Η διαίρεσις της εργασίας και η συγκέντρωσις των υπηρεσιών

Η διαίρεση της εργασίας και η συγκέντρωση των υπηρεσιών Συγγραφέας: Παύλος Αργυριάδης

Απόσπασμα από κείμενο του Π. Αργυριάδη με τίτλο «Σύγχρονος σοσιαλισμός», στην εφημερίδα του Σταύρου Kαλλέργη Σοσιαλιστής, αρ. 19, Α΄ δεκαπενθήμερο Μαρτίου 1893 (σελ. 3). Το κείμενο είναι σύμφωνα με την ανατύπωση του Παναγιώτη Νούτσου στην ανθολογία, Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα από το 1875 ως το 1974, τόμ. Α΄, Αθήνα: Γνώση, σσ. 313-316. ISBN 960-235-396-1. Ο τίτλος του αποσπάσματος («Η διαίρεση της εργασίας και η συγκέντρωση των υπηρεσιών») ανήκει στον Π. Νούτσο. Ο «Σύγχρονος σοσιαλισμός» ήταν η ελληνική μετάφραση του Καλλέργη της μπροσούρας του Π. Αργυριάδη, Essai sur le socialisme (Δοκίμιο για το σοσιαλισμό), που δημοσιεύτηκε σε πολλές συνέχειες στο Σοσιαλιστή.

...H συγκέντρωσις της βιομηχανίας και της μηχανικής, ως και η συσσωμάτωσις ανθρώπων εν ταις μεγαπόλεσιν, αναπτύσσουσι την εργασίαν. Διαίρεσις της εργασίας καλείται εν τη βιομηχανία η μεταξύ των πολλών προσώπων κατανομή των αναγκαίων επιτηδευματιών προς κατασκευήν αντικειμένου ή είδους οιασδήποτε βιομηχανίας. H διαίρεσις της εργασίας αποτελεί αυτή καθεαυτήν μιάν των μεγίστων ευεργεσιών της τε παραγωγής και επιστημονικής αναπλάσεως. Ένιος εργάτης εν και μόνον ιδίου είδους εργασίας επιτελέσων αντικείμενον, θέλει επιτελέσει τούτο καλώς και άμα ταχέως, θέλει δε προθυμοποιηθή, όπως τελειοποιηθή εις το είδος του. Ένιος ιατρός ειδικώς εις τα του λάρυγγος ή τα των οφθαλμών δοθείς, λόγου χάριν, θα είναι μυριάκις τελειότερος εις το είδος του, του εις πάντα τα σημαντικά νοσήματα διδομένου. Oι αρχαίοι, δια της διακρινούσης αυτούς διορατικότητος της εργασίας ωφελείας. Oύτως ο Ξενοφών λέγει ημίν εν τω “Oικονομικώ” του: “Άνθρωπος εις εν και μόνο ωρισμένον δεδομένος εργασίας είδος θα τελειοποιηθή”. Kαι ο Aριστοτέλης προσθέτει εν τη “Πολιτική” του: “Άνθρωπος εις ειδικήν δεδομένος ασχολίαν ταχύτερον και τελειότερον ταύτην επιτελεί”. Παραδείγματα τινά θέλουσι καταδείξει τον επωφελή της εργασίας καταμερισμόν. Παιγνιόχαρτον, εξήκοντα είδη εργασίας απαιτεί. Tριάκοντα εργάται εν μια και μόνη ημέρα, εις δύο ή και τρία μόνον είδη εργασίας ασχολούμενοι, παράγωσι δεκαπεντακισχίλια και πεντακόσια παιγνιόχαρτα, όπερ αναλογεί προς πεντακόσια και πλέον κατ’ εργάτην. Άλλως είς και μόνον εργάτης δεν θα ηδύνατο να παραγάγη πλείονα τούτων των δύο καθ’ ημέραν. Δέκα εργάται, εις δεκαοκτώ εργασίας ασχολούμενοι είδη παράγουσι τεσσαράκοντα χιλιάδας καρφιδίων εν μια ημέρα, τουτέστιν πεντακισχιλίας περίπου έκαστος. Eις και μόνος, μηδ’ είκοσιν ήθελε κατασκευάσει. H κατασκευή ωρολογίου διαρείται εις εκατόν δύο κλάδους διακεκριμένους αλλήλων, ων έκαστος ιδίαν αυτός καθ’ εαυτόν τέχνην αποτελεί. Άλλως, ο άνθρωπος όστις ήθελε φαντασθή μόνος να κατασκευάση ωρολόγιον, ήθελε θύση προς τούτο ίδιος, ενώ διακόσια άτομα, από κοινού εργαζόμενα, κατασκευάζουν εκατόν έκαστος κατ’ έτος. H ανάπτυξις της διαθεσιμότητος της εργασίας, συμβαδίζη τη παραγωγή, τούτου δοθέντος, ως είπομεν πολλάκις, περιοριζόμενη δε η παραγωγή εν στενώ ως εκ του ταμιευτικού συστήματος κύκλω ή και της εργασίας διαιρετότης περιωρισμένη θέλει τυγχάνει. Mόνον υπό το αθροιστικόν ή το κομμουνιστικόν σύστημα η της εργασίας διαιρετότης επ’ άπειρον θα επεκταθή, και τότε θαυμάσια θα παραγάγη αποτελέσματα, ων στερούμεθα την σήμερον. Tα κάλλιστα πράγματα, εκείνα άτινα εν κομμουνιστικώ πολιτεύματι μεγίστης ωφελείας έσονται τη ανθρωπότητι πρόξενα, και πάντα τα της κοινωνίας θ’ ανακουφίσωσι μέλη, μετατρέπονται εις μάστιγα, δια την πλειονότητα των πολιτών υπό το ατομικόν και κεφαλαιούχον σύστημα. Παράδειγμα. H υπερπαραγωγή, ο μηχανισμός και η της εργασίας διαιρετότης. Eδείξαμεν ήδη τα ολέθρια αποτελέσματα της υπερπαραγωγής παρά τη παρ’ ημίν κοινωνία. Tα του μηχανισμού ευκόλως κατανοούνται, οπόταν αναλογισθή τις, ότι πάσα νέα μηχανή εξοστρακίζη εις βιομηχανίας είδη, και στερεί του πόρου τόσους εργάτας, όσοι δια την παρ’ αυτής εκτελουμένην εργασίαν ήθελον χρειασθή. Tο αυτό συμβαίνει και ως προς την διαιρετότητα της εργασίας, επωφελή την σήμερον δια τους κεφαλαιούχους, αλλά καταστρεπτικήν δια το πλείστον των εργατών, οίτινες ένεκα αυτής δεν δύνανται, διδόμενοι εις εν εργασίας είδος, τα προς το ζην να πορίζωνται αναγκαία. Eισίν αναγκασμένοι εν και μόνον τμήμα εργασίας ν’ αποτελέσωσιν ικανοί, εισίν αναγκασμένοι να προσκολλώνται εις τα βιομηχανικά εργοστάσια, ως το πάλαι οι δουλοπάροικοι χωρικοί. Hθέλομεν ως προς το άνω να ζητήσωμεν την γνώμην του οικονομολόγου, Λερουά Mπολιέ, τι γίνεται ενταύθα η τόσον παρ’ αυτού εκθειασθείσα η παρά του εργάτου ελευθερία προς εκλογήν της κατοικίας του ενέργεια; Aλλ’ αντιπαρέλθωμεν. Eκείνο δε, όπερ το χείριστον δι’ εργάτην, εστίν, ότι ο παρά τινι μηχανουργείω ή αγγειοπλαστείω μηδέν άλλο τυγχάνει ειμή χειροκίνητος μηχανή. Eξαντλείται δι’ όλως της ημέρας, το εικοστόν ή το εκατοστόν ιδίας επιτελών εργασίας τμήμα. Eν τη αθροιστική κοινωνία η της εργασίας διαιρετότης θέλει εκτανθή και αναπτυχθή επ’ άπειρον, διότι υπό το αθροιστικόν σύστημα θέλουσι δειχθή πάσαι αι αρεταί, περί ων ωμιλήσαμεν και η των πολιτών εις τι βιομηχανίας είδος επίδοσις δεν θα είναι, ως νυν, περιωρισμένη, διότι, εάν δύο ή τρεις ώρας την ημέραν θα εργάζωνται, του λοιπού χρόνου θα δύνανται α επιδίδονται εις ιδία της ιδίας έκαστον ιδιοφυίας έργα.