Αθηναΐς/Α/3/Χάνς Χριστιανός Άνδερσεν
| ←Ἡ νεότης | Ἀθηναΐς-Ἔτος Α΄, τεῦχος 3 Xάνς Χριστιανός Ἄνδερσεν |
Γεωγραφία τῆς Ἑλλάδος→ |
Αἱ ἡμέραι καθ’ ἂς γεννῶνται οἱ μεγάλοι ἄνδρες εἶναι ἀντικείμενον ἐνδιαφέροντος εἰς πάντα. Πρόκειται περὶ τοῦ Χ. Χ. Ἄνδερσεν. Ἄν τις ἀρνηθῇ αὐτῷ τὸν τίτλον μεγάλου ἀνδρὸς, πρέπει, διὰ νὰ ἦναι συνεπὴς εἰς ἑαυτὸν, νὰ μὴ ἀποδώσῃ αὐτόν ἔτι μᾶλλον εἰς τὸν Ναπολέοντα Α’. Αἱ συγγραφαί του καὶ πρὸ πάντων αἱ ποιήσεις του εἶναι τὰ δι’ ὧν διεκδικεῖ τὸν τίτλον του.
Δὲν ἦτο υἱὸς πλουσίου ἀριστοκράτου, μέλους πιθανὸν τῆς βασιλικῆς τῆς Δανίας αὐλῆς. Ἕν καὶ μόνον δωμάτιον ἐχρησίμευεν ὡς κατοικία εἰς τε τὸν σανδαλοποιὸν πατέρα του καὶ ὅλην τὴν οἰκογένειάν του, διὰ τὴν πτωχείαν αὐτῆς. Ἀλλ’ ὅτε μετὰ ταῦτα αἰωρούμενος ἐπὶ τῆς ἀξίας αὐτοῦ καὶ οὐχὶ ἕρπων ἔφθασεν εἰς ὑψηλὸν βαθμὸν κοινωνικῆς καταστάσεως, ὡς φάρος ἐπὶ ἀκτῶν ἐπικινδύνων ἐπέχεε τὰς ἀκτῖνας τῆς φιλανθρωπίας αὐτοῦ ἐφ’ ἅπασαν σχεδὸν τὴν οἰκουμένην.
Ἐγεννήθη ἐν Ὅδενς τῆς Δανίας τῇ 2 Ἀπριλίου 1805. Ἦτο πενταετὴς ὅτε ὁ μὲν πατήρ του ἀπέθανεν, ἡ δὲ μήτηρ του ἐγένετο πλύτρια ὅπως πορίζηται τὰ πρὸς τὸ ζῇν δι’ ἑαυτήν τε καὶ τὸν υἱόν της.
Ἀλλ’ ἤδη ὁ πενταετὴς Χριστιανὸς ηὔξανε καὶ ἡ ἡλικία του ἀπῄτει ὅπως μάθῃ τέχνην ἥτις ἤθελε τῷ χρησιμεύσει ὡς πόρος ζωῆς. Ἐστάλη εἰς ἐργοστάσιον· πλὴν ἦτο ἔτι παῖς. Ἐνεπαίζετο ὑπὸ τῶν συμμαθητῶν του· καὶ ἕνεκα τούτῳ ἀπέδρα. Τὸν εἰσήγαγον εἰς σχολεῖον· καὶ ἐκεῖ τὴν αὐτὴν τακτικὴν ἠκολούθησε.
Ἐτιμωρήθη, ἀλλ’ ὁ συγγραφεὺς τῶν παιδικῶν παραμυθίων ἐξηκολούθει νὰ ἦναι παιδίον· ἠγάπα νὰ κόπτῃ καὶ νὰ κατασκευάζῃ χάρτινα. ἐνδύματα· καὶ ἡ μήτηρ του ἐνόμισεν ὅτι ἠδύνατο εὐκόλως νὰ τὸν καταστήσῃ ῥάπτην. Ἀλλ’ ἠπατᾶτο. Ὁ παῖς ἠσθάνετο τὸν προορισμόν του, καὶ ἀντέστη εἰς τὴν ἀπόφασιν τῆς μητρός του· καὶ τέλος τὴν κατέπεισεν ὅπως ἀφήσει αὐτὸν ἐλεύθερον νὰ ἐκλέξῃ ἐν τῇ πρωτευούσῃ τὸ στάδιον τῶν τάσεων καὶ τῶν πόθων του.
Ἦτο πλέον νεανίας καὶ μετ’ ὀλίγον ἐσκέπτετο πῶς θὰ πορίζηται τὰ πρὸς τὸ ζῇν. Εἰσῆλθε παρά τινι ἠθοποιῷ, ἠθέλησε νὰ τὴν πείσῃ περὶ τῆς ἱκανότητός του, χορεύων καὶ πηδῶν πρὸ αὐτῆς· ἀλλ’ ἀπέτυχεν ἐξέλαβεν αὐτὸν ὡς παράφρονα, καὶ τὸν ἀπεδίωξε κακὴν κακῶς. Μείνας παρ’ ἄλλῳ ἠθοποιῷ δι’ ὀλίγον ἔτι καὶ ἀπολέσας τέλος τὴν φωνήν του ἕνεκα ἀσθενείας, ἠναγκάσθη, παραιτῶν τὸ ἐπάγγελμα τοῦτο, νὰ ἀσπασθῇ ἢ μᾶλλον νὰ εἰσέλθῃ εἰς ἐκεῖνο δι’ ὃ κυρίως προώριστο.
Φίλος τοῦ τις, ὁ κ. Κόλλιν τῷ ὑπεσχέθη νὰ ἐπιτύχη δι’ αὐτὸν ὑποτροφίαν ἐκ τοῦ ἀνακτορικοῦ ταμείου. Διήλθε τῇ βοηθείᾳ αὐτοῦ τὰς προπαρασκευαστικὰς σπουδὰς, καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸ πανεπιστήμιον καὶ συγχρόνως, κατὰ τὸ ἐπικρατοῦν ἔθιμον, καὶ εἰς τὰς οἰκίας καὶ τὰς συναναστροφὰς τῶν σοφῶν.
Καὶ ἤδη εἶχε τελειώσει σχεδὸν τὰς σπουδάς του ὅτε ἡ ὑποτροφία ἔπαυσε καὶ ὁ Χὰνς ἠναγκάσθη καὶ πάλιν νὰ σκεφθῇ περὶ πόρου ζωῆς. Ἤδη ἦτο φοιτητὴς καὶ ὡς τοιοῦτος ἐκέκτητο ἐκτὸς τῆς κοινωνικῆς καὶ γνώσεων ὑπεροχήν. Πόρος ὅθεν δι’ αὐτὸν προχειρότερος ἦτο τὸ συγγράφειν· τὸ ἠννόησε καὶ ἐπεδόθη εἰς αὐτό. Τὸ πρῶτον ἐξέδωκε τὸ σύγγραμμά του ὁδοιπορία εἰς Ἄμαγα, ἐν ᾧ διεκωμῴδει τὰς ἕξεις του δι’ ἃς ἔγινεν ἄλλοτε καταγέλαστος καὶ εὐθὺς κατόπιν τὰς ποιήσεις του. Οἱ ἀναγνῶσται ηὔξανον συγχρόνως μὲ τοὺς θαυμαστὰς, καὶ ὁ Ἄνδερσεν ἐκέρδησεν ἤδη ἀρκετὰ διὰ νὰ περιηγηθῆ τὴν Ζηλανδίαν.
Ἡ περιήγησίς του αὕτη ὑπῆρξε δι’ αὐτὸν ἡ μεγαλῃτέρα τὸ πρῶτον εὐτυχία καὶ ἡ μεγαλῃτέρα κατόπιν δυστυχία.
Συνηντήθη μετὰ νεάνιδος ἧς ἠράσθη ἐμμανῶς· ἀλλ’ ἔμαθε κατόπιν ὅτι, δυστυχῶς δι’ αὐτὸν, ἦτο ἠῤῥαβωνισμένη καὶ ἀπῆλθε. Ἐλυπήθη καὶ ἔκτοτε, μὴ εὑρὼν ὁμοίαν αὐτῆς, ἔμεινεν ἄγαμος.
Ἀλλ’ ἐν τούτοις τὰ συγγράμματά του ἐκυκλοφόρουν καὶ μετ’ αὐτῶν καὶ ἡ φήμη του. Νεᾶνις χωρικὴ ἀναγνώσασα ταῦτα ἠράσθη αὐτοῦ καὶ τῷ ἀνήγγειλε τὸν ἔρωτά τῆς προσθέσασα ὅτι θέλει τὸν περιποιεῖται καὶ τὸν ἀγαπᾷ. Ἀλλ’ ὁ Ἄνδερσεν ἀπεφάσισε νὰ μὴ εἰσέλθῃ εἰς γάμον.
Συμβὰν νέον τῷ ἐπέφερε νέαν δυστυχίαν.
Ἡ πρότασίς τοῦ νὰ διδαχθῶσι τὰ ἔργα τοῦ Ἄγγλου Σκὼττ ἀπὸ τῆς Δανικὴς σκηνῆς ἐπέσυρε κατ’ αὐτοῦ σφοδρὰν καταφοράν· ὁ τέως δημοφιλής Ἄνδερσεν ὑβρίζετο προεπηλακίζετο καὶ τέλος ἐστρέφοντο αὐτῷ καὶ τὰ νῶτα.
Ἀλλ’ ὁ κ. Κόλλιν ἐπῆλθεν ἀντιλήπτωρ καὶ νέα σύνταξις ἀπεδόθη τῷ Ἄνδερσεν ἐκ τοῦ ἀνακτορικοῦ ταμείου, ὅπως ἐξακολουθήσῃ τὰς περιηγήσεις του.
Μετ’ οὐ πολὺ δὲ ἐδημοσιεύετο τὸ σύγγραμμά του Improvisatore ἐν ᾧ ὁ Ἄνδερσεν ὑπὸ τὸν τύπον τοῦ ἥρωος τοῦ διηγήματος, Ἰταλοῦ ποιητοῦ, διηγεῖται ὅλους τοὺς μόχθους του, οὓς κατέβαλεν ὅπως ἀναγνωρισθῇ ὡς διακεκριμμένος ποιητής· σύγγραμμα ἑλκύσαν ὑπὲρ ἑαυτοῦ τὴν ἀγάπην τοῦ λαοῦ τῆς Δανίας καὶ ἐξασφάλισαν συγχρόνως τὴν ὑπόληψιν καὶ τὴν τύχην του Ἄνδερσεν.
Ἔκτοτε ἔζησε βίον ἥσυχον. Μόνη εὐχαρίστησις του ἦτο συνάγων περὶ ἑαυτὸν τοὺς παῖδας νὰ διηγεῖται αὐτοῖς τὰ παραμύθια του, διδάσκων συγχρόνως αὐτοὺς, ὅτι ἡ διανοητικὴ καὶ πνευματικὴ τέρψις εἶναι ἀνώτερα πάσης φυσικῆς ἡδονῆς. Ἐν ταῖς καλύβαις τῶν πτωχῶν ἀντήχει καθ’ ἑκάστην ὁ κρότος τῶν βημάτων του. Ἐκ τῶν θυρίδων αὐτῶν ἠκούοντο ἔξωθεν αἱ τῷ Ὑψίστῳ ἀναπεμπόμεναι ὑπὲρ τοῦ εὐεργέτου τῶν ἐν αὐταῖς οἰκούντων εὐχαί. Καὶ οὗτος ἦτο ὁ Χὰνς Ἄνδερσεν· ἐκεῖνος ὅστις, δοκιμάσας ἄλλοτε τὴν πενίαν, ἀνεκούφιζεν ἤδη ἐν τῷ ὑστερήματί του αὐτήν.
Τέλος δ’ ἀπεβίωσεν ἐν Κοπεγχάγῃ τῇ 14 Αὐγούστου 1875, ζήσας 70 ἀκριβῶς ἔτη.
Στέφανοι ἐξ ὅλων τῶν ἐθνῶν ἐκόσμησαν τὸν τάφον τοῦ Ἄνδερσεν. Ἡ αὐλὴ, ὁ στρατὸς, οἱ φοιτηταὶ, οἱ καθηγηταὶ, οἱ τεχνῖται, καὶ οἱ παῖδες αὐτοὶ συνωθοῦντο κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς κηδείας του, ὅπως τιμήσωσι τὸν νεκρὸν τοῦ υἱοῦ τοῦ σανδαλοποιοῦ. Ἤδη δὲ συνεισφοραὶ γίνονται ὅπως ἀνεγερθῇ ἀνδριὰς πρὸς ἀμοιβὴν τῆς φιλοπονίας, τῆς ἀγαθότητος, τῆς αὐταπαρνήσεως, καὶ τῆς πρᾳότητος τῶν καρπῶν τούτων τῆς πίστεως, εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ ὑπὲρ τῆς κοινῆς ὠφελείας μοχθήσαντος Χὰνς Χριστιανοῦ Ἄνδερσεν.