Έκθεση Μητροπολίτη Αγαθάγγελου (1911)
| Έκθεση Μητροπολίτη Αγαθάγγελου Συγγραφέας: 1911 |
Προς την Αυτού Θειοτάτην Παναγιότητα τον Οικουμενικόν Πατριάρχην
Κον Κον Ιωακείμ και την Αγίαν Ιεράν Σύνοδον.
Παναγιότατε,
Και ετέραν δεινήν παρανομίαν διαπραχθήσαν εις βάρος των Χριστιανών ημών του χωρίου μου Καρλικόβης, κατά καθήκον ιερόν εκτίθημι σήμερον όσον το δυνατό συντόμως.
Το ρηθέν χωρίον μου Καρλίκοβον υπάγεται εις το Καιμακλίκιον Ζηλιαχόβης της διοικήσεως Σερρών, εις ην υπάγεται και το ήμισυ της εμής επαρχίας περίπου, κατοικείται υπό 350 ψυχών και πλέον, ημετέρων, ομιλούντων την ελληνικήν, τουρκικήν και βουλγαρικήν γλώσσαν, υπό 668 σχισματικών και υπό 300 σχεδόν Μουσουλμάνων.
Εν Καρλικόβη προ τινών ημερών εγένετο απογραφή των κατοίκων και ιδία των ημετέρων και των Βουλγάρων υπό τινός Νουρή υπαλλήλου της διοικήσεως Ζηλιαχόβης, όστις λίαν μεροληπτικώς εποίησεν την απογραφήν, καθ΄όσον ημετέρους μεν ενέγραψε 310, Βουλγάρους δε 688.Ο σκοπός της απογραφής των κατοίκων ετύγχανεν ίνα μάθη η επιτόπιος αρχή, εις τίνας να επιδίκαση κατά τον γνωστόν της Βουλής νομών την μίαν και μόνη Εκκλησία του χωρίου, ην από δεκαετίας κατέχουσιν οι ημέτεροι και πλειοψηφούντες και μειοψηφούντες, καθ΄όσον κατά το 1903 και 1905 η πλειοψηφία ήτο ημετέρα, μεταβληθείσα είς μειοψηφίαν ένεκα δεινών καταδιωγμών και σκληρωτάτων αλλεπαλλήλων φόνων των ημετέρων κατά το 1908 και 1907 υπό των Βουλγαρικών τότε Κομιτάτων.
Εναντίον της μεροληπτικής απογραφής υπό του Νουρή, οι ημέτεροι Χριστιανοί διαμαρτυρηθέντες εν τε τη υποδιοικήσει Ζηλιαχόβης και τη διοικήσει Σερρών, ένθα μάλιστα δίς μετέβην, κατόρθωσαν να εγγράψωσιν άλλους 18, οπότε ούτοι μεν ανήλθον εις 328, οι δε σχισματικοί κατήλθον εις 670.Δι΄ενεργειών δε νομίμων εν τη υποδιοικήσει Ζηλιαχόβης, τη διοικήσει Σερρών και την Νομαρχία Θεσσαλονίκης εγένοντο δεκταί αναφοραί Καρλικοβητών, ανδρών και γυναικών 30 ψυχών προς μελέτην, οπότε οι ημέτεροι θα αριθμούντο εις 358, οι δε αντίθετοι θα κατήρχοντο εις 640,οπότε κατά τον γνωστόν νόμον, των Βουλγάρων, μη εχόντων τα 2/3 των κατοίκων, η εκκλησίαν θα εξηκολούθει μένουσα εις ημάς.Δυστυχώς η επιτόπιος αρχή εν ω διεβουκόλει ημάς, ότι θα γίνει νέα απογραφή αμερολήπτος εντελώς, αποστέλλει δύο υπαξιωματικοίς την προπαραμονήν της 1ης Ιανουαρίου εις Καρλίκοβον ίνα πείσει τους ημετέρους να στέρξωσιν εις την εναλλάξ ιερουργίαν.Επηδεί το χωρίων Καρλίκοβον τηλεφωνικώς συνδέεται μετά της Δράμας, μαθών τούτο αμέσως έπεμψα τον εμόν Πρωτοσύγκελλον Πανοσολ. Κ. Αθανάσιον Τσάμην, όστις επιστρέψας τη 30η Δεκεμβρίου το εσπέρας μοι ανήγγειλεν, ότι και η επιτροπή εκ Καρλικόβης ανεχώρησε προ μεσημβρίας , ευγενέστατα προς πάντας προσενεχθείσα, και οι ημέτεροι Χριστιανοί Καρλικόβης επ΄ουδενί λόγω εδέχθησαν το εναλλάξ.Μόλις όμως παρήλθεν μία ώρα από της επανόδου του εμού Πρωτοσύγκελου εις Δράμαν, τηλεφωνικώς εδηλώθη ημίν εκ Καρλικόβης ότι αναμένονται τη επαύριον ο Καϊμακάμης Ζηλιαχόβης, ανώτερος αξιωματικός του στρατού, οι δε Βούλγαροι, ότι προσεκάλεσαν εκ των πλησιοχώρων καθαρώς σχισματικών χωρίων Σκριτζόβου και Καλαποτίου άτινα άλλοτε ήσαν φωλεέ Βουλγαρικών συμμοριών, ουκ ολίγους και…τον διάσημον Πανίτσαν, καθ΄όσον Πανίτσας και αρχαίοι συμμορίται θα συνηθροιζοντο εν Καρλικόβη, μορφαί απαισίας αναμνήσεως μεθ΄όλον το Σύνταγμα δια τους ατυχείς Καρλικοβήτας μου, εθεώρησα καθήκον μου λίαν πρωί την 31ην Δεκεμβρίου να αναχωρήσω εκ Δράμας, σκοτίας έτι ούσης μετά δύο μόνον υπαλλήλων, καθόσον η αίτησης χωροφύλακος συνοδού και εάν έτι εγίνετο δεκτή όπερ ευνοήτος λίαν αμφίβολον ην, θα εβράδινε τα μάλιστα την εμήν αναχώρισην. Το διάστημα από Δράμας εις Καρλίκοβον δι ίππου είναι πέντε ωρών, αλλά ένεκα της καθ΄όλην την νύκταν και την ημέραν ραγδαίας και αδιαλείπτου βροχής και της ακαταστασίας των οδών και της πλημμύρας ποταμίσκων διηνύσαμεν αυτό εις δέκα σχεδόν ώρας συνεχούς και επικινδύνου ιππηλασίας, όσον εφικτόν εκ του βορβόρου ταχείας και κατά τας εννέα τουρκιστί εισήλθομεν εις Καρλίκοβον, παυσάσης τότε και της βροχής, προς μεγίστην χαράν των ημετέρων Χριστιανών, ουδόλως αναμενόντων την αυτοπρόσωπον παρουσίαν ημών δια την δεινήν κακοκαιρίαν και το σχεδόν άβατον πολλών τελμάτων καθ' οδόν.
Αφού δε επί ημίσεια ώραν συνωμιλλήσαμεν μετά των αγαπητών ημών Χριστιανών, εμάθομεν ότι αφίκοντο πράγματι υπέρ τους εκατόν εκ των πλησιοχώρων σχισματικών, ανεμένετο δε και ο αρχηγός αυτών Πανίτσας από στιγμής εις στιγμήν, ευρίσκετο δε και ο σχισματικός αρχιμανδρίτης Παίσιος, ελθών προ τριών ημερών εκ Δράμας και διαβεβαιών τους εαυτού, ότι κατ΄εντολήν του Νομάρχου ρητώς και επανειλημμένως δοθείσαν, την 1ην Ιανουαρίου εν τη εκκλησία του χωρίου οι Βούλγαροι θα ιερουργήσωσιν αφεύκτως. Την κατά της παρουσίας μου δυσαρέσκειαν οι σχισματικοί εδήλωσαν κατάτην εις το χωρίον είσοδόν μου, οπότε οι ημέτεροι ως μειοψηφούντες και δεδιότες εκ της πληθώρας των απαισίας μορφής επηλύδων, βεβαίως ουχί αόπλων, ήσαν ολίγοι περί εμέ, οι δε αντίθετοι παρετάχθησαν εκατέρωθεν της οδού και γυναιόν τι αναιδές από γε της μορφής και της περιβολής, ηλικίας 35 ετών, θηγάτηρ, ως έμαθον είτα, του σχισματικού ιερέως Καρλικόβης επιδεικτικώς έπτυσε χαμαί κατά την εκείθεν διέλευσίν μου, οπότε βεβαίως ου διέλιπων εγώ ευλογών τους πάντας και ατενώς και πατροπρεπώς προσατενίζων αυτούς, ως μη ειδότας τι ποιούσιν.
Έις τας 9 ½ αφίκοντο ο Καϊμακάμης Ζηλιαχόβης Μεχμέτ Αλή βέης και ανώτερος αξιωματικός εκ Σερρών, ως μη είπον και ουκ ολίγοι κατώτεροι εκ τινός πλησιοχωρου χωρίου. Αμέσως τους ειδοποίησα, ότι επιθυμώ να τους ιδώ, οπόταν ησυχάσωσιν πράγματι δε εις τας δέκα τουρκιστί ειδοποιηθείς καταλλήλως μετέβην παρ΄αυτοίς,ένθα εύρον παρακαθήμενον τω Καϊμακάμη τον αξιωματικόν και τον σχισματικόν Παίσιον.μετά τας συνήθεις φιλοφρονήσεις ο Καϊμακάμης μετά προοίμιον περί ομονοίας των εθνοτήτων, απηχούντος ενίοτε και του αξιωματικού,μοι προέτεινεν, ότι αναμένει παρ΄εμού ως τοιούτου και τοιούτου, ουχί ασκόπως ονομάσας με και άοκνον, να συμφιλιώσω τάς δύο μερίδας Καρλικόβης, δεχόμενος τη επαύριον να συνιερουργήσω μετά των σχισματικών. Εγώ αφού καταλλήλως τον ηυχαρίστησα διά τους ευμενείς επαίνους, είπον ότι μοι είναι εντελώς αδύνατον τούτο θρησκευτικώς.Προς μεγίστην μου έκπληξιν ο σχισματικός αρχιμανδρίτης ηλικίας τριάκοντα ετών , ερωτηθείς εάν δέχεται την συνιερουργίαν απήντησεν αυταίς λέξεσιν «Εγώ είμαι φιλελεύθερος ευχαρίστως θα συλλειτουργήσω με τον Δεσπότην, εγώ δεν ερωτώ δια το ιμπαντέτι κανένα, ούτε Έξαρχον ούτε άλλον και με Χότζα ακόμη ιμπαντέρι γιαπάριμ (δηλ. προσεύχεται και με μουσουλμάνον χότζαν) εγώ όλους τους ανθρώπους θεωρώ αδερφούς, εγώ είμαι πιστός Οσμανλής Βούλγαρος και δια τούτο είμαι στας διαταγάς σας ταύτας είμαι πρόθυμος». Ευτυχώς εκ του προσώπου των Μουσουλμάνων του Καϊμακάμη και αξιωματικού εννόησα ότι διόλου δεν τους ηυχαρίστησεν η διαβεβαίωσης, ότι και με χότζαν κάμνει προσευχήν! Απετάθησαν το δεύτερο εις εμέ και μοι προέτειναν χάριν της ομονοίας, να γίγνηται η ιερουργία εναλλάξ. Απεκρίθην ότι το εναλλάξ εκτός του ότι είναι παράνομον, διότι ο νόμος της Βουλής λέγει ρητώς εκάστη μερίς να έχει την ιδίαν εκκλησίαν του, ζημιοί θρησκευτικώς αμφότερα τα μέρη, διότι εκατέρα των μερίδων θα μένη άνευ λειτουργίας την Κυριακήν καθ΄ήν η ετέρα μερίς θα ιερουργή. Πλήν τούτον και θρησκευτικώς απαγορεύεται, καταχρηστικώς δε εις ολίγα μέρη συμβαίνη.Το ορθόν δε και θρησκευτικώς και πολιτικώς νόμιμων τυγχάνει, εκάστην μερίς να έχει την ιδίαν εκκλησίαν.Ηρώτησαν τον σχισματικόν και τοις απήντησεν ότι δέχεται ευχαρίστως το εναλλάξ και ανεμάσσησεν ότι δεν είναι φανατικός, αλλά φιλελεύθερος και πιστός οσμανλής μη επηρεαζόμενος από ξένας μεγάλας ιδέας!! Ευτηχώς ο Καιμακάμης τω είπεν ότι είνε φαυλά δηλ. μάταια και κενά τα λόγια ταύτα, εγώδε ηρκέσθην να προσθέσω ότι εις νοκσάν δηλ. μη ελλόγους διισχυρισμούς η απάντησις περιττή. Τρίτην πρότασην μοι έκαμον να ιερουργήσωμεν και να ιερουργώμεν ημείς πρώτοι καθ΄εκάστην εορτήν και μη εορτάσιμον και αφού τελειώσωμεν ημείς την ιερουργίαν, τότε να ιερουργώσιν οι Σχισματικοί. Ευνοήτος ότι ουδόλος παρεδέχθην και τούτο ως αντιθρησκευτικόν, αντίθετον προς τον νόμον της Βουλής και δυσεφάρμοστον και ενίοτε ανεφάρμοστον κατά τας επισίμους εορτάς, οποτε τον χειμώνα τελειώνει η λειτουργία εις τα 5 και6 τουρκιστί. Επειδή δε ο Σχισματικός και τούτο εδέξατο, εκκηνιστί τω είπων ότι εγώ υπερασπίζω και τον δύο μερών τα συμφέροντα όπερ έγκειται εις το ότι ακριβώς χάριν της ομονοίας δέον εκατέρα μερίς να έχει ιδίαν εκκλησίαν, ενώ αυτός και των σχισματικών το συμφέρον το θρησκευτικόν καταπατεί αλλ΄εκείνος ουκ εβουλήθη συνιέναι, δι΄ο και αμέσως τουρκιστί μετέφρασε τα διαμειφθέντα.¨Όταν απέρριψα και την τρίτην ταύτην πρότασιν ο αξιωματικός, όστι ήτο το κύριον πρόσωπον εν ημίν, λαβών συγγνώμην τυπικώς παρά του Καιμακάμη ότι θα μοι ομιλήση και εκείνος μοι λέγει με ύφος απειλητικόν ότι κατενόησε καλώς ότι ουδεμίαν πρότασιν της αρχής δέχομαι, διότι επιθυμώ δήθεν εν τω Οσμανικώ κράτει να υπάρχοσι διχόνοιαι και διαμάχαι, αξυπηρετών ούτως ίσως ακουσίως ξένους σκοπούς ευτηχώς προσέθηκε δια τους τοιούτους οιουδήποτε βαθμού μη αγαπώντας την ομόνοιαν των φυλών , το Οσμανικόν κράτος έδειξε και εμέ δύναται να δείξη ότι υπάρχει τιμωρία δυναμένη να φθάση και μέχρις εξορίας.
Επομένως δια το καλόν μου δέον να δεχθώ μίαν των τριών προτάσεων, να επέλθη ομόνοια και αγάπη μεταξύ όλων πανταχού των Οσμανλήδων, όπερ είναι ο διακαής πόθος της Κυβερνήσεως και τον οποίον να εισθε βέβαιος μεθ΄όλας τάς οθενδήποτε προερχομένας αντενεργείας θα κατορθώσει τιμορουμένου νομίμως παντός ταραξίου και αμειβομένου παντός πιστού Οσμανλή, οίος δείκνυται εκ των λόγων του ο Βούλγαρος Αρχιμανδρίτης, ον μάλιστα ουχί ασκόπως απεκάλεσε Βούλγαρον Μητροπολίτην.
Μόλις ετελείωσεν ο αξιωματικός, αμέσως ο σχισματικός πιστεύσας ίσως ότι είναι και Μητροπολίτης, παρεξετράπηεις ευτελής επαίνους προς τον αξιωματικόν, εις ον εξηγών τον λόγον της μη παραδοχής υπ΄εμού των τριών προτάσεων είπεν ότι διά των τοιούτων μέσων και δη και διά χρημάτων προσπαθούμεν να εξελληνίσωμεν!!τους Μακεδόνας!!! και να εφαρμόσωμεν την μεγάλην ιδέαν με τους Γιουνανλήδες κτλ. κτλ. ενώ αυτός ως πιστός Οσμανλής Βούλγαρος πάσαν πρότασιν της Σεβαστής Κυβερνήσεως και τας τρεις δέχεται και δεν έχει ανάγκην ούτε Έξαρχον να ερωτήση κτλ κτλ. Επειδή δε ο Καιμακάμης μοι έκανε νεύμα να μην λάβω υπ΄όψιν τους λόγους του και τω επέβαλε σιωπήν επιτέλους, απήντησα εγώ εις τον αξιωματικόν ως εξής απαραλλάκτως.
«»Τους λόγους του δευτέρου ομιλήσαντος θεωρώ αναξίους απαντήσεως, διότι είναι λόγοι λεχθέντες έως νυν ανοήτος και υπό άλλων και πλειστάκις υπό παντός φρονίμου ανασκευασθέντας.Δ ιά την απειλησθήσαν μοι, εξορίαν πρότερον εχρημάτισα επί εννέα σχεδόν έτη Μητροπολίτης Γρεβενών (ενταύθα «το γνωρίζω πολύ καλά» είπεν ο αξιωματικός) επομένος και απειλάς φυλακίσεων και απαγωγάς υπο κουστωδιών και απειλάς και εξορίας δεν έλαβον υπ' όψιν, διότι απέναντι του καθήκοντός μου και τον θάνατον, οιονδήποτε, ευχαρίστως δέχομαι και προτιμώ ή να καταπατήσω αυτό. Και πάλι λέγω ότι ουδεμίαν των τριών προτάσεών σας απολύτος δέχομαι, ουδέ θα δεχθώ. Ζητώ να εφαρμόσηται τον νόμον της Βουλής και σεις μοι λέγεται :έχομεν διαταγάς: αραραλλάκτως ως επί απολυταρχίας. Θέλετε λέγετε την ομόνοιαν των φυλών, και όμως δια των προτάσεών σας τούτων θέλετε τουναντίον να διαιωνίζετε τα μίση, ενώ ο νόμος της Βουλής και εγώ υποστηρίζωμεν την ομόνοιαν πάντων, υποστηρίζωντες εκάστη μερίς να έχει ιδίαν εκκλησίαν. Λοιπόν η τελευταία μου λέξεις είναι: Θρησκευτικώς μοι είναι απηγορευμένον εντελώς να δεχθώ τας τρείς προτάσεις σας, αίτινες αντίκεινται και εις τον σχετικόν νόμον της Βουλής. Δια να δεχθώ ότι θρησκευτικώς μοι απαγορεύεται, ουδεμία απειλή, ουδεμία ποινή, ουδείς θάνατος θα το κατορθώση, περί τούτου να είσθε βέβαιος. Σεις έχετε και στρατόν και κανόνια και τουφέκια, δύνασθε να μεταχειρησθήτε βίαν είναι εντελώς εις την εξουσίαν σας να διαρρήξητε τας θύρας της εκκλησίας κάμετε ότι εγκρίνετε, εγώ έχω γλώσσαν και γραφίδα,δια της γλώσσης σας λέγω ότι παρανομίας και αυθαιρεσίας διαπράττετε ουδέ τους νόμους ους εν τη Βουλή μεθ΄όλας τας διαμαρτυρίας τας λογικωτάτας και δικαιοτάτας όλου του έθνους μας, ουδέ εκείνους φυλάττετε δια της γραφίδος θα γράψω ταύτα πάντα όπου πρέπει, διότι τούτο είναι ιερόν μου καθήκον να απευθηνθώ εις το σεπτόν πατριαρχείον μας εν Κωνσταντινουπόλει δια τα περαιτέρω, πάσης παρανομίας θιγούσης το θρησκευτικόν μας καθεστώς». Επειδή δε φαίνεται ζωηρότερον πως είπον ταύτα και άλλα παραπλήσια ο μεν σχισματικός περισυλλέγη κάπως, ο αξιωματικός μοι είπεν ότι τον παρεξήγησα και ότι με εκτιμά, ο δε Καιμακάμης με παρεκάλεσε να ησυχάσω πρστιθείς ότι μόνον προτάσεις και ταύτας φιλικώς ποιείται. Επειδή δεν εγένετο δεκταί, εξήγαγε διαταγήν τηλεγραφικήν εκ του θυλακίου και ανέγνωσεν ότι έως να χτισθεί νέα εκκλησία οι ρούμ ιερείς θα λειτουργώσιν εν τη εκκλησία του χωρίου και εφεξής, ο δε Βούλγαρος παπάς θα ιερουργεί εις το οίκημα, εν τω οποίω από 10 περίπου ετών ιερουργεί, μόνον Βούλγαροι εάν θέλωσι να εισέρχονται εις την εκκλησίαν εν ώρα λειτουργίας να μην εμποδίζωνται>>. Τω απήντησα ότι δέχομαι το να ιεργουργώμεν και εφεξής εως ότου να αποφανθή νέα απογραφή, όσο δε αφορά την των Βουλγάρων είσοδον, ημείς και Εβραίον εκ της εκκλησίας ημών και Αρμένιον και Μουσουλμάνον ερχόμενον δεν εκδιώκομεν, αρκεί να μην ταράττη την ιερουργίαν, η να μην θελήση να ψάλλη βουλγαριστί. ¨Όχι μοι απήντησε, πάντα Βούλγαρον εισελθόντα και θέλοντα να ταράξη την ιερουργίαν αυστηρώς θα τιμωρίσω.
Επειδή δε, Παναγιώτατε, και δια το ζήτημα της εκκλησίας Γκορνίτσης, ετέρου χωρίου, ο Βαλής Θεσσαλονίκης μοι διεβίβασε δια του Μουτεσαρίφου Δράμας ότι δήθεν υποκινώ τους Χριστιανούς να μην δέχωνται το εναλλάξ ιερουργείν, λέγω ότι ευχαρίστως αναχωρώ αμέσως.Ο σχισματικός είπεν ότι δεν αναχωρεί,τότε ο Καιμακάμης τω απαντά ότι υπο συνοδείαν θα αναχωρήση οπότε εκείνος είπεν ότι φεύγει εις τι χωρίον μίαν ώραν απέχον εκείθεν , διότι είναι νύξ και ημπορεί να αναχωρήση εις Προσοτσάνην, ως απέχουσαν τρείς ώρας. Τότε είπον θεωρώ τιμήν μου να αναχωρήσω βία και δεν πτοούμαι, αλλά για να εξαλείψω και την ελαχίστην υποψίαν ότι δήθεν υποκινώ τους χριστιανούς να μη δεχθώσι το εναλλάξ αναχωρώ αμέσως εις Αλιστράτην απέχουσαν πέντε ώρας και ημίσειαν εκείθεν. Μάτην μοι προέτειναν. Να αναχωρήσω να αναχωρήσω εις Ροσίλοβον απέχον ημίσειαν ώραν, εγώ προς άρσην και της ελαχίστης υπονοίας ανεχώρησα την μίαν και ημίσειαν νύκτα τουρκιστί εκ Καρλικόβου και με τους δύο υπαλλήλους μου Και έναν χωροφύλακα, ον εγώ ζήτησα ως οδηγόν, διότι η οδός και δια το βουνώδες και κρημνώδες και δια βορβορώδες ην δυσχερής και δή την νύκτα και ούτω εις τάς 7 δηλ. τα μεσάνυκτα αφικόμην εις Αλιστράτην μετά πορείαν νυκτερινήν και ψύχος δριμύτατον σώος και υγιής δια των σεπτών Υμών ευχών, ιερουργήσας την πρωίαν εν αυτή, αρχαία πρωτευούση της επαρχίας Δράμας προς μεγίστη έκπληξιν των χριστιανών ουδόλως αναμενόντων εκ Καρλικόβης. Πρό της εμής αναχωρήσεως, μηνύων και κοτέων ανεχώρησε και ο σχισματικός αρχιμανδρίτης, θρησκευτικός αρχηγός εν τη περιφερεία Δράμας των σχισματικών, αφού προέτεινε να μένη εν τη μουσουλμανική συνοικία Καρλικόβης απεχούσης των χριστιανικών ημίωρον με φρουρόν χωροφύλακα και τη επαύριον να αναχωρήση, αλλ΄η πρότασίς του απερρίφθη και επειδή λελεγεν ότι φοβείται νύκτωρ καθ΄οδόν τω εδόγησαν δύο στρατιώται.
Εκ Αλιστράτης χθές εσπέρας ήλθον εις Εγρίδερέ, χωρίον εκ 200 οικογενειών, εξ ων αι 110είνε ημέτεροι και 90 σχισματικοί, οι πλείους οπαδοί του Πανίτσα, ίνα το μεν ενθαρρύνωμεν τους Χριστιανούς ημών κατατεθλημμένους εκ διαφόρων αδικοπραγιών, αδεώς διαπραττωμένων κατ΄αυτών, τη ανοχή της επιτο[ίου αρχής, το δε ινα ων εγγύτερον της Καρλικόβης πληροφορηθώ ακριβέστερον τα συμβάντα εν καρλικόβη μετά την αναχώρησιν ημών εκείθεν. Έμαθον δε θετικώς, ότι ο σχισματικός Αρχιμανδρίτης εκ Κουβαλίστης, χωρίου μίαν ώραν απέχοντος εκ Καρλικόβης ανεχώρησε λίαν πρωί την 1ην Ιαν. εις Προσοτσάνην, τρίωρον απέχουσαν της Δράμας, και εκείθεν αφού ουκ ολίγα εφλυάρισεν εναντίων των ημετέρων αποκαλών αυτούς Γραικομάνους, και απειλών επανέκαμψεν εις Δράμαν.Ο δε καιμακάμης μετά του εκ Σερρών αξιωματικού αμέσως μετά την αναχώρησίν μου προσεκάλεσαν τους προκρίτους αμφοτέρων των μερίδων και προέτειναν μετ΄απειλών και μετά γλυκύτητος εναλλάξ τας τρείς προτάσεις. Επειδή οι ημέτεροι ουδεμίαν αυτών εδέχθησαν, οι δε Βούλγαροι βλέποντας τούτο ηπείλουν ότι βία θα καταλάβωσι την εκκλησίαν, είπον εις τους ημετέρους ιερείς να ιερουργήσωσι δεχόμενοι και τους Βουλγάρους. Οι ημέτεροι ιερείς φρονίμως απήντησαν ότι επειδή λίαν πιθανόν οι Βούλγαροι πλείονες μετά και των επηλύδων γενόμενοι θα θελήσωσιν εισερχόμενοι εις την εκκλησίαν να προκαλέσωσι ταραχάς, να ζητηθή παρ΄αυτών εγγύησις και να υπάρχη στρατιωτική δύναμις εκ πέντε έως δέκα στρατιωτών. Η πρότασις εγένετο δεκτή, αλλ΄οι Βούλγαροι ούτε εγγύησις έδιδον και τουναντίον εφώναζον ότι και η νομαρχία Θεσσαλονίκης και η διοίκησις Σερρών και η υποδιοίκησις από μηνός διαβεβαίουν αυτούς, ότι αφεύκτως την 1ην Ιανουαρίου θα τοις δοθή και επομένως εννοούσιν ως πλειοψηφούντες αυτοί να καταλάβωσι την εκκλησίαν. Ο αξιωματικός, ως έμαθον ,τότε απευθυνόμενος και εις τας δύο μερίδας είπεν , ότι επειδή και μέν και οι δε είναι απειθείς εις τας διαταγάς του Χοκιομετίου, είναι όργανα άλλων κακοβούλων αλλά να προσέξωσι, διότι νύν η κυβέρνησις δεν είναι όπως προτέρων, αλλά με κανόνια θα καταστρέψει και το χωρίον τους και αυτούς ως απειθείς. Ο Καιμακάμης τους εξαπέστειλεν, ειπών ότι θα ζητήσει τηλεγραφικώς οδηγίας, διότι δεν θέλει να έχει ευθήνην. Τη επαύριον, μάτην οι ημέτεροι και οι Βούλγαροι εζήτουν ακρόασην τοις εδίδετο απάντησις ότι κοιμάτε ο Καιμακάμης, ενώ εκείνος ην εν τω τηλεφωνείω και δια του τηλεφωνίου Καρλικόβης δια Δράμας συννενοήτο τηλεγραφικώς, ως εγνώσθη, με τον Μουτεσαρίφη Σερρών και τον νομάρχην Θεσσαλονίκης,σρατός δε αυστηρότατα απηγόρευεκαι εις τους Βουλγάρους και εις τους ημετέρους την προσέγγισιν και εις την έξω θύραν της εκκλησίας.Σήμερον την πρωίαν αφού και πάλιν προέτεινε τας γνωστάς τρείς προτάσεις, αφού είπεν ότι δέον να έχωσιν ομόνοιαν και να προσεύχονται εναλλάξ, αφού εζήτησε παρά των ημετέρων την κλείδα της εκκλησίας δια γληκύτητος και δια δεινών απειλών και δεν έλαβεν αυτήν, τότε μετά του αξιωμετικού αφού προέβη εις την σφράγισην της θύρας και απηγόρευσεν αυστηρότατα, επισείων δεινοτάτας απειλάς κατά παντός θελήσαντος να παραβειάση τας σφραγίδας, διαβεβαίωσε δε τους σχισματικούς ότι, εις αυτούς ως πλειοψηφούντας θα ανήκη η εκκλησία, αλλά να αναμείνωσι την απόφασην του Δικαστηρίου, απήλθεν εκ Καρλικόβης.
Ιδού Παναγιώτατε, εν έτι δείγμα της φιλαληθείας και της νομιμότητος και της συνταγματικής κυβερνήσεως ημών, της ιδιορρύθμος όμως αντιλαμβανομένης του Συντάγματος. Και οι χριστιανοί ημών και εγώ εν Καρλικόβη υπεστηρίζωμεν ότι και εάν ακόμη εις τους σχισματικούς επιδικασθή η μίαν και μόνη εκκλησία Καρλικόβης η ουδέποτε περιελθούσα εις τους σχισματικούς και πάλιν κατά τον σχετικόν νόμον δέον να κτισθή πρότερον και περατοθή άλλη εκκλησία εντός του χωρίου και τότε να παραδοθή η υπάρχουσα. Η επιτόπιος όμως αρχή η ουδαμού εως νών κτίσασα εκκλησίαν, ουδέν σκοπόν έχουσα να κτίση, ως δοκεί, προσπαθεί οτέ δε δι' υποσχέσεως εις αμφοτέρας τας μερίδας εκάστου μικτού χωρίου να αναρριπίζη τα μίση. Εάν ο σχισματικός Αρχιμανδρίτης Παίσιος δεν εθεωρείτω ζωηρός άχρι των συνόρων της ανισορροπίας και υπο των Βουλγάρων έτι, βεβαίως θα προελαμβάνοντο τα λυπηρότατα ταύτα πιστεύσας, ως φαίνεται, λόγω απειρίας εις τας δοθείσας υποσχέσεις διαβεβαίου τους σχισματικούς ότι αφεύκτως την 1ην Ιαν. θα ελειτούργουν εν τη Εκκλησία ημών εν Καρλικόβη οι σχισματικοί και εκτεθείς αυτός τε και εκείνοι δεν ηδύναντο να υποχωρήσωσιν. Αύριον αναχωρώ εις Αλιστράτην αύθις απέχουσαν δίωρον εντεύθεν και έπειτα εις Σέρρας, ινα διαμαρτυρηθώ εις τον αυτόθι Μουτεσαρίφην επί τη παρανομωτάτη σφραγίσει της εκκλησίας ημών εν Καρλικόβη, ένθα ενώ κατά νόμον έπρεπε να κτισθεί και άλλη εκκλησία, αντισυνταγματικώτατα εκλείσθη και η υπάρχουσα.
Εξ Αλιστράτης Δράμας 2 Ιαν. 1911
Επί τούτοις βαθυσεβάστως διατελώ
Ο Δράμας ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ