εἰς Πελοπόννησον διήκουσεν ἐπὶ πολλὰ ἔτη τοῦ περιλαλήτου Πλήθωνος, ὑφ’ οὐ τακτικῶς ἐπαιδεύθη πάσας τὰς ἐπιστήμας, καὶ ἰδίως τὴν φιλοσοφίαν καὶ τὰ μαθηματικά [1].
Ἐν Πελοποννήσῳ ὁ Βησσαρίων ἐθαυμάζετο παρὰ πάντων καὶ διὰ τὸ σεμνὸν τῶν ἠθῶν, τὸ ἀπέριττον τοῦ βίου, καὶ ἰδίως τὰς γνώσεις καὶ τὴν στωμυλίαν. Ἐκήρυττεν ἐπ’ ἐκκλησίας τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, καὶ τὰ πλήθη συνωθούμενα ἠκροῶντο τοῦ νεαροῦ μοναχοῦ. Ἡ φήμη προτρέχουσα διεσάλπιζε τὸ ὄνομα αὐτοῦ, καὶ μετ’ οὐ πολὺ δύο αὐτοκράτορες, ὁ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ὁ τῆς Τραπεζοῦντος, ἔστειλαν εἰς Πελοπόννησον πρεσβευτὰς ἐξαιτούμενοι παρ’ αὐτοῖς τὸν περιθρυλλούμενον μοναχόν.
Ὁ Βησσαρίων μεταβὰς εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐδεξιώθη εὐμενῶς ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος· χειροτονηθεὶς δὲ τῷ 1437 ἀρχιεπίσκοπος Νικαίας[2], συνώδευσε κατὰ τὸ ἑπόμενον ἔτος τὸν εἰς τὴν σύνοδον τῆς Φεῤῥάρας μεταβάντα πατριάρχην. Κατὰ τὰς συνεδριάσεις τῆς πρὸς ἕνωσιν τῶν δύο ἐκκλησιῶν συνόδου ἐκείνης διέπρεψαν ἰδίως Μάρκος ὁ Εὐγενικὸς, καὶ ὁ Βησσαρίων· ὁ μὲν διὰ τῆς δυνάμεως τῆς διαλεκτικῆς, ὁ δὲ διὰ τὰς χάριτας τῆς στωμυλίας. Ἀντίπαλοι ἐκεῖσε κατὰ τὰ προτερήματα ἀναδειχθέντες, ἐγένοντο ὕστερον πολέμιοι κατὰ τὰς ἀρχάς· καὶ ὁ μὲν Εὐγενικὸς ἀμείλικτος τῆς καινοτομίας ἐχθρὸς ἀπῆλθε καταψηφίζων καὶ ἀναθεματίζων τὴν ἕνωσιν· ὁ δὲ Βησσαρίων συνηγορῶν τῷ λατινισμῷ, διέψευσεν ἐκ προοιμίου τὴν περὶ αὐτοῦ ἀγαθὴν τῆς ἑλληνικῆς ἐκκλησίας ἰδέαν. Κηρυχθείσης τυπικῶς τῆς ψευδοενώσεως ἐπανέστρεψε μετὰ τῶν ἄλλων καὶ ὁ Βησσαρίων εἰς Βυζάντιον[3], ἀλλὰ μὴ δυνάμενος παραμεῖναι διὰ τὰς κατ’ αὐτοῦ εὐλόγους ὑπονοίας
- ↑ Ὁ Νικέρων, ἄδηλον ποῦ στηριζόμενος, ἀντιλέγει τῷ Πλατίνᾳ ἐπιλέγων ὅτι ἐν Κωνσταντινουπόλει ὁ Βησσαρίων διήκουσε τοῦ Πλήθωνος.
- ↑ Ἐν 1426 εἶχε χειροτονηθῆ διάκονος, καὶ τῷ 1431 πρεσβύτερος.
- ↑ Πολλοὶ παραδίδουσιν, ὅτι δὲν ἐπανέστρεψεν εἰς Κωνσταντινούπολιν· ἀλλ’ ἐξ ἐπιστολῆς αὐτοῦ τούτου πρὸς Λάσκαριν Φιλανθρωπινὸν τοὐναντίον πληροφορούμεθα. «Μετὰ τὴν γενομένην ἁγίαν σύνοδον, ϗ τὴν εἰς Κωνσταντινούπολιν ἡμῶν ἐπάνοδον».
exempli moribus et sanctitate viro, in primo tyrocinio, tante expeditionis duce usus est; cujus virtutem, religionem, doctrinam adeo imbibit, ut Idem brevi factus videretur. Bessarionis ingenium, et mentem propre divinam ad cognitionem rerum occultarum et admirabilium vir sanctissimus contemplatus, adolescentem ipsum ad Archiepiscopum, Sylembriensem, virum optimum atque doctissimum, misit, unde et oratoriam artem, et philosophiam disceret... (Platinæ, Panegyricus in laudem Bessarionis).
