Αθηναΐς/Α/8/Ο χαιρετισμός
| ←Ἡ ἄξια θυγάτηρ | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 8 Ὁ χαιρετισμὸς |
Ὁ ὑπερωκεάνειος τηλεγραφικὸς κάλως→ |
Ὁ χαιρετισμὸς εἶναι ἁπλῆ τις ἐξωτερικὴ ἀπόδειξις τῆς εὐγενείας, τῆς φιλίας καὶ τοῦ σεβασμοῦ τοῦ ἀποδιδομένου εἰς ἀνθρώπους οὓς ἀπαντῶμεν ἢ ἐπισκεπτόμεθα. Εἰς τὴν Γαλλίαν χαιρετῶσιν ἐκκαλύπτοντες τὴν κεφαλήν των καὶ ὑποκλινόμενοι· ἀλλ’ ὁποία διαφορὰ ὑπάρχει μεταξὺ τοῦ βαθέος καὶ σεμνοπρεποῦς χαιρετισμοῦ τοῦ ταπεινοτάτου καὶ εὐπειθεστάτου δούλου καὶ τοῦ ψυχροῦ καὶ ἀποτόμου τοῦ προστάτου! Ὁ μὲν κλίνει τὴν κεφαλὴν, ὁ δὲ κάμπτεται εἰς δύο, ἐγγίζων ἔστιν ὅτε τὸ ἔδαφος διὰ τοῦ μετώπου του καὶ νομίζων ὅτι οὕτω δύναται νὰ φανερώσῃ κάλλιον τὸν δουλόφρονα χαρακτῆρα του. Δυνάμεθα νὰ μαντεύσωμεν τὸν χαρακτῆρα δύο ἀνθρώπων ἐκ τοῦ τρόπου καθ’ ὃν χαιρετῶνται καθ’ ὁδὸν. Κύριος ἄνευ συστολῆς καὶ νέος καλλωπιστὴς, ὅστις φοβεῖται μὴ διαλύσῃ τὴν καλῶς περιποιημένην κόμην του χαιρετᾷ μόνον διὰ τῆς χειρός. Ἐνῷ τοὐναντίον ἔντιμος ἐπαρχιώτης στηρίζει τὴν χεῖρα ἐπὶ τῆς καρδίας κατὰ τὰ ἀνατολικὰ ἔθιμα. Ὁ μὲν φέρει τὸν πῖλον του πρὸς τὸ ἐμπρὸς καὶ τὸ σῶμα του πρὸς τὰ ὀπίσω νομίζων ὅτι φέρεται ἰδιοτρόπως. Ὁ δὲ νομίζει ὅτι δείκνυται φιλόκαλος, ὅταν ἐκτείνῃ πλαγίως τὸν δεξιὸν βραχίονά του κινδυνεύων ἐξ ἀπροσεξίας νὰ ῥαπίσῃ τὸν διαβαίνοντα ὄπισθέν του. Ὁ Ἀλέξανδρος χαιρετᾶ ἐκείνους οὓς ὑποθέτει ὅτι εἶναι σπουδαῖα πρόσωπα ἵνα ἐννοήσωσιν οἱ ἄνθρωποι ὅτι ἔχει σχέσεις, ἃς αὐτὸς δὲν ἔχει. Δὲν ὁμιλοῦμεν περί τινων χαιρετισμῶν, τῆς ἐθιμοταξίας οἵτινες ὑπὸ τὸ πρόσχημα τῆς εὐγενείας ὑποκρύπτουσι βαθυτάτην ἀντιπάθειαν
Οἱ ἡμέτεροι πρόγονοι μὴ φέροντες τὰ συνήθη σήμερον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς κοσμήματα, δὲν ἠδύναντο νὰ ἐκκαλύπτωνται πάντοτε συναντώμενοι. Φαίνεται ὅμως ὅτι κατὰ τὸν 5ον καὶ 6ον αἰῶνα, ἐξέφραζέ τις τὴν πρός τινα ἄλλον ὑπόληψίν του ἀφαιρῶν μίαν τρίχαν τῆς κεφαλῆς του καὶ παρουσιάζων ταύτην πρὸς αὐτόν. Κατὰ ταύτην τὴν περίστασιν οἱ φαλακροὶ ἐθεωροῦντο ὡς ἀδιαφοροῦντες καὶ ὄντες ψυχροὶ, μὴ ἔχοντες τίνι τρόπῳ νὰ ἐκφράσωσι τὴν ὑπόληψιν των. Καλὸν μέσον νὰ μὴ ἐκφράζῃ τις τὴν ὑπόληψίν του εἰς τὸν τυχόντα διότι ἐγνώριζε τί ἤξιζε. Κατὰ τὸν μεσαιῶνα ἐχαιρέτα τις τὸν ἀνώτερόν του καταβαίνων τοῦ ἵππου του καὶ ἀσπαζόμενος αὐτόν. Ὁ ἀσπασμὸς τῆς χειρὸς ἦτο κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην σύμβολον ἀξιώματος ὡς καὶ ὁ ἀσπασμὸς τοῦ ποδός. Ὅτε Κάρολος ὁ Γ’. βασιλεὺς τῆς Γαλλίας, παρεχώρησε εἰς τὸν ἀρχηγὸν τῶν Νορμανδῶν, Ῥολὰν τὴν ἐπαρχίαν ἥτις ἐπωνομάσθη κατόπιν Νορμανδίαν (912) στρατιώτης τις τοῦ Ῥολὰν ἐπιφορτισθεὶς παρ’ αὐτοῦ νὰ ἐκτελέσῃ εἰς τὴν θέσιν του τὸν τύπον τοῦ ἀξιώματος, ὕψωσεν ἐπὶ τοσοῦτον τὸν πόδα τοῦ Καρόλου ὥστε τὸν ἀνέτρεψε, τὸ ὁποῖον δὲν περιελαμβάνετο ἐν τῷ προγράμματι τῆς τελετῆς.
Ὑπῆρχε καὶ ἄλλη τις συνήθεια χαιρετισμοῦ· νὰ ἅπτονται τοῦ μύστακος, πρᾶγμα ἀδύνατον διὰ τοὺς στερουμένους τοῦ τοιούτου στολισμοῦ. Ὁ Οὐερδιέρος ἀφηγεῖται ὅτι ὑπῆρχον καὶ ἄλλα εἴδη χαιρετισμοῦ εἰς τὴν αὐλὴν τῆς Γαλλίας τῷ 1577. «Τινὲς μὲν ἔλεγον ἀσπάζομαι τοὺς πόδας τῆς μεγαλειότητος σας· ἄλλοι δὲ εἶμαι ὁ αἰώνιος δοῦλος τῆς οἰκίας σας· εἶμαι τὸ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σας. Οἱ ὁποῖοι αὐλικοὶ χαιρετισμοὶ ἂν καὶ ἦσαν ὅλως μάταιοι ἐλέγοντο σχεδὸν πάντοτε μεθ’ ὑποκρισίας». Τὸ ἔθος τοῦ ἀσπάζεσθαι τὸν δακτύλιον τῶν ἐπισκόπων καὶ τὸν πόδα τοῦ πάπα εἷνε τοῦ μεσαιῶνος. Οἱ περισσότεροι λαοὶ τῆς Εὐρώπης χαιρετῶσιν ὡς ἡμεῖς σπανιώτερον ἀποκαλυπτόμενοι, συνηθέστερον ὅμως μεταχειριζόμενοι τὴν δεξίωσιν. Οἱ λαοὶ τῆς Ἀνατολῆς χαιρετῶσι ὑποκλινόμενοι καὶ θέτοντες τὴν δεξιὰν χεῖρα ἐπὶ τῆς καρδίας των, ἢ ὑψοῦντες τὰς χεῖρας των ὑπὲρ τὴν κεφαλήν των. Οἱ κάτοικοι τῶν Ὀταϊτιένων νήσων τῆς Ὠκεανίας μᾶλλον οἰκεῖοι χαιρετῶσι προσκρούοντες τὰς ῥίνας καὶ συσφίγγοντες τὰς χεῖρας· τὸ ἔθος ὅμως τοῦτο οὐδεὶς τῶν Εὐρωπαίων ἀπεμιμήθη μέχρι τοῦδε.
Εἰς τὰς ἐπιστολὰς καὶ τὰ ἔγγραφα ὁ χαιρετισμὸς ἐτίθετο ἄνωθεν. Οἱ πάπαι ἔπεμπον τὸν χαιρετισμόν των καὶ τὴν ἀποστολικήν των εὐλογίαν. (Salutatem et apostolicam Genedictionem). Τὰ διατάγματα τῶν βασιλέων τῆς Γαλλίας ἤρχοντο οὕτω. N. Dei gratia Francorum et Navarrae Rex, omnibus praesentibus et futuris salutem.
Παρὰ τοῖς Ῥωμαίοις ὠνομάζετο χαιρετισμὸς, salutatio, ἡ ἐπίσκεψις ἣν ἐποίει πολίτης τις εἰς ἄλλον, ὑφ’ οὗ ἐπροστατεύετο. Ὁ Οὐϊργίλίος μᾶς λέγει περὶ, τῶν πλουσίων τούτων οἰκιῶν αἵτινες ἦσαν πλήρεις τοιούτων πελατῶν.
Ὁ προστάτης ἐδέχετο τοὺς ἐπισκεπτομένους αὐτὸν εἰς τὸ προαύλιον, ἀκολουθούμενος ὑφ’ ἑνὸς νομοκλήτορος, ἕκαστον ἀναλόγως τῆς τάξεώς του. Ὁ νομοκλήτωρ ἦτο δοῦλος ἐπεφορτισμένος νὰ ὀνομάζῃ πάντας οἵτινες ἤρχοντο εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ κυρίου. Ὅταν ὁ κύριος ἐθήρευε δικαστικήν τινα θέσιν ἠκολουθεῖτο πάντοτε ὑπὸ τοῦ νομοκλήτορός του, ὅστις τῷ ἐδείκνυε τοὺς πολίτας οὓς ἀπήντα καὶ οὓς ἔδει νὰ χαιρετᾷ διὰ τὸ συμφέρον του. Οἱ ὑποψήφιοι τῶν ἡμερῶν μας δὲν ἀπατῶνται μιμούμενοι τοὺς γηραιοὺς Ῥωμαίους, γνωρίζοντες ὁποία εἶναι ἡ ἀξία ἑνὸς χαιρετισμοῦ ἐπιδεξίως διὰ τοῦ πίλου διδομένου.
Ε. Μ.