διατάραξιν τῆς διανοίας τον. Ἡ μεγαλοφυΐα, ἐνταθεῖσα, κουρασθεῖσα, ἀποκαμοῦσα, συνετρίβη καὶ ἀπώλετο!
Ἀνεζητήθη ἡ σωτηρία τοῦ μεγάλου πνεύματος διὰ τοῦ γάμου, καὶ ὁ γάμος ἐκεῖνος τὸν μὲν Νικολαΐδην ὤθησεν εἰς πνευματικὰς ἐξάψεις μείζονας, τὴν δὲ ἐνάρετον καὶ ἀξίαν λόγου σύζυγον, τὴν Εὐρυδίκην Καστανάκου κατέστησε διὰ παντὸς δυστυχῆ. Ἡ συμβίωσις ἦτο ἐντελῶς ἀδύνατος, ἡ δὲ δυστυχὴς σύζυγος, παραλόγως βασανιζομένη, περιέστη εἰς ἀπόγνωσιν. Ἐπῆλθεν ἀναγκαίως τὸ διαζύγιον· ἀλλ’ ὁ Νικολαΐδης, ἀναγνωρίζων τὰς ἀρετὰς τῆς συζύγου του καὶ ἔρωτα θερμὸν αἰσθανόμενος πρὸς τὴν Εὐρυδίκην του, περιέπεσεν εἰς μελαγχολίαν, συνεταράχθη ἰσχυρῶς, καὶ τέλος ἔπαθεν ἀνίατον πνευματικὴν διατάραξιν.
Ἔκτοτε δὲν ἦτο πλέον ὁ Νικολαΐδης. Εἰς τὰς ἐπιστημονικὰς ἐργασίας εἶχεν ἔτι τὴν διάνοιαν αὑτοῦ φωτεινήν, εὗρον δὲ αὐτὸν ἐν Παρισίοις, ἐν ἔτει 1875, συνοικοῦντα μετὰ πέντε μαθηματικῶν, οἵτινες προσεπάθουν νὰ ἐκμεταλλεύωνται τὸν ἐπιστημονικὸν αὐτοῦ θησαυρόν. Κατὰ τὰ ἄλλα ὅμως ἡ κεφαλὴ αὐτοῦ παρελογίζετο καὶ τοιοῦτος ὤν, μετέσχε τῆς Θεσσαλικῆς ἐπαναστάσεως. Τὴν ἐν Παρισίοις δὲ φήμην του χαρακτηρίζει προσηκόντως τὸ ἑξῆς ἀνέκδοτον! Ὅτε ἐκ νέου ἀνεζήτησα αὐτὸν ἐν Παρισίοις, αὐτὸς ὁ ὑπηρέτης τοῦ Ξενοδοχείου μοὶ εἶπε: «Monsieur, tous les grands nommes sont un peu fourrie est part pour faire un petit voyage!». Περατῶν τὴν βραχεῖαν ταύτην ἀπεικόνισιν τοῦ βίου τοῦ Νικολαΐδου ὀφείλω νὰ δηλώσω αὖθις ὅτι ἦτο πρότυπον ἀρετῆς, φιλοστοργίας, εὐσεβείας, αἰσθημάτων εὐγενῶν καὶ γενναίων· ἂν τῷ προσώπῳ δὲ αὐτοῦ, ἀπώλετο ὁ Νεύτων τῆς νεωτέρας Ἑλλάδος, ἄσημος, ἄκλαυστος, ἀγνοηθεὶς κατὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ ἀγνωμονήσαντος Πανεπιστημίου, οὗ ἔσται δόξης ἀδάμας ἐν τῇ ἱστορίᾳ, ὁδηγηθεὶς δὲ εἰς τὴν ἐσχάτην αὐτοῦ κατοικίαν ὡς τυχαῖος τις ἄνθρωπος.
- Ἀθῆναι, Ἰούλιος 1889.
Πέτρος Κανελλίδης
