Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων/Τεύχος 1/Η οπτασία του Μίρζα
| Αποθήκη των Ωφελίμων Γνώσεων, Τεύχος 1 Συγγραφέας: Η οπτασία του Μίρζα |
Ποίος τάχα ήτον ο μωρότερος;→ |
ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΟΣ εἰς τὸ Κάϊρον, ἐσύναξα διάφορα ἀνατολικὰ χειρόγραφα, τὰ ὁποῖα ἔχω ἔτι σιμά μου. Μεταξὺ αὐτῶν ἔτυχα ἕν ἐπιγραμμένον, Αἱ Ὀπτασίαι τοῦ Μίρζα, τὸ ὁποίον ἀνέγνωσα μὲ ἄκραν ἡδονήν. Ὰπὸ τὰς Ὸπτασίας δ' αὐτάς παρουσιάζω εἰς τοὺς ἀναγνώστας μου τὴν ἐξῆς·
Τὴν πέμπτην ἡμέραν τῆς σελήνης, τὴν ὁποίαν κατά τὴν συνήθειαν τῶν προπατόρων μου φυλάττω πάντοτε ἀγίαν, ἀφοῦ ἐνίφθην, κ' ἐπρόσφερα τὴν ἑωθινήν μου δέησιν, ἀνέβην εἰς τοὺς ὑψηλοὺς λόφους τοὺ Βαγδατίου, διά νὰ περάσω τὸ ἐπίλοιπον τῆς ἡμέρας εἰς μελέτην κ' προσευχήν. Ἀεριζόμενος ἐδῶ ἐπάνω εἰς τῶν βουνῶν τὰς κορυφὰς, ἔπεσα εἰς σκέψιν βαθεῖαν περὶ τῆς ματαιότητος τοῦ ἀνθρωπίνου βίου· κ' μεταβαίνων ἀπὸ ἕνα εἰς ἄλλον διαλογισμὸν, ‘Βέβαια,’ εἶπα, ‘ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι παρὰ σκιὰ, καὶ ὁ βίος δὲν εἶναι παρὰ ὄνειρον.’ Ἐνῷ δ' ἐσκεπτόμην οὕτω, ἔῤῥιψα τοὺς ὀφθαλμούς πρὸς τὴν κορυφὴν βράχου ὄχι πολὺ ἀπέχοντος, ὅπου μ' ἐφάνη τις ὡς βοσκὸς ἐνδυμένος, μὲ μικρὸν μουσικὸν ὄργανον εἰς τὰς χεῖρας. Μετ' ὀλίγον, προσαρμόσας αὐτὸ εἰς τὰ χείλη του, ἤρχιζε να παίζῃ σκοποὺς ἀνεκφράστως μελῳδικοὺς καὶ ὅλως διαφόρους ἀπὸ πᾶν ὅ,τι εἶχα ποτὲ ἀκούσειν. -‘Ὁ φαινόμενος βοσκὸς,’ εἶπα κατ' ἐμαυτὸν, ‘εἶναι ἀναμφιβόλως τὸ συχνάζον ἐδῶ Πνεῦμα.’
Ἀφοῦ δὲ διὰ τῶν γλυκυτάτων κ' ὑπερανθρωπίνων αὐτῶν ἤχων ἔφερε τὸν νοῦν μου εἰς ἔκστασιν, καὶ ἐνῷ ἐγὼ τὸν ἔχασκα ἐκπεπληγμένος, μ' ἔνευσε νὰ πλησιάσω εἰς τὸ μέρος ὅπου ἐκάθητο. Ἐσίμωσα πάραυτα μὲ τὸ σέβας τὸ χρεωςούμενον πρὸς φύσιν ἀνωτέραν· ἐπειδὴ δὴ ἦτoν ἡ καρδία μου ὅλως ἀναλυμένη ἀπὸ τὴν θελκτικὴν μουσικὴν, την ὁποίαν εἶχα ἀκοὐσειν, ἔπεσα εἰς τοὺς πόδας του, κ' ἐδάκρυσα. Ἐμειδίασε τότε ἐκεῖνος εἰς εμέ μ' εὐπροσηγορίας καὶ συμπαθείας βλέμμα, τὸ ὁποῖον διεσκέδασεν ἀπό μιᾶς ὅλους μου τοὺς φόβους. Μ' ἐσήκωσεν ἀπὸ τὴν γῆν, καὶ πιάσας με ἀπὸ τὴν χεῖρα, ‘Μίρζα,’ εἶπεν, ‘ἤκουσα τὰς μονολογίας σου· ἀκολούθει με.·
Μὲ ὡδήγησε τὸτε εἰς τὴν ὑψηλοτάτην πτέρυγα του βράχου, καὶ θέσας με ἑπὶ τῆς κορυφῆς αὐτοῦ, ‘Ῥίψε, ’ εἶπε, ‘τοὺς ὀφθαλμούς σου πρὸς ἀνατολὰς, καὶ εἰπέ με τί βλέπεις. - ‘Βλέπω,’ τὸν εἶπα, ‘κοιλάδα ἐκτεταμένην, κ' ρεῦμα ὕδατος εὐμέγεθες κατακυλιόμενον διά μέσου αὐτῆς.’ ‘Ἡ κοιλὰς, τὴν ὁποίαν βλέπεις,’ εἶπεν αὐτός, ‘εἶναι ἡ Κοιλὰς τοῦ Κλαυθμῶνος, κ' τὸ ῥεῦμα,
τὸ ὁποῖον βλέπεις, εἶναι μέρος τοῦ μεγάλου ῥεύματος τῆς αἰωνιότητος.’ -‘Τίς ἡ αἰτία, ’ἠρώτησα ἐγώ, ‘ὅτι τὸ ῥεῦμα ἐκβαίνει ἀπὸ παχείαν ὀμίχλην, κ' πάλιν χάνεται μέσα εἰς παχείαν ὁμίχλην;’-‘Ὅσον βλέπεις,’ ἀπεκρίθη, ‘εἶναι τὸ μέρος ἐκεῖνο τῆς αἰωνιότητος, τὸ καλούμενον χρόνος, ὅστις μετρεῖται ὑπὸ τοῦ ἠλίου, καὶ φθάνει ἀπ' ἀρχῆς μέχρι συντελείας τοῦ κόσμου. Ἐξέτασε τώρα,’ ἐπρόσθεσε,’ ‘τὴν θάλασσαν ταύτην, τὴν μὲ σκότος περιοριζομένην κ' ἀπὸ τὰ δύο ἄκρα, κ' εἰπέ με τί ἀνακαλύπτεις αὐτοῦ.’ -‘Βλέπω γέφυραν,’ εἶπα, ‘στέκουσαν εἰς τὸ μέσον τοῦ ῥεύματος.’ -‘Ἡ γέφυρα, τὴν ὁποίαν βλέπεις,’ εἶπεν, ‘εἶναι ὁ ἀνθρώπινος βίος· στοχάσου την προσεκτικά.’
Ἐπιθεωρήσας αὐτὴν ἀκριβέςτερον, εὔρηκα ὅτι ἐσύγκειτο ἀπὸ ἐβδομήκοντα καμάρας ἀκεραίας, κ' ἀπὸ διαφόρους συντριμμένας, αἱ ὁποῖαι, εἰς τὰς ἀκεραίας προσθετόμεναι, ἔκαμναν τὸν ἀριθμὸν ὡς ἐκατόν. Ἐνῷ δ' ἠρίθμουν αὐτὰς, μὲ εἰδοποίησε τὸ Πνεῦμα, ὅτι καταρχὰς μὲν ἐσυγκροτεῖτο ἡ γέφυρα ἀπὸ χιλίας καμάρας· ἀλλ' ὅτι μέγας τις κατακλυσμὸς κατέσπασε τὰς λοιπὰς, καὶ ἀφῆκε τὴν γέφυραν ἡμικρημνισμένην, ὡς τώρα τὴν ἔβλεπα. ‘Ἀλλ' εἰπέ με,’ ἐπρόσθεσε,· τί ἄλλο ἀνακαλύπτεις.’ -‘Βλέπω πλήθη λαοῦ περνῶντα ἐπάνωθεν αὐτῆς,’ εἶπα εγώ, ‘καὶ μαῦρον σύννεφον κρεμάμενον εἰς ἕκαστον αὐτῆς ἄκρον.’ Ἐνῷ δ' ἐκύτταζα προσεκτικώτερον, ἴδα διαφόρους τῶν διαβατῶν πίπτοντας διὰ μέσου τῆς γεφύρας εἰς τὸ μέγα ῥεῦμα, τὸ ῥέον ὑποκάτω· κ' ἐξετάσας ἐπιπλέον, ἀνεκάλυψα τρύπας ἀναριθμήτους κρυμμένας εἰς τὴν γέφυραν, τὰς ὁποίας μόλις ἐπάτουν οἱ διαβαίνοντες, κ' πίπτοντες δι' αὐτῶν εἰς τὸ ῥεῦμα, ἐγίνοντο ἀμέσως ἄφαντοι. Ἤσαν δ' αἱ κρύφιαι αὖται τρύπαι πυκνόταται μεν εἰς τὴν εἴσοδον τῆς γεφύρας, ὥστε πάμπολλοι μόλις ἐξήρχοντο ἀπὸ τὸ νέφος, καὶ ἔπιπταν δι' αὐτών. Ἐγίνοντο δὲ ἀραιότεραι περί τὸ μέσον, ἀλλ' ἐπολυπλασιάζοντο κ' ἐσυμπυκνοῦντο πρὸς τὰς τελευταίας ὁλοκλήρους καμάρας.
Παρετήρησα μὲν τινὰς, -ὀλιγωτάτους ὅμως, -οἵτινες ἐπεριπάτουν χωλαίνοντες ἐπὶ τῶν συντριμμένων καμαρῶν· ἀλλὰ συντόμως διέπιπταν εἷς μετὰ τὸν ἄλλον, παντάπασιν ἀποσταμένοι ἀπὸ περίπατον τόσον μακρυνόν.
Ἀρκετὸν καιροῦ διάστημα ἐθεώρουν τὴν θαυμάσιον ταύτην οἰκοδομὴν, καὶ τὴν μεγάλην ποικιλίαν τῶν ἀντικειμένων, ὅσα ἐπαρουσίαζεν. Ἀλλ' ἐκυριεύθην ἀπὸ μελαγχολίαν πικρὰν, βλέπων διαφόρους νὰ πίπτωσιν ἀπροσδοκήτως εἰς τὸ μέσον εὐθυμίας κ' χαρᾶς, ἀφοῦ ματαίως ἐπίαναν πᾶν τὸ περιεστώς διὰ νὰ σωθῶσι. Τινές, μὲ πολλὴν σοβαρότητα ἀναβλέποντες πρὸς τοὺς οὑρανοὺς, ἐπρόσκοπταν ἀιφνιδίως, κ' πίπτονες ἐγίνοντο ἀμέσως ἄφαντοι. Πλήθη ἔτρεχαν σπουδαίως ἐξοπίσω φυσαλίδων κενῶν, αἴτινες διὰ τῆς λάμψεως αὐτῶν ἐγοήτευαν τοὺς ὀφθαλμούς· ἀλλὰ πολλάκις, ἐνῷ ἦσαν οἱ ταλαίπωροι εἰς τὴν ἀκμὴν τοῦ νὰ τὰς ἁρπάξωσιν, ἐπαραπάτουν, καὶ ἐχάνοντο βυθιζόμενοι. Εἰς τοιαύτην ἀντικειμένων σύγχυσιν, παρετήρησα τινὰς μὲ ρομφαίας εἰς τὰς χεῖρας των, κ' ἄλλους μὲ ἄλλα μέσα διάφορα, οἵτινες, περιτρέχοντες ἑπὶ τῆς γεφύρας, ἕσπρωχναν εἰς παγίδων τρύπας πολλοὺς, οἱ ὁποῖοι ἐδύναντον ἀλλέως πολὺν καιρὸν ἀκόμη νὰ ἐξακολουθῶσι τὸν δρόμον των.
Βλέπων ὁ ὑπερανθρώπινος ὁδηγός μου ὅτι ἐξεδόθην εἰς τὴν μελαγχολικὴν ταύτην θέαν, ‘Ἀρκεῖ,’ μὲ εἶπεν, ‘σήκωσε τοὺς ὀφθαλμούς σου ἀπὸ τὴν γέφυραν, καὶ εἰπέ με ἂν βλέπῃς τίποτε, τὸ ὁποῖον δὲν καταλαμβάνεις.’ Ἀναβλέψας, ‘Τὶ σημαίνουν,’ εἶπα, ‘τὰ πτηνὰ ἐκεῖνα, ὅσα πετοῦν ἀδιακόπως περὶ τὴν γέφυραν, κ' καθίζουν ἐπάνω αὐτῆς ἀπὸ καιρὸν εἰς καιρόν; Βλέπω γύπας, ἁρπυίας, κόρακας, γλαῦκας, καὶ μεταξὺ πολλῶν ἄλλων πτηνῶν διάφορα μικρὰ πτερωτὰ παιδία, τὰ ὁποῖα κοιτάζουν πολυάριθμα ἐπὶ τῶν μέσων καμαρῶν.’ ‘Ταῦτα,’ εἶπε τὸ Πνεῦμα, ‘εἶναι Φθόνος, Φιλαργυρία, Δεισιδαιμονία, Ἀπελπισία, Ἔρως, μὲ τὰς λοιπὰς ὁμοίας φροντίδας κ' πάθη, ὅσα ἐνοχλοῦν τὸν ἀνθρώπινον βίον.’
Ἀναστέναξα ἐδῶ ἐκ βάθους ψυχῆς, ‘Φεῦ!’ εἶπα· ‘εἰς μάτην ἔγινεν ὁ ἄνθρωπος! πῶς ὑπόκειται εἰς ἀθλιότητα κ' θάνατον! ζῶν μὲν βασανίζεται, ἀποθνήσκων δὲ καταῤῥοφᾶται!’ Τὸ Πνεῦμα τώρα, κινηθὲν ἀπὸ συμπάθειαν, μ’ ἐδιώρισε ν’ ἀφήσω θέαν τόσον λυπηράν· ‘Παῦσε πλέον,’ εἶπε, ‘νὰ θεωρῇς τὸν ἄνθρωπον εἰς τὴν νηπιότητα τῆς ὑπάρξεως του, εἰς τὸ στάδιον τῆς πρὸς τὴν αἰωνιότητα ὁδοιπορίας του· ἀλλὰ ῥίψε τὸν ὀφθαλμὸν σου ἐπὶ τὴν παχεῖαν ἐκείνην ὁμίχλην, εἰς τὴν ὁποίαν φέρει τὸ ρεῦμα τὰς εἰς αὐτὸ πιπτούσας διαφόρους θνητῶν γενεάς.’ Ἐκατεύθυνα τὴν ὅρασιν μου, ὡς μ' ἐπαράγγειλε, καὶ (εἵτε ἐπειδὴ ἐνίσχυσεν αὐτὴν μὲ ὑπερφυσικὴν τινὰ δύναμιν τὸ ἀγαθὸν Πνεῦμα, εἵτε ἐπειδὴ διέλυσε μέρος τῆς ὁμίχλης, τῆς πρότερον παρα πολὺ παχείας νὰ τὴν διαπεράσῃ ὁ ὀφθαλμὸς) ἵδα τὴν κοιλάδα ἀνοίγουσα εἰς τὸ ἕσχατον ἄκρον, καὶ ἐξαπλουμένην εἰς ὠκεανὸν ἄπειρον, ὅστις εἶχεν εἰς τὸ μέσον αὐτοῦ βράχον ἀδαμάντινον εὐμεγέθη, διαιροῦντά τον εἰς δύο ἵσα μέρη. Ἀπὸ τὰς διαιρέσεις ταύτας, ἡ μὲν ἐκαλύπτετο ἀκόμη ἀπὸ σκοτεινὰ νέφη, ὥστε δὲν ἠμπόρεσα νὰ διακρίνω εἰς αὐτὴν τὸ παραμικρόν· ἡ δὲ μ’ ἐφὰνη ὠκεανὸς παμμεγέθης, κατὰφυτος ἀπὸ νήσους ἀναριθμήτους, σκεπασμένας ἀπὸ καρποὺς κ' ἄνθη, καὶ συμπεριπλεγμένας μὲ χιλίας μικρὰς ἀστραπτούσας θαλάσσας, αἴτινες ἔτρεχαν μεταξύ των. Γυναῖκες καὶ ἀνδρες, λαμπροφορεμένοι κ' μὲ στεφάνους ἐπὶ κεφαλῆς, ἐβλέποντο περιπατοῦντες ἀναμέσον εἰς τὰ δένδρα, καθήμενοι σιμὰ εἰς πηγὰς, ἢ ἀναπαυόμενοι ἐπὶ ἀνθηρὰς κλίνας· ἠκούετο δὲ καὶ συγκεχυμένη ἁρμονία πιπτόντων ὑδάτων, κελαδούντων πτηνῶν, ἀνθρωπίνων φωνῶν κ' μουσικῶν ὀργάνων. Εὐφροσύνη ἀνεκλάλητος περιεχύθη εἰς τὴν ψυχήν μου, ὡς ἀνεκάλυψα σκηνὴν τόσον ἐρασμίαν. Ἐπεθύμησα δὲ τὰς πτερύγας ἀετοῦ, διὰ νὰ πετάξω εἰς τοὺς εὐδαίμονας ἐκείνους τόπους· ἀλλὰ μὲ εἰδοποίησε τὸ Πνεῦμα ὅτι δὲν ἠμποροῦσέ τις ἄλλως νὰ περάσῃ ἐκεῖ, πλὴν διὰ μέσου τῶν πυλῶν τοῦ θανάτου, τὰς ὁποίας ἔβλεπα κατὰ στιγμὴν ἀνοιγομένας ἐπὶ τῆς γεφύρας.
‘Αἱ νῆσοι,’ εἶπεν, ‘αἱ κείμεναι τόσον δροσεραὶ καὶ καταπράσινοι ἕμπροσθέν σου, κ' μὲ τὰς ὁποίας τὸ πρόσωπον ὅλον τοῦ ὠκεανοῦ φαίνεται καθωραϊσμένον, εἶναι πλειότεραι τὸν ἀριθμὸν παρὰ τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης· ὑπάρχουν δὲ μυριάδες νήσων ὄπισθεν τῶν ὅσας ἐδῶ ἀνακαλύπτεις, φθάνουσαι μακρότερα παρ’ ὅσον ὁ ὀφθαλμὸς, ἢ καὶ ἡ φαντασία σου, δύναται νὰ ἐκτανθῇ. Αὗται εἶναι τῶν ἀγαθῶν αἱ μοναὶ μετὰ θάνατον, οἱ ὁποῖοι, κατὰ τὸν βαθμὸν κ' τὰ εἴδη τῶν ἀρετῶν εἰς τὰς ὁποίας ὑπερεῖχαν, διαμοιράζονται μεταξὺ τῶν διαφόρων τούτων νήσων, αἵτινες ἀφθονοῦν ἀπὸ ἡδονὰς διαφόρων εἰδῶν κ' βαθμῶν, ἀρμοδίας εἰς τὰς κλίσεις κ' τελειότητας τῶν εἰς αὐτὰς κατοικιζομένων· ἑκάστη νῆσος εἶναι παράδεισος προσφυὴς εἰς τοὺς ἰδίους του κατοίκους. Διὰ τοιαύτας κατοικίας, ὦ Μίρζα δὲν εἶναι ἄξιον ν’ ἀγωνίζεταί τις; Ἐμπορεῖς νὰ ὀνομάσῃς ταλαίπωρον τὸν βίον, ὅστις σὲ δίδει εὐκαιρίαν ν’ ἀποκτήσῃς βραβεῖον τόσον πολύτιμον; Εἶναι φοβερὸς πλέον ὁ θάνατος, ὅστις θέλει σὲ μετακομίσειν εἰς ὕπαρξιν τόσον εὐδαίμονα; Μὴ νομίζῃς ὅτι ἔγινεν εἰς μάτην ὁ ἄνθρωπος, διὰ τὸν ὁποῖον φυλάσσεται τοιαύτη ἀθάνατος μακαριότης.’
Μὲ ἀνέκφραστον ἡδονὴν ἐθεώρησα τὰς μακαρίας ταύτας νήσου. Τέλος πάντων, ‘Δεῖξέ με τώρα,’ εἶπα, ‘σὲ παρακαλῶ, τί κρύπτουν τὰ σκοτεινὰ ἐκεῖνα νέφη, τὰ καλύπτοντα τὸν ὠκεανὸν τὸν ἀπὸ τἄλλο μέρος τοῦ ἀδαμαντίνου βράχου.’ Μὴ ἀποκρινόμενον τὸ Πνεῦμα, ἔστρεψα νὰ τὸ ἐρωτήσω καὶ δεύτερον· ἀλλ’ εἶχεν ἤδη γένειν ἄφαντον. Ἐγύρισα τότε πάλιν εἰς τὴν πρὸ πολλοῦ ἐνώπιόν μου ὀπτασίαν· ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ κατακυλιομένου ῥεύματος, τῆς καμαρωτῆς γεφύρας, καὶ τῶν μακαρίων νήσων, ἵδα μόνον τὴν μακρὰν βαθυλὴν κοιλάδα τοῦ Βαγδατίου, μὲ βόας, πρόβατα καὶ καμήλους, βοσκόμενα ἐπὶ τῶν πλευρῶν αὐτῆς.