ουσαν ἐχθρότητα. Μόνη ἡ πειθαρχία ἠδύνατο νὰ δαμάσῃ τὰ θρησκευτικὰ καὶ φυλετικὰ πάθη, ἐμπνέουσα εἰς τὰ στρατεύματα ὑπερήφανον καρτερίαν καὶ ἐπιβάλλουσα τὴν στρατιωτικὴν ἠθικὴν καὶ τὴν συνείδησιν τοῦ καθήκοντος καὶ εἰς τὰ ἄτομα ἔτι ἐκεῖνα, ὅσα ἕρμαια ἀτομικῆς φιλαυτίας, ἄφρονος πατριωτισμοῦ καὶ ἡρωϊσμοῦ ἀκαίρου, δὲν κατέχουσιν ἐν ἑαυτοῖς τὸ σθένος τῆς αὐταπαρνήσεως κατὰ τὰς κρισίμους ἐθνικὰς περιστάσεις. Ἀλλὰ τίς ἠδύνατο ἐκ στρατευμάτων, ὡς ἦσαν ταῦτα, νὰ ἀπαιτήσῃ πειθαρχίαν, ἣν δυσκόλως δύνανται νὰ τηρήσωσι στρατοὶ ἔχοντες ὑπερτέραν στρατιωτικὴν μόρφωσιν;
Αἴφνης ἠκούσθησαν βρονταὶ καὶ θανατηφόροι βολίδες διέσχισαν συρίζουσαι τὸν ἀέρα· οἱ σκοποὶ τῶν ταμπουρίων ὑπῆρξαν τὰ πρῶτα θύματα. Ἡ ἔρις κατελθοῦσα ἐκ τῶν θείων δωμάτων τοῦ γηραιοῦ Ὀλύμπου ἔρριψεν ἐν μέσῳ τῶν πολεμιστῶν τὴν ὀλεθρίαν δᾷδα αὑτῆς.
Ἅμα τῇ ἐνάρξει τῆς συμπλοκῆς οἱ Τοῦρκοι ἤρξαντο τῆς ἐκτελέσεως τῶν σχεδίων των. Ἡ Κοῦτρα προσεβλήθη μεθ’ ὑπερτέρων δυνάμεων καὶ ἐπιμονῆς, ἣν ἀπῄτει ἡ σπουδαιότης αὐτῆς· σκοπούντων τῶν Τούρκων εἰσβολὴν πρὸς τὸ Ζάρκον, ἡ Κοῦτρα ἦτο σπουδαῖον καὶ κεντρικὸν τακτικὸν ἔρεισμα, ἀπετέλει, οὕτως εἰπεῖν, τὸν σταθερὸν ἄξονα τῶν τακτικῶν αὐτῶν κινήσεων, ὅσαι ἦσαν ἀναγκαῖαι διὰ τὰς ἐπιθετικὰς ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν λοφοσειρῶν περὶ τὸ Ζάρκον. Ἐπειδὴ περὶ Κούτρας πολὺς ἐγένετο ἀτυχῶς λόγος, κρίνομεν ἁρμόδιον ἵνα δώσωμεν ἀκριβεῖς τινας πληροφορίας. Ἡ Κοῦτρα εἶναι λόφος κωνοειδὴς καὶ ἀπόκρημνος πρὸς ΝΔ μᾶλλον· δεσπόζων τῶν πέριξ καὶ ἐφορῶν ἀποτελεῖ τὴν τακτικὴν κλεῖδα τοῦ ἐδάφους· οὐχ ἧττον ἡ μεγίστη αὐτῆς σπουδαιότης δὲν ἐξετιμήθη δεόντως, δύναταί τις δὲ νὰ εἴπῃ ὅτι δὲν ἐθεωρήθη ἀξία μείζονος μερίμνης· ὑπῆρξαν μάλιστα οἱ διατεινόμενοι ὅτι περὶ τοῦ ἀποκρήμνου καὶ ὀξέος τούτου βράχου δὲν ὑπῆρχεν ἀνάγκη οὐδὲ νὰ ἐπασχοληθῇ τις, ἀλλ’ οἱ οὕτω σκεπτόμενοι δὲν ἀνεμνήσθησαν ὅτι εἰς ὀρεινὰ καὶ διακεκομμένα ἐδάφη μά-
