Βίοι Πελοποννησίων ανδρών/Μέγα Σπήλαιον
| ←Κληρικοί | Βίοι Πελοποννησίων ἀνδρῶν Συγγραφέας: Μέγα Σπήλαιον |
Ἅγιον Ὄρος→ |
Περὶ τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου καὶ περὶ τῶν μοναχῶν αὐτῆς τί πρῶτον καὶ τί ὕστερον νὰ εἴπῃ τις; Πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως ὅλοι ἦσαν εἰς ἐνέργειαν, ἔτρεχον εἰς τὰ λεγόμενα ταξείδια ζητοῦντες βοήθειαν διὰ τὴν Μονήν. Ἕνεκα δὲ τούτου ἐμάνθανον ὅλα τὰ πράγματα τοῦ κόσμου, ἐγνώριζον τὰ τῆς Ἑταιρίας καὶ τοὺς Ἑταιριστὰς καὶ διὰ τοῦτο ἐνήργουν ὡς ἀπόστολοι. Οἱ δὲ κληρικοὶ εἶχον περισσότερον χρέος διότι ἦσαν ἐλεύθεροι πολλῶν τοῦ βίου περιστάσεων παρὰ οἱ λαϊκοί. Ὅλοι δὲ οὗτοι ἐταξείδευον, καὶ οἱ μείναντες ὀπίσω εἰς τὴν Μονὴν ἦσαν ἱκανοὶ μόνοι των νὰ ἐπαναστατήσουν ἕνα κόσμον ὁλόκληρον, ὡς ἔπραξαν εἰς τὴν Πελοπόννησον, ὅπου παντοῦ ἔτρεξαν καὶ διέδοσαν τὸ σύνθημα τῆς ἐπαναστάσεως, τὰ πάντα προητοίμασαν, καὶ ἐξ ἰδίων των εἶχον μεγάλας ἑτοιμασίας, αἱ ὁποῖαι ἐχρησίμευσαν εἰς τοὺς Ἕλληνας. Ἐπολέμησαν δὲ καὶ αὐτοὶ οἱ ἴδιοι πρῶτον μὲν μετὰ τῶν ἄλλων εἰς τὴν Ἀκράταν τὰ λείψανα τοῦ Δράμαλη, ὄντες περὶ τοὺς 70 καὶ ἔχοντες ἀρχηγὸν τὸν προηγούμενον τότε τῆς Μονῆς Δαμασκηνὸν ἀπὸ τὸ Διακοπτὸν καταγόμενον, ἔπειτα δὲ εἰς τοῦ Ἀλῆ Τσελεπῆ ὅπου εἶναι τὸ Μετόχι των, καὶ εἰς αὐτὴν ἀκόμη τὴν Μονήν των ἐπὶ τοῦ Ἰμβραὴμ, ὡς ἐν τοῖς ἀπομνημονεύμασι λεπτομερῶς διηγοῦμαι.
Κατήγετο ἀπὸ τὰ Χαλκιάνικα χωρίον τῶν Κλουκινῶν τῆς Ἐπαρχίας Καλαβρύτων. Ὁ μοναχὸς οὗτος ἦτον ταξειδιώτης πρὸ τῆς ἐπαναστάσεως. Ὑπῆγεν εἰς τὴν Ζάκυνθον καὶ ἐκεῖ ἐγνωρίσθη μὲ τὸν Θ. Κολοκοτρώνην καὶ κατηχήθη παρὰ τούτου τὰ μυστήρια τῆς Ἑταιρίας. Ἐπειδὴ δὲ οἱ πατέρες τῆς Μονῆς τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου ἦσαν ὅλοι ἀπόστολοι, ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν, ὁ Κολοκοτρώνης κατὰ τὸ 1820 ἔστειλε καὶ ἐπῆρε τὸν Ἰωνᾶν εἰς τὴν Ζάκυνθον καὶ τὸν ὡδήγησε πῶς νὰ κατηχῇ, καὶ ἔπειτα τὸν ἔστειλε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὰς τρεῖς Ἐπαρχίας τῆς Πελοποννήσου, τὴς Γαστούνην, τὰς Πάτρας καὶ τὰ Καλάβρυτα διὰ νὰ διαδώσῃ εἰς αὐτὰς τὰ τῆς Ἑταιρίας, καὶ τὸ σύνθημα τῆς ἐπαναστάσεως, ὅτι θὰ ᾖναι τὴν 25 Μαρτίου 1821, καὶ νὰ ᾖναι ὅλοι ἕτοιμοι. Τοῦ εἶπε προσέτι νὰ ἔχῃ κατάλογον τῶν ὀνομάτων ὅλων ὅσοι κατηχήθησαν ἀπὸ αὐτόν, καὶ τῶν κατηχημένων ἀπὸ ἄλλους, διὰ νὰ κάμουν γνωστὰ ὅλα ταῦτα τὰ ὀνόματα ἐν καιρῷ εἰς τὴν Σεβαστὴν Ἀρχὴν τὴν ἀόρατον. Τοιουτοτρόπως δὲ ἐνεργῶν ἐξακολούθει τὸν ἀποστολικὸν βίον, κατηχῶν ὅλους τοὺς ἐπισήμους Πελοποννησίους τῶν πόλεων καὶ τῶν χωρίων. Ἀφοῦ δὲ περιῆλθε τὰς εἰρημένας Ἐπαρχίας, ἐτελείωσε τὸ ἔργον του, καὶ ἐπέστρεφεν εἰς τὴν Μονήν του, καθ᾿ ὁδὸν κατὰ τὸ μέρος τῆς Κατσάνας τῶν Καλαβρύτων, καὶ εἰς τὸ γεφύρι τὸ λεγόμενον τοῦ Ἀμπήμπαγα συνηντήθη μὲ τὸν Ὀθωμανὸν Μπούσγελην Καλαβρυτινὸν, κακὸν διαβόητον, ὅστις ἐστάθη καὶ τὸν ἐρώτησε πόθεν ἔρχεται. Ὁ Ἰωνᾶς φοβηθεὶς μήπως ὁ Τοῦρκος τὸν ψάξῃ, ἐπροσποιήθη ὅτι ἔχει ἀνάγκην, καὶ ἀμέσως ἐπαραμέρισεν ὀλίγον κατὰ τὸ χεῖλος τοῦ ποταμοῦ, καὶ ἔρριψε μέσα εἰς αὐτὸν τὸν κατάλογον, ὁ ὁποῖος εἶχε τὰ ὀνόματα τῶν κατηχηθέντων. Ἐπὶ δὲ τοῦ Ἰμβραὴμ ὁ Ἰωνᾶς ἦλθεν εἰς τὴν Βόχαν τῆς Κορίνθου πρὸς τὸν Θ. Κολοκοτρώνης ὁ ὁποῖος τότε ἦτον ἐκεῖ καὶ τοῦ ἐζήτησε στρατιωτικὴν βοήθειαν ὅπως σώσῃ τὴν Μονὴν τοῦ Σπηλαίου ἀπὸ τοὺς Ἄραβας. Πολὺ δὲ ἠγαπᾶτο ἀπὸ τὸν στρατηγὸν Κολοκοτρώνην, ὅστις τὸν ἔστελλεν εἰς πολλὰς ὑπηρεσίας διὰ τὰς ἀνάγκας τοῦ ἀγῶνος.
Οὗτος ἦτον εἰς τὴν Ῥωσσίαν εἰς τὸ Ταϊγάνι ἐφημέριος τῆς ἐκκλησίας τοῦ ἀειμνήστου Βαρβάκη ὅπου ἔχαιρε πολλὴν ὑπόληψιν. Ἐκραγείσης δὲ τῆς ἐπαναστάσεως ὑπῆγεν εἰς τὴν Βλαχίαν καὶ ἐγένετο ἱερολοχίτης. Ἀφοῦ δὲ ἡ ἐκεῖ ἐπανάστασις ἔπαυσε καὶ ἐσκορπίσθησαν οἱ Ἕλληνες, ἐπανῆλθεν εἰς τὴν Πελοπόννησον ὅπου ἔκαμε θαύματα εἰς τὰ στρατόπεδα, τρέχων παντοῦ, καὶ μάλιστα εἰς τὴν πολιορκίαν τοῦ Ναυπλίου. Κατ᾿ ἀρχὰς ἔκαμνε τὸν ἀγνώριστον, ἐσκότωνε Τούρκους, καὶ δὲν ὡμολόγει τὴν πατρίδα του, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ τὸν ἀνεγνώρισαν ὅσοι τὸν εἶδον εἰς τὸ Ταϊγάνι, ἐμαρτυρήθη πλέον ὅτι ἦτον ἀπὸ τὸ χωρίον Καρυὰ τῆς Κορίνθου. Πρῶτος αὐτὸς μεταξὺ τῶν ἄλλων εὑρέθη καὶ ἔβαλε τὴν σκάλαν εἰς τὸ Παλαμήδιον. Ἦτο δὲ πολὺ γενναῖος, καὶ εἶχε πολὺ πάθος κατὰ τῶν Τούρκων, καὶ φιλοπατρίαν μεγάλην.
Τοῦ ἥρωος τούτου αἱ στρατιωτικαὶ ἐκδουλεύσεις εἶναι πολλαί. Ἀπαντῶνται καὶ λέγονται ὅσα ἔκαμεν εἰς τοὺς πολέμους, εἰς τὸ Μεσολόγγιον, εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν καὶ μάλιστα εἰς τὴν Ἀκράταν ὅπου ἐπολεμήθησαν τὰ λείψανα τοῦ Δράμαλη, διότι ἐπανελθὼν ἀπὸ τὸ Μεσολόγγιον ἔτρεξεν ἐκεῖ μετὰ τοῦ Διακοπτίτη Δαμασκηνοῦ προηγουμένου τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου, ἔχοντες, ὡς εἴπομεν ἀνωτέρω, περὶ τοὺς 70 μοναχοὺς καὶ πολεμήσαντες μὲ προθυμίαν καὶ γενναιότητα. Οὗτος ὁ ἀνδρεῖος καὶ φιλάνθρωπος μοναχὸς ἐθυσίασεν ὅ,τι καὶ ἂν εἶχεν, ὄχι μόνον εἰς τοὺς ἀγῶνας τῆς πατρίδος, ἀλλὰ καὶ πρὸς βοήθειαν τῶν ἀπόρων οἰκογενειῶν τῶν καπεταναίων, καὶ δι’ ὅλας ταύτας τὰς ἀρετάς του ἐπαινεῖται ἀπὸ τὸν τόπον καὶ τὴν ἐπαρχίαν τῶν Καλαβρύτων.
Οὗτος ὁ νῦν ἀρχιερεὺς τῆς Μαντινείας καὶ Κυνουρίας εἶχε τὴν Μακεδονίαν πατρίδα. Μετὰ δὲ τὴν διαλυθεῖσαν ἐπανάστασιν τῆς Κασσάνδρας, ὅπου ἔμενε παρὰ τῷ ἐκεῖ ἄρχοντι καὶ ἀρχηγῷ τῆς ἐπαναστάσεως Ἐμμανουὴλ Παπᾷ, ὡς γραμματεὺς καὶ σύμβουλός του, ἐλθὼν εἰς τὴν Πελοπόννησον ἀμέσως ἔλαβε μέρος ἐνεργητικὸν εἰς τὰ πράγματα τὰ γενικὰ, συνήθροιζε τοὺς σκορπισθέντας συμπατριώτας του Μακεδόνας καὶ ἄλλους, τοὺς ἔκαμνε σώματα στρατιωτικὰ καὶ τοὺς ἔστελλεν εἰς τὸν πόλεμον. Κυρίως δὲ ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος ὑπηρέτησεν εἰς τὰ ναυτικὰ, διότι εἰς τὴν νῆσον τῶν Σπετσῶν μένων ἐγένετο γραμματεὺς τοῦ στόλου τῆς νήσου. Πολλὴν ὑπόληψιν εἶχεν εἰς τὰς οἰκογενείας τῆς νήσου, καὶ ἰδίως εἰς ἐκείνην τῶν Μποτασαίων εἰς τὴν ὁποίαν ἐχρησίμευσεν ὡς διδάσκαλος καὶ σύμβουλος. Ἠγαπᾶτο δὲ καὶ ἐτιμᾶτο ἀπὸ ὅλους τοὺς καπεταναίους τῶν πλοίων. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐλθόντος τοῦ Καποδίστρια ἐνησχολεῖτο πάντοτε περὶ τὰ ἐκκλησιαστικά. Ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Ὄθωνος ὑπηρέτει τακτικῶς παρὰ τῇ ἱερᾷ Συνόδῳ ὡς πολὺ χρήσιμος εἰς τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα. Διὰ δὲ τὴν προθυμίαν, τὸν ζῆλον καὶ τὴν ἐνάρετον διαγωγήν του τὴν ἐκκλησιαστικὴν κατέστη ἀξιοσέβαστος καὶ ἐτιμᾶτο ἀπὸ ὅλους τοὺς πολιτικοὺς ἄνδρας.
Οὗτος ὁ ποιμενάρχης δὲν ἐφυλακίσθη, ἀλλὰ δὲν ἦτο καὶ ἐπιτήδειος εἰς τὰ πολεμικὰ, οὔτε ἐδύνατο νὰ συνδράμῃ ἄλλως πως, εἰμὴ διὰ τῶν παρακλήσεων καὶ τῶν δεήσεών του πρὸς τὸν Ὕψιστον. Ἦτο καλὸς ἐκκλησιαστικὸς καὶ ἐνάρετος. Ἔκαμεν ὅμως μίαν ἀποστολὴν εἰς Ζάκυνθον ἀποσταλεὶς ἀπὸ τὴν Κυβέρνησιν διὰ νὰ μάθῃ ὅσα οἱ ἐξ Ἀνδριτσαίνης Ζαρειφαῖοι ἐνήργουν ἐκεῖ μετὰ τοῦ Ἁρμοστοῦ, καὶ ἂν ἀπὸ δειλίαν ἐκινήθησαν, ἢ ἀπὸ ἄλλον τινὰ νὰ παραδώσουν τὸ ἔθνος εἰς τὴν ὑπεράσπισιν τῶν Ἄγγλων, καὶ συνάμα νὰ μάθῃ κατὰ πόσον ὁ Ἁρμοστὴς τῶν νήσων ἦτον ἐχθρὸς τῆς Ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως. Διὰ τὰ τοιαῦτα ὁ Ἀρχιερεὺς ἦτο πολὺ ἐπιτήδειος, καὶ ἀληθῶς ὁ πηγαιμός του εἰς τὴν Ζάκυνθον ἔφερεν ἀποτέλεσμα, διότι παρέστησε πρὸς τὸν Ἁρμοστὴν τὴν διάθεσιν τῶν Ἑλλήνων, καὶ ὅτι οὗτοι ἔχουσι τὰς ἐλπίδας των εἰς τὸ Ἀγγλικὸν ἔθνος, καὶ τοιουτοτρόπως ἐμαλάκωσαν ἔκτοτε τὰ μεταξὺ Ἁρμοστοῦ καὶ Ἑλλήνων πράγματα καὶ ἐσυγχώρησεν ὁ Ἁρμοστὴς νὰ γίνωνται δεκτὰ εἰς τὸ Ἰονικὸν κράτος τὰ γυναικόπαιδα καὶ οἱ ἀδύνατοι τῶν Ἑλλήνων. Τότε δὲ ἐφάνη μία ἐπιτροπὴ ἀπὸ Ζακυνθίους, συγκειμένη ἀπὸ τὸν Κόντε Ῥώμαν, τὸν Δραγῶνα καὶ τὸν Παναγ. Στεφάνου, περὶ τῆς ὁποίας εἰς τὸν οἰκεῖον τόπον τῶν Ἀπομνημονευμάτων ἀναφέρομεν, καὶ ἥτις πολὺ συνετέλεσεν εἰς τὰ πολιτικὰ πράγματα τῶν Ἑλλήνων μεσολαβήσασα μεταξὺ τούτων καὶ τῶν Ἄγγλων, καὶ προσέτι ἔδωκε καὶ πολλὰ ἄλλα ὑλικὰ βοηθήματα εἰς τοὺς Ἕλληνας, τὰ ὁποῖα εἶναι ὅλα γνωστά.
Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος ἦτο πολὺ προσεκτικὸς εἰς τὰ τῆς Ἑταιρίας καὶ ἐκ τῶν ἐναρέτων, ἀλλ’ ἐγελάσθη καὶ ὑπῆγεν εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν καὶ ἐκεῖ ἐντὸς τῶν φυλακῶν ἀπέθανεν.
Οὗτος πατρίδα εἶχε τὴν Βυτίναν τῆς Καρύταινας. Ἐνθαρρυνόμενος δὲ ἀπὸ τὰς σχέσεις του πρὸς τὸν Κιαμήλμπεην, ὅτι θέλει εὕρει καιρὸν νὰ εὔγῃ ἔξω τῆς Τριπολιτσᾶς πρὸ τῆς 25 Μαρτίου, δὲ τὸ κατώρθωσε καὶ ἔμεινεν ἐντὸς αὐτῆς. Μετὰ δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς πόλεως ὑπηρέτησε τὴν πατρίδα πολιτικῶς, ἐκλεχθεὶς μέλος τῆς Πελοποννησιακῆς Γερουσίας. Ἔτυχε δὲ τότε, ὅτε ὁ Κολοκοτρώνης ἦλθεν ἀπὸ τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν θυμωμένος καὶ ἐξηγριωμένος κατὰ τῆς Γερουσίας καὶ τῶν λοιπῶν τῶν ματαιωσάντων τὴν πολιορκίαν, καὶ ἐπειδὴ ὁ μητροπολίτης εἶχε φιλίαν αδελφικὴν μὲ τὸν Κολοκοτρώνην, τὸν κατεπράϋνε καὶ συνετέλεσε τοιουτοτρόπως, ὥστε νὰ μὴ ξεσχισθοῦν τὰ πολιτικὰ πράγματα. Ὁ Κολοκοτρώνης πολὺ τὸν ἐσέβετο, ἡ δὲ φιλία τῶν δύο τούτων ἀνδρῶν ὑπῆρξε σπανία.
Ὁ ἀρχιερεὺς οὗτος ἐλθὼν ἔξωθεν εἰς τὴν Πελοπόννησον, ὑπῆγε κατὰ τὴν Κόρινθον, καὶ μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Τριπολιτσᾶς, ὁ Κορίνθου Κύριλλος τοῦ ἔδωκεν ἄδειαν χωρεπισκόπου· ἔκτοτε δὲ ἐξετέλει χρέη ἐκκλησιαστικὰ ἐνργῶν συνάμα καὶ ὑπὲρ τοῦ πολέμου παρακινῶν τοὺς κατοίκους εἰς τὰς μάχας.
Καὶ οὗτος ὡσαύτως ἀπέθανεν ὁ δυστυχὴς ἐντὸς τῶν φυλακῶν.
Ὁ δὲ ἀρχιδιάκονος αὐτοῦ Ἀθανάσιος ἔμεινεν ἔξω καὶ ἔκαμε θαύματα, διότι συνέδραμεν ἐξ ἰδίων τὴν πολιορκίαν τοῦ Ναυπλίου, καὶ μὲ τὴν προσωπικήν του ἱκανότητα ἦτον ἐμπρὸς ἐνθαρρύνων τοὺς στρατιώτας.
Καὶ οὗτος ὁ ἐπίσκοπος ἀπέθανεν εἰς τὰς φυλακάς.
Ὁ ἐπίσκοπος οὗτος κατ᾿ ἀρχὰς εὑρεθεὶς εἰς τὰ Μέγαρα πολὺ ἐχρησίμευσεν ἐμψυχόνων τὸν τόπον καὶ φροντίζων νὰ πολιορκηθῇ τὸ φρούριον τῆς Κορίνθου, ἀποστέλλων ἐκεῖ τοὺς Μεγαρίτας καὶ ἄλλους, ἐφάνη δὲ καθ’ ὅλα ὡφέλιμος μέχρις ἐντελοῦς ἀποκαταστάσεως τοῦ Ἔθνους.
Οὗτος ὁ ποιμενάρχης κατήγετο ἀπὸ τὴν Δημιτσάναν. Ἐφυλακίσθη εἰς τὴν Τριπολιτσᾶν καὶ ὑπέφερε τὴν φυλάκισίν του. Μετὰ ταῦτα ἐχρησήμευσεν ὡς μεσάζων εἰς τὰ μαλώματα τῶν καπεταναίων Κολοκοτρώνη, Πλαπούτα καὶ λοιπῶν Καρυτινῶν, καὶ τῶν Δεληγιανναίων, διότι καὶ τὰ δύω μέρη τὸν ἐσέβοντο καὶ ἤκουον τὰς συμβουλάς του, καὶ τοιουτοτρόπως ἐμπόδισε πολλὰ κακὰ καὶ αἱματοχυσίαν.
Ὁ κληρικὸς οὗτος εὑρίσκετο πρὸ χρόνων ἐντὸς τῆς Πελοποννήσου μετερχόμενος τὸν Ἑλληνικὸν διδάσκαλον. Κατὰ δὲ τὴν ἐπανάστασιν ἐχρησίμευσε πολὺ κηρύττων καὶ ἐμψυχόνων τὸν κόσμον, τρέχων εἰς τὰ στρατόπεδα καὶ ἐνθουσιάζων τοὺς στρατιώτας, καὶ γράφων πλησίον τῶν ὁπλαρχηγῶν, καὶ μάλιστα παρὰ τῷ στρατηγῷ Γενναίῳ Κολοκοτρώνῃ. Αὐτὸς ἐπίσης εὑρέθη εἰς τὸ Ἄργος καὶ τὸ Ναύπλιον, καὶ ἐξεφώνησε λόγον ἐνθουσιαστικὸν εἰς τὴν Ἄρειαν διὰ τὴν ἔφοδον τοῦ Ναυπλίου· ἀλλὰ καὶ ἀλλοῦ ὅπου εὑρίσκετο τὰ ὅμοια ἔπραττε. Μετὰ δὲ ταῦτα μετήρχετο τὸν ἱεροκήρυκα.
 |
 |
 |
 |
|
|
|