προκαλεῖ ἡ μετάπτωσις εἰς κακοδιοίκησιν. Ἀλλ’ οὔτε τὸ πρῶτον ὀρθοποδεῖ, οὔτε τὸ δεύτερον. Ἡ θεὰ Ἐλευθερία, ὁ ἔρως τῶν λαῶν, τῆς ὁποίας ἡ ξιφηφόρος χεὶρ ἐκρίθη πάντοτε ἀνίκανος διὰ τὸ κακόν, ἐπετέλεσεν ἐδῶ τὸ παράδοξον τοῦτο θαῦμα. Καὶ ἐν ᾧ ἀφ’ ἑνὸς μὲν εἰς τὸ πρῶτον τμῆμα, ὅπου μετὰ λάμψεως ἀποθαμβούσης ἐπιφανεῖσα, ἐξήγειρε λαὸν κοιμηθέντα ὑπὸ τὸν ζυγὸν τῆς τουρκικῆς δυναστείας ἐπὶ αἰῶνας, οὕτως ἐπεχύθη περισσὴ καὶ ἀκράτητος, ὥστε βλάβην πολλὴν ἀντὶ ὠφελείας νὰ προξενήσῃ καὶ ἐκ τῆς τοιαύτης καταχρήσεως παρὰ λαῷ τέως δούλῳ, ἀμαθεῖ καὶ ἀσυνειθίστῳ νὰ δημιουργήσῃ καθεστώς, πᾶσαν ἀμφιβολίαν περὶ μελλούσης προκοπῆς δυνάμενον σήμερον νὰ αἰτιολογήσῃ· εἰς τὸ δεύτερον ἀφ’ ἑτέρου, τὸ ἐκπολιτισθὲν ὑπὸ τὴν μακραίωνα ἀφομοιωτικὴν διοίκησιν καὶ προστασίαν ξένων μεγάλων κρατῶν, ἐπῆλθεν ἡ Ἐλευθερία αὕτη, ὡς ἰδέα ἐθνικῆς ἀποκαταστάσεως, νὰ ρίψῃ λαὸν αὐτονομηθέντα, σχεδὸν εὐρωπαϊκόν, ὑπὸ τὴν καταθλιπτικὴν κηδεμονίαν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι οὐδ’ ἑαυτοὺς ἐγνώρισαν νὰ διοικήσωσι! Τῆς τοιαύτης μοιραίας φορᾶς τὸ ἀποτέλεσμα δὲν ἐδύνατο νὰ ᾖνε παρὰ ἡ κοινὴ εἰς ὅλον τὸ ἐλεύθερον Κράτος δυσπραγία. Ἀλλὰ περιοριζόμενοι σήμερον εἰς μόνην τὴν Ἑπτάνησον, τῆς ὁποίας θὰ σκιαγραφήσωμεν ἕνα ποιητήν, καὶ ἀποβάλλοντες γενναίως πᾶσαν ἰδέαν καὶ πρόληψιν ἀναρμόστου φιλοπατρίας, φιλοτιμίας ἢ ἐγωισμοῦ ἐθνικοῦ, δίδομεν εὐθὺς κατωτέρω εἰκόνα τινὰ ταχυτάτην ἐκ τοῦ ἐκεῖ καθεστῶτος, τὴν ὁποίαν, ὅσῳ δυσάρεστος καὶ ἂν φανῇ εἰς πολλούς, ἡμεῖς δὲν ἔχομεν κανένα λόγον νὰ παραποιήσωμεν.
Ἀγὼν πεισματώδης ἐστέφθη ὑπὸ ἐπιτυχίας. Ἐπὶ τῶν ἐνετικῶν, τῶν καλοκτίστων φρουρίων τοῦ Ἰονίου ἐκυμάτισεν ἡ κυανόλευκος. Μίαν περίπτυξιν γλυκεῖαν καὶ ἓν φίλημα παρατεταμένον ἐξεπροσώπει ἡ ἀναπέτασις ἐκείνη… Ἀλλ’ ἀντὶ τούτου πόσα κακὰ καὶ ὁποῖαι ἀπογοητεύσεις! Ἡ Ἑπτάννησος ἐξέπεσεν ἔκτοτε τῆς πάλαι περιωπῆς. Ὁ ὑπὸ τῶν Ἑνετῶν καὶ τῶν Ἄγγλων κυβερνηθεὶς λαός, ὁ πολιτισμένος, ὑπέκυψεν ὑπὸ τὰς κυβερνήσεις τῶν φατριῶν· ἡ δὲ Κέρκυρα, τὸ ἀπόσπασμα τῆς Εὐρώπης, ἀνεγνώρισε μητρόπολιν τὰς νέας Ἀθήνας, βαρβάρους ἀκόμη ἕως σήμερον. Δὲν ὑπάρχει μείζων ἀτυχία ἢ λαοῦ μεταπίπτοντος τοιουτοτρόπως. Ἡ πρόοδος τοῦ ἑπτανησίου ἀνεκόπη· ἐθνικῶς, κοινωνικῶς, πολιτικῶς ἐστράφη κατὰ πολλὰ ἔτη ὀπίσω· ἡ διαφθορὰ καὶ ἡ παραλυσία προσέβαλον ὅλον του τὸν ὀργανισμόν· ἡ πνευματικὴ ζωὴ ἐσταμάτησε· τὸ δὲ ἠθικὸν ἐκεῖνο συναίσθημα, τὸ γνώρισμα λαοῦ ἐθνικῶς ἀνεπτυγμένου, ἤρξατο βαθμηδὸν ἐκλῖπον ἐν τῷ ἐπιβλαβεῖ διὰ τὴν ἀφομοίωσιν συγχρωτισμῷ μετὰ διοικητικῶν ὑπαλ-
