνον,
ὠνείδισας δὲ καὶ ἐμὲν πῶς ἐσθίω τοὺς ὄνους.
λοιπὸν ἀρκεῖ σε τὰ πολλὰ, φεῦγε ἀπὸ τὴν μέσην. 815
ἐγὼ εἶμαι αἱμόβορον, ἐσθίω γὰρ τὰ ζῶα,
οὐ μόνον γὰρ τὸν γάδαρον, καθὼς ἐσὺ ληρίζεις,
ἀλλὰ καὶ σένα, ἄλογον, καὶ ὅλον σου τὸ γένος,
καὶ τὰ μικρὰ πουλάρια τὰ κάμνουν ᾑ φοράδες
ἐσθίω γὰρ τὰ πρόβατα ὁμοίως καὶ τας αίγας, 820
καὶ τὰ μικρὰ ἐρίφια καὶ τὰ μικρὰ ἀρνία,
καὶ τ᾿ ἁπαλὰ δαμάλια ὁμοίως καὶ τοὺς χοίρους,
καὶ ἄλλα ζῶα πάμπολλα, μικρά τε καὶ μεγάλα.
ὅμως νὰ δικολογηθῶ μὲ ὅμοιόν μου ζῶον·
ἐσὺ δὲ φύγε ἀπ᾿ ἐδῶ, ἄλογον ψωριασμένον, 825
μὴ μᾶς κολλήσῃ ὁ βρῶμός σου κ᾿ ἡ ψώρα τῶν πληγῶν σου.
καιρὸς γὰρ ἦλθεν ἀπ᾿ ἐδῶ νὰ φύγῃς ἐκ τοῦ μέσου.
ἐξέβηκεν τὸ ἄλογον, παραμερεὰ ἐστάθη.
ὁ λύκος δὲ ἀπέμεινεν μέσον τοῦ συνεδρίου.
ἡ ἄρκος δὲ, ὡς ἤκουσεν καὶ ἔβλεψεν τὸν λύκον 830
μεμονωμένον μοναχὸν, ἐστάθην εἰς τὸ μέσον,
καὶ λόγους ἐναπέτεινεν τοιούτους πρὸς τὸν λύκον
„πνιγάρη λύκε, θρασιοφᾶ, ἀλλὰ καὶ νυκτοκλέπτη,
καὶ τρυπολόγε μυσερὲ καὶ νυκτοπερπατάρη,
εἰπὲ, καὶ σὺ καυχίστησαι ὥσπερ τὰ ἀλλὰ ζῶα; 835
ἂν ἔχῃς μέλος τίποτες νὰ ὠφελῇ εἰς χρείαν,
εἰ μὴ τὸ ὅλον σου κορμὶν ἔν᾿ ἄχρηστον παντάπαν.
ὀνειδίζεις τὸ ἄλογον τὸ πῶς ποτὲ ψωριάζει,
καὶ μᾶλλον ἐσὺ, κάκιστε, ψωμιάζεις πάσα χρόνον,
καὶ κάθε καλοκαίριον ἥλιον οὐδὲν βλέπεις, 840
ἀλλ᾽ εἰς τὰ δάση καὶ λογγοὺς εἶσαι κατακρυμμένος,
καὶ τρώγουν σε οἱ κώνωπες, καὶ σφῆκες σὲ δαγκάνουν.
τότε ὁ λύκος ἔφησεν τοιαῦτα πρὸς τὴν ἄρκον
„μελισσοφάγε, μυσερὴ καὶ κοντοποδαρέα,
καὶ ἀλλοιθώρα καὶ στραβὴ καὶ χαμηλοβλεποῦσσα, 845
κορμοφηκάρα, παίγνιον τῶν μωροατζιγγάνων,
ἀχλαδοβαλανότροφε, μυρτοκουμαροφάγα,
οὐδὲ ἐσὺ ἔχεις καλὸν ἀπάνω σου τὶ μέλος,
καθὼς σὺ λέγεις καὶ ἐμὲν, καθὼς μὲ ὀνειδίζεις.
πάλιν ἀπηλογήθηκεν ἡ ἄρκος πρὸς τὸν λύκον 850
„ἐγὼ ἔχω ὠφέλιμον εἰς ἰατροὺς μεγάλους·
ἀξούγγιν τὸ ἡμέτερον διὰ παντὸς τὸ χρῶνται
εἰς ῥεύματα, εἰς ἀλοιφὰς, μὲ εἴδη μεμιγμένα,
ποιοῦν σκευὴν πανεύχρηστον εἰς τὰς πληγὼς καὶ πάθη.
ὅμως ἂς φύγωμεν μικρὸν ἔξω ἀπὸ τὸ μέσον, 855
νὰ ἔλθουν τὰ αἱμόβορα καὶ τὰ ἀνδρειωμένα,
καὶ δυνατὰ καὶ ἄγρια θηρία τὰ μεγάλα,
πάρδος καὶ λεοντόπαρδος, νὰ δικολυγηθοῦσι.“
λοιπὸν ἀπέφυγον μικρὸν ὁ λύκος καὶ ἡ ἄρκος.
πάρδος καὶ λεοντόπαρδος ἤλθασιν εἰς τὸ μέσον 860
καὶ εἷς τὸν ἄλλον ἔλεγεν „ἐγῲμαι ὁ καλλίων.“
τὰ ᾿δόντια ἐφάγγριζαν καὶ ἐνεγγριμασοῦσαν.
ὅμως ὁ πάρδος προπετῶς ἐφθέγξατο τοιαῦτα
καὶ πρὸς τὸν λεοντόπαρδον τοιούτους λόγους λέγει
„ἐσὺ οὐκ εἶσαι φυσικὸν, ἀλλὰ ἐξ ἡμισείας 865
ἔχεις ἀπὸ τὸν λέοντα, έχεις καὶ ἀπὸ μένα.
καὶ εἶσαι ζῶον πονηρὸν κοπελοαναθρεμμένον,
καθὼς δηλοῖ τὸ ὄνομαν τὸ τοῦ λεοντοπάρδου.
ἐγὼ δὲ πρὸς τὸ ὄνομα ἔχω καὶ τὴν ἀνδρείαν·
πάρδος γὰρ εἶμαι δυνατὸς, ὅλως ἀνδρειωμένος, 870
καὶ ὅλα τὰ τετράποδα ὅλα καταπονῶ τα.
εἰς δύο μου πηδήματα ἢ καὶ πολλάκις τρία
τὸ ζῶον, ὅποιον ἐστίν, φθάνω το καὶ κρατῶ το,
σφίγγω το μὲ τοὺς ὄνυχας, κι οὐ δύναται νὰ φύγῃ,
τρώγω το καὶ εὐφραίνομαι ἕως τὴν ὄρεξίν μου, 875
τὸ δ᾽ ἄλλον τὸ περίλοιπον ἀφίνω το καὶ φεύγω,
καὶ οἷον ἄλλον εὑρεθῇ θηρίον, τρώγει τοῦτο.
ἀκμὴν καὶ τὸ δερμάτι μου ἔχουν το οἱ σουλτάνοι·
οἱ ἄρχοντες οἱ εὐγενεῖς, μεγάλοι ἀμηράδες,
ἔχουν αὐτὸ καθίσματα ἀλλὰ κι ἀγκουμπιστήρια, 880
καὶ εἰς τὰ προσκεφάλαια καὶ εἰς στρωμνὰς τῆς κλίνης·
ἐκεῖ γὰρ ὅπου εὑρεθῇ, ψύλλος οὐκ ἔστιν ὅλως.“
τότε ὁ λεοντόπαρδος ἐφθέγξατο τοιαῦτα
„μηδὲν καυχᾶσαι, πάρδαλε, καὶ κοντοουραδάτε,
εἰς δύναμιν κ᾿ εἰς πήδημαν καὶ εἰς τοὺς ὄνυχάς σου, 885
ὅσα γὰρ κέκτησαι καὶ σὺ χαρίσματα καὶ πράξεις,
οὕτως τὰ ἔχω καὶ ἐγὼ ὥσπερ ἐσὲν τὸν πάρδον,
ἀκμὴν καὶ ὁ κατόπαρδος καὶ βασιλεὺς ὁ λέων.“
ἀκούσας δὲ ὁ βασιλεὺς μεγάλως ἐθυμώθη
καὶ πρὸς τὸν λεοντόπαρδον ἐφθέγξατο τοιαῦτα 890
„κρατεῖ με τὸ βασίλειον καὶ ἡ μεγαλειότης,
ἡ ὄχλησις, ἡ ταραχὴ ἡ μέλλουσα γενέσθαι,
ἀμμὴ νὰ ἥπλωσα δαμὶν τὸ παλαμόχειρόν μου,
καὶ νὰ σὲ ἔγγισα δαμὶν εἰς τὴν κατασαγοῦναν,
καὶ νὰ σὲ ἐξεστόμωσα ἕως τὸν μέλιγγά σου· 895
τότε νὰ σ᾽ ἔμαθα καλὰ τὸ πῶς νὰ συντυχαίνῃς,
τὸν βασιλέα δὲ ποτὲ νὰ μὴν τὸν ἀναφέρῃς.
ἀλλ᾽ ὅμως γοῦν πρὸς τὸ παρὸν ἐβγᾶτ᾽ ἀπὸ τὸ μέσον,·
νὰ ἔλθῃ καὶ ὁ ἔλεφας ὁ καὶ συγκάθεδρός μου,
νὰ εἴπῃ καὶ αὐτὸς λοιπὸν χαρίσματα τὰ ἔχει. 900
καὶ ὅταν ἐκπληρώσουσιν καὶ ἀποποῦν οἱ πάντες,
τότε νὰ εἴπω καὶ ἐγὼ καὶ τότε νὰ ὁρίσω,
ὡσεί τι ἔχων θέλημαν ὡς βασιλεὺς καὶ λέων.“
τότε ἐλθὼν ὁ ἔλεφας ἐστάθη εἰς τὸ μέσον
καὶ ταῦτα προσεφθέγξατο πρὸς τὴν κοινότην ὕλην 905
„ὥσπερ τις πύργος ἀσφαλὴς καὶ κατωχυρωμένος,
φρούριον ἀπολέμητον καὶ δυνατὸν εἰς ἄκρον,
οὕτως ὑπάρχω καὶ ἐγὼ, σφόδρα στερεωμένος·
ἐπάνω μου γὰρ κτίζουσιν κάστρη μὲ τὰ σανίδια,
καὶ ξυλοπύργους δυνατοὺς πολλὰ ὠχυρωμένους, 910
καὶ στήκουσιν οἱ ἄνθρωποι μέσα ἀρματωμένοι
καὶ πολεμοῦσιν ἰσχυρῶς πάντας τοὺς ἐναντίους,
καὶ πάντας καταβάλλουν τους, πάντας καταπονοῦν τους.
ἀκόμη τὰ ὀστέα μου ποιοῦν μεγάλας χρείας,
βασιλικὰ κλινάρια, πατριαρχῶν σελλία, 915
καὶ δοκανίκια γλυπτὰ, τορνοεμφωλευμένα,
καθίσματα βασιλικὰ, θρονία δεσποτάτα·
κρατοῦν τα οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ μητροπολῖται
καὶ οἱ μεγαλοηγούμενοι μὲ τὰς μακρὰς γενειάδας,
ἀκόμη καὶ οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ πραγματευτάδες 920
ἔχουσίν τα παιγνίδια καὶ αὐτοὶ τορνεμένα,
ταβλία καὶ ζατρίκια καὶ ὅσα τὰ τοιαῦτα.
ποιοῦν μαχαιρομάνικα μεγάλων μαχαιρίων,
ὁμοίως καὶ εἰς τὰ μικρὰ ὡραιωμένα σφόδρα·
κτένια ἔμορφα πολλὰ, τὰ δένουν μὲ χρυσάφιν, 925
ἀκόμη μὲ ἀσήμιον σμαραγδοπλουμισμένα,
καὶ ἔχουν τα ᾑ ἀρχόντισσαις καὶ γραίαις καὶ μεσόγραις·
ἀλλ᾽ ἔχουσιν καὶ κάτοπτρα ἃ λέγονται καθρέπται,
καὶ βλέπουσιν τὸν ἴσκιον ταις αἱ νέαις κοπελούδαις.“
ὡς ἤκουσεν ἡ μαϊμοῦ ἐλέφαντος τοὺς λόγους—
ὅλοι γὰρ ἐσυντύχασιν καὶ ὅλοι γὰρ ἀπεῖπον,
οὐδένας δὲ ἀπόμεινεν, μόνον αὐτὴ καὶ μόνη·
ἐκρύπτετο δ᾽ ὡς πονηρὰ μέσον τῶν τετραπόδων—
ἐπήδησεν δὲ καὶ αὐτὴ κ᾿ ἐστάθην εἰς τὸ μέσον,
καὶ ταῦτα ἀπεφθέγξατο καὶ τὸν ἐλέφαν λέγει 935
„ἦλθες καὶ σὺ, μακρύμυτε, μετὰ τῆς προμυτίδος,
νὰ καυχισθῇς, νὰ ἐπαρθῇς, παράσημον τῶν ζώων;
ἔξω ἀπὸ τῆς φύσεως τῆς ἡμετέρας εἶσαι,
καβούρου τάξιν κέκτησαι μεγαλοχαχανάτου,
ἔχεις ἀλλοῦ τὸ στόμα σου κι ἀλλοῦ τὴν προμυτίδαν, 940
ἀλλοῦ συνάγεις βρώματα καὶ ἀλλαχοῦ τὰ τρώγεις.
λοξόποδε, παράσημε καὶ κάθαρμα τῶν ζώων,
δίχα γονάτων γέγονας καὶ δίχα ἁρμονίας,
καὶ στέκεις μονοστέλεχος νύκταν τε καὶ ἡμέραν,
καὶ οὐ πίπτεις ν᾿ ἀναπαυθῇς καθὼς τὰ ἄλλα ζῶα, 945
οὔτε ἀνάπαυσιν μικρὰν έχεις ὡσὰν οἱ πάντες·
ἀλλ᾽ ὅταν θέλῃς νὰ ὑπνῇς, ἱστέκεσαι ὁλόρθος
καὶ ἀκουμπίζεις εἰς δενδρὸν ἢ εἰς μεγάλην πέτραν,
καὶ μετὰ φόβου στέκεσαι καὶ τρέμεις καὶ κοιμᾶσαι·
καὶ ἂν νυστάξῃς πάμπολλα καὶ κοιμηθῇς βαρέα. 950
ἀλλοὶ (’ς) ἐσὲν κακότυχον, πῶς θέλεις ἐξεστρέψει,
νὰ γείρῃς ἐξανάσκελα, νὰ πέσῃς ἄνω κάτω,
οἱ πόδες σου νὰ στέκουνται ἀπάνω ὥσπερ ξύλα,
ποσῶς δὲ νὰ μὴ δύνασαι διὰ νὰ ᾽γερθῇς ὁλόρθος.
καὶ ἔρχουνται οἱ ἄνθρωποι ὁποῦ σὲ κυνηγοῦσιν, 955
εὑρίσκουν καὶ σκοτόνουν σε καὶ καταλύουσίν σε,
ὡς ἄνανδρον, ὡς ἀσθενὴν, μὴ ἔχοντα τί δρᾶσαι.
καὶ σὺ ληρεῖς μὲ τὰς πολλὰς τὰς ψεματολογίας,
πῶς εἶσαι ζῶον μέγιστον, πάνυ ἀνδρειωμένον.
πολλάκις δὲ οἱ ἄνθρωποι ποιοῦν καὶ ἄλλας πράξεις 960
καὶ τέχνας ἄλλας, ἄτυχε, πῶς νὰ σὲ καταλύσουν,
καὶ οὔτε ὕπνον θεωρεῖς νύκταν τε καὶ ἡμέραν
ἀξινογλύφουν τὰ δενδρὰ ἢ πριονοκοποῦν τα,
καὶ ἀποκόπτουν τα λοιπὸν εἰς ἄκρον νὰ κοποῦσιν,
καὶ πᾶς ἐκεῖ νὰ κοιμηθῇς, ἐκεῖ καὶ νὰ ᾽κουμπήσῃς· 965
τὸ δένδρον πίπτει, κρούει σε καὶ εἰς τὴν γῆν σὲ βάνει,
σκοτόνουν σε, ὡς εἴπομεν, καὶ παίρνουν τὰ ὀστᾶ σου.
αὐτὰ γὰρ εἶναι τὰ καλὰ καὶ τ᾽ ἀγαθὰ τὰ ἔχεις.“—
τότε ὁ μέγας ἔλεφας εἰς ἄκρον ἐθυμώθη,
στο μετὰ σφοδρᾶς τῆς ἀπειλῆς τὴν μαϊμοῦν ἐλάλει 970
φεῦγε, φαγκρὶν, παράπτωμα ἀκάθαρτον παράπαν,
μυσεροκακομούτζουνον, ψειροκονιδοφάγον,
εσθίεις τὰ ζωΰφια, τὰς μίγλας καὶ τοὺς ψύλλους.
καὶ ἄλλα τὰ μικρότατα τῶν ἀκαθάρτων πάντων.
φεῦγε λοιπόν από έμπροσθεν, μὴ μαγαρίσῃς πάντας.“ 975
δρομαία δὲ ἡ μαϊμοῦ φεύγει από την μέσην,
ἀπὸ τὸν φόβον τὸν πολὺν τὸν εἶχε τοῦ ἐλέφα.
καὶ μέσα ἀπεκρύβηκεν πάντων τῶν τετραπόδων.
ὁ βασιλεὺς δ᾽ ἀπέμεινεν λέων μεμονωμένος
καὶ πρὸς τὸ πλῆθος ἔφησεν λόγους καὶ ὁμιλίας 980
„ἀρκοῦσιν τὰ λεγόμενα τὰ εἴπασιν οἱ πάντες,
αἱ ὕβρεις, οἱ ὀνειδισμοὶ, οι επίνοι καὶ ψόγοι,
αἱ καυχησίαι αἱ πολλαὶ καὶ αἱ ἀντιλογίαι.
ὁρίζω δὲ ἀπὸ τοῦ νυν, λέγω καὶ ἀποφαίνω,
ἡ καθαρὰ καὶ ἄδηλος ἀγάπη καὶ φιλία, 985
ὁποῦ ἐσυνεστήσαμεν μεθ᾿ ὅρκου καὶ ἀγάπης,
ὁρίζω δὲ ἀπὸ τοῦ νῦν νὰ ἔν καταλυμένη,
νὰ ἔνε μάχη δυνατὴ, καθάπερ καὶ τὸ πρῶτον,
καὶ πάντα τὰ τετράποδα, τὰ αἱμοβόρα ζῶα,
νὰ τρώγουσιν τὰ καθαρὰ, καθάπερ καὶ τὸ πρῶτον, 990
ὅποιον καὶ καταπονεῖ καὶ ἔνε εἰθισμένον.“
τότε νὰ εἶδες ὀδυρμοὺς καὶ δάκρυα μεγάλα
καὶ ὄχλησιν καὶ ταραχὴν, τὴν ἔποικαν τὰ ζῶα,
νὰ εἶδες καὶ πηδήματα καὶ δρόμια ἐκεῖσε.
ὅπου ἐκαταπόνεσεν, ἐδίωκεν τὸν ἄλλον, 995
ἔφθαναν καὶ ἐδάγκαναν καὶ ἐτινάσσασίν τα,
οἱ μὲν ἀπὸ τὸν σφόνδυλον, οἱ δ᾽ ἄλλοι ἀπὸ τὴν ῥάχη,
ἄλλοι δ᾽ ἀπὸ τὰ ῾μίκωλα καὶ ἀπὸ τὴν κοιλίαν,
ἕτεροι δὲ ὡς ἔφτασαν καὶ ὅποθεν ὀρθῶσαν.
καὶ ἤκουσες καὶ τοὺς κλαυθμοὺς καὶ τὴν μεγάλην θλίψιν, 1000
καὶ τοῦ πολέμου ταραχὴν καὶ τὴν πολλὴν τὴν βίαν,
τὴν εἶχαν τὰ τετράποδα νὰ τρώγη ἕναν τἄλλο.
ὅμως νὰ διηγήσωµαι τὸν πόλεμον ἐκεῖνον
καὶ κατὰ µέρος λέξομαι λεπτομερῶς εἰς ἄκρον
τὴν βίαν καὶ τὴν ταραχὴν τὴν τότε γενοµένην. 1005
πρῶτον εὐθὺς ὁ βασιλεὺς ἐπήδησεν ὁ λέων
καὶ τὴν βουβάλαν ἔδωκεν, ἐπῆρέ την καὶ κάτσε.
ἰδὼν ὁ βοῦς ἐλάλησεν ἐπάνω εἰς τὸν λέον,
καὶ σφόδρα ἐμουγκήθηκεν, ἐβόησεν µεγάλως
„βλέπετε τὸν πανάπιστον, τὸν ὁρκοκαταλύτην, 1010
ἀλλὰ καὶ τὸν ἐπίορκον καὶ ἀρχηγὸν τῆς μάχης.
οὗτος οὐκ ἔνε βασιλεὺς οὐδὲ αὐθέντης ἔνε,
ἐπεὶ τὴν µάχην συνιστᾷ καὶ καταλῦ ἀγάπην.
καὶ γὰρ ἂν ἦτον βασιλεὺς, καθὼς καὶ τζαμπουνίζει,
νὰ ὥρισεν καὶ νᾶστεκεν πάντοτε ἡ ἀγάπη. 1015
ἐπεὶ οὖν ἔνε κακοποιὸς καὶ ὁρκοπαραβάτης,
οἳ πάντες ἂς τὸν δώσωµεν μικροί τε καὶ μεγάλοι,
καὶ ἂς τὸν ἀποκτείνωμεν ὡς ὁρκοπαραβάτην.“
καὶ ἀποφάσισεν ὁ βοῦς πρῶτον καὶ ἐκατέβη,
καὶ σείει τὸ κεφάλιν του, κρούει τον κερατέα, 1020
καὶ ὅλον του τὸ κέρατον εὐθὺς ἐκάτσεν µέσα
εἰς τὴν κοιλίαν λέοντος καὶ ἐξεντέρισέν τον.
ἰδὼν δὲ πάρδος τὸ παρὸν θέαµα τὸ τοῦ λέου,
µεγάλως ἐλυπήθηκεν καὶ πρὸς τὸν βοῦν ἀντεῖπεν·
„πόθεν νὰ ζῇ ὁ βασιλεὺς, πόθεν οἱ ἄρχοντές του, 1025
ἐὰν οὐ φάγῃ ἀπὸ σὲν καὶ ἀπὸ τοὺς ἑτέρους;“
καὶ ἥπλωσεν τὸν πόδαν του ἐπάνω εἰς τὸ βῴδιν-
καὶ τὸ ἰδὼν ὁ βούβαλος ἐσέβην εἰς τὴν µέσην,
κλῶτσον τὸν κλῶτσον ἔκρουεν τὸν πάρδον μὲ τοὺς πόδας,
ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ κέρατα ἐσώσπαστον τὸν κάμνει· 1030
καὶ μὲ τὴν βίαν τὴν πολλὴν καὶ τὴν ἀνάγκη ἐκείνην
μικρὴν φωνὴν ἐλάλησεν ὁ πάρδος ἀπὸ χάµαι
„ποῦ ΄στε, συντρόφοι ἀδελφοὶ, ὠμόβορα θηρία,
καὶ στέκετε καὶ βλέπετε καὶ δὲν μᾶς βοηθεῖτε;“
εὐθὺς ὁ λεοντόπαρδος, εὐθὺς καὶ ἡ ἀρκοῦδα, 1035
ὁ λύκος, ἡ ἀλώπεκα, ὁ σκύλος καὶ ὁ κάτης,
ὅλοι ἐκεῖ εἰσέδραμον εἰς βοηθειὰν τοῦ πάρδου·
τὰ ἕτερα ὠμόβορα καὶ τετράποδα ζώα
εἰς µίαν ὥραν καὶ φωνὴν ἐσυνάχθησαν ἅμα
εἰς µάχην καὶ εἰς πόλεμον τῶν καθαρῶν τῶν ζώων. 1040
ὡς ταῦτα πάντα εἴδασιν τὰ καθαρὰ τὰ ζώα.
ὡρίσασι τὸν γάδαρον νὰ δώσῃ τὸ σαλπίγγι,
Ἡ κάµηλος δὲ νὰ βαστᾷ λέγω [τὰς] ἀνακαράδας,
καὶ νὰ τοὺς παίζῃ ὁ πονδικὸς νὰ συναχθοῦσιν ὅλοι,
ὁ χοῖρος καὶ ἡ ἔλαφος, ἡ αἶγα, τὸ ἀγρίμιν, 1045
τὸ πρόβατον καὶ ὁ λαγὸς καὶ τὰ ὅμοια τούτων,
τὸ ἄλογον δὲ ὡς γοργὸν ν᾿ ἀναιβοκαταιβαίνῃ,
νὰ ἀνδρειόνῃ δυνατὰ ὅλην του τὴν µερέαν.
ἐδράμασι δὲ καὶ αὐτὰ ἀπάνω εἰς ἐκείνους
καὶ συγκροτοῦσιν πόλεμον καὶ θαυμαστὸν καὶ µέγαν. 1050
ἐσέβη λεοντόπαρδος τὴν ἔλαφον νὰ δώσῃ,
καὶ παλαμαίᾳ κρούει την, διχοτομεῖ την μέσον.
καὶ χύνει χοῖρος ἀπεκεῖ γοργῶς καὶ καταιβαίνει,
καὶ κροῦ τὸν λεοντόπαρδον καὶ ἐξεκοίλιασέ τον.
εὐθὺς δὲ ἐχαμόδραμεν ἡ ἄρκος πρὸς τὸν χοῖρον, 1055
αὐτὸς γυρίζει δὲ γοργὸν καὶ κρούει καὶ τὴν ἄρκον,
ἐσκότωσεν δὲ καὶ αὐτὴν μετὰ λεοντοπάρδου.
ὁ σκύλος δὲ, ὡς ἔστεκεν βλέπων τὰ γεγονότα,
ἐβάβυσεν ἀπὸ μακρὰ, ἐξέσπασε τὸν χοῖρον,
ἀναιβοεκατέβαινε „βλέπετε καὶ σκοπεῖτε 1060
τὴν κακοµήχανον αὐτὴν τὴν µεγαλομαστόραν,
τὴν ἀλωποῦ τὴν ἄπιστον τὸ πῶς καταμυτόνει
καὶ δείχνει ἀγάπην δολερὰ καὶ εἰς τὰ δύο µέρη.
τί στέκετε; τί βλέπετε; μηδὲν γὰρ φοβηθῆτε,
μὴ δειλιάσετε ποσῶς, ἀλλὰ ἀνδρειωθῆτε.“ 1065
εὐθὺς ὁ χοῖρος ἔδραμεν, ἐπήδησεν ἡ αίγα.
τὸ πρόβατον, ὁ λαγωὸς, ὁ κριὸς καὶ ὁ τράγος.
ἐσάλπιγξεν ὁ γάδαρος, ἡ κάµηλος ὀρχάται.
κρούει τὰ ταβλαμπάσια ὁ πονδικὸς ἐπάνω,
ὁ ἵππος δὲ χηλιμιντρᾷ, ἀναιβοκαταιβαίνει, 1070
ποιοῦσιν ταραχὴν πολλὴν καὶ ὄχλησιν μεγάλην.
κόπτει ὁ λύκος τὸ βουνὶν, ἡ ἀλωποῦ τὸ δάσος.
ὁ κάτης δὲ ἀνέβηκεν εἰς τὸ δενδρὸν ἀπάνω,
ἡ μαϊμοῦ ἀπέμεινεν ἀπέσω εἰς τὴν τρύπαν.
ἡλίου βασιλεύοντος ὁ πόλεμος ἐπαύθη, 1075
καὶ ἡ σκοτία τῆς νυκτὸς διέσωσεν καὶ τούτους.
τότ᾽ ἐπληρώθη τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ ὑμνογράφου
„ὁ βασιλεὺς οὐ σώζεται ἐν τῇ πολλῇ δυνάμει.
καὶ γίγας οὐ σωθήσεται ἐν πλήθει τῆς ἰσχύος.“
ἔκτοτε γοῦν καὶ µέχρι νῦν ἡ γενοµένη μάχη 1080
εἰς πάντα τὰ τετράποδα μικρά τε καὶ μεγάλα
ἔμεινεν καὶ διέµεινεν εἰς πάντας τοὺς αἰώνας.