Βικιθήκη:Τι είναι η Βικιθήκη
Η Βικιθήκη είναι ένα πρόγραμμα των Βικιμέσων για τη δημιουργία μιας αυξανόμενης ελεύθερου περιεχομένου βιβλιοθήκης πρωτογενών πηγών κειμένων, και μεταφράσεων πρωτογενών πηγών σε οποιαδήποτε γλώσσα.
Στο παρόν άρθρο επιχειρείται ο καθορισμός του τι είναι η Βικιθήκη, τι δεν είναι, και τι την διακρίνει από τα άλλα προγράμματα των Βικιμέσων. Οι περιγραφές σε αυτή τη σελίδα είναι σχετικά σύντομες. Λεπτομερείς συζητήσεις ενθαρρύνονται, αλλά στη σελίδα συζήτησης.
Ιστορία
[Επεξεργασία]Η Βικιθήκη ονομαζόταν αρχικά "Project Sourceberg" στις φάσεις σχεδιασμού της (ένα παιχνίδι με τις λέξεις "Project Gutenberg)."
Το εγχείρημα ξεκίνησε τη δραστηριοποίησή του όταν άρχισαν να δημοσιεύονται πρωτογενείς πηγές στο ps.wikipedia.org. Το "PS" σήμαινε "πρωτογενείς πηγές" ή "Project Sourceberg" από όσους συνεισέφεραν, οι οποίοι εκλάμβαναν ως Βικιθήκη το subdomain της Pashto language Wikipedia!
Το Project Sourceberg ξεκίνησε επίσημα όταν καθιερώθηκε η προσωρινή διεύθυνση (URL) στις 24 Νοεμβρίου του 2003 (http://sources.wikipedia.org). Όλα τα κείμενα και οι σελίδες συζήτησης μεταφέρθηκαν εκεί από τη διεύθυνση ps.wikipedia.org. Η ψηφοφορία για την επιλογή του ονόματος κατέληξε στο Βικιθήκη (Wikisource) στις 6 Δεκεμβρίου του 2003. Παρ'όλη την αλλαγή ονόματος το εγχείρημα δεν μετακόμισε στην μόνιμη διεύθυνσή του (http://wikisource.org) μέχρι τις 23 Ιουλίου, 2004.
Μέσα σε δύο εβδομάδες από την επίσημη έναρξη του προγράμματος (στο sources.wikipedia.org), δημιουργήθηκαν πάνω από 1000 σελίδες, ενώ περίπου 200 από αυτές προορίζονταν να δημοσιευθούν ως άρθρα. Στις αρχές του 2004, ο δικτυακός τόπος είχε 100 εγγεγραμμένους χρήστες. Στις αρχές Ιουλίου, 2004 ο αριθμός των άρθρων ξεπέρασε τα 2400, με περισσότερους από 500 χρήστες εγγεγραμμένους.
Μια νέα ψηφοφορία που έκλεισε στις 12 Μαΐου 2005 υποστήριξε τη δημιουργία διακριτών subdomain στην Βικιθήκη για ξεχωριστές γλώσσες -από όπου προέκυψε ουσιαστικά και η ελληνική εκδοχή (Βικιθήκη). Στις 18 Μαΐου, λίγο μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, Η Βικιθήκη έφθασε τα 20.000 άρθρα.
Δείτε επίσης:
- Άρθρα στο Μετα-Βίκι για την Βικιθήκη (πριν την εκκίνηση του εγχειρήματος)
- Άρθρα της Βικιπαίδειας για την Βικιθήκη (Θα πρέπει να αναθεωρείται διαρκώς για να περιλαμβάνει πλήρες ιστορικό)
- Μια προσωπική οπτική γωνία για τη Βικιθήκη από την έναρξή της (περιέχει συνδέσμους σε πολλά ιστορικά έγγραφα)
Τι περιλαμβάνει;
[Επεξεργασία]Ορισμένες από τις ενότητες που περιλαμβάνονται είναι:
- Πρωτογενή κείμενα που εκδόθηκαν από κάποιον συγγραφέα
- Μεταφράσεις αυθεντικών κειμένων
- Ιστορικά έγγραφα εθνικού ή διεθνούς ενδιαφέροντος
- Μαθηματικά δεδομένα, τύπους και πίνακες
- Στατιστικά στοιχεία (π.χ. αποτελέσματα εκλογών)
- Βιβλιογραφίες συγγραφέων των οποίων τα έργα συμπεριλαμβάνονται στην Βικιθήκη.
- Πηγαίο κώδικα (για υπολογιστές) δημόσιας κυριότητας ή συμβατό με την GFDL
Οι συνεισφορές βέβαια δεν περιορίζονται στον παραπάνω κατάλογο.
Τι αποκλείεται;
[Επεξεργασία]Ορισμένα βασικά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία αποκλείονται κείμενα από τη Βικιθήκη είναι:
- Παραβιάσεις Copyright
- Πρωτότυπα κείμενα από έναν συγγραφέα.
Αυτά είναι τα βασικότερα, φανερά κριτήρια αποκλεισμού από την Βικιθήκη. Πιθανώς υπάρχει και άλλο υλικό που αποκλείεται κατά συνθήκην ή από την πολιτική της Βικιθήκης.
Ερώτηση: μπορούν πρωτότυπα δημοσιευμένα έργα να τοποθετηθούν από έναν συγγραφέα στη Βικιθήκη; Τι γίνεται όταν ένας γνωστός συγγραφέας επιθυμεί να συνεισφέρει εκδομένο υλικό στη βικιθήκη (υπό την άδεια GFDL φυσικά).
Γλώσσες και μεταφράσεις
[Επεξεργασία]Η Βικιθήκη είναι ένα πολυγλωσσικό εγχείρημα. Κείμενα και μεταφράσεις κειμένων είναι ευπρόσδεκτες σε όλες τις γλώσσες.
Είναι σημαντικό να δίνονται σύνδεσμοι και να κατηγοριοποιούνται κείμενα και μεταφράσεις έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο προσβάσιμες απ'όλους.
Για πληροφορίες σχετικά με γλώσσες και μεταφράσεις, δείτε:
Η Βικιθήκη και τα άλλα εγχειρήματα του Wikimedia
[Επεξεργασία]Βικιθήκη ή Βικιβιβλία;
[Επεξεργασία]Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ των δύο έργων:
- Η Βικιθήκη αφορά σε υλικό που έχει δημοσιευτεί και αποτελεί ένα είδος βιβλιοθήκης για ελεύθερα δικαιωμάτων (public domain) έργα.
- Τα Βικιβιβλία περιέχουν εκπαιδευτικό υλικό (εγχειρίδια) γραμμένο από τους ίδιους τους χρήστες.
Βικιθήκη ή Βικιπαίδεια;
[Επεξεργασία]Ενώ η Βικιπαίδεια αποτελεί μια ανοιχτή εγκυκλοπαίδεια, η Βικιθήκη είναι μια βιβλιοθήκη. Η Βικιπαίδεια περιέχει λήμματα με πληροφορίες γύρω από βιβλία ενώ η Βικιθήκη περιέχει τα ίδια τα βιβλία. Σε ένα βαθμό, τόσο η Βικιπαίδεια όσο και η Βικιθήκη, μπορούν να περιέχουν και βιογραφικό υλικό γύρω από τους συγγραφείς.
Προστασία σελίδων
[Επεξεργασία]Τα ελεύθερα κείμενα που περιέχονται στην Βικιθήκη δεν εξελίσσονται συνεχώς όπως τα αντίστοιχα λήμματα της Βικιπαίδειας. Αντιθέτως, θα πρέπει να διασφαλίζεται η ακεραιότητά τους. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε Βικιθήκη:Προστασία κειμένων.
Οι σελίδες των εγχειρημάτων του Wikimedia είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να εξελίσσονται ες αεί. Τυπικά παραδείγματα είναι τα άρθρα της Βικιπαίδειας ή οι Οδηγοί Μελέτης στα Βικιβιβλία.
Αντίθετα, η Βικιθήκη είναι βιβλιοθήκη στατικών κειμένων που έχουν ήδη εκδοθεί κάπου αλλού. Σε πολλές ή περισσότερες των περιπτώσεων, αυτά τα κείμενα δεν αναμένεται να αλλάξουν ή να εξελιχθούν και αν γινόταν κάτι τέτοιο, θα ήταν επιζήμιο για την ακεραιότητά τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτάθηκε ως πολιτική της Βικιθήκης η "προστασία σελίδων" από κάθε επεξεργασία (από τη στιγμή που έχουν το κατάλληλο φορμάτ και είναι ελεύθερα λαθών). Σχόλια για απαιτούμενες αλλαγές ή διορθώσεις μπορούν να γίνονται πάντα στις σελίδες συζήτησης.
Από αυτή την άποψη, η Βικιθήκη μοιάζει περισσότερο με τα Βικινέα, που "προστατεύουν" τις σελίδες των αρχείων των νέων για να διαφυλάξουν την ιστορική τους ακεραιότητα.
Ουδέτερη Οπτική Γωνία (NPOV)
[Επεξεργασία]Η Ουδέτερη Οπτική Γωνία είναι μείζων κανόνας της πολιτικής όλων των των προγραμμάτων Wikimedia. Ωστόσο τα ίδια τα κείμενα δε χρειάζεται να εκφράζουν ουδέτερη οπτική γωνία. Όσο είναι πιστή η αναπαραγωγή τους δεν παραβιάζεται ο κανόνας της ΟΥΟΓ. Εντούτοις η έμφαση σε ορισμένα σημεία του κειμένου, ή η αναπαραγωγή ορισμένων μόνον σημείων του θα μπορούσαν να συνιστούν πράξεις έκφρασης μιας ιδιαίτερης οπτικής γωνίας.
Το εισαγωγικό και οποιοδήποτε άλλο επεξηγηματικό υλικό θα πρέπει να γράφεται έχοντας κατά νου τον κανόνα της ουδέτερης οπτικής γωνίας.
Πνευματικά δικαιώματα
[Επεξεργασία]Οι κανόνες προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων εφαρμόζουν στη Βικιθήκη τόσο, όσο και σε πολλά άλλα εγχειρήματα του Wikimedia και θα πρέπει κανείς να τους έχει πάντα κατά νου.
Για περαιτέρω μελέτη των πνευματικών δικαιωμάτων, δείτε:
- Wikisource:Δικαιώματα
- Wikisource:Πιθανές παραβιάσεις δικαιωμάτων (ο τόπος στον οποίο απευθύνεστε όταν υποψιάζεστε ότι υπάρχει παραβίαση Π.Δ. )